Realia Mundi: Ο κόσμος, όπως τον βλέπουν 10 Έλληνες ζωγράφοι

της Ίριδας Κρητικού

Ο επιτυχημένος εικαστικός θεσμός «ΠΛΟΕΣ ΧΙΙΙ» του Ιδρύματος Π. & Μ. Κυδωνιέως της Άνδρου, εγκαινιάστηκε στις 21 Ιουλίου. Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος, Νίκος Σιγάλας, και η επιμελήτρια των εκθέσεών του, Αθηνά Σχινά, επέλεξαν αυτή τη φορά να παρουσιάσουν το έργο περισσότερων ζωγράφων, από διαφορετικές γενιές. Δέκα Έλληνες ζωγράφοι, που αναζητούν μέσω του έργου τους σύγχρονες εκδοχές της αναπαράστασης, παρουσιάζονται στην έκθεση με τον περιεκτικό και πολλά υποσχόμενο τίτλο Realia Mundi – Εγκόσμια.

Οι δέκα συμμετέχοντες καλλιτέχνες της έκθεσης, (Απόστολος Γεωργίου, Θεόφιλος Κατσιπάνος, Χάρης Κοντοσφύρης, Αλίνα Μάτσα, Τάσος Μισούρας, Κυριάκος Μορταράκος, Νίκος Μόσχος, Ξενοφών Μπήτσικας, Δημήτρης Σκουρογιάννης και Μανταλίνα Ψωμά), αντιπαραθέτουν μέσω του έργου τους πολλαπλές διατυπώσεις μια υποκειμενικής πραγματικότητας. «Το έργο τέχνης», σημειώνει η Αθηνά Σχινά, «μετατρέπεται σε έναν διάλογο του «εγώ» με την «ετερότητα», εκφράζοντας τις συναντήσεις του καθημερινού ανθρώπου με τον κόσμο, από όπου προκύπτουν παράδοξα συμβιωτικές, αλλά και συγκρουσιακές ή αντιφατικές καταστάσεις», που αντανακλούν τόσο στο συνειδητό, όσο και στο υποσυνείδητο. Επιθυμία της επιμελήτριας, που δεν βάσισε τις επιλογές της σε παράλληλες πορείες, αλλά σε συσχετισμούς εικόνων, είναι η κατανόηση των εκλεκτικών συγγενειών των έργων, οι «θέσεις/προτάσεις» των καλλιτεχνών, που εξερευνούν τους παράδοξους κόσμους των εικόνων που οι ίδιοι πλάθουν.

Στο έργο του Νίκου Μόσχου, οι ήρωες συμβολίζουν κάτι ευρύτερο από το ιδιωτικό εγώ τους, καθώς περιβάλλονται ετοιμόρροπα κτήρια, αναζητώντας τρόπους επικοινωνίας μεταξύ τους ή με το περιβάλλον τους. Οι χώροι «χρησιμοποιούνται και επανασηματοδοτούνται ή επανερμηνεύονται», την ίδια στιγμή όπου θίγονται ζητήματα κατοχής και ελευθερίας, φραγμών και αποδοχής, συστήματα συναισθημάτων που εκπορεύονται από το ίδιο περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται το σύνολο του έργου του.

Η επίγευση των ονείρων αποτελεί κυρίαρχο θέμα στο ζωγραφικό έργο του Τάσου Μισούρα. Κατά τον ίδιο το ζωγράφο, που προτιμά να αιωρούνται πολλές ερμηνείες ταυτόχρονα, ίσως «η ερμηνεία μιας εικόνας ενσωματώνεται σε ένα όνειρο, προτού γίνει το έργο, και αφού ενσωματωθεί να αποκτά μια τελείως διαφορετική διάσταση, όταν το έργο συντελεστεί». Και τα όντα που ζωγραφίζει, όπως και ο περιβάλλων χώρος τους, αντιμετωπίζονται ως πραγματικά, επειδή πιστεύει «ότι η φύση έχει μεγαλύτερη ποικιλία από ό,τι χωρά ως γνώση και συναναστροφή ένας άνθρωπος».

Ο Θεόφιλος Κατσιπάνος αφηγείται το αλλόκοτο, επικαλούμενος ταυτόχρονα τη ζωγραφική και το κολλάζ. Στα έργα του αποδομείται ο κοινός τόπος της πραγματικότητας, και η αίσθηση του ιλίγγου είναι αισθητή. Οι ήρωές του «παραμένουν μετέωροι, σε έναν χώρο ελαστικό, αμφίσημο και μυθογενετικό».

Ο Κυριάκος Μορταράκος «ανοίγει έναν εσωτερικό διάλογο με πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις», που αφορούν την απτή συνάντηση του εγώ με το «έτερο». Ο χώρος κατοικίας ή εργασίας του ζωγράφου, όπου τα πάντα, ακόμη και τα άψυχα, εμβαπτίζονται σε μια καινούρια δυναμική και αποκτούν μια νέα, δυνατή φωνή, παραμένει σημαίνον κέλυφος για τη δημιουργία.

Ο Ξενοφών Μπήτσικας προτείνει ένα παλίμψηστο, αποτελούμενο από δύο επάλληλες ζωγραφικές επιφάνειες. Ο θεατής, παρακολουθεί τις διαφάνειες, μετατοπιζόμενος και αλλάζοντας οπτική γωνία, οδηγούμενος σε αποσπασματικές αποκαλύψεις όπου αναπτύσσονταν τα περιστατικά ενός ιδιωτικού βίου.

Στο έργο της Αλίνας Μάτσα, που «επιστρατεύει ένα μεικτό και παχύ στρώμα από μια αλχημεία υλικών, φανερώνοντας τις κατεργασίες που επιτελεί το υποσυνείδητο κατά τη διάρκεια μετουσίωσης των ερεθισμάτων που δέχεται», εμφανής παραμένει η επιθυμία πρόκλησης των αισθήσεων, σε ένα παιχνίδι όπου η ίδια η πρώτη ύλη της ζωγράφου δημιουργεί ψευδαισθήσεις χώρου και πραγματικότητας.

«Αποσπασματικότητες ιστοριών», αποτελούν κατά την επιμελήτρια τα έργα του Απόστολου Γεωργίου. Πρόκειται για ιστορίες που λειτουργούν ταυτόχρονα ως ερωτηματικά και ως εικονοποιημένα ερωτήματα, που παρουσιάζονται ως «αμφίσημες και μετέωρες ιστορίες». «Σχέσεις προσώπων, πραγμάτων και χώρου αναφύονται μέσα από τις εγγενείς τους αντιφάσεις».

Η Μανταλίνα Ψωμά πραγματεύεται εικόνες από την καθημερινότητα, ιχνηλατώντας σχεδόν «φωτογραφικά» μέσω της ζωγραφικής της, έναν κόσμο αντιφάσεων. Τα «ψυχοδυναμικά» αυτά τοπία, όπως τα αποκαλεί η Αθηνά Σχινά, «παρουσιάζονται σαν ήρεμα ηφαίστεια εντός των οποίων καιροφυλακτεί η έκρηξη». Οι συνθέσεις της «μετατρέπονται σε αλληγορικούς καθρέπτες της πραγματικότητας», παραπέμποντας σε έναν συνδυασμό εικόνων από περιοδικά μόδας και τηλεόρασης και εντέλει σε μια εικονική πραγματικότητα.

Ο Δημήτρης Σκουρογιάννης, χρησιμοποιώντας μεικτά υλικά που ενσωματώνει στο ζωγραφικό του πεδίο, επιστρέφει στην πεμπτουσία γνωστών αλλά κατά τόπους ανεξερεύνητων μύθων και διαπραγματεύεται την απώλεια «μέσα από έναν χαμένο παράδεισο», αναγνωρίζοντας κατά τη διαδικασία αυτή την ανθρώπινη αγωνία για τα μελλούμενα, το διακαή πόθο επιστροφής στο αμετάκλητα χαμένο.

Με τη χρήση επίσης μεικτών υλικών, και επωφελούμενος από τη σύγχρονη τεχνολογία, ο Χάρης Κοντοσφύρης δημιουργεί «διαδραστικές εικόνες», ειδικά για την έκθεση της Άνδρου, που τίθενται αυτόματα σε κίνηση με την παρουσία του θεατή. Το έργο του βασίζεται σε ιστορικό οπτικό υλικό από την Άνδρο (ο τοπικός «άγιος» Ιάκωβος και οι λουόμενες στο Παραπόρτι από τη δεκαετία του ’50), που παρουσιάζεται εδώ ως ο επίγειος παράδεισος του καλλιτέχνη.

Η έκθεση Realia Mundi/Εγκόσμια, σε επιμέλεια της Αθηνάς Σχινά, θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2007 στο Ίδρυμα Κυδωνιέως, στη Χώρα της Άνδρου.