Φεστιβάλ Αθηνών 2010: Η εικαστική πλευρά

Δύο διαδραστικές εγκαταστάσεις και τρεις ενδιαφέρουσες εκθέσεις διεθνούς κύρους καλλιτεχνών συνθέτουν την... εικαστική πλευρά των πραγμάτων του Φεστιβάλ Αθηνών 2010.
του Γιάννη Ασδραχά

«Οι χώροι του Φεστιβάλ Αθηνών στην Πειραιώς 260 δίνουν νόημα σε αυτό το βιομηχανικό νεκροταφείο, το πρώην εργοστάσιο Τσαούσογλου. Αυτός ο χώρος είναι ζωντανός και παραγωγικός μέσα από την πολιτιστική διαδικασία». Η παραπάνω διαπίστωση είναι του πρόεδρου του «Συλλόγου Ελλήνων Βιομηχάνων» Δημήτρη Δασκαλόπουλου, που με την ιδιότητα του συλλέκτη βρέθηκε σήμερα στην ναυαρχίδα των εκδηλώσεων του Ελληνικού Φεστιβάλ στην οδό Πειραιώς.

Αφορμή για αυτή την συγκέντρωση ήταν η παρουσίαση των εικαστικών εκθέσεων που θα πλουτίσουν και φέτος το πρόγραμμα των παραστατικών τεχνών του Φεστιβάλ. Ένας εμπλουτισμός που δεν ορίζεται ως υπερβολή ή πολυτέλεια. Άλλωστε όπως τόνισε ο πρόεδρος του Ελληνικού Φεστιβάλ Γιώργος Λούκος «δεν διανοείται κανείς τις παραστατικές τέχνες χωρίς τα εικαστικά. Καλλιτέχνες όπως ο Ρομέο Καστελούτσι, ο Μπόμπ Γουίλσον κ.α. δεν θα υπήρχαν».

Κάτω από την «σημαία» του Φεστιβάλ παρουσιάζονται στην «Πειραιώς 260» η εγκατάσταση του Christoph Buchel «Unplugged (Simply Botiful)» και η Εγκατάσταση με οκτώ βιντεοπροβολές "I am not me, the horse is not mine" του Ουίλλιαμ Κέντριτζ, ενώ στο Μουσείο Μπενάκη εγκαινιάζεται η εκθεση φωτογραφίας «Ο Σωκράτης Σωκράτους φωτογραφίζει την Αθήνα».

«Ο Christoph Buchel είναι σκληρός για την εποχή, είναι ένας τρισδιάστατος καθρέπτης της εποχής μας» τόνισε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος για την «επική» εγκατάσταση του γερμανού καλλιτέχνη η οποία καλύπτει έκταση 500τ.μ. και αποτελεί μέρος της συλλογής του, την οποία παραχώρησε για την περίοδο της έκθεσης στο «Φεστιβάλ».

Η θέα από την είσοδο της εγκατάστασης είναι χιλιάδες αντικείμενα, σκουπίδια του πολιτισμού μας, που μπορεί να μην έχουν χάσει την χρηστικότητα τους αλλά είναι ξεπερασμένα από την τεχνολογία και την μόδα. Συσσωρευμένα σε σωρούς ή παραταγμένα σαν να βρίσκονται σε πάγκο ρακοσυλλέκτη συνθέτουν ένα ταξίδι στους αντίποδες του κόσμου που ζούμε. Έναν παράλληλο κόσμο που ζουν τα απόβλητα μας: οθόνες CRT και υπολογιστές που έτρεχαν με μικρές ταχύτητες. Κασσετόφωνα και καλώδια. Ρούχα σκοροφαγωμένα περασμένης αισθητικής. Βιβλία παπούτσια, καλώδια…

Στη διαδρομή στην εγκατάσταση υπάρχουν τροχόσπιτα και κοντέινερ που δίνουν την εντύπωση πως κάποιος ζει εκεί. Αλλά και κρυφά περάσματα όπως σε μία τουαλέτα που οδηγεί σε ένα χαμηλοτάβανο δωμάτιο με παραταγμένες καρέκλες δεξιά και αριστέρα με σκονισμένες βίβλους σε ένα τραπέζι. Στο σύνολο του το «Unplugged (Simply Botiful)» είναι όπως σημειώνεται μια σύνθετη εγκατάσταση που υποχρεώνει τον θεατή να συμμετέχει σε σενάρια σωματικά απαιτητικά και ψυχολογικά άβολα, μέσω μιας περιδιάβασης από στενά τούνελ, κλειστοφοβικούς θαλάμους και συχνά αδιέξοδα. Ο Büchel εξερευνά την ασταθή σχέση μεταξύ ασφάλειας και εγκλεισμού, τοποθετώντας το κοινό στους αντιφατικούς ρόλους του θύματος και του ηδονοβλεψία.

Ο Christoph Büchel (γεννημένος στη Βασιλεία το 1966) είναι γνωστός για τις εννοιολογικές δημιουργίες και τις μεγάλες εγκαταστάσεις του. Ζει και εργάζεται στη Βασιλεία ενώ πρόσφατες εκθέσεις του περιλαμβάνουν: την «Camp 2010» που βρίσκεται τώρα στο Tramway της Γλασκώβης, μία έκθεση για την Απόσχιση της Βιέννης (2010), την «Deutsche Grammatik» στην Kunsthalle Fridericianum στο Κάσσελ της Γερμανίας (2008).

Για τη Biennale της Βενετίας το 2005 ο Büchel συνεργάστηκε με τον Gianni Motti στο Guantánamo Initiative. Οι καλλιτέχνες εκστράτευσαν για την ενοικίαση της περιοχής του Γκουαντάναμο από το κράτος της Κούβας, ισχυριζόμενοι ότι η κατάληψή της από τους Αμερικανούς ήταν παράνομη. Ο Büchel χειρίζεται και εκμεταλλεύεται επανειλημμένα την ιδέα της δύναμης του κοινωνικού και νομικού συμβολαίου όπως την εκλαμβάνουμε, ανατρέποντας τη σχέση μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού, ενώ επιμένει για έναν πιο ενεργητικό πολιτικό ρόλο και για τους δύο.

Ο Büchel χρησιμοποιεί πηγές μαζικής ενημέρωσης όπως το διαδίκτυο, τυπωμένα πολιτικά φυλλάδια και αντικείμενα οικιακής χρήσης. Τη δουλειά του διακατέχει μια ξεκάθαρη πολιτική αντίληψη που συχνά παραπέμπει σε νέες μεθόδους προπαγάνδας σε μια εποχή που ακόμα και ο πόλεμος υφίσταται τη διαμεσολάβηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης. 

Ο ίδιος ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος σημειώνει του λόγους για τους οποίους επέλεξε «το έργο αυτό γιατί είναι ωμό, τραχύ και απροσχημάτιστο, όπως η εποχή μας. Ο Büchel αναπαριστά μια σύγχρονη Βαβέλ ή τα απομεινάρια της, αναδεικνύοντας την ύβρη που εμπεριέχει κάθε μητρόπολη του καιρού μας. “Περιοδεύουμε” στο έργο σαν να βρισκόμαστε στην Κόλαση - μια κόλαση της σιωπής και της απουσίας, ακατοίκητη αλλά στοιχειωμένη. Είναι μια μοναχική εμπειρία, και όμως καθαρτήρια - γιατί στοχεύει στην αφύπνιση της συλλογικής συνείδησης».
Διάρκεια της έκθεσης: από 6 Ιουνίου εώς 6 Ιουλίου.

* Από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης έρχεται το έργο του Νοτιοαφρικανού εικαστικού Ουίλλιαμ Κέντριτζ με τίτλο «I am not me, the horse is not mine». Όπως τόνισε η Μαρίνα Ηλιάδη ο ίδιος ο καλλιτέχνης επέλεξε τον χώρο που θα παρουσιαστεί: έναν από τους μη ανακαινισμένους χώρους της Πειραιώς 260. Στην είσοδο του χώρου η ξεθωριασμένη επιγραφή «Συντήρησις» θυμίζει την αμέσως προηγούμενη χρήση του. Στο εσωτερικό οκτώ βιντεοπροβολές θυμίζουν τα καλλιτεχνικά ρεύματα της νεαρής Σοβιετικής ένωσης, που γρήγορα εξοβελίστηκαν από την κεντρική εξουσία.

Παράλληλα, εικόνες από τα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής ένωσης, με τον Λένιν να μιλά στον λαό και τον Στάλιν να παρακολουθεί τις μεγαλειώδεις παρελάσεις στην κόκκινη πλατεία. Η εγκατάσταση συνολικά αντανακλά το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για την ακμή και την πτώση του ρώσικου μοντερνισμού και αποτέλεσε πρόπλασμα για την παραγωγή της ομώνυμης όπερας του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, την οποία ο Κέντριτζ σκηνοθέτησε το Μάρτιο του 2010 στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης.

Το έργο βασίζεται στο σατιρικό διήγημα Η μύτη (1837) του Ρώσου συγγραφέα Νικολάι Γκόγκολ, ο οποίος ακολουθεί τις ωδίνες ενός ξιπασμένου Ρώσου γραφειοκράτη που ξυπνά μια μέρα και συνειδητοποιεί ότι η μύτη του έχει δραπετεύσει από το πρόσωπό του έχοντας αποκτήσει μεγαλύτερο ανάστημα από τον ίδιο.

Ο Ουίλλιαμ Κέντριτζ γεννήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής το 1955. Καλλιτέχνης που εκφράζεται μέσα από σχέδια, ταινίες κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους , γλυπτική και χαρακτικά, ενώ δεν διστάζει να σκηνογραφεί και να σκηνοθετεί θεατρικά έργα και όπερες. Από τη συμμετοχή του στην Ντοκουμέντα του Κάσσελ το 1997 σόλο περφόρμανς της δουλειάς του παρουσιάζονται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο.

Έχει αποσπάσει το Carnegie Medal (1999/2000), το Goslar Kaisserring (2003) και το βραβείο Όσκαρ Κοκόσκα (2008). Τον Απρίλιο του 2005 σκηνοθέτησε την όπερα «Μαγικός Αυλός» για το θέατρο de la Monnaie των Βρυξελλών. Το Ίδρυμα Γκουγκενχάιμ παρήγγειλε το Black Box/Chambre Noire, μια θεατρική μινιατούρα για μηχανικές κούκλες, προβολή και πρωτότυπη μουσική του Philip Miller (2005). Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης φιλοξένησε στα τέλη Φεβρουαρίου την αναδρομική έκθεση με animation, σχέδια και σκηνικά από όπερες του Νοτιοαφρικανού καλλιτέχνη.
Διάρκεια έκθεσης: έως τις 15 Ιουνίου.

* «Το κίνητρο μου είναι η αγάπη μου για την πόλη της Αθήνας» τόνισε ο Σωκράτης Σωκράτους, που θα παρουσιάσει στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη (1-20 Ιουνίου) και στη συνέχεια στην «Πειραιώς 260» ( 3-15 Ιουλίου) φωτογραφικό υλικό από το 2000 έως και σήμερα.

Ο καλλιτέχνης εκθέτει για πρώτη φορά σε ατομική παρουσίαση φωτογραφίες του από την Αθήνα. Η έκθεση είναι μία ιδιότυπη μορφή ημερολογίου, που ο καλλιτέχνης ανανεώνει καθημερινά με στιγμές από την καθημερινή ζωή, αποτυπώνοντας τον παλμό της πόλης. Δεν πρόκειται όμως για ρεπορτάζ: η ματιά του είναι τόσο προσωπική και διεισδυτική που γκρεμίζει κάθε όριο ανάμεσα στον φακό και το αντικείμενο φωτογράφησης. Πορτραίτα αγνώστων και γνωστών προσωπικοτήτων, πολιτικά και κοινωνικά επίκαιρα, άλλοτε ευχάριστα κι άλλοτε δυσάρεστα, πορτραίτα που έχουν τραβηχτεί μέσα από μία διαδικασία κατά την οποία ο φωτογράφος και ο φωτογραφιζόμενος γίνονται φίλοι.

Ο Σωκράτης Σωκράτους γεννήθηκε στην Πάφο της Κύπρου το 1971 και σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Έχει αναπτύξει έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα από την πρώτη του έκθεση, το 1996. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις σε Κύπρο και Ελλάδα και έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στο Μουσείο Μπενάκη, το Αθηναϊκό Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το Ίδρυμα Δέστε στην Αθήνα, στο Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο (Γενί-Τζαμί) στη Θεσσαλονίκη, το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, το Ίδρυμα Λανίτη στη Λεμεσό κ.α.

Το 2001 εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Μπιενάλε Τιράνων. Το 2008 συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στο Παρίσι (στο πλαίσιο του Paris/Chypre -La Saison Culturelle Européenne), την Αρλ (Les Rencontres d’ Arles, Photographie) και τη Θεσσαλονίκη (Πεδίο Δράσης Κόδρα). Ο Σωκράτους ήταν ο επίσημος φωτογράφος στις προετοιμασίες έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004. Είναι γνωστός επίσης για την συγγραφική του δραστηριότητα, ενώ εργάζεται και ως φωτογράφος και καλλιτεχνικός διευθυντής στο θέατρο, με συνεργασίες με την Ομάδα Εδάφους του Δημήτρη Παπαϊωάννου, το Εθνικό Θέατρο, το Ελληνικό Φεστιβάλ, την Μπιεννάλε Νέων Βενετίας και διάφορα περιοδικά. Το 2009 εκπροσώπησε την Κύπρο στην Μπιενάλε της Βενετίας.

* Τέλος, στο Μουσείο «Κυκλαδικής Τέχνης» εμπεριέχονται στο εικαστικό κύκλο του φεστιβάλ οι εκθέσεις της Βρεττανίδας Sarah Lucas «Nuds Cycladic» και η έκθεση της πρόσφατα εκλιπούσας Γαλλίδας καλλιτέχνιδας Louise Bourgeois, «Personages». Οι εκθέσεις εγκαινιάστηκαν στα μέσα του προηγούμενου μήνα και θα διαρκέσουν μέχρι και τις 12 Σεπτεμβρίου.
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v