Γιατί αλλάζουν οι γυναίκες όταν γίνονται μητέρες;

γράφει η Ελίτα Παπανικολάου, Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής – MSc Μοριακή και Εφαρμοσμένη Φυσιολογία

Ίσως να αναρωτιέσαι γιατί άλλαξε η κολλητή σου αφού έγινε μητέρα. Ίσως εσύ, ως νέα μητέρα η ίδια, να προσπαθείς να καταλάβεις γιατί ξεχνάς τα ραντεβού σου.

Ή μπορεί να είσαι από εκείνους τους «δυσκοίλιους» τύπους που απεχθάνονται να ακούνε τις νέες μανούλες να μιλάνε ολημερίς περί μητρότητας.

Όποιος κι αν είσαι τελοσπάντων, να ξέρεις ότι στον εγκέφαλο της νέας μητέρας συμβαίνουν πραγματάκια, τόσο δομικές όσο και λειτουργικές αλλαγές, οι οποίες εξηγούν όλα τα παραπάνω. Οι αλλαγές αυτές είναι τόσο έντονες που ,επί του παρόντος, η επιστημονική κοινότητα θεωρεί την εγκυμοσύνη και την αρχή της μητρότητας ως το στάδιο κατά το οποίο ο εγκέφαλος παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πλαστικότητα στην ενήλικη ζωή.

Ο τρόπος με τον οποίο συμβαίνουν οι προαναφερθείσες αλλαγές, μέσω των στεροειδών ορμονών, είναι αρκετά παρόμοιος ,δομικά, με τον τρόπο που αλλάζει ο εγκέφαλος κατά τη διάρκεια της εφηβείας.

Η εγκυμοσύνη είναι, χωρίς αμφισβήτηση, μια περίοδος ριζικών αλλαγών για το γυναικείο σώμα. Σε αρκετές έρευνες κατά τις οποίες πραγματοποιήθηκε μαγνητική τομογραφία στον εγκέφαλο νέων μητέρων παρατηρήθηκαν κοινά ευρήματα. Σημειώθηκε λοιπόν, μια μείωση στη φαιά ουσία του εγκεφάλου, στις περιοχές που σχετίζονται με την κοινωνικοποίηση και την κοινωνική αλληλεπίδραση γενικά.

Αυτό θα μπορούσε κανείς να πει πως είναι ένα προσαρμοστικό πλεονέκτημα για τη νέα μητέρα, η οποία με αυτόν τον τρόπο αναδιαμορφώνει τις προτεραιότητές της έτσι ώστε να ανταποκρίνεται περισσότερο στο βρέφος και λιγότερο στις κοινωνικές της υποχρεώσεις. Φάνηκε επίσης πως το μέγεθος του ιππόκαμπου, περιοχή του εγκεφάλου όπου αποθηκεύεται η μνήμη, μικραίνει, κάτι το οποίο εξηγεί γιατί η μητέρα μπορεί να ξεχνά πραγματάκια, συνήθως όχι και τόσο σημαντικά βέβαια.

Σε άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο του Ντένβερ, παρατηρήθηκε αύξηση της νευρικής δραστηριότητας στις παρακάτω περιοχές του εγκεφάλου:

* Στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος σχετίζεται με τον προγραμματισμό, τη μάθηση και τη συναισθηματική ρύθμιση

* Στον βρεγματικό λοβό, ο οποίος αφορά την ενσυναίσθηση και

* Στον κροταφικό λοβο που βοηθά τις μητέρες να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά με τα μωρά τους

Όλες αυτές οι αλλαγές που προκαλούνται από το ενδοκρινικό σύστημα, αυτό που ελέγχει τις ορμόνες, έχουν ως σκοπό να διεγείρουν τις μητρικές διεργασίες.

Η κοινωνία μας συνήθως περιμένει από τις νέες μητέρες να συνεχίσουν να είναι αυτές που ήταν πάντα, πράγμα -αν όχι ακατόρθωτο- σίγουρα πάρα πολύ δύσκολο. Η φύση, η βιολογία μας τελοσπάντων, μας έχει δώσει κάποια εφόδια ώστε να προσαρμοστούμε ευκολότερα σε αυτό το νέο ρόλο, με ένα βρέφος που χρειάζεται τη φροντίδα μας 24 ώρες το 24ωρο. Η μητρότητα δεν είναι ακριβώς «γραμμένη στο σκληρό σου δίσκο». Δεν ξυπνάς μια μέρα και -wow - είσαι μητέρα! Είναι μια διεργασία που εξελίσσεται σιγά σιγά από τη στιγμή της σύλληψης και διαρκεί όλη την υπόλοιπη ζωή σου, συνεχώς μεταβαλλόμενη.

Όπως σε κάθε στάδιο της ζωής κατά το οποίο συμβαίνουν τρομακτικές ορμονικές αλλαγές έτσι και σε αυτό, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για προβλήματα ψυχικής υγείας. Κι αυτό γιατί η  εγκυμοσύνη, ο τοκετός και η μητρότητα ωθούν το σώμα στα όριά του. 

Παρόλα αυτά, μη νομίζεις πως ο πατέρας παραμένει ατάραχος. Για να μην τον αδικήσουμε, να πούμε πως σύμφωνα με τις έρευνες, ο εγκέφαλος του πατέρα που ασχολείται τακτικά με τα παιδιά του φέρει αλλαγές που μοιάζουν εντυπωσιακά με τις αλλαγές που παρουσιάζει ο μητρικός εγκέφαλος.

Εν κατακλείδι, ναι η φύση έχει προβλέψει κατά κάποιο τρόπο να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό «εσωτερικό» περιβάλλον για τους νέους γονείς. Παρόλα αυτά ένα ευνοϊκό «εξωτερικό» περιβάλλον είναι εξίσου σημαντικό. Αυτό αφορά ένα δίκτυο υποστήριξης αρκετά πέρα από την πυρηνική οικογένεια, με παππούδες και γιαγιάδες, φίλους και την ευρύτερη οικογένεια να είναι έτοιμοι να μοιραστούν αυτή τη χαρά αλλά και το βάρος συνάμα, παρέχοντας ουσιαστική βοήθεια και στήριξη.

*Πήγες διαθέσιμες εφόσον ζητηθούν