Το καλοκαίρι του Robert McCabe στις Μυκήνες του ‘50
Σπάνιες φωτογραφίες του φωτογράφου Robert McCabe από τις Μυκήνες του ‘50 εκτίθενται στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών.
του Γιάννη Ασδραχά
Το καταμεσήμερο, μία έκφραση που έχει χαθεί από το λεξιλόγιο του σύγχρονου αστικού τρόπου ζωής, είναι η στιγμή της ημέρας που ο κάθετος στον ουράνιο θόλο ήλιος δίνει το σήμα να ξαποστάσει για λίγο το σώμα και το πνεύμα. Πριν από 60 χρόνια, ο Robert McCabe επέλεξε να ταράξει, έστω και ανεπαίσθητα με τον μηχανικό ήχο του κλείστρου της φωτογραφικής του κάμερας, το πέπλο της ραστώνης που κάλυπτε τα θερινά καταμεσήμερα της αργολικής φύσης.
Η πρόθεση του ήταν να διαφυλάξει στο ασπρόμαυρο αρνητικό την ανασκαφική έρευνα στις Μυκήνες. Όμως δεν περιόρισε το θέμα του στη διαδικασία αναζήτησης των ψηγμάτων της ιστορίας. Αλλά έστρεψε τον φακό στους ανθρώπους, τις ασχολίες τους και τη φύση. Εφοδιάζοντας στο διηνεκές του χρόνου την αποτύπωση της Ελλάδας σε μία εποχή, που την ανακάλυπταν μόνο οι μετρημένοι στα δάκτυλα περιηγητές
Τριάντα δύο φωτογραφίες από εκείνη την εποχή, τραβηγμένες το καλοκαίρι του 1954 και του 1955, χρόνια πριν ξεκινήσει η επιδρομή των αναρίθμητων τουριστών, παρουσιάζονται αυτό το διάστημα στους χώρους της «Αίθουσας Τέχνης Αθηνών» και στην έκθεση με τίτλο «Μυκήνες 1954 το καταμεσήμερο».
Επιλεγμένα έργα από το συγκεκριμένο portofolio του γεννημένου στο Σικάγο καλλιτέχνη, προσφέρουν στο κοινό διεισδυτικές παράλληλες αναγνώσεις, όπως: το έργο των αρχαιολόγων που με λεπτεπίλεπτα εργαλεία αφαιρούν το χώμα από αγγεία. Το φυσικό τοπίο με τους ελαιώνες να καταλήγουν στη θάλασσα. Αλλά και τους κατοίκους της περιοχής σε καθημερινές ασχολίες.
«Για μένα, οι πιο επιτυχημένες φωτογραφίες αντιπροσωπεύουν μια μορφή ποίησης», σημειώνει ο Robert McCabe. Επιδιώκει όπως συνεχίζει το έργο του να πάει αρκετά πιο μακριά από την απεικόνιση ενός προσώπου, ενός αντικειμένου ή ενός τοπίου, λέγοντας ότι « όπως ένα σύντομο ποίημα, μπορεί να δημιουργήσει μια ζωντανή συναισθηματική εμπειρία, έτσι μπορεί και μια εικόνα».
Στην έκθεση οι διαστάσεις των έργων ποικίλουν. Σχεδόν αναγκαστικά μαγνητίζουν οι τρεις μεγεθυμένες φωτογραφίες, οι οποίες προσφέρουν ευδιάκριτη στον θεατή και την παραμικρή λεπτομέρεια.
Τη ματιά του θεατή προσελκύει η φωτογραφία του ξενοδοχείου «Belle Helene». Πρόκειται για το αλλοτινό σπίτι μίας οικογένειας που έγινε ξενοδοχείο ύστερα από την παρότρυνση του Ερρίκου Σλήμαν. Στον γερμανό ερασιτέχνη αλλά παθιασμένο αρχαιοδίφη οφείλεται και η ομηρική επιγραφή που φαίνεται στο κατώφλι: «Χαίρε, ξεΐνε, παρ' αμμι φιλησεαι» (Καλώς ήλθες ξένε πλησίον μας θα φιλοξενηθείς). Στη φωτογραφία ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Αγαμέμνων Ντάσσης και η κόρη του Παναγούλα ποζάρουν χαλαρά απέναντι από το φακό.
Όπως και στη παραπάνω περίπτωση, κάθε πρόσωπο στις φωτογραφίες του καλλιτέχνη διατηρεί στις λεζάντες την ταυτότητα του. Ακόμα και όταν είναι απόντες οι πρωταγωνιστές τα αντικείμενα υπαινίσσονται την παρουσία τους. Παράδειγμα, η ετικέτα της φωτογραφίας με κεντρικό θέμα μία ξύλινη παραδοσιακή ζωγραφισμένη κούνια σε ένα ύψωμα αναφέρει ότι ανήκει στην οικογένεια Μάνου.
Στο υλικό της έκθεσης βλέπουμε επίσης τον αρχιτέκτονα της ανασκαφής, Charles Williams, να σχεδιάζει καθισμένος στη σκιά της Πύλης των Λεόντων. Τον αρχαιολόγο Αλαν Γουέης παρά την προχωρημένη του ηλικία να επιτηρεί ή να συμμετέχει στο ανασκαφικό έργο. Αλλά και μηχανικούς που επισκευάζουν ένα στρατιωτικό τζιπ.
Η Αθηνά Κακούρη στο ομώνυμο βιβλίο -λεύκωμα που πλαισιώνει την έκθεση, στο οποίο εμπεριέχονται οι εν λόγω φωτογραφίες του δημιουργού, σημειώνει: «Οι φωτογραφίες του Robert McCabe χαρακτηρίζονται από σπάνια ευαισθησία και εικαστική ποιότητα. Είναι λιτές, διαυγείς, ποιητικές, κλασσικές θα λέγαμε, ενώ υπαινίσσονται την μελέτη και αγάπη του για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό τον οποίο στην κυριολεξία “ερωτεύτηκε” κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Prinston. Μέσα από την ποιητική ατμόσφαιρα που δημιουργούν, προξενούν ποικίλα συναισθήματα στον θεατή τον οποίον καλούν να συμμετάσχει σε ένα νοητό ταξίδι στον κόσμο των “πολύχρυσων Μυκηνών».
Ο Robert McCabe έχει εκδώσει δέκα βιβλία με φωτογραφίες, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αναφέρεται στην Ελλάδα, αλλά καλύπτουν επίσης και την Ανταρκτική, την Κούβα, την Κίνα, καθώς και το κρυμμένο δάσος της Νέας Υόρκης.
Mέρος των εσόδων του καλλιτέχνη θα διατεθούν για τους σκοπούς της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Το καταμεσήμερο, μία έκφραση που έχει χαθεί από το λεξιλόγιο του σύγχρονου αστικού τρόπου ζωής, είναι η στιγμή της ημέρας που ο κάθετος στον ουράνιο θόλο ήλιος δίνει το σήμα να ξαποστάσει για λίγο το σώμα και το πνεύμα. Πριν από 60 χρόνια, ο Robert McCabe επέλεξε να ταράξει, έστω και ανεπαίσθητα με τον μηχανικό ήχο του κλείστρου της φωτογραφικής του κάμερας, το πέπλο της ραστώνης που κάλυπτε τα θερινά καταμεσήμερα της αργολικής φύσης.
Η πρόθεση του ήταν να διαφυλάξει στο ασπρόμαυρο αρνητικό την ανασκαφική έρευνα στις Μυκήνες. Όμως δεν περιόρισε το θέμα του στη διαδικασία αναζήτησης των ψηγμάτων της ιστορίας. Αλλά έστρεψε τον φακό στους ανθρώπους, τις ασχολίες τους και τη φύση. Εφοδιάζοντας στο διηνεκές του χρόνου την αποτύπωση της Ελλάδας σε μία εποχή, που την ανακάλυπταν μόνο οι μετρημένοι στα δάκτυλα περιηγητές
Τριάντα δύο φωτογραφίες από εκείνη την εποχή, τραβηγμένες το καλοκαίρι του 1954 και του 1955, χρόνια πριν ξεκινήσει η επιδρομή των αναρίθμητων τουριστών, παρουσιάζονται αυτό το διάστημα στους χώρους της «Αίθουσας Τέχνης Αθηνών» και στην έκθεση με τίτλο «Μυκήνες 1954 το καταμεσήμερο».
Επιλεγμένα έργα από το συγκεκριμένο portofolio του γεννημένου στο Σικάγο καλλιτέχνη, προσφέρουν στο κοινό διεισδυτικές παράλληλες αναγνώσεις, όπως: το έργο των αρχαιολόγων που με λεπτεπίλεπτα εργαλεία αφαιρούν το χώμα από αγγεία. Το φυσικό τοπίο με τους ελαιώνες να καταλήγουν στη θάλασσα. Αλλά και τους κατοίκους της περιοχής σε καθημερινές ασχολίες.
«Για μένα, οι πιο επιτυχημένες φωτογραφίες αντιπροσωπεύουν μια μορφή ποίησης», σημειώνει ο Robert McCabe. Επιδιώκει όπως συνεχίζει το έργο του να πάει αρκετά πιο μακριά από την απεικόνιση ενός προσώπου, ενός αντικειμένου ή ενός τοπίου, λέγοντας ότι « όπως ένα σύντομο ποίημα, μπορεί να δημιουργήσει μια ζωντανή συναισθηματική εμπειρία, έτσι μπορεί και μια εικόνα».
Στην έκθεση οι διαστάσεις των έργων ποικίλουν. Σχεδόν αναγκαστικά μαγνητίζουν οι τρεις μεγεθυμένες φωτογραφίες, οι οποίες προσφέρουν ευδιάκριτη στον θεατή και την παραμικρή λεπτομέρεια.
Τη ματιά του θεατή προσελκύει η φωτογραφία του ξενοδοχείου «Belle Helene». Πρόκειται για το αλλοτινό σπίτι μίας οικογένειας που έγινε ξενοδοχείο ύστερα από την παρότρυνση του Ερρίκου Σλήμαν. Στον γερμανό ερασιτέχνη αλλά παθιασμένο αρχαιοδίφη οφείλεται και η ομηρική επιγραφή που φαίνεται στο κατώφλι: «Χαίρε, ξεΐνε, παρ' αμμι φιλησεαι» (Καλώς ήλθες ξένε πλησίον μας θα φιλοξενηθείς). Στη φωτογραφία ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Αγαμέμνων Ντάσσης και η κόρη του Παναγούλα ποζάρουν χαλαρά απέναντι από το φακό.
Όπως και στη παραπάνω περίπτωση, κάθε πρόσωπο στις φωτογραφίες του καλλιτέχνη διατηρεί στις λεζάντες την ταυτότητα του. Ακόμα και όταν είναι απόντες οι πρωταγωνιστές τα αντικείμενα υπαινίσσονται την παρουσία τους. Παράδειγμα, η ετικέτα της φωτογραφίας με κεντρικό θέμα μία ξύλινη παραδοσιακή ζωγραφισμένη κούνια σε ένα ύψωμα αναφέρει ότι ανήκει στην οικογένεια Μάνου.
Στο υλικό της έκθεσης βλέπουμε επίσης τον αρχιτέκτονα της ανασκαφής, Charles Williams, να σχεδιάζει καθισμένος στη σκιά της Πύλης των Λεόντων. Τον αρχαιολόγο Αλαν Γουέης παρά την προχωρημένη του ηλικία να επιτηρεί ή να συμμετέχει στο ανασκαφικό έργο. Αλλά και μηχανικούς που επισκευάζουν ένα στρατιωτικό τζιπ.
Η Αθηνά Κακούρη στο ομώνυμο βιβλίο -λεύκωμα που πλαισιώνει την έκθεση, στο οποίο εμπεριέχονται οι εν λόγω φωτογραφίες του δημιουργού, σημειώνει: «Οι φωτογραφίες του Robert McCabe χαρακτηρίζονται από σπάνια ευαισθησία και εικαστική ποιότητα. Είναι λιτές, διαυγείς, ποιητικές, κλασσικές θα λέγαμε, ενώ υπαινίσσονται την μελέτη και αγάπη του για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό τον οποίο στην κυριολεξία “ερωτεύτηκε” κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Prinston. Μέσα από την ποιητική ατμόσφαιρα που δημιουργούν, προξενούν ποικίλα συναισθήματα στον θεατή τον οποίον καλούν να συμμετάσχει σε ένα νοητό ταξίδι στον κόσμο των “πολύχρυσων Μυκηνών».
Ο Robert McCabe έχει εκδώσει δέκα βιβλία με φωτογραφίες, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αναφέρεται στην Ελλάδα, αλλά καλύπτουν επίσης και την Ανταρκτική, την Κούβα, την Κίνα, καθώς και το κρυμμένο δάσος της Νέας Υόρκης.
Mέρος των εσόδων του καλλιτέχνη θα διατεθούν για τους σκοπούς της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Έκθεση φωτογραφίας του Robert McCabe «Μυκήνες 1954 το καταμεσήμερο»
«Αίθουσα Τέχνης Αθηνών» (Γλύκωνος 4, Δεξαμενή, Κολωνάκι)
Έως τις 05 Δεκεμβρίου (Τρίτη – Παρασκευή 10πμ-2μμ, & 6μμ-9μμ, Σάββατο 10πμ- 2.30μμ
