Βότανα και ασθένειες: Πόσο αποτελεσματικά είναι;

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Από αρχαιοτάτων χρόνων η χρήση βοτάνων για την ίαση ασθενειών υπήρξε εξαιρετικά διαδεδομένη. Σήμερα, με την σύγχρονη ιατρική να κάνει θαύματα στην αντιμετώπιση αρκετών ασθενειών η χρήση των βοτάνων έχει περιοριστεί αρκετά. Υπάρχουν όμως αρκετές περιπτώσεις ασθενών, οι οποίοι προσφεύγουν στη Φύση για να αντιμετωπίσουν μια σειρά παθήσεων για τις οποίες είτε η επιστήμη δεν έχει καταφέρει να βρει προς το παρόν 100% αποτελεσματικές θεραπείες είτε επειδή οι θεραπείες τις οποίες ακολουθούν δεν «δουλεύουν».

Είναι όμως τα βότανα αυτά όντως σωτήρια για τις παθήσεις αυτές; Και αν όχι, τι κίνδυνοι υπάρχουν από την παράλληλη χρήση τους με συμβατικά φάρμακα; Μια πρόσφατη αναφορά του Guardian, εξέτασε βάσει ερευνών την αποτελεσματικότητα των πιο διαδεδομένων βοτάνων σε παθήσεις όπως το άσθμα, ο καρκίνος και η κατάθλιψη. Διαβάστε παρακάτω ποια είναι η ετυμηγορία.

Κατάθλιψη
Ένα από τα πιο διαδεδομένα «φαρμακευτικά» βότανα, το βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο ή υπερικόν, όπως ονομαζόταν στην αρχαιότητα, χρησιμοποιείται κατά κόρον για την αντιμετώπιση της ήπιας προς μέτριας κατάθλιψης. Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι είναι πιο αποτελεσματικό από τα placebo (δηλαδή φάρμακα τα οποία δεν έχουν κάποια δραστική ουσία και χρησιμοποιούνται σε έρευνες για να αποδειχτεί η δράση των κανονικών φαρμάκων) και ότι είναι το ίδιο αποτελεσματικό με φάρμακα όπως το Prozac. Αν και σε γενικές γραμμές είναι ασφαλές, ενδεχομένως να αντιδράσει αρνητικά με κάποια φάρμακα όπως τα αντισυλληπτικά. Επίσης, δεν συνίσταται η κατανάλωσή του από παιδιά ή εγκύους ή γυναίκες που θηλάζουν, κυρίως λόγο έλλειψης κλινικών δεδομένων για τις ομάδες αυτές.

Καρκίνος
Αρκετά βότανα χρησιμοποιούνται ως συμπληρωματικές θεραπείες για διάφορους καρκίνους ή ως μοναδική θεραπεία. Σύμφωνα με τον Justin Stebbing, καθηγητή ιατρικής στο Imperial College του Λονδίνου, η χρήση των βοτάνων αυτών θα πρέπει να εκτιμηθεί ως μέρος ενός ολόκληρου παζλ με θεραπείας, όπως η σωστή διατροφή, τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα και άλλα, για να διαπιστωθεί κατά πόσο ταιριάζει με την χημειοθεραπεία. Όπως αναφέρει «πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου προέρχονται από φυτά, όπως η ταξόλη (έλατο) και η βινκριστίνη (μυρτιά)». Σύμφωνα με αυτήν την έρευνα επίσης, το γάλα από γαϊδουράγκαθο ενδεχομένως να έχει προστατευτικές ιδιότητες για το συκώτι βοηθώντας έτσι τους καρκινοπαθείς που ακολουθούν χημειοθεραπεία, όμως όπως αναφέρει ο ίδιος χρειάζονται σίγουρα περισσότερες μελέτες.

Εμμηνόπαυση
Η Σιμισιφούγκα (κι όμως, έτσι αναφέρεται στα ελληνικά το φυτό Black Cohosh) και το κόκκινο τριφύλλι χρησιμοποιούνται συχνά για να ανακουφίσουν τις «εξάψεις» της εμμηνόπαυσης. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, τα συσκευασμένα σκευάσματα με τα βότανα αυτά είναι ασφαλή, όμως δεν υπάρχουν έρευνες που να αποδεικνύουν ότι είναι πιο αποτελεσματικά από τα εικονικά φάρμακα. Μια μικρή μελέτη έδειξε βελτίωση στην λίμπιντο και στις εξάψεις σε 15 γυναίκες οι οποίες πήραν συμβουλές για τη διατροφή τους και τον τρόπο ζωής σε συνδυασμό με τα δύο αυτά βότανα.

Διαβήτης
Αρκετός κόσμος που πάσχει από διαβήτη καταφεύγει σε βότανα και κάποια μπαχαρικά για να χαμηλώσει το σάκχαρο στο αίμα. Κάποια εξ’ αυτών είναι η aloe vera, το απόσταγμα από μύρτιλλο, το πικρό πεπόνι, το τζίντζερ, η κανέλλα και οι μπάμιες. Ο κίνδυνος εδώ είναι είτε στη μη αποτελεσματικότητα των φυτών αυτών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της κατάστασης ή στο να μην λειτουργήσουν σωστά ιδιαίτερα αν συνδυαστούν με τα συμβατικά φάρμακα μείωσης του σακχάρου, όπως η ινσουλίνη.

Στην Αγιουβερδική Ιατρική, μια αρχαία μέθοδο η οποία θεωρείται ότι βοηθά στη μακροζωία, μια μείξη των παραπάνω βοτάνων και φυτών χρησιμοποιείται στο να αντιμετωπιστεί το υψηλό σάκχαρο. Έρευνα που έγινε πάνω στη συγκεκριμένη μορφή Ιατρικής έδειξε ότι υπήρξαν κάποια θετικά αποτελέσματα και ελάχιστες παρενέργειες, όμως δεν μπορούν να βγουν ισχυρά συμπεράσματα.

Άσθμα
Για τη συγκεκριμένη πάθηση, υπάρχουν φυτικές θεραπείες οι οποίες φαίνονται αποτελεσματικές. Μια επισκόπηση 17 τυχαιοποιημένων ερευνών για τη χρήση βοτάνων στο άσθμα αναφέρει ότι υπήρξε σημαντική βελτίωση σε περισσότερες από τις μισές έρευνες. Μερικά από τα βότανα αυτά είναι η Tylophora indica και η μαριχουάνα. Παρ’ όλα αυτά όμως, αρκετά βότανα αλληλεπιδρούν με τις συμβατικές θεραπείες. Για παράδειγμα, το βαλσαμόχορτο κάνει λιγότερο αποτελεσματική την ουσία αμινοφυλλίνη, η οποία χρησιμοποιείται στα περισσότερα φάρμακα για το άσθμα και επομένως μπορεί να προκαλέσει έξαρση των συμπτωμάτων. Επίσης, ο αρκετά δημοφιλής και στην Ελλάδα βασιλικός πολτός, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του άσθματος. Όμως η βρετανική εταιρεία Asthma UK συνιστά να μην λαμβάνεται από άτομα με άσθμα και αλλεργίες καθώς έχουν υπάρξει σοβαρά περιστατικά αλλεργικών αντιδράσεων, ενίοτε μάλιστα και θανατηφόρων.