Το σύνδρομο του σωτήρα και γιατί πρέπει να το ξεπεράσεις

Θα βγάλουμε τα δύσκολα από την μέση με το καλημέρα σας να ξεμπερδεύουμε: Το σύνδρομο του σωτήρα προκύπτει από την συνεχή ανάγκη να λάβουμε αναγνώριση και ευγνωμοσύνη. Πράγμα που σημαίνει ότι όχι, το ότι γίνεσαι θυσία για οποιονδήποτε βρεθεί στο δρόμο σου να χρειάζεται τη βοήθειά σου, δεν σε κάνει καλό άνθρωπο. Κόντρα στον λαϊκό αφορισμό, βέβαια, ούτε μ@λάκα σε κάνει. Σε κάνει όμως συνεξαρτημένο, κι αυτό μπορεί να είναι και χειρότερο.

Από πού προέρχεται το σύνδρομο του σωτήρα;

Από εκεί που προέρχονται όλα τα σύνδρομα: Από την παιδική ηλικία. Κάποιο τραύμα που έχει τις ρίζες του στα παιδικά χρόνια, συνηθέστερα η εγκατάλειψη, αλλά πολύ πιθανόν και η απόρριψη, η επίκριση, η πίεση για ανάληψη ευθυνών που δεν αντιστοιχούν στην ηλικία του παιδιού (όπως είναι για παράδειγμα το να βοηθήσει στο μεγάλωμα των μικρότερων αδερφών του) δημιουργεί την διαρκή ανάγκη για αποδοχή, αναγνώριση και επιβεβαίωση της αξίας του ατόμου. Οι οποίες βέβαια, ακριβώς επειδή δεν προέρχονται από μέσα αλλά από έξω, δεν επαρκούν ποτέ για να αναπληρώσουν το κενό της μειωμένης ή μηδενικής αυτοεκτίμησης, με αποτέλεσμα το σύνδρομο του σωτήρα να γίνεται φαύλος κύκλος, και οι Σωτήρες μας να ψάχνουν διαρκώς νέα άτομα να σώσουν, ή νέους τρόπους να σώσουν το ίδιο άτομο, ή και τα δύο ταυτόχρονα.

Γιατί τις λέμε σχέσεις συνεξάρτησης;

Ας πούμε ότι σε ένα υποθετικό σενάριο, ο Σωτήρης (είδες τι κάναμε εκεί) τα έχει με την Στέλλα, η οποία, για να αντιμετωπίσει άλλου είδους, δικά της τραύματα που δεν είναι του παρόντος, το έχει ρίξει στα ναρκωτικά. Ο Σωτήρης ξεκίνησε τη σχέση μαζί της πεπεισμένος ότι μπορεί να την σώσει, και λίγο λίγο, όχι εντελώς συνειδητά, δημιούργησε για τους δυο τους μία καθημερινότητα στην οποία εκείνη είναι εξαρτημένη από αυτόν για ψυχική, συναισθηματική και πρακτική στήριξη, και εκείνος είναι εξαρτημένος από αυτήν για την αναγνώριση και την ευγνωμοσύνη που λέγαμε στην αρχή. Αυτή, πολύ απλοποιημένα, είναι η έννοια της συνεξάρτησης –η οποία, αν δεν το μάντεψες ήδη, είναι μεγάλη παγίδα από την οποία ξεφεύγει κανείς δύσκολα, ακόμα και αφού την δει ολοκάθαρα μπροστά στα μάτια του.

Αλλά περίμενε, χειροτερεύει

Σε προχωρημένες περιπτώσεις, καθότι η ανάγκη είναι όπως είπαμε ακόρεστη, ο Σωτήρης μας θα δημιουργήσει ο ίδιος το πρόβλημα από το οποίο θα επιχειρήσει να σώσει την εκάστοτε Στέλλα. Επειδή, βέβαια, όπως έχουμε ξαναπεί δεν υπάρχουν τέρατα σε αυτόν τον κόσμο που δολοπλοκούν σε σκοτεινά υπόγεια ακούγοντας το χαρ χαρ χαρ του αντίλαλού τους, ο Σωτήρης αυτό δεν θα το κάνει ακριβώς επίτηδες. Θα του βγει, όμως, σε διάφορες φάσεις, λίγη υποτίμηση εδώ, λίγη αυτοπροβολή εκεί, λίγη χειριστικότητα παραδίπλα, και να σου τα πειραχτικά «να δω τι θα κάνεις χωρίς εμένα» που μένουν, ρητά ή άρρητα, να αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και στο κεφάλι της κάθε Στέλλας.

Θεραπεύεται, γιατρέ μου;

Σχεδόν όλα θεραπεύονται –με ψυχοθεραπεία. Το πρώτο βέβαια βήμα, που είναι και το δυσκολότερο, είναι να αναγνωρίσει κανείς το σύνδρομο του σωτήρα στον εαυτό του, και αφού περάσει την πρώτη περίοδο άρνησης με μάντρα το «εγώ είμαι απλά αλτρουιστής, κοίτα πόσους ανθρώπους έχω βοηθήσει» να συνειδητοποιήσει πως κάνει κακό στον εαυτό του και σε άλλους, και να αποφασίσει να το δουλέψει. Στην θεραπευτική προσέγγιση του συνδρόμου, διερευνώνται τα αίτια της ελλιπούς αυτοεκτίμησης, και δίνεται προτεραιότητα στον επανακαθορισμό των αναγκών του Σωτήρος, στην κάλυψη των οποίων θα χρειαστεί να μάθει να εστιάζει από την αρχή.

Με πληροφορίες από Web MD, Healthline