Βραβεία ΔΕΣΤΕ 2013: Σύγχρονη τέχνη made in Greece
Τα έργα των έξι καλλιτεχνών που συναγωνίζονται φέτος για το μεγαλύτερο βραβείο της ελληνικής σύγχρονης τέχνης παρουσιάζονται σε μία ενδιαφέρουσα έκθεση.
του Γιάννη Ασδραχά
«Δεν μας ενδιαφέρει το ψάρι, αλλά το ψάρεμα» είπε ο Δάκης Ιωάννου την προηγούμενη Τετάρτη στην αίθουσα εκδηλώσεων του μουσείου κυκλαδικής τέχνης. Αφορμή για να θυμηθεί την κινέζικη παροιμία ήταν η πρόθεσή του να δώσει το στίγμα της φιλοσοφίας που διέπει το εικαστικό βραβείο «ΔΕΣΤΕ» το οποίο θεσμοθετήθηκε το 1999 και απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε έναν Έλληνα ή Κύπριο καλλιτέχνη, που ζει στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
Οι στόχοι του θεσμού που για τρίτη χρόνια φιλοξενείται στους χώρους του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης δεν είναι οι προφανείς, η προβολή, δηλαδή, και η προώθηση της ελληνικής τέχνης και των νέων καλλιτεχνών, με την «γραφειοκρατική» τους ερμηνεία, αλλά σύμφωνα με τον Δάκη Ιωάννου «ο επαναπροσδιορισμός της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής της χώρας μας και η ανάδειξη μιας ανερχόμενης γενιάς καλλιτεχνών, που αποτελεί κύριο κομμάτι της πολιτικής του Ιδρύματος για τη στήριξη και την προώθηση της σύγχρονης τέχνης».
Οι Μαρία Θεοδωράκη, Ηλίας Παπαηλιάκης, Michail Pirgelis, Κώστας Σαχπάζης, Αλέξανδρος Τζάννης και Μαριάννα Χριστοφίδου είναι οι έξι καλλιτέχνες που έχουν επιλεγεί ως υποψήφιοι για το Βραβείο 2013 (συνοδεύεται από το χρηματικό έπαθλο των 10.000) και θα ανακοινωθεί στις 9 Σεπτεμβρίου.
Την κοινή συνιστώσα στο έργο που παρουσιάζουν οι έξι καλλιτέχνες έγκειται σύμφωνα με τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη, καλλιτεχνικού συμβούλου του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ στο ότι «επιχειρούν μία αρχαιολογία του παρόντος. Την αποτύπωση του αρχαιολογικού φανταστικού της πραγματικότητας και της σύγχρονης τέχνης».
Τα έργα των πέντε καλλιτεχνών
Πέντε έργα ζωγραφικής αποτελούν την πρόταση του εικαστικού Ηλία Παπαηλιάκη. Ο καλλιτέχνης επικεντρώνεται στην έννοια της εικόνας και την σχέση της με το φυσικό αντικείμενο ακολουθώντας μια ερευνητική διαδικασία της παραστατικής ζωγραφικής, σχεδιάζοντας αποσπάσματα μορφών ή μέρη συνόλων και δημιουργώντας μικρού ή μεσαίου μεγέθους πίνακες. Τα έργα που βρίσκονται στην έκθεση συνθέτουν ένα υλικό αναμνήσεων από μία φανταστική επίσκεψη στην Ανατολή που δεν προσδιορίζεται με την γεωγραφική της διάσταση αλλά ως έννοια. Στον καμβά του πρώτου πίνακα βρίσκεται το σώμα ενός ανθρώπου τυλιγμένο σε μία κουβέρτα, στα χρώματα της ερήμου. Έργο που, όπως είπε ο εικαστικός, αντανακλά την εσωστρέφεια.
Στο «Κεφάλι του Προφήτη» ο Παπαηλιάκης αποτύπωσε την τελευταία φωτογραφία του δαιμονικού καλόγερου της Τσαρικής αυλής, του Ράσπουτιν, που όπως είπε ο εικαστικός «ο θάνατος του μεγάλου τσαρλατάνου που είπε πως ποτέ δεν θα πεθάνει. Τώρα παλεύει με την αιωνιότητα». Με μολύβι μεταφέρει μία μακάβρια αληθινή εικόνα από την ανηλεή απόδοση «δικαιοσύνης» σε μία μουσουλμανική χώρα. Πρόκειται για τα κομμένα κεφάλια δύο νεαρών ανδρών που στο στόμα τους βρίσκονται τα γεννητικά τους όργανα.
Ένας άνδρας που βρίσκεται σε βαθύ ύπνο και μία μελέτη για ένα ελληνικό τοπίο –το πρώτο του καλλιτέχνη– κλείνουν το υλικό του εικαστικού που όπως αναφέρει «ζωγραφίζω με άσπρο, μαύρο, κίτρινο, κόκκινο και μπλε την ανάγκη για μια ακόμη καινούργια πρόταση, την ελπίδα για μια ακόμη καινούργια γλώσσα».
Μία αποκρυπτογράφηση αντικειμένων που βρέθηκαν στις προσωπικές της αναδιφήσεις πραγματοποιεί στο έργο της η Κύπρια Μαριάννα Χριστοφίδου (φωτό, επάνω). Δύο φωτογραφίες με γυάλινο πλαίσιο και κοινό θέμα από τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν η αφορμή για μία αναζήτηση της νεαρής εικαστικού. Και από την έρευνα προέκυψε το έργο. Στις επιχρωματισμένες φωτογραφίες το θέμα τους είναι μία γυναικεία φιγούρα ντυμένη με την αισθητική της μπελ επόκ που αγοράζει λουλούδια από μία πλανόδια πωλήτρια.
«Αγοράζοντας Λουλούδια», «Πωλήτρια Λουλουδιών» είναι οι τίτλοι των δύο φωτογραφιών που προσδιορίζονται τοπικά στο Γιβραλτάρ. Στο πλάνο διακρίνεται μία βρύση και ένα φαρμακείο που φαίνεται το μισό όνομα του ιδιοκτήτη. Η εικαστικός ταξίδεψε στο Γιβραλτάρ που έχει ένα κοινό με την πατρίδα της: ήταν αποικία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ανακάλυψε τον χώρο που είχε τραβηχτεί η φωτογραφία και στο όνομα του φαρμακείου. Οι πληροφορίες και το χρονικό από αυτή την αναζήτηση υπάρχουν στα κείμενα που πλαισιώνουν τις δύο φωτογραφίες οι οποίες ήταν το ερέθισμα για αυτό το ταξίδι.
Μία σφηκοφωλιά μεγάλων διαστάσεων που αποκόλλησε η καλλιτέχνης από την ξύλινο δοκό μίας στέγης βρίσκεται περίκλειστη από διαφανές πλεξιγκλάς. Το έργο των εντόμων βρίσκεται προσαρμοσμένο σε μία παρόμοια δοκό από μάρμαρο. Σπαράγματα από μεσαιωνική εφυαλωμένη κεραμική προβάλει στο τοίχο της αίθουσας. Αυτά τα κατάλοιπα των χρηστικών αντικειμένων συνέλεγε η εικαστικός από την εξοχή της επαρχίας Λεμεσού όταν τα αποκάλυπτε η βροχή. Οι φωτογραφίες από τα κεραμικά σπαράγματα «πέφτουν» σε διαφορετικό χρόνο με τα κενά να υπονοούν την αφήγηση της ιστορίας τους. Όπως σημειώνεται από τη Μαριάννα Χριστοφίδου οι εικόνες αντιμετωπίζονται ως «οπτικά τεκμήρια ιστοριών και τόπων που φέρουν την εγγενή δυνατότητα μιας επαναδιαπραγμάτευσης και εκ νέου διαμόρφωσης».
Ένα κιβώτιο με την ένδειξη «εύθραυστο» βρίσκεται στο κέντρο του χώρου που φιλοξενεί το έργο της Μαρίας Θεοδωράκη. Πρόκειται για συσκευασία παρόμοια με αυτές που χρησιμοποιούνται για να μεταφερθούν υπερευαίσθητες αρχαιότητες. Θεωρητικά στο εσωτερικό του βρίσκεται εγκιβωτισμένο το κυκλαδικό ειδώλιο του 2300 π.χ. με νούμερο 237 που κατέχει το μουσείο. Όπως είπε η καλλιτέχνης, «η δουλειά μου έχει να κάνει με το πνεύμα. Ζητάω από τον επισκέπτη να έρθει αντιμέτωπος με την ηδονοβλεψία».
Χαρακτηριστικά της δουλειάς της όπως σημειώνεται είναι οι «αναφορές και συνδέσεις, τυπολογίες, έργα που μεταλλάσσονται και αλληλεπιδρούν, η διαδικασία ως περιεχόμενο και το υλικό αντικείμενο της τέχνης ως αφορμή και ως τεκμήριο δράσης».
Μεταλλικές επιφάνειες και αντικείμενα που στην προηγούμενη τους «ζωή» πετούσαν στους αιθέρες χρησιμοποιεί στο έργο του ο πολυταξιδεμένος Michail Pirgelis. Ο καλλιτέχνης συλλέγει εξαρτήματα από αποσυρμένα αεροπλάνα τα οποία επεξεργάζεται μέσα από το εικαστικό του πρίσμα. Η δουλειά του διερευνά την «ευθραυστότητα της πτήσης, καθώς και την ανθρώπινη επιθυμία να αψηφήσει τη βαρύτητα, η οποία ενέχει συγχρόνως τον κίνδυνο της πλήρους αποτυχίας». Στην είσοδο του χώρου υπάρχει ένα ορθογώνιο μεταλλικό κομμάτι, μέρος της επιφάνειας αεροπλάνου.
Στην κεντρική αίθουσα των έργων επιβάλλεται το προσαρμοσμένο στον τοίχο σταυροειδές αεροπορικό φρένο. Απέναντι, πίσω από μία γυάλινη επιφάνεια βρίσκονται όρθια δεκάδες τραπουλόχαρτα με την φιγούρα του «Τζόκερ» που στην πίσω τους όψη βρίσκονται τα εμβλήματα αεροπορικών εταιρειών από όλα τα σημεία της γης. Ο Pirgelis σημειώνεται δημιουργεί μια “σύγχρονη αρχαιολογία”, όπου τα κομμάτια αεροσκαφών είναι ένα συνονθύλευμα του παρελθόντος, όντας στο παρόν και εμφαίνοντας στο μέλλον.
Η δουλειά του Κώστα Σαχπάζη βασίζεται στις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των υλικών, τόσο σαν φυσικές οντότητες όσο και σαν νοητικές δομές. Το έργο του αποτελεί μία αρμαθιά από εύκαμπτα υλικά σε διαφορετικές φόρμες που αρχειοθετούνται, συμπτύσσονται, κατακερματίζονται και τελικά χρησιμοποιούνται για να σχηματίσουν ένα αντικείμενο που διέπεται από μία συνεχή διάθεση να υπονομεύσει τη ίδια του την μορφή.
Βασική πρόθεση της δουλειάς του Αλέξανδρου Τζάννη είναι να μιλήσει για τον χρόνο, μέσα σε μια προσπάθεια να θυμίσει πράγματα που ίσως τείνουν να ξεχαστούν. Στα έργα του γλυπτά και ζωγραφικά, προσπαθεί να μιλήσει για το χρόνο. Αποτυπώνει εικόνες της πόλης που του έχουν εντυπωθεί. Όπως τα αποτυπώματα στα πεζοδρόμια, τις μορφές των αστικών πολυκατοικιών που στο σύνολο τους δημιουργούν μια αντίστιξη η οποία ενώνει διαφορετικά θέματα.
Info:
Υποψηφιότητες του Βραβείου «ΔΕΣΤΕ» 2013
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1, τηλ.: 210 7228321-3
Έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2013
«Δεν μας ενδιαφέρει το ψάρι, αλλά το ψάρεμα» είπε ο Δάκης Ιωάννου την προηγούμενη Τετάρτη στην αίθουσα εκδηλώσεων του μουσείου κυκλαδικής τέχνης. Αφορμή για να θυμηθεί την κινέζικη παροιμία ήταν η πρόθεσή του να δώσει το στίγμα της φιλοσοφίας που διέπει το εικαστικό βραβείο «ΔΕΣΤΕ» το οποίο θεσμοθετήθηκε το 1999 και απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε έναν Έλληνα ή Κύπριο καλλιτέχνη, που ζει στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
Οι στόχοι του θεσμού που για τρίτη χρόνια φιλοξενείται στους χώρους του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης δεν είναι οι προφανείς, η προβολή, δηλαδή, και η προώθηση της ελληνικής τέχνης και των νέων καλλιτεχνών, με την «γραφειοκρατική» τους ερμηνεία, αλλά σύμφωνα με τον Δάκη Ιωάννου «ο επαναπροσδιορισμός της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής της χώρας μας και η ανάδειξη μιας ανερχόμενης γενιάς καλλιτεχνών, που αποτελεί κύριο κομμάτι της πολιτικής του Ιδρύματος για τη στήριξη και την προώθηση της σύγχρονης τέχνης».
Οι Μαρία Θεοδωράκη, Ηλίας Παπαηλιάκης, Michail Pirgelis, Κώστας Σαχπάζης, Αλέξανδρος Τζάννης και Μαριάννα Χριστοφίδου είναι οι έξι καλλιτέχνες που έχουν επιλεγεί ως υποψήφιοι για το Βραβείο 2013 (συνοδεύεται από το χρηματικό έπαθλο των 10.000) και θα ανακοινωθεί στις 9 Σεπτεμβρίου.
Την κοινή συνιστώσα στο έργο που παρουσιάζουν οι έξι καλλιτέχνες έγκειται σύμφωνα με τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη, καλλιτεχνικού συμβούλου του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ στο ότι «επιχειρούν μία αρχαιολογία του παρόντος. Την αποτύπωση του αρχαιολογικού φανταστικού της πραγματικότητας και της σύγχρονης τέχνης».
Τα έργα των πέντε καλλιτεχνών
Πέντε έργα ζωγραφικής αποτελούν την πρόταση του εικαστικού Ηλία Παπαηλιάκη. Ο καλλιτέχνης επικεντρώνεται στην έννοια της εικόνας και την σχέση της με το φυσικό αντικείμενο ακολουθώντας μια ερευνητική διαδικασία της παραστατικής ζωγραφικής, σχεδιάζοντας αποσπάσματα μορφών ή μέρη συνόλων και δημιουργώντας μικρού ή μεσαίου μεγέθους πίνακες. Τα έργα που βρίσκονται στην έκθεση συνθέτουν ένα υλικό αναμνήσεων από μία φανταστική επίσκεψη στην Ανατολή που δεν προσδιορίζεται με την γεωγραφική της διάσταση αλλά ως έννοια. Στον καμβά του πρώτου πίνακα βρίσκεται το σώμα ενός ανθρώπου τυλιγμένο σε μία κουβέρτα, στα χρώματα της ερήμου. Έργο που, όπως είπε ο εικαστικός, αντανακλά την εσωστρέφεια.
Στο «Κεφάλι του Προφήτη» ο Παπαηλιάκης αποτύπωσε την τελευταία φωτογραφία του δαιμονικού καλόγερου της Τσαρικής αυλής, του Ράσπουτιν, που όπως είπε ο εικαστικός «ο θάνατος του μεγάλου τσαρλατάνου που είπε πως ποτέ δεν θα πεθάνει. Τώρα παλεύει με την αιωνιότητα». Με μολύβι μεταφέρει μία μακάβρια αληθινή εικόνα από την ανηλεή απόδοση «δικαιοσύνης» σε μία μουσουλμανική χώρα. Πρόκειται για τα κομμένα κεφάλια δύο νεαρών ανδρών που στο στόμα τους βρίσκονται τα γεννητικά τους όργανα.
Ένας άνδρας που βρίσκεται σε βαθύ ύπνο και μία μελέτη για ένα ελληνικό τοπίο –το πρώτο του καλλιτέχνη– κλείνουν το υλικό του εικαστικού που όπως αναφέρει «ζωγραφίζω με άσπρο, μαύρο, κίτρινο, κόκκινο και μπλε την ανάγκη για μια ακόμη καινούργια πρόταση, την ελπίδα για μια ακόμη καινούργια γλώσσα».
Μία αποκρυπτογράφηση αντικειμένων που βρέθηκαν στις προσωπικές της αναδιφήσεις πραγματοποιεί στο έργο της η Κύπρια Μαριάννα Χριστοφίδου (φωτό, επάνω). Δύο φωτογραφίες με γυάλινο πλαίσιο και κοινό θέμα από τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν η αφορμή για μία αναζήτηση της νεαρής εικαστικού. Και από την έρευνα προέκυψε το έργο. Στις επιχρωματισμένες φωτογραφίες το θέμα τους είναι μία γυναικεία φιγούρα ντυμένη με την αισθητική της μπελ επόκ που αγοράζει λουλούδια από μία πλανόδια πωλήτρια.
«Αγοράζοντας Λουλούδια», «Πωλήτρια Λουλουδιών» είναι οι τίτλοι των δύο φωτογραφιών που προσδιορίζονται τοπικά στο Γιβραλτάρ. Στο πλάνο διακρίνεται μία βρύση και ένα φαρμακείο που φαίνεται το μισό όνομα του ιδιοκτήτη. Η εικαστικός ταξίδεψε στο Γιβραλτάρ που έχει ένα κοινό με την πατρίδα της: ήταν αποικία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ανακάλυψε τον χώρο που είχε τραβηχτεί η φωτογραφία και στο όνομα του φαρμακείου. Οι πληροφορίες και το χρονικό από αυτή την αναζήτηση υπάρχουν στα κείμενα που πλαισιώνουν τις δύο φωτογραφίες οι οποίες ήταν το ερέθισμα για αυτό το ταξίδι.
Μία σφηκοφωλιά μεγάλων διαστάσεων που αποκόλλησε η καλλιτέχνης από την ξύλινο δοκό μίας στέγης βρίσκεται περίκλειστη από διαφανές πλεξιγκλάς. Το έργο των εντόμων βρίσκεται προσαρμοσμένο σε μία παρόμοια δοκό από μάρμαρο. Σπαράγματα από μεσαιωνική εφυαλωμένη κεραμική προβάλει στο τοίχο της αίθουσας. Αυτά τα κατάλοιπα των χρηστικών αντικειμένων συνέλεγε η εικαστικός από την εξοχή της επαρχίας Λεμεσού όταν τα αποκάλυπτε η βροχή. Οι φωτογραφίες από τα κεραμικά σπαράγματα «πέφτουν» σε διαφορετικό χρόνο με τα κενά να υπονοούν την αφήγηση της ιστορίας τους. Όπως σημειώνεται από τη Μαριάννα Χριστοφίδου οι εικόνες αντιμετωπίζονται ως «οπτικά τεκμήρια ιστοριών και τόπων που φέρουν την εγγενή δυνατότητα μιας επαναδιαπραγμάτευσης και εκ νέου διαμόρφωσης».
Ένα κιβώτιο με την ένδειξη «εύθραυστο» βρίσκεται στο κέντρο του χώρου που φιλοξενεί το έργο της Μαρίας Θεοδωράκη. Πρόκειται για συσκευασία παρόμοια με αυτές που χρησιμοποιούνται για να μεταφερθούν υπερευαίσθητες αρχαιότητες. Θεωρητικά στο εσωτερικό του βρίσκεται εγκιβωτισμένο το κυκλαδικό ειδώλιο του 2300 π.χ. με νούμερο 237 που κατέχει το μουσείο. Όπως είπε η καλλιτέχνης, «η δουλειά μου έχει να κάνει με το πνεύμα. Ζητάω από τον επισκέπτη να έρθει αντιμέτωπος με την ηδονοβλεψία». Χαρακτηριστικά της δουλειάς της όπως σημειώνεται είναι οι «αναφορές και συνδέσεις, τυπολογίες, έργα που μεταλλάσσονται και αλληλεπιδρούν, η διαδικασία ως περιεχόμενο και το υλικό αντικείμενο της τέχνης ως αφορμή και ως τεκμήριο δράσης».
Μεταλλικές επιφάνειες και αντικείμενα που στην προηγούμενη τους «ζωή» πετούσαν στους αιθέρες χρησιμοποιεί στο έργο του ο πολυταξιδεμένος Michail Pirgelis. Ο καλλιτέχνης συλλέγει εξαρτήματα από αποσυρμένα αεροπλάνα τα οποία επεξεργάζεται μέσα από το εικαστικό του πρίσμα. Η δουλειά του διερευνά την «ευθραυστότητα της πτήσης, καθώς και την ανθρώπινη επιθυμία να αψηφήσει τη βαρύτητα, η οποία ενέχει συγχρόνως τον κίνδυνο της πλήρους αποτυχίας». Στην είσοδο του χώρου υπάρχει ένα ορθογώνιο μεταλλικό κομμάτι, μέρος της επιφάνειας αεροπλάνου.
Στην κεντρική αίθουσα των έργων επιβάλλεται το προσαρμοσμένο στον τοίχο σταυροειδές αεροπορικό φρένο. Απέναντι, πίσω από μία γυάλινη επιφάνεια βρίσκονται όρθια δεκάδες τραπουλόχαρτα με την φιγούρα του «Τζόκερ» που στην πίσω τους όψη βρίσκονται τα εμβλήματα αεροπορικών εταιρειών από όλα τα σημεία της γης. Ο Pirgelis σημειώνεται δημιουργεί μια “σύγχρονη αρχαιολογία”, όπου τα κομμάτια αεροσκαφών είναι ένα συνονθύλευμα του παρελθόντος, όντας στο παρόν και εμφαίνοντας στο μέλλον.
Η δουλειά του Κώστα Σαχπάζη βασίζεται στις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των υλικών, τόσο σαν φυσικές οντότητες όσο και σαν νοητικές δομές. Το έργο του αποτελεί μία αρμαθιά από εύκαμπτα υλικά σε διαφορετικές φόρμες που αρχειοθετούνται, συμπτύσσονται, κατακερματίζονται και τελικά χρησιμοποιούνται για να σχηματίσουν ένα αντικείμενο που διέπεται από μία συνεχή διάθεση να υπονομεύσει τη ίδια του την μορφή.
Βασική πρόθεση της δουλειάς του Αλέξανδρου Τζάννη είναι να μιλήσει για τον χρόνο, μέσα σε μια προσπάθεια να θυμίσει πράγματα που ίσως τείνουν να ξεχαστούν. Στα έργα του γλυπτά και ζωγραφικά, προσπαθεί να μιλήσει για το χρόνο. Αποτυπώνει εικόνες της πόλης που του έχουν εντυπωθεί. Όπως τα αποτυπώματα στα πεζοδρόμια, τις μορφές των αστικών πολυκατοικιών που στο σύνολο τους δημιουργούν μια αντίστιξη η οποία ενώνει διαφορετικά θέματα.
Info:
Υποψηφιότητες του Βραβείου «ΔΕΣΤΕ» 2013
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1, τηλ.: 210 7228321-3
Έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2013
