Αναδρομική του Χαλεπά με σχέδια και γλυπτά στην Kalfayan

του Γιάννη Ασδραχά

Ελάχιστα είναι τα έργα τέχνης στην νεώτερη Ελλάδα που "τα έχει υφάνει ο μύθος" και τα ακολουθεί μία ιστορία που κεντήθηκε λέξη-λέξη από εκατοντάδες ανθρώπους. Ένα από αυτά είναι η «Ωραία Κοιμωμένη», το επιτύμβιο άγαλμα της Σοφίας Αφεντάκη που σμίλεψε το 1877 ο Γιαννούλης Χαλεπάς (1851-1938) και βρίσκεται στο Α' Nεκροταφείο.

Το μέγιστο των έργων του Τήνιου γλύπτη, με σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και αργότερα στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου, άγγιξε ευαίσθητες χορδές, όχι μόνο σε όσους αντιμετωπίζουν ακαδημαϊκά την τέχνη. Συγκίνησε και τον απλό άνθρωπο, που γρήγορα κυριευμένος από την ομορφιά του δημιούργησε μύθους σφοδρού έρωτα του γλύπτη με την νεαρή απελθούσα, αλλά και με το ίδιο το έργο του. Η μυθολογία μιλά για ένα αδάμαστο συναίσθημα που κυρίευσε την λογική του καλλιτέχνη.

Και σε αυτό το σημείο ο μύθος πλέκεται με την πραγματικότητα της ζωής του Γιαννούλη Χαλεπά. Τον επόμενο χειμώνα με τα εργαλεία που έδινε σχήμα στο άψυχο μάρμαρο κατάστρεφε τα έργα του. Δεν θα περάσει πολύς καιρός και πίσω του θα κλείσουν οι βαριές πόρτες του ψυχιατρείου της Κέρκυρας με το εισαγωγικό να αναφέρει «άνοια». Εκεί, σε κάποιες στιγμές αναλαμπής, εναγώνια προσπαθεί να μετατρέψει πάσης φύσεως υλικό σε γλυπτό. Για να καταστραφεί όμως αμέσως από τους δεσμοφύλακές του.

Το πρώτο έτος του 20ου αιώνα η ψυχή του γαληνεύει. Θα περάσει αρκετά χρόνια της ζωής του στο πατρικό του στην Τήνο. Είναι πλέον ένας αλαφροΐσκιωτος βοσκός, που κάθε ξύπνημα καλλιτεχνικής φύσεως θρυμματίζεται ως «διαβολικό» από την μητέρα του. Μετά τον θάνατό της μπορεί πλέον να ξαναπιάσει ένα νήμα που άφησε πριν από 40 χρόνια, όταν ήταν ο φέρελπις της ελληνικής γλυπτικής. Τον «ανακάλυψε» η καλλιτεχνική διανόηση και ευθύς ξεκίνησε μία δεύτερη εποχή. Κορυφώθηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής που ζούσε μαζί με την ανίψια του στη Νεάπολη της Αθήνας με το σύνολο της πνευματικής ελίτ να του αποτίει φόρο τιμής. Πλέον, στο έργο του έχει αποστασιοποιηθεί από τις ακαδημαϊκές διδαχές και με ελεύθερη βούληση δημιουργεί σε πηλό γλυπτά που ταυτίζονται με τα νεωτερικά κινήματα στην τέχνη.

Για ποιον λόγο γίνεται αυτή η αναδρομή στον μεγάλο Έλληνα γλύπτη, που οι τεχνοκριτικοί του μεσοπολέμου με διάθεση υπερβολής «βάπτισαν» ως τον Έλληνα Βαν Γκογκ αλλά και πρωτοπόρο σαν τον Πικάσο και τους κυβιστές;

Είναι πως από τις 14 Ιανουαρίου στην Γκαλερί «Kalfayan» (Χάρητος 11, Κολωνάκι) ξεδιπλώνονται οι πτυχές αυτού του σπουδαίου παραληρηματικού ταλέντου που προσδιόρισε ύφος και χαρακτηριστικά στην ταυτότητα της ελληνικής γλυπτικής. Στην αίθουσα του εικαστικού χώρου φιλοξενούνται είκοσι σχέδια και επτά γλυπτά του Γιαννούλη Χαλεπά, τα περισσότερα αχρονολόγητα, που προέρχονται κυρίως από την εποχή της ανάνηψης του.

Στα highlights της έκθεσης είναι τα οκτώ αδημοσίευτα τετράδια με σχέδια του καλλιτέχνη. Και το άγαλμα του «Κερδώου Ερμή» που θεωρούταν χαμένο και αναφέρει ο Μαρίνος Καλλιγάς στο έργο του «Γιαννούλης Χαλεπάς: Η ζωή και το έργο του» (Εκδόσεις Εμπορικής Τραπέζης, 1972). Το ύψους μόλις 29 εκατοστών έργο βρισκόταν σε συλλογή της Θεσσαλονίκης.

Τα σχέδια των τετραδίων έχουν μυθολογικό και θρησκευτικό χαρακτήρα και προέρχονται από διάφορες χρονολογικές περιόδους πριν και μετά τον εγκλεισμό του στο ψυχιατρείο. Προκειται για έργα που, όπως σημειώνεται από τον εικαστικό χώρο, «μπορεί κανείς μέσα τους να διακρίνει την εξελικτική πορεία της ελληνικής τέχνης από τον ακαδημαϊσμό του 19ου στην εκφραστικότητα του 20ου αιώνα».

Κάποια από τα σχέδια θα διατίθενται προς πώληση σε τιμές που κυμαίνονται από 3 έως 6 χιλιάδες ευρώ. Πρόσφατα ένα ευρύ φάσμα του έργου του καλλιτέχνη παρουσιάστηκε στην αναδρομική έκθεση στην Εθνική Γλυπτοθήκη, το 2007. Πέρσι, σχέδια και γλυπτά του Χαλεπά παρουσιάστηκαν στην 2η Μπιενάλε της Αθήνας. Το σύνολο των έργων που παρουσιάζεται στην έκθεση έως τις 14 Φεβρουαρίου, ανήκει σε ιδιωτικές συλλογές.

Info:
Kalfayan Gallery, Χάρητος 11, Κολωνάκι, τηλ.: 210 7217679
14 Ιανουαρίου έως 13 Φεβρουαρίου 2010
Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή 10.00 - 20.00, Δευτέρα και Σάββατο 10.00 - 15.00