Γιάννης Αδαμάκης: "Μεταφέρω εικόνες από ό,τι με συγκινεί"

του Γιάννη Ασδραχά 

Κάποιες στιγμές αυτονομούνται από τον χρόνο για να υπάρξουν στα όρια μίας εσωτερικής συνθήκης με απροσδιόριστη διάρκεια. Η ίδια η φύση έχει αντίστοιχες περιπτώσεις: το βαπτισμένο από την εσπεράντο της ναυτοσύνης «Doldrums». Πρόκειται για φαινόμενο των ωκεανών που δημιουργείται όταν αντικρουόμενοι άνεμοι δημιουργούν ένα κενό. Το πλοίο που βρίσκεται στην «επικράτειά» του διασχίζει μία περιοχή νηνεμίας, ισοδύναμης της στασιμότητας την εποχή που τα πανιά εξασφάλιζαν την πλεύση. Έξω από τα όρια αυτού του φαινόμενου, όπως γνωρίζουν οι κοσμογυρισμένοι ναυτικοί, τους περίμενε όχι σπάνια μία τρομερή καταιγίδα.

Ένα αντίστοιχο επίγειο κενό δημιουργούν σήμερα οι δυνάμεις της τέχνης στους χώρους της γκαλερί «Ζουμπουλάκη». Πρόκειται για την έκθεση του Γιάννη Αδαμάκη με τίτλο την ονομασία αυτού του φαινόμενου των ωκεανών. Ο εικαστικός δεν χρειάστηκε να αναδιφήσει σε κάποιο λεξικό για να βρει τον κατάλληλο όρο της δημιουργικής κατάστασης που τον διαπέρασε όσο δούλευε την νέα σειρά έργων του. Ήξερε το «Doldrums» ως γεγονός, ακόμα και ως παρομοίωση σε καταστάσεις της ζωής, από το οικογενειακό του περιβάλλον που οι περισσότεροι ήταν ναυτικοί.

Αυτός ο όρος, σύμφωνα με την προσωπική ερμηνεία του Γιάννη Αδαμάκη, είναι εκείνη η στιγμή «πριν ή αφού συμβεί κάτι. Ο εγκλωβισμός, το σταμάτημα του χρόνου. Είναι εν τέλει η διακοπή ανάμεσα σε μια αλληλουχία γεγονότων που απομονώνοντας την κανείς, αποκτά έναν αυτόνομο, δραματικό χαρακτήρα». Στην έκθεση μέσα από εικοσιοκτώ έργα, διαφορετικές εστιάσεις, ο Γιάννης Αδαμάκης εικονοποιεί αναμνήσεις και φευγαλέες στιγμές της καθημερινότητας, ένα βιωματικό υλικό συγγενές με ποιητικές συμβάσεις, με το φαινόμενο «Doldrums».

Οι θάλασσες και τα πλεούμενα, γνώριμη θεματική στον καμβά του Γιάννη Αδαμάκη, λειτουργούν σαν ιχνηλάτες αυτής της διαδρομής. Σκαριά από όλες τις εποχές που κινούνται σε κύματα τα οποία δίνουν την αίσθηση πως είναι πετρωμένα, αναφορά στον λαϊκό καλλιτέχνη Αριστείδη Γλύκα. Καράβια «αρόδου» που περιμένουν έξω από το λιμάνι να «πιάσουν κάβο», τις πιο βασανιστικές στιγμές στο ταξίδι ενός ναυτικού.

Σε κάθε πινάκα που η θάλασσα έχει μεγάλο μερίδιο στην επιφάνεια του καμβά υπάρχουν μικρές ζωγραφικές «υποσημειώσεις». Πρόκειται για εικόνες που αυτόνομες συνυπάρχουν με το κεντρικό θέμα και εμφανίστηκαν στον καλλιτέχνη όταν δημιουργούσε το έργο του. Παράδειγμα στο έργο του «Οδυσσέας» πίσω από μία άχλη οδηγεί μία φιγούρα μοναχικά τη βάρκα του με προορισμό το πέλαγος. Στο κάτω μέρος του πίνακα προσανατολισμένα με αντίθετη κατεύθυνση βρίσκονται βαγόνια, αυτοκίνητα, πρόσωπα, υποδηλώνοντας την δυσκολία αυτού του ταξιδιού. «Απομόρξατο Δάκρυ» είναι η επιγραφή παρμένη από την «Οδύσσεια» του Ομήρου και βρίσκεται ακριβώς πάνω από την εικόνα ενός σκυλιού που παραπέμπει στον Άργο, τον πιστό σύντροφο του Οδυσσέα.

Σε ένα άλλο θαλασσινό έργο στο κεντρικό του σημείο βρίσκεται ένα βαπορέτο σαν αυτό που μεταφέρει το κεντρικό ήρωα του «Θανάτου στη Βενετία» του Τόμας Μαν στο Λίντο. Ένα καράβι επίσης που κινείται με αφορμή το έργο του Πεσόα. Επίσης εικόνες από την Ιαπωνία που θυμάται ο Γιάννης Αδαμάκης από Καρπ-Ποστάλ με κεντρικό θέμα κοπέλες ντυμένες με τις εθνικές ενδυμασίες και το βουνό Φούτζι Γιάμα.

Απέναντι από τα καράβια βρίσκονται εκείνες οι στιγμές που ξεχώρισε ο καλλιτέχνης από την καθημερινότητα και για πρώτη φορά παρουσιάζει αυτήν την πτυχή του σε αυτή την έκθεση. Όπως η οδός Πατησίων σε ώρα κυκλοφοριακής συμφόρησης, με το κτήριο της «Υπατίας» να βρίσκεται στοΝ ορίζοντα. Η αναμονή μπροστά από τον φωτεινό σηματοδότη της διασταύρωσης Αχαρνών και Στρατηγού Καλάρη. Οι θαμώνες ενός μπάρ στο κέντρο την πόλης ανήμερα των Χριστουγέννων. Οι βασανιστικές ώρες της νύχτας που πλανάται το φάντασμα της αϋπνίας σε μία κρεβατοκάμαρα. Τους δύο φίλους που μιλάνε για πράγματα που θα ξεχάσουν την επόμενη στιγμή σε ένα καφενείο. Επίσης, η λαοθάλασσα του πεζόδρομου της Ηφαίστου στο Μοναστηράκι και ενός σταθμού του Μετρό. Αυτή η περιπλάνηση τελειώνει σε ένα «εικονοστάσι». Πρόκειται για τα μικρά σε διαστάσεις έργα που μοιράζονται τον τοίχο της γκαλερί. Σε αυτά τα κάδρα ο καλλιτέχνης αποτύπωσε στιγμές φορτισμένες με ένταση με έντονες τις προσωπικές αναφορές. Πορτραίτα που σε πολλές περιπτώσεις η πρώτη ύλη είναι ασπρόμαυρες φωτογραφίες.

Συναντήσαμε τον Γιάννη Αδαμάκη στην γκαλερί Ζουμπουλάκη με τα έργα του στοιχισμένα στο δάπεδο λίγο πριν πάρουν τη θέση τους στο τοίχο. Μιλήσαμε για την έμπνευση και την παρουσίαση αυτού του νέου κεφαλαίου στη δουλειά του.



Στα έργα σας ένα μέρος έχουν τα πλεούμενα. Υπάρχει σχέση βιωματική;
Ναι, είναι μία προσωπική μου αναφορά. Στην οικογένεια μου ο πατέρας μου, ο παππούς μου ήταν ναυτικοί. Το ίδιο ίσχυε και από την πλευρά της μητέρας μου. Οπότε αναπαρήγαν ένα συγκεκριμένο τρόπο οικογένειας, μητριαρχικό, με τον άνδρα να λείπει από το σπίτι και να έρχεται σε αραιά διαστήματα. Ίσως για αυτό τον λόγο τα πλοία στο έργο μου τα παρατηρώ από το λιμάνι, τα βλέπω δηλαδή πάντα από την στεριά. Είμαι έξω από αυτό, δεν είμαι μέσα.

Ενώ στα έργα σας δεν είναι πάντα παρούσα η ανθρώπινη ύπαρξη, διακατέχονται από έντονη βιωματικότητα. Αυτό είναι μέσα στις προθέσεις σας;
Αυτό που μπορώ να απαντήσω είναι πως όλα τα στοιχεία στο έργο μου είναι φορτισμένα με μνήμες αλλά και σκέψεις που αναδύονται την ώρα που ζωγραφίζω. Αυτό είναι έκδηλο στα ένθετα έργα στους πίνακες μου. Μπορώ να το παρομοιάσω με καθρέφτες που έχουν τοποθετημένες στις άκρες τους παλιές φωτογραφίες. Μεταφέρω δηλαδή εικόνες από ό,τι με συγκινεί, όπως δύο ποιήματα του Πεσσόα που υπήρξαν καταλυτικά σε δύο έργα μου σε αυτή την έκθεση, αλλά και ο «Θάνατος στη Βενετία» του Τόμας Μαν. Αυτή η αντίληψή μου δεν είναι απαραίτητο να περάσει στον θεατή. Αλλά θέλω να εισπράξει ό,τι νιώθει ο θεατής ανάλογα με τα δικά του βιώματα.

Οι διαστάσεις ενός έργου προσφέρουν μία διαφορετική ανάγνωση του θέματος;
Στο μεγάλων διαστάσεων έργο «εισχωρείς», είναι πιο ανθρωπομετρικό. Μπορείς ως θεατής να έχεις ρόλο, επιβάλλεται το περιβάλλον, είναι πιο δημόσιο. Σε αντιδιαστολή, το μικρών διαστάσεων αναδύει την αίσθηση μίας ανάμνησης ή μίας προσμονής.

Ο ναυτικός όρος που τιτλοφορείται την έκθεση έχει κάποια σχέση ευρύτερη, πέρα από την παρούσα δουλειά σας, αλλά και την εποχή μας;
Κατ' αρχάς αυτό που μου έκανε τρομερή εντύπωση είναι πώς δημιουργείται αυτό το φαινόμενο. Είναι σαν να εγκλωβίζεται ο χρόνος σε κάποιο σημείο που σίγουρα κάτι θα συμβεί μετά. Έχει την μνήμη της δηλαδή η στιγμή. Αυτό το υπαρκτό κενό στην τέχνη είναι η ουσία της ίδιας της ζωγραφικής πράξης. Δηλαδή οποιαδήποτε στιγμή είναι σαν να εγκλωβίζεται μέσα στο τελάρο. Στην παρούσα δουλειά μου περιγράφω εικόνες μνήμης δικές μου, που προκύπτουν από την καθημερινότητα, που ουσιαστικά αναφέρονται σε αυτό το σημείο. Όσο για την εποχή, υπάρχει ένας παραλληλισμός ο οποίος έρχεται εκ των υστέρων βέβαια. Όμως δεν ήταν η πρόθεσή μου αυτή. Είναι μία στιγμή η οποία εμπεριέχει και την ανασφάλεια που όλοι κάτι περιμένουμε και δεν ξέρουμε τι.

Αυτή η αποτύπωση της καθημερινότητας είναι ένα νέο κεφάλαιο στη δουλειά σας ή κάτι που εκκολαπτόταν από καιρό;
Όχι, αυτή η σειρά των έργων μου δεν είναι κάτι που κάνω για πρώτη φορά. Αυτό που μπορώ να πω όμως είναι πως για πρώτη φορά κατά κάποιο τρόπο ολοκληρώνεται. Νιώθεις ότι σου αρκεί αυτό. Είναι ένα στοιχείο που πάντα το προσέχω.

Πώς παίρνετε την απόφαση να αποτυπώσετε τα συγκεκριμένα περιστατικά;
Είναι αυτές οι στιγμές που ενώ έχουν μία κίνηση παρ' όλα αυτά αισθάνεσαι την παύση. Παράδειγμα στο έργο μου που αποτυπώνω έναν τσολιά της προεδρικής φρουράς στο χρονικό σημείο που υψώνει σε ορθή γωνία το πόδι του. Ο ένστολος σύμφωνα με το τυπικό κάνει μία παύση μερικών δευτερολέπτων. Δεν σας κρύβω πως το συγκεκριμένο έργο με «τρόμαζε» επειδή η εικόνα του Τσολιά έχει εντυπωθεί ως ένα είδος φολκλόρ. Όμως αυτή η παράμετρος μου έδινε μία μεγαλύτερη πρόκληση να το δουλέψω.

Η διαδικασία ολοκλήρωσης ενός έργου για τον δημιουργό λειτουργεί ως βαλβίδα αποφόρτισης των προβλημάτων που τον απασχολούν. Μπορεί να μεταφέρετε αυτή την αίσθηση και στο κοινό;
Δεν μπορώ να δώσω μία καταφατική απάντηση σε αυτήν την περίπτωση, ούτε να αποκλείσω ότι απορρέει ένα είδους συναίσθησης του θεατή μέσα από τα χρώματα του έργου ή την σύνθεση. Μπορώ όμως να πω με βεβαιότητα ότι αυτή η περίοδος που περνάμε επηρεάζει τον καθένα, τόσο αρνητικά όσο και θετικά. Ειδικότερα αρνητικά, επειδή πολλοί αγωνιούν για την επιβίωση. Και θετικά επειδή σε αυτόν τον αγώνα ενεργοποιούνται στον καθένα μας κέντρα το οποία είχαν εφυσηχαστεί. Δηλαδή όποιο και να είναι το πρόσημο γινόμαστε πιο ζωντανοί.

Info:
Έκθεση «Doldrums» του Γιάννη Αδαμάκη
Γκαλερί «Ζουμπουλάκη» (Πλατεία Κολωνακίου)
Έως τις 6 Απριλίου
Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή: 11.00-15.00 και 17.00-20.00 Τετάρτη: 11.00-15.00 και Σάββατο: 11.00 –14.00. Κυριακή και Δευτέρα κλειστά