Νίκος Ναυρίδης: "Αξίζει να ελπίζουμε ακόμα και το ανέφικτο"
Ο εικαστικός Νίκος Ναυρίδης μιλά για την έκθεσή του "Try Again. Fail Again. Fail Better" που δίνει νέα πνοή στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας.
του Γιάννη Ασδραχά
Με το απόσπασμα του Σαμουέλ Μπέκετ για τίτλο «Try again. Fail again. Fail better» (προσπάθησε πάλι, απότυχε πάλι, απότυχε καλύτερα) άμυνα απέναντι στη σημερινή κατάσταση ο εικαστικός Νίκος Ναυρίδης αναζητά από την 1η Σεπτέμβρη τις ανάσες της Ελευσίνας στο πλαίσιο των φετινών «Αισχυλείων». Ο καλλιτέχνης εδώ και χρόνια έχει επικεντρωθεί στην εικαστική αποτύπωση της οργανικής λειτουργίας που δίνει ρυθμό στη ζωή, της αναπνοής, χρησιμοποιώντας βίντεο, σχέδιο, ήχο και εικαστικά περιβάλλοντα.
Στην έκθεσή του μεταλλάσει το παλαιό ελαιουργείο σε πεδίο εφαρμογής της θεωρίας του ότι η ανάσα είναι ένα "είδος μέτρησης του κόσμου που αγγίζει τις επίσημες γεωμετρίες των ανθρώπινων ορίων". Στους πρώην βιομηχανικούς χώρους «έστρωσε» ένα λιβάδι με στάχυα. Με αυτό τον τρόπο ανασυσταίνει με την «εικαστική αδεία» ένα μέρος της αίσθησης που είχε ο χώρος πριν κτιστεί η εγκατάσταση. Παράλληλα, συγκεντρώνει νοηματικά τις ανάσες όσων πέρασαν από αυτήν την περιοχή με δύο πόλους ιστορίας: την μυστηριακή στην αρχαιότητα και την βιομηχανική στο λυκαυγές του 20ου αιώνα.
Μιλήσαμε με τον Νίκο Ναυρίδη με αφορμή την παρουσία του στα φετινά «Αισχύλεια». Μας μίλησε για τη νέα του δουλεία, ανέλυσε τον μηχανισμό επαφής του με το κοινό, αλλά και ερμήνευσε τον λόγο που η Ελευσίνα θεωρείται για τους εικαστικούς ένας προθάλαμος της συμμετοχής τους στη Μπιενάλε της Βενετίας. Έναν στόχο που ο ίδιος έχει εκπληρώσει δύο φορές μέχρι στιγμής: Η πρώτη ήταν το 2001 εκπροσωπώντας την Ελλάδα στο ελληνικό περίπτερο στα Giardini και η δεύτερη το 2005 συμμετέχοντας στην Arsenale, τη διεθνή έκθεση της Μπιενάλε.
Γνωρίζουμε ότι η λειτουργία της αναπνοής έχει σημαντικό ρόλο στη τέχνη σας. Αν υποθέσουμε ότι στη βιωματική ενέργεια ενός τόπου συμμετέχει και ο ρυθμός της ανάσας όσων πέρασαν ή έζησαν σε αυτόν, ποια είναι η εικαστική απόχρωση που δίνεται σε αυτό το φορτίο που φέρει το «Ελαιουργείο» και γενικότερα η Ελευσίνα;
Τα τελευταία χρόνια δουλεύω με τις αναπνοές σαν μια ρευστή ενέργεια που δεν χάνεται, αλλά μοιράζεται. Ειδικότερα στο έργο των Αισχυλείων θέλω να ακούσω την Ελευσίνα να αναπνέει όπως τότε που σκοπό είχε να μας συμφιλιώνει με το αδύνατο. Με αυτή την πρόθεση μεταφέρω ένα χωράφι μέσα στο εργοστάσιο-εκθεσιακό χώρο. Το Ελαιουργείο στο παρελθόν παρήγαγε λάδι και υπήρξε ένας τόπος γεμάτος ανθρώπους και ενέργεια, γεμάτος ανάσες. Το εργοστάσιο ξεφύτρωσε μέσα στην ανάσα της Ελευσίνας, στα στάχυα της. Πέρασα αρκετές ώρες προσπαθώντας να καταγράψω τους ήχους από τα στάχυα, που είναι ο ίδιος παμπάλαιος ήχος όπως αυτός της ανάσας. Το εργοστάσιο αναπνέει και η ανάσα του είναι το θρόισμα των σταχυών που το γεμίζει. Μια αναπνοή που υπήρξε στο παρελθόν και τώρα ξαναβρήκε τη θέση της. Επίσης το φύτεμα επάνω στο τσιμέντο είναι μια διαδικασία αφάνταστα επίπονη, σχεδόν παράλογη και υποδόρια βίαιη. Κουβαλάει την ίδια απόγνωση με τις φράσεις του Μπέκετ, ένα είδος «κάθαρσης» που κρύβει τελικά την ίδια γαλήνη κάθε κουραστικής ματαιότητας.
Το Ελαιουργείο λοιπόν θα «αναπνέει»;
Ναι, όσο διαρκεί η έκθεση. Άλλωστε οι αναπνοές δεν διαρκούν για πάντα, δανείζονται, δεν χαρίζονται όπως η ομορφιά και για να διαρκέσουν πρέπει κανείς να μπορεί να τις διακρίνει και να ξέρει να τις ακούει. Πρόθεση μου ήταν επίσης να δουλέψω με το «κενό», το άδειο, έναν χώρο που στερείται σημασίας αλλά είναι γεμάτος νοήματα. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αρχαία κείμενα που για πολλούς η σοφία τους εντοπίζεται στο κενό ανάμεσα στις λέξεις, στη σιωπή. Το ίδιο προσπάθησα στο Ελαιουργείο: Αν κάτι μπορούσε να συμβεί, αυτό δεν θα το έβρισκα μέσα στα δωμάτια, εκεί που το περίμενε κανείς αλλά «έξω» στο «άδειο», στο «ενδιάμεσο», στην αυλή. Πιστεύω ότι το να αντιλαμβάνεται κανείς το «Γεμάτο Έξω» μέσα από το «Μέσα Άδειο» είναι μια στάση ζωής.
Σε δηλώσεις σας είπατε ότι στις πρώτες σας επισκέψεις νιώσατε ένα αίσθημα απειλής. Αυτή η αίσθηση σας κυριεύει ακόμα ή την εξευμενίσατε με το έργο σας;
Η απειλή στην οποία αναφέρθηκα είχε να κάνει με το ανθρώπινο μέτρο, την επιθυμία μας να συμφιλιωθούμε με το αδύνατον. Κάθε φορά που επισκέπτομαι την Ελευσίνα, και τους τελευταίους μήνες σχεδόν καθημερινά, νοιώθω να μου επιβάλλει μια επιθυμία υπέρβασης. Το ένοιωσα από την πρώτη στιγμή που πήγα. Υπάρχει αναμφίβολα ένα έντονα δυναμικό ενεργειακό πεδίο σε μια μεγάλη ακτίνα γύρω από τα αρχαία. Νομίζω ότι το νοιώθουν όλοι οι επισκέπτες της, ο καθένας με τον τρόπο του, ανάλογα με το πόσο έτοιμος είναι και πόσο το χρειάζεται. Αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο ‘έχω’, κατοικώ και στο ‘φτάνω’. Πρέπει να τη φτάσεις την Ελευσίνα, να έχεις έναν σκοπό, να διανύσεις το δρόμο μέχρι εκεί, να περπατήσεις την απόσταση, για να σου αποκαλυφθεί. Συμβαίνει ό,τι και στην δουλειά μας. Πρέπει να έχεις ανάγκη αυτά που γίνονται σήμερα, να τα κουβαλάς ήδη μέσα σου, σχεδόν τυραννικά και κυρίως «να είσαι έτοιμος σαν από καιρό» που έλεγε κι ο Καβάφης, για να τα διαβάσεις και να σε αποκαλύψουν. Γι' αυτό και τα σύγχρονα έργα χρειάζονται σύγχρονους θεατές.
Πώς πραγματεύεστε εννοιολογικά το έργο σας;
Η δουλειά μου στο Ελαιουργείο έχει να κάνει με το ανέφικτο και την αποτυχία. Για να ανασάνει το Ελαιουργείο χρειάστηκε σκληρή δουλειά. Πολλοί άνθρωποι φύτευαν στάχυα πάνω στο τσιμέντο για μέρες, μοχθούσαν για το ανέφικτο, ελπίζοντας το ίδιο ανέφικτο με εκείνους που πριν χίλια εξακόσια χρόνια θέλησαν να ξορκίσουν τον θάνατο στο τελεστήριο. Ειδικότερα το έργο στο εργοστασίου Κανελόπουλου είναι μια εγκατάσταση. Είναι μια επέμβαση στον χώρο του Ελαιουργείου και δύο φωτεινές επιγραφές με τις φράσεις του Μπέκετ.
Τα «Αισχύλεια», ένα φεστιβάλ που εκπροσωπεί όλες τις μορφές τέχνης, ενδεχομένως ανοίγει μία πύλη στο έργο σας σε ένα μεγάλο φάσμα κοινού όχι απαραίτητα «ειδικού» στην εικαστική τέχνη. Με αυτή τη συνθήκη υπάρχουν σκέψεις ή ερωτήματα που θα θέλατε να ενεργοποιηθούν στους επισκέπτες της έκθεσης;
Η Ελευσίνα είναι μια μικρογραφία της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας. Ένας τόπος γεμάτος δόξα στο παρελθόν, σήμερα σε ύφεση οικονομική, και επίσης μια πόλη που στην ιστορία της όσοι πέρασαν από εκεί, μάλλον σκοπό είχαν να εκμεταλλευτούν ό,τι αυτή μπορούσε να προσφέρει: ένδοξο παρελθόν, φυσικούς πόρους, εργατικό δυναμικό, ανάγκη για εκσυγχρονισμό, ανανέωση. Θεώρησα την Ελευσίνα σαν κέντρο και άξονα του κόσμου, και το Ελαιουργείο ένα «κοινό τόπο» που μέσα του επαληθεύονται όσα συμβαίνουν σήμερα. Το εργοστάσιο μέχρι την δεκαετία του '70 ήταν μια παραγωγική μονάδα. Σήμερα ο ρόλος του έχει αλλάξει, λειτουργεί σαν πολιτιστικό κέντρο. Αυτό σημαίνει ότι την κλειστή εσωστρέφεια που επέβαλε η αλυσίδα παραγωγής διαδέχτηκε η ανάγκη για εξωστρεφείς πολιτιστικές απόπειρες. Η παραγωγή λαδιού και σαπουνιού δίνει τη θέση της στην υποδοχή πολιτισμού. Ακολούθησα αυτή την αλλαγή με μιαν αντιστροφή. Αν κάτι μπορούσε να συμβεί, αυτό δεν θα το εύρισκα στο εσωτερικό, μέσα στα δωμάτια όπου το συναντούσες στο παρελθόν, αλλά έξω, στο «άδειο», στο «ενδιάμεσο», στην αυλή. Το να αντιλαμβάνεται κανείς το «Γεμάτο Έξω» μέσα από το «Μέσα Άδειο» είναι μια σύμβαση που ακολουθώ στη δουλειά μου, είναι μια στάση ζωής.
Ορισμένοι από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο Ελαιουργείο σύντομα εκπροσώπησαν την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας. Εσείς που έχετε συμμετάσχει στο μεγάλο εικαστικό γεγονός της Βενετίας αναγνωρίζετε ότι υπάρχει κάποια δυναμική στη διοργάνωση των «Αισχυλείων» και αν ναι ποια;
Είναι αλήθεια ότι τα Αισχύλεια έχουν κατακτήσει έναν πολύ σημαντικό ρόλο όσον αφορά τα πολιτιστικά δρώμενα της Ελλάδας, ιδιαίτερα γιατί υποστηρίζουν καινούριες παραγωγές. Οι ευκαιρίες για νέα έργα μεγάλης κλίμακας είναι που δίνουν τη δυνατότητα να αναπτύξει κανείς το έργο του και συνεπώς να δοκιμαστεί σε συμμετοχές όπως αυτή της Βενετίας που δεν είναι άλλο από ένα εικαστικό υπερθέαμα. Τα πράγματα όμως σίγουρα δεν κερδίζονται μόνο εκεί. Αυτό που μένει είναι να κάνουμε την Ελευσίνα Βενετία… Αστειεύομαι ασφαλώς καθώς στο πίσω μέρος του μυαλού μου υπάρχει η εικόνα ενός μέρους της εγκατάστασης που θα μπορούσε να στηθεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και στην Βενετία, μια και ψάχνετε μία σχέση ανάμεσα στη Βενετία και την Ελευσίνα. Και οι δύο πάντως, στην κλίμακα της η κάθε μία, πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά να απομακρυνθούν από την ασφάλεια που εξασφαλίζουν οι «βεβαιότητες» των επιλογών τους. Αλλά ας περιμένουμε μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο.
Ο τίτλος της έκθεσης σας είναι το «Προσπάθησε πάλι, απότυχε πάλι, απότυχε καλύτερα», απόσπασμα του Σαμούελ Μπέκετ. Είναι μία συμβουλή για το πνεύμα της εποχής;
Χρησιμοποίησα τη φράση του Μπέκετ σαν «προφητεία», ένα «Σύγχρονο Χρησμό» όμως πιο τρυφερό, παρηγορητικό, γι' αυτό και ιαματικό, που ενεργοποιεί συνειδήσεις και όπως λέει ο Ηράκλειτος «ούτε λέει ούτε κρύβει, αλλά σημαίνει». Όντας λιγότερο γενναιόδωρος από τον Μπέκετ και περισσότερο επιπόλαιος πιστεύω ότι αξίζει να ελπίζουμε ακόμα και το ανέφικτο, αφού συχνά η αποτυχία και η επιτυχία δεν διαφέρουν. «All of old. Nothing else ever. Ever tried. Ever failed. No matter. Try Again. Fail again. Fail better.» (Όλα πριν. Τίποτε άλλο ποτέ. Πάντα να προσπαθείς. Πάντα να αποτυγχάνεις. Δεν πειράζει. Να προσπαθήσεις ξανά. Να αποτύχεις ξανά. Να αποτύχεις καλύτερα.) Αν αυτή η φράση δεν υπόσχεται ολοκληρωτική άφεση και γαλήνη, τότε τα λάθη μας δεν θα ήταν ευλογία…
Info:
Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας (Παραλία Ελευσίνας)
Try again. Fail again. Fail better (Προσπάθησε πάλι, απότυχε πάλι, απότυχε καλύτερα)
Έκθεση του Νίκου Ναυρίδη
1 Σεπτεμβρίου – 13 Οκτωβρίου
Εγκαίνια 7 Σεπτεμβρίου
Ο Νίκος Ναυρίδης σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και ζωγραφική στην ΑΣΚΤ. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του με εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, συμμετέχοντας κυρίως σε μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις, στη Βραζιλία, στο Μεξικό, στην Ιαπωνία, στην Αμερική και στην Ευρώπη. Από το 2008 διδάσκει ως καθηγητής στην ΑΣΚΤ. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Με το απόσπασμα του Σαμουέλ Μπέκετ για τίτλο «Try again. Fail again. Fail better» (προσπάθησε πάλι, απότυχε πάλι, απότυχε καλύτερα) άμυνα απέναντι στη σημερινή κατάσταση ο εικαστικός Νίκος Ναυρίδης αναζητά από την 1η Σεπτέμβρη τις ανάσες της Ελευσίνας στο πλαίσιο των φετινών «Αισχυλείων». Ο καλλιτέχνης εδώ και χρόνια έχει επικεντρωθεί στην εικαστική αποτύπωση της οργανικής λειτουργίας που δίνει ρυθμό στη ζωή, της αναπνοής, χρησιμοποιώντας βίντεο, σχέδιο, ήχο και εικαστικά περιβάλλοντα.
Στην έκθεσή του μεταλλάσει το παλαιό ελαιουργείο σε πεδίο εφαρμογής της θεωρίας του ότι η ανάσα είναι ένα "είδος μέτρησης του κόσμου που αγγίζει τις επίσημες γεωμετρίες των ανθρώπινων ορίων". Στους πρώην βιομηχανικούς χώρους «έστρωσε» ένα λιβάδι με στάχυα. Με αυτό τον τρόπο ανασυσταίνει με την «εικαστική αδεία» ένα μέρος της αίσθησης που είχε ο χώρος πριν κτιστεί η εγκατάσταση. Παράλληλα, συγκεντρώνει νοηματικά τις ανάσες όσων πέρασαν από αυτήν την περιοχή με δύο πόλους ιστορίας: την μυστηριακή στην αρχαιότητα και την βιομηχανική στο λυκαυγές του 20ου αιώνα.
Μιλήσαμε με τον Νίκο Ναυρίδη με αφορμή την παρουσία του στα φετινά «Αισχύλεια». Μας μίλησε για τη νέα του δουλεία, ανέλυσε τον μηχανισμό επαφής του με το κοινό, αλλά και ερμήνευσε τον λόγο που η Ελευσίνα θεωρείται για τους εικαστικούς ένας προθάλαμος της συμμετοχής τους στη Μπιενάλε της Βενετίας. Έναν στόχο που ο ίδιος έχει εκπληρώσει δύο φορές μέχρι στιγμής: Η πρώτη ήταν το 2001 εκπροσωπώντας την Ελλάδα στο ελληνικό περίπτερο στα Giardini και η δεύτερη το 2005 συμμετέχοντας στην Arsenale, τη διεθνή έκθεση της Μπιενάλε.
Γνωρίζουμε ότι η λειτουργία της αναπνοής έχει σημαντικό ρόλο στη τέχνη σας. Αν υποθέσουμε ότι στη βιωματική ενέργεια ενός τόπου συμμετέχει και ο ρυθμός της ανάσας όσων πέρασαν ή έζησαν σε αυτόν, ποια είναι η εικαστική απόχρωση που δίνεται σε αυτό το φορτίο που φέρει το «Ελαιουργείο» και γενικότερα η Ελευσίνα; Τα τελευταία χρόνια δουλεύω με τις αναπνοές σαν μια ρευστή ενέργεια που δεν χάνεται, αλλά μοιράζεται. Ειδικότερα στο έργο των Αισχυλείων θέλω να ακούσω την Ελευσίνα να αναπνέει όπως τότε που σκοπό είχε να μας συμφιλιώνει με το αδύνατο. Με αυτή την πρόθεση μεταφέρω ένα χωράφι μέσα στο εργοστάσιο-εκθεσιακό χώρο. Το Ελαιουργείο στο παρελθόν παρήγαγε λάδι και υπήρξε ένας τόπος γεμάτος ανθρώπους και ενέργεια, γεμάτος ανάσες. Το εργοστάσιο ξεφύτρωσε μέσα στην ανάσα της Ελευσίνας, στα στάχυα της. Πέρασα αρκετές ώρες προσπαθώντας να καταγράψω τους ήχους από τα στάχυα, που είναι ο ίδιος παμπάλαιος ήχος όπως αυτός της ανάσας. Το εργοστάσιο αναπνέει και η ανάσα του είναι το θρόισμα των σταχυών που το γεμίζει. Μια αναπνοή που υπήρξε στο παρελθόν και τώρα ξαναβρήκε τη θέση της. Επίσης το φύτεμα επάνω στο τσιμέντο είναι μια διαδικασία αφάνταστα επίπονη, σχεδόν παράλογη και υποδόρια βίαιη. Κουβαλάει την ίδια απόγνωση με τις φράσεις του Μπέκετ, ένα είδος «κάθαρσης» που κρύβει τελικά την ίδια γαλήνη κάθε κουραστικής ματαιότητας.
Το Ελαιουργείο λοιπόν θα «αναπνέει»;
Ναι, όσο διαρκεί η έκθεση. Άλλωστε οι αναπνοές δεν διαρκούν για πάντα, δανείζονται, δεν χαρίζονται όπως η ομορφιά και για να διαρκέσουν πρέπει κανείς να μπορεί να τις διακρίνει και να ξέρει να τις ακούει. Πρόθεση μου ήταν επίσης να δουλέψω με το «κενό», το άδειο, έναν χώρο που στερείται σημασίας αλλά είναι γεμάτος νοήματα. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αρχαία κείμενα που για πολλούς η σοφία τους εντοπίζεται στο κενό ανάμεσα στις λέξεις, στη σιωπή. Το ίδιο προσπάθησα στο Ελαιουργείο: Αν κάτι μπορούσε να συμβεί, αυτό δεν θα το έβρισκα μέσα στα δωμάτια, εκεί που το περίμενε κανείς αλλά «έξω» στο «άδειο», στο «ενδιάμεσο», στην αυλή. Πιστεύω ότι το να αντιλαμβάνεται κανείς το «Γεμάτο Έξω» μέσα από το «Μέσα Άδειο» είναι μια στάση ζωής.
Σε δηλώσεις σας είπατε ότι στις πρώτες σας επισκέψεις νιώσατε ένα αίσθημα απειλής. Αυτή η αίσθηση σας κυριεύει ακόμα ή την εξευμενίσατε με το έργο σας;
Η απειλή στην οποία αναφέρθηκα είχε να κάνει με το ανθρώπινο μέτρο, την επιθυμία μας να συμφιλιωθούμε με το αδύνατον. Κάθε φορά που επισκέπτομαι την Ελευσίνα, και τους τελευταίους μήνες σχεδόν καθημερινά, νοιώθω να μου επιβάλλει μια επιθυμία υπέρβασης. Το ένοιωσα από την πρώτη στιγμή που πήγα. Υπάρχει αναμφίβολα ένα έντονα δυναμικό ενεργειακό πεδίο σε μια μεγάλη ακτίνα γύρω από τα αρχαία. Νομίζω ότι το νοιώθουν όλοι οι επισκέπτες της, ο καθένας με τον τρόπο του, ανάλογα με το πόσο έτοιμος είναι και πόσο το χρειάζεται. Αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο ‘έχω’, κατοικώ και στο ‘φτάνω’. Πρέπει να τη φτάσεις την Ελευσίνα, να έχεις έναν σκοπό, να διανύσεις το δρόμο μέχρι εκεί, να περπατήσεις την απόσταση, για να σου αποκαλυφθεί. Συμβαίνει ό,τι και στην δουλειά μας. Πρέπει να έχεις ανάγκη αυτά που γίνονται σήμερα, να τα κουβαλάς ήδη μέσα σου, σχεδόν τυραννικά και κυρίως «να είσαι έτοιμος σαν από καιρό» που έλεγε κι ο Καβάφης, για να τα διαβάσεις και να σε αποκαλύψουν. Γι' αυτό και τα σύγχρονα έργα χρειάζονται σύγχρονους θεατές.
Πώς πραγματεύεστε εννοιολογικά το έργο σας;
Η δουλειά μου στο Ελαιουργείο έχει να κάνει με το ανέφικτο και την αποτυχία. Για να ανασάνει το Ελαιουργείο χρειάστηκε σκληρή δουλειά. Πολλοί άνθρωποι φύτευαν στάχυα πάνω στο τσιμέντο για μέρες, μοχθούσαν για το ανέφικτο, ελπίζοντας το ίδιο ανέφικτο με εκείνους που πριν χίλια εξακόσια χρόνια θέλησαν να ξορκίσουν τον θάνατο στο τελεστήριο. Ειδικότερα το έργο στο εργοστασίου Κανελόπουλου είναι μια εγκατάσταση. Είναι μια επέμβαση στον χώρο του Ελαιουργείου και δύο φωτεινές επιγραφές με τις φράσεις του Μπέκετ.
Τα «Αισχύλεια», ένα φεστιβάλ που εκπροσωπεί όλες τις μορφές τέχνης, ενδεχομένως ανοίγει μία πύλη στο έργο σας σε ένα μεγάλο φάσμα κοινού όχι απαραίτητα «ειδικού» στην εικαστική τέχνη. Με αυτή τη συνθήκη υπάρχουν σκέψεις ή ερωτήματα που θα θέλατε να ενεργοποιηθούν στους επισκέπτες της έκθεσης;
Η Ελευσίνα είναι μια μικρογραφία της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας. Ένας τόπος γεμάτος δόξα στο παρελθόν, σήμερα σε ύφεση οικονομική, και επίσης μια πόλη που στην ιστορία της όσοι πέρασαν από εκεί, μάλλον σκοπό είχαν να εκμεταλλευτούν ό,τι αυτή μπορούσε να προσφέρει: ένδοξο παρελθόν, φυσικούς πόρους, εργατικό δυναμικό, ανάγκη για εκσυγχρονισμό, ανανέωση. Θεώρησα την Ελευσίνα σαν κέντρο και άξονα του κόσμου, και το Ελαιουργείο ένα «κοινό τόπο» που μέσα του επαληθεύονται όσα συμβαίνουν σήμερα. Το εργοστάσιο μέχρι την δεκαετία του '70 ήταν μια παραγωγική μονάδα. Σήμερα ο ρόλος του έχει αλλάξει, λειτουργεί σαν πολιτιστικό κέντρο. Αυτό σημαίνει ότι την κλειστή εσωστρέφεια που επέβαλε η αλυσίδα παραγωγής διαδέχτηκε η ανάγκη για εξωστρεφείς πολιτιστικές απόπειρες. Η παραγωγή λαδιού και σαπουνιού δίνει τη θέση της στην υποδοχή πολιτισμού. Ακολούθησα αυτή την αλλαγή με μιαν αντιστροφή. Αν κάτι μπορούσε να συμβεί, αυτό δεν θα το εύρισκα στο εσωτερικό, μέσα στα δωμάτια όπου το συναντούσες στο παρελθόν, αλλά έξω, στο «άδειο», στο «ενδιάμεσο», στην αυλή. Το να αντιλαμβάνεται κανείς το «Γεμάτο Έξω» μέσα από το «Μέσα Άδειο» είναι μια σύμβαση που ακολουθώ στη δουλειά μου, είναι μια στάση ζωής.
Ορισμένοι από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο Ελαιουργείο σύντομα εκπροσώπησαν την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας. Εσείς που έχετε συμμετάσχει στο μεγάλο εικαστικό γεγονός της Βενετίας αναγνωρίζετε ότι υπάρχει κάποια δυναμική στη διοργάνωση των «Αισχυλείων» και αν ναι ποια;
Είναι αλήθεια ότι τα Αισχύλεια έχουν κατακτήσει έναν πολύ σημαντικό ρόλο όσον αφορά τα πολιτιστικά δρώμενα της Ελλάδας, ιδιαίτερα γιατί υποστηρίζουν καινούριες παραγωγές. Οι ευκαιρίες για νέα έργα μεγάλης κλίμακας είναι που δίνουν τη δυνατότητα να αναπτύξει κανείς το έργο του και συνεπώς να δοκιμαστεί σε συμμετοχές όπως αυτή της Βενετίας που δεν είναι άλλο από ένα εικαστικό υπερθέαμα. Τα πράγματα όμως σίγουρα δεν κερδίζονται μόνο εκεί. Αυτό που μένει είναι να κάνουμε την Ελευσίνα Βενετία… Αστειεύομαι ασφαλώς καθώς στο πίσω μέρος του μυαλού μου υπάρχει η εικόνα ενός μέρους της εγκατάστασης που θα μπορούσε να στηθεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και στην Βενετία, μια και ψάχνετε μία σχέση ανάμεσα στη Βενετία και την Ελευσίνα. Και οι δύο πάντως, στην κλίμακα της η κάθε μία, πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά να απομακρυνθούν από την ασφάλεια που εξασφαλίζουν οι «βεβαιότητες» των επιλογών τους. Αλλά ας περιμένουμε μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο.
Ο τίτλος της έκθεσης σας είναι το «Προσπάθησε πάλι, απότυχε πάλι, απότυχε καλύτερα», απόσπασμα του Σαμούελ Μπέκετ. Είναι μία συμβουλή για το πνεύμα της εποχής;
Χρησιμοποίησα τη φράση του Μπέκετ σαν «προφητεία», ένα «Σύγχρονο Χρησμό» όμως πιο τρυφερό, παρηγορητικό, γι' αυτό και ιαματικό, που ενεργοποιεί συνειδήσεις και όπως λέει ο Ηράκλειτος «ούτε λέει ούτε κρύβει, αλλά σημαίνει». Όντας λιγότερο γενναιόδωρος από τον Μπέκετ και περισσότερο επιπόλαιος πιστεύω ότι αξίζει να ελπίζουμε ακόμα και το ανέφικτο, αφού συχνά η αποτυχία και η επιτυχία δεν διαφέρουν. «All of old. Nothing else ever. Ever tried. Ever failed. No matter. Try Again. Fail again. Fail better.» (Όλα πριν. Τίποτε άλλο ποτέ. Πάντα να προσπαθείς. Πάντα να αποτυγχάνεις. Δεν πειράζει. Να προσπαθήσεις ξανά. Να αποτύχεις ξανά. Να αποτύχεις καλύτερα.) Αν αυτή η φράση δεν υπόσχεται ολοκληρωτική άφεση και γαλήνη, τότε τα λάθη μας δεν θα ήταν ευλογία…
Info:
Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας (Παραλία Ελευσίνας)
Try again. Fail again. Fail better (Προσπάθησε πάλι, απότυχε πάλι, απότυχε καλύτερα)
Έκθεση του Νίκου Ναυρίδη
1 Σεπτεμβρίου – 13 Οκτωβρίου
Εγκαίνια 7 Σεπτεμβρίου
Ο Νίκος Ναυρίδης σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και ζωγραφική στην ΑΣΚΤ. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του με εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, συμμετέχοντας κυρίως σε μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις, στη Βραζιλία, στο Μεξικό, στην Ιαπωνία, στην Αμερική και στην Ευρώπη. Από το 2008 διδάσκει ως καθηγητής στην ΑΣΚΤ. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
