10 κορυφαίοι τζαζίστες που έγραψαν ιστορία

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Ψυχή και συναίσθημα, αυτοσχεδιασμός, βιρτουοζιτέ, μυαλό, ερμηνεία. Η τζαζ δεν είναι ένα «απλό» είδος μουσικής. Σύνθετη όσο λίγες, απευθύνεται σε ένα αρκετά ευρύ κοινό αφού ενσωματώνει μια σειρά επιρροών από άλλα είδη με τρόπο μοναδικό.

Στην τζαζ υπήρξαν καλλιτέχνες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωσή της, τη διάδοσή της και την εξέλιξή της. Παρακάτω ακολουθούν δέκα μουσικές μορφές του είδους που έγραψαν – ή γράφουν ακόμα – ιστορία.

Charles Mingus
1922-1979
Ο δεξιοτέχνης μπασίστας, συνθέτης, μαέστρος και περιστασιακά πιανίστας Charles Mingus υπήρξε ένας από τους κορυφαίους τζαζίστες όλων των εποχών. Εμπλούτισε την παραδοσιακή μαύρη μουσική με νέα στοιχεία, ενώ ηχογράφησε πάνω από εκατό άλμπουμ και έγραψε πάνω από τριακόσιες συνθέσεις.


John Coltrane
1926-1967
Υπήρξε μάστορας της φορμαρισμένης και άψογα εκτελεσμένης μουσικής, ενώ οι συνθέσεις του είχαν κάτι θρησκευτικό, το οποίο έκανε κοινό και κριτικούς να μιλούν για έναν μουσικό ο οποίος είχε ανοικτό μουσικό διάλογο με τον θεό. Ο Coltrane ανέπτυξε μια πνευματική στάση, δημιούργησε μία προσωπική σύνθεση Χριστιανικών, Ινδουιστικών, Μουσουλμανικών και Ιουδαϊκών αντιλήψεων και με το σαξόφωνό του ερμήνευσε διαμάντια όπως το παρακάτω.


Herbie Hancock
1940-
Από τους μεγαλύτερους εν ζωή τζαζίστες, ο Hancock πειραματίστηκε με διαφορετικά ύφη και είδη μουσικής, ενώ στα πενήντα χρόνια δυναμικής μουσικής παρουσίας στον χώρο κέρδισε 12 βραβεία Grammy. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αυτοβιογραφία του ο Miles Davis ανέφερε πως «ο Herbie ήταν ένα βήμα μπροστά από τον Bud Powell και τον Thelonious Monk, και δεν έχω ξανακούσει κανέναν ακόμα που να συνεχίζει στα βήματά του».
 

Nat King Cole
1919-1965
Από τις πιο ιδιαίτερες φωνές της τζαζ, ο Cole μπήκε από μικρός στα… βάσανα μαθαίνοντας όχι μόνο τζαζ και γκόσπελ μουσική, αλλά και κλασσική παίζοντας από Μπαχ μέχρι Ραχμάνινοφ. Στα 50’s ο Cole είχε ήδη καθιερωθεί ως ένας εξαιρετικός τραγουδιστής με χαρακτηριστική ζεστή, βελούδινη και μπάσα φωνή, ο οποίος υπήρξε πολέμιος του ρατσισμού αρνούμενος να παίξει σε χώρους αποκλειστικά για έγχρωμους.


Miles Davis
1926-1991
Δεξιοτέχνης της τρομπέτας και του φλούγκελχορν, ο Davis λάνσαρε ένα πιο χαμηλότονο στυλ παιξίματος το οποίο έγινε ευρέως γνωστό σαν ήρεμη τζαζ (cool jazz). Το στυλ του επηρέασε μεγάλο αριθμό συγκροτημάτων, τα οποία έπαιζαν στα 40’s στη δυτική ακτή, ενώ οι ηχογραφήσεις με την μπάντα του στην Capitol records που βγήκαν με τον τίτλο “The Birth of the Cool” το 1949 άφησαν εποχή στο είδος. Στα τέλη των 50s, o Davis έκανε διάσημη τη Modal jazz, ένα είδος που δίνει μεγαλύτερη αυτοσχεδιαστική ελευθερία στον εκτελεστή, ανοίγοντας και πάλι νέους μουσικούς δρόμους.


Keith Jarrett
1945-
Μάστερ του αυτοσχεδιασμού, ο πιανίστας Keith Jarret καταπιάστηκε και αυτός με την κλασσική μουσική (Bach, Mozart, Shostakokovich είναι μερικοί από τους συνθέτες κομμάτια των οποίων ηχογράφησε), ενώ από το 1971 μέχρι και το 2005 ηχογράφησε συνολικά 19 κοντσέρτα και δύο άλμπουμ. Στο μουσικό του ιδίωμα ενσωμάτωσε πολλά και ετερόκλητα στοιχεία, με αποτέλεσμα οι αυτοσχεδιασμοί του να μην είναι μόνο «τζαζ», αλλά και blues, gospel, pop ακόμα και folk.


Thelonious Monk
1917-1982
Ο Μοnk έμεινε στη ιστορία για το μοναδικό του αυτοσχεδιαστικό στιλ στο πιάνο, αλλά και για τις μοναδικές του συνθέσεις. Δημιουργός του «μπιμπόπ», μιας τεχνικής αυτοσχεδιασμού όπου οι τραγουδιστές μιμούνται τον ήχο των οργάνων, ο Monk γνώρισε την αποθέωση στα 50s και τα 60s, παρά το γεγονός ότι για αρκετά χρόνια ήταν στην αφάνεια λόγω χρήσης ναρκωτικών. Το έργο του άνοιξε το δρόμο σε δεκάδες μουσικούς, κάθε είδους, και επηρεάζει καλλιτέχνες ακόμα και σήμερα.


Wynton Marsalis
1961-
Από τους πλέον αναγνωρίσιμους τρομπετίστες της τελευταίας τριακονταετίας, ο Marsalis προερχόμενος από μουσική οικογένεια κατάφερε με την τρομπέτα του να επαναφέρει σε μικρή ηλικία την τζαζ στο δισκογραφικό προσκήνιο, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να είναι εξίσου εμπορική με τα άλλα είδη. Παράλληλα, αναζητώντας συνεχώς κάτι παραπάνω από την ερμηνεία, ο Marsalis δίδαξε σε σχολεία μουσική επιδεικνύοντας έντονο ενδιαφέρον για την μουσική επιμόρφωση των νεαρών Αμερικανών στη τζαζ και την κλασική μουσική.



Kurt Elling
1967-
Από τους σπουδαιότερους σύγχρονους ερμηνευτές της τζαζ – ίσως ο σπουδαιότερος – ο Elling παντρεύει αυθεντικούς στίχους με κλασικά τζαζ κομμάτια, σε μια καριέρα η οποία ξεκίνησε στις αρχές των 90s και μέχρι στιγμής του έχει εξασφαλίσει οκτώ υποψηφιότητες για Grammy και αναρίθμητες βραβεύσεις ως καλύτερο τζαζ τραγουδιστή.


Mary Lou Williams
1910-1981
Κι όμως ένας από τους πρωτεργάτες του είδους ήταν γένους θηλυκού. Η Williams ξεκίνησε παίζοντας σε swing μπάντα και ανά δεκαετία μεταπηδούσε και σε μια διαφορετική αρένα μουσικής, εξερευνώντας διάφορα είδη και προσπαθώντας να συνδυάσει την τζαζ με την κλασσική μουσική. Η μουσική της αυτή αναζήτηση, την έκανε μια από τις ελάχιστες μουσικούς οι οποίες έπαιξαν με ορχήστρα στο Carnegie Hall.