Ο Αναξίμανδρος… από τη Φουκουσίμα στο Μουσείο Μπενάκη

«Ο Αναξίμανδρος στη Φουκουσίμα, Γενεαλογίες της τεχνικής» ονομάζεται η έκθεση του Ζήση Κοτιώνη που παρουσιάζεται στο κτίριο της οδού Πειραιώς του Μουσείου Μπενάκη ως τις 16 Νοεμβρίου 2014. Ο Ζήσης Κοτιώνης δημιουργεί μια εγκατάσταση που εκκινεί από τις προσωκρατικές κοσμολογίες, όπου βρίσκεται ήδη εξασθενημένη η τεχνική σκέψη του δυτικού πολιτισμού. Η ανάγνωση των Προσωκρατικών λειτουργεί για εκείνον ως οδηγός σε ένα είδος περιπλάνησης στα ερείπια του τεχνικού πολιτισμού, που είναι συσσωρευμένα στο γήινο έδαφος. Το πρόγραμμα των περιπλανήσεων του καλλιτέχνη στην ελληνική ύπαιθρο περιλάμβανε σύντομες διημερεύσεις και διαμονές με την περισυλλογή από τα εδάφη και τις ακτές τετριμμένων θραυσμάτων από τεχνικά αντικείμενα, τυχαία ευρήματα, στις συναντήσεις του σώματος με το έδαφος. Ταυτοχρόνως, συνοδός στην περιήγησή αυτή, ήταν το βιβλίο των Kirk, Raven και Schofield «Οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι».

Παράλληλα, ένα σύγχρονο γεγονός έδωσε διαφορετική διάσταση στα ευρήματα της συγκεκριμένης περιπλάνησης: Πρόκειται για τη δραστική κίνηση των τεκτονικών πλακών στο βάθος του Ειρηνικού Ωκεανού που προκάλεσε τον Μάρτιο του 2011 στις βορειοανατολικές ακτές της Ιαπωνίας την εκτεταμένη πλημμυρίδα των ακτών. Στη Φουκουσίμα, η παράκτια πυρηνική εγκατάσταση της TEPCO υπέστη την πλημμυρίδα, που εξελίχθηκε σε πυρκαγιά και το κλειστό, ελεγχόμενο σύστημα της «φυσικής» διαδικασίας της πυρηνικής σχάσης διαχύθηκε καταστροφικά στο εξωτερικό περιβάλλον της γης.

Το πέρασμα από τα ευρήματα στις συναρτήσεις τους με τα κείμενα των Προσωκρατικών δημιούργησε σταδιακά ένα συναρτησιακό αρχείο, το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο Μπενάκη. Τα ευρήματα σωρεύονται και αναδιατάσσονται σε ένα πρόχειρο αρχείο ως τεκμήρια αυτής της υπαίθριας περιπλάνησης, με φόντο την καταστροφή στη Φουκουσίμα. Τα αντικείμενα της συλλογής των ασύντακτων περιηγήσεων και των πρόχειρων συναρτήσεων ταξινομούνται σε σειρές και διατάξεις, και δημιουργούνται έτσι γενεαλογίες κατασκευασμένων αντικειμένων με γεωμετρική δομή. Μέσα σε αυτές τις γενεαλογίες συναντάει κανείς τόσο σχήματα που περιγράφουν τη δομή του κόσμου στην κοσμολογία των προσωκρατικών, όσο και τυχαία τεχνικά ευρήματα, τα σκουπίδια της ελλαδικής υπαίθρου αλλά ακόμα και τα τεχνικά μέρη από τη δομή των πυρηνικών κατασκευών.

Στη συνέχεια, χρησιμοποιείται το υπάρχον εκθεσιακό apparatus, από τα υπόγεια του Μουσείου Μπενάκη για να εκτεθεί η πρόχειρη γενεαλογία της τεχνικής με αντικείμενα-ευρήματα, τεκμήρια μιας εν δυνάμει δι-ιστορικής γενεαλογίας του τεχνικού, αποσπάσματα κειμένων της πατριαρχικής του καταγωγής, καθώς και βίντεο που αναπαριστούν την διαδικασία της έρευνας.