Ψυχοσωματικές παθήσεις: Τα «μεθεόρτια» του άγχους

του Νικόλα Γεωργιακώδη

«Είχα ένα σφίξιμο στο στομάχι πριν τις Πανελλήνιες», «Κάθε φορά που αγχώνομαι χειροτερεύει η ξηροδερμία μου», «Του έκαναν περικοπή στο μισθό και αμέσως ανέβηκε η πίεσή του», «Ένα διδακτορικό αποφάσισε να κάνει και παραλίγο να πάθει έμφραγμα». Σας θυμίζουν κάτι οι παραπάνω φράσεις; Οι περιπτώσεις που το υπερβολικό άγχος επιδρά αρνητικά στην υγεία μας δεν είναι λίγες, όπως λίγες δεν είναι και οι φορές που έχουμε επισκεφτεί τον γιατρό για μία πάθηση και ως έσχατη… θεραπεία μας έχει συστήσει απλά «να χαλαρώσουμε λίγο».

Τι είναι όμως στη πραγματικότητα αυτό που ονομάζουμε άγχος ή στρες; Το άγχος είναι το αίσθημα του φόβου που όλοι νιώθουμε όταν αντιμετωπίζουμε απειλητικές ή δύσκολες καταστάσεις. Το άγχος δεν είναι απαραίτητα κακός σύμβουλος: μας βοηθά να αποφεύγουμε τους κινδύνους, μας κρατά σε εγρήγορση και μας δίνει κίνητρο να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα. Όταν όμως το… παρακάνουμε, τότε μεταμορφώνεται από «φίλο» σε πραγματικό εχθρό.

Δεν μπορώ να ανασάνω

Σύμφωνα με την Παθολόγο κ. Αναστασία Μοσχοβάκη, το άγχος συντελεί με σαφή τρόπο στην παθογένεια του άσθματος, καθώς προκαλεί αυξημένη αντίδραση των αεραγωγών σε φυσιολογικά ερεθίσματα, απότομη στένωση, ακόμα και ασφυξία σε ευαίσθητους ασθματικούς ασθενείς. Μάλιστα οι κρίσεις πανικού, ως αποτέλεσμα συσσωρευμένου στρες, μπορούν να δημιουργήσουν δυσφορία και δυσκολία στην αναπνοή ακόμα και σε υγιή άτομα. Διαβάστε περισσότερα για το άσθμα στο iatronet.

Τρέμει το φυλλοκάρδι μου

Βάσει ερευνών, τα άτομα που έχουν περισσότερο άγχος είναι και περισσότερο επιρρεπή σε καρδιακές παθήσεις. «Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η ανάγκη για αυξημένο καρδιακό έργο και οι αυξημένες απαιτήσεις σε οξυγόνο κατά την διάρκεια του άγχους, προκαλούν οξεία ανεπάρκεια της καρδιακής αντλίας, με πυροδότηση στεφανιαίων επεισοδίων και απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας σε πολλούς καρδιοπαθείς», αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Μοσχοβάκη και φυσικά το κάπνισμα μπορεί να κάνει το πρόβλημα ακόμα μεγαλύτερο.

Ένα πιεσόμετρο!

Η υπέρταση αποτελεί ένα από τα πιο συχνά παθολογικά προβλήματα στις σύγχρονες κοινωνίες, ενώ οι κίνδυνοι που ενέχει για την υγεία είναι πολλαπλοί: εγκεφαλικά επεισόδια, νεφρικές παθήσεις, καρδιακές βλάβες, διαταραχές στην όραση, ακόμα και αιφνίδιος θάνατος. «Η ιδιοπαθής υπέρταση αποτελεί ένα από τα κυριότερα ψυχοσωματικά νοσήματα», λέει η κ. Μοσχοβάκη και προσθέτει πως παρά το γεγονός ότι η σχέση όλων των μορφών της ιδιοπαθούς υπέρτασης με το stress δεν έχει αποδειχτεί πλήρως σε μελέτες, η υπερβολική δραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος, που χαρακτηρίζει το αγχώδες άτομο, μπορεί να απορρυθμίσει την αρτηριακή πίεση σε ευαίσθητα άτομα.

Δύσκο(ι)λ(ι)α τα πράγματα…

«Τα βιολογικά αντανακλαστικά που ρυθμίζουν την ομαλή κινητικότητα και λειτουργία του στομάχου και του εντέρου επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από ψυχολογικούς παράγοντες, όπως το ψυχικό τραύμα ή νόσημα, το άγχος και η κατάθλιψη», λέει η κ. Μοσχοβάκη. Συγκεκριμένα μάλιστα, το άγχος αποδεικνύεται πως μπορεί να επιδεινώσει δραματικά την κατάσταση ενός μεγάλου ποσοστού αυτών που πάσχουν από εντερικά προβλήματα όπως η δυσκοιλιότητα.

Το στομάχι μου!

Όπως πιθανώς γνωρίζουν οι περισσότεροι αγχώδεις τύποι ανθρώπων, ένα από τα πρώτα σημεία που «χτυπάει» το άγχος είναι το στομάχι και μάλιστα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Το κέντρο των συναισθηµάτων στον εγκέφαλο επικοινωνεί άµεσα µε το στοµάχι, αυξάνοντας υπερβολικά τα γαστρικά υγρά και τα οξέα, γεγονός που αποτελεί αιτία για πολλά προβλήµατα. «Αλλοιώσεις στον βλεννογόνο του στομάχου λόγω άγχους παρουσιάζονται συνήθως μέσα σε 72 ώρες στη πλειοψηφία των ασθενών», παρατηρεί η κ. Μοσχοβάκη. Επίσης, ο κίνδυνος γαστρορραγίας είναι μεγαλύτερος σε ασθενείς που πάσχουν από σοβαρές αγχώδεις κρίσεις σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Αγάπη, έχω πονοκέφαλο…

Ζαλάδα, ίλιγγος, ηµικρανία και πονοκέφαλος είναι μερικά από τα πιο συνηθισµένα «καµπανάκια» που χτυπάει ο οργανισµός µας όταν το άγχος βαρέσει… κόκκινο. «Αρκετά σύνδρομα πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο την ημικρανία, παρουσιάζουν αυξημένη λειτουργική ευαισθησία του εγκεφάλου σε καταστάσεις άγχους», λέει χαρακτηριστικά η κ. Μοσχοβάκη.

«Πεσμένο» ηθικό

Η σεξουαλική υγεία του άνδρα επηρεάζεται σε μεγάλο ποσοστό και από τις καταστάσεις άγχους. Ακόμη και στην περίπτωση στυτικής δυσλειτουργίας οργανικής αιτιολογίας, το άγχος που δημιουργείται, προκαλεί έντονη διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αύξηση του τόνου του λείου μυϊκού συστήματος του πέους. Επιπλέον, αναστέλλονται αντανακλαστικά, που είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία της ανδρικής στύσης», λέει η κ. Μοσχοβάκη. Επίσης, οι ορμόνες του στρες επηρεάζουν αρνητικά τα επίπεδα τεστοστερόνης του άνδρα, μειώνοντας και την γονιμότητά του.

Junk, junk, junk, καφές, junk, junk, junk…

Η υπερκατανάλωση «κακού» φαγητού και κατά συνέπεια η παχυσαρκία αποτελούν δύο εξίσου σημαντικά συμπτώματα του άγχους. «Το άγχος μπορεί να οδηγήσει ακόμα και τους πλέον διατροφικά ευσυνείδητους ανθρώπους στην εφαρμογή ανθυγιεινών διατροφικών μοτίβων, κάτι που δημιουργεί ακόμα περισσότερο άγχος, ειδικά αν αλλάξει η κατάσταση του σώματος», αναφέρει συγκεκριμένα η κ. Κάλλια Γιαννιτσοπούλου, Κλινικός Διαιτολόγος. Μερικές από τις πιο συνήθεις λανθασμένες διατροφικές συνήθειες των ατόμων που αντιμετωπίζουν συχνά κρούσματα άγχους είναι η συχνή κατανάλωση καφέ και junk food, η παράλειψη σημαντικών γευμάτων, η συναισθηματική υπερφαγία και η χαμηλή κατανάλωση νερού. «Οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες που οφείλονται στο άγχος έχουν αρνητική επίδραση στον οργανισμό μας, αφού αρχικά προκαλούν ανισορροπία στα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος», καταλήγει η κ. Γιαννιτσοπούλου.

Το δέρμα που κατοικώ

Ένα ακόμα σημείο του σώματος που «επηρεάζεται» σημαντικά από το άγχος είναι το δέρμα μας. «Οι πιο συνηθισμένες δερματικές παθήσεις που συνδέονται άμεσα με το άγχος είναι η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα που εμφανίζεται στο τριχωτό της κεφαλής, στο πρόσωπο, στον θώρακα, στα φρύδια και στα πλάγια της μύτης, η νευροδερματίτιδα με έντονη φαγούρα σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματος και τα εκζέματα, τα οποία ‘φουντώνουν’ σε καταστάσεις έντονου στρες και προκαλούν απολέπιση και φαγούρα», λέει η δερματολόγος – αφροδισιολόγος κ. Βασιλική Μουσάτου. Μία ακόμα δερματική πάθηση η οποία παρουσιάζει έξαρση σε αγχώδη άτομα, σύμφωνα με την κ. Μουσάτου, είναι και η ψωρίαση. Για την αντιμετώπισή τους συνίσταται καλή ενυδάτωση και συντήρηση με μαλακτικά, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται και λήψη αντισταμινικών φαρμάκων.

Και τι να κάνω;
Οι «θεραπείες» κατά του άγχους είναι συγκεκριμένες και σπάνια αποτυγχάνουν. Φυσικά, η επιτυχής έκβασή τους εξαρτάται αποκλειστικά από εσάς.

- Μιλήστε σε άτομα του οικογενειακού ή φιλικού σας περιβάλλοντος για τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε.
- Παρακολουθήστε σεμινάρια yoga ή εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης και διαλογισμού.
- Αναζητήστε ομάδες αυτοβοήθειας για συγκεκριμένες φοβίες ή προβλήματα online –θα εκπλαγείτε με το πόσοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα και τα ίδια συναισθήματα με εσάς.
- Απευθυνθείτε σε έναν ψυχολόγο, για να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε και να μάθετε να διαχειρίζεστε το άγχος και τις φοβίες σας.