Επεμβάσεις αδυνατίσματος: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

της Έλενας Μπούλια

Τα στατιστικά στοιχεία, που επιβεβαιώνουν τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας των Ελλήνων, θέτοντάς μας στην πρώτη θέση στην Ευρώπη στην παχυσαρκία των ανδρών και στην δεύτερη στην παχυσαρκία των γυναικών, δεν είναι αρκετά -όπως φαίνεται- για να μας πείσουν για την ζωτική σημασία της απώλειας βάρους στην υγεία μας. Και πώς να είναι, άλλωστε, αφού όσες προσπάθειες και να κάνουμε για δίαιτα και άσκηση, πέφτουν πάντα στο κενό μπροστά σε ένα ολόφρεσκο, πλημμυρισμένο με σοκολάτα προφιτερόλ.

Το να απαριθμήσουμε τους λόγους για τους οποίους παχαίνουμε εν προκειμένω δεν έχει νόημα. Όλοι ξέρουμε πολύ καλά πόσο μεγάλο ρόλο παίζει η κακή μας διατροφή, η καθιστική μας ζωή και η έλλειψη σωματικής άσκησης. Και όλοι ξέρουμε πως λίγο αν βελτιώναμε τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να εξισορροπήσουμε κάπως τα κιλά μας. Είναι, όμως, αυτό αρκετό; Θα καταφέρουμε μόνο με την δίαιτα να χάσουμε όσα κιλά πραγματικά επιθυμούμε; Μπορούμε να διατηρήσουμε ένα ικανοποιητικό βάρος μακροπρόθεσμα; Τα στοιχεία λένε πως οι δίαιτες-αστραπή (τύπου 10 κιλά σε έναν μήνα) συνήθως έχουν δραματικά αποτελέσματα. Η οριστική λύση, λοιπόν, βρίσκεται αλλού -στα χέρια κάποιου καλού χειρούργου- αλλά και αυτό θέλει προσοχή.

Οι επεμβάσεις απώλειας βάρους δεν είναι καινούργια ιδέα στους χώρους της ιατρικής. Υπάρχουν, όμως, διάφορα ζητήματα που πρέπει να εξετάσει κανείς πριν προχωρήσει σε μία τόσο δραστική λύση -όπως το σε ποιους απευθύνονται, πόσα είδη υπάρχουν, πόσο ασφαλείς και αποτελεσματικές είναι. Ένα τέτοιο «ξεκαθάρισμα» επιχειρούμε σήμερα, έχοντας συγκεντρώσει σημαντικές πληροφορίες, χρήσιμες συμβουλές γιατρών και tips για να πετύχετε τον πιο μεγάλο σας στόχο: Να χάσετε τα περιττά κιλά.

Σε ποιους απευθύνονται οι επεμβάσεις απώλειας βάρους;
Η βαριατρική χειρουργική (όπως ονομάζεται επίσημα η χειρουργική για την παχυσαρκία) δεν απευθύνεται σε όλους. Το πρώτο στοιχείο που πρέπει να εξετάσει ο υποψήφιος για επέμβαση είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (υπολογίστε τον δικό σας ΔΜΣ εδώ). Αν αυτός ξεπερνά τα 40 κιλά πάσχετε από νοσογόνο παχυσαρκία. Σε αυτήν την περίπτωση, ο κίνδυνος διαβήτη και οστεοαρθρίτιδας πενταπλασιάζεται, ενώ ο κίνδυνος υπέρτασης τριπλασιάζεται. Ακόμα πιο επικίνδυνη είναι η «ανδρικού τύπου» ή «κεντρικού τύπου» παχυσαρκία, που χαρακτηρίζεται από την εκλεκτική εναπόθεση του λίπους στην κοιλιά. Όταν, λοιπόν, η περίμετρος της μέσης στις γυναίκες είναι μεγαλύτερη από 88εκ. και στους άνδρες μεγαλύτερη από 102εκ, αυξάνεται ο κίνδυνος μεταβολικών και καρδιαγγειακών επιπλοκών (διαβήτης, διαταραχές των λιπιδίων του αίματος, στεφανιαία νόσος).

Παράλληλα, οι επεμβάσεις συστήνονται και σε λιγότερο παχύσαρκα άτομα, σε αυτούς δηλαδή που έχουν ΔΜΣ 35-40, αλλά πάσχουν ήδη από προβλήματα υγείας, τα οποία σαφώς θα βελτιωθούν με την απώλεια βάρους.

Αν, λοιπόν, αυτά τα σοβαρά παχύσαρκα άτομα έχουν υποστεί αποτυχημένες δίαιτες και κοστοφόρες θεραπείες από κέντρα αδυνατίσματος, χωρίς -ή με προσωρινό- αποτέλεσμα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, η μόνη τους ελπίδα δε μπορούν παρά να είναι οι χειρουργικές επεμβάσεις.

Τι μπορεί να επιτύχει η βαριατρική χειρουργική;
Σκοπός της βαριατρικής χειρουργικής είναι να γίνουν τέτοιες αλλαγές στο πεπτικό σύστημα, που να έχουν σαν αποτέλεσμα τον μόνιμο περιορισμό στην ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής και ενέργειας, έτσι ώστε ο οργανισμός να καταναλώσει τα αποθηκευμένα αποθέματα λίπους.

Επίσης, με την επέμβαση αυτή είναι δυνατόν είτε να μειωθεί η χωρητικότητα του στομάχου ή να περιοριστεί κατά πολύ η δίοδος της τροφής προς το στομάχι. Σε περιπτώσεις, ωστόσο, όπου αυτό δεν κρίνεται ικανοποιητικό, μπορεί να τροποποιηθεί ο γαστρεντερικός σωλήνας ώστε η τροφή να μην απορροφάται πλήρως από τον οργανισμό αλλά να «διέρχεται» από το σώμα. Εφόσον επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, σύμφωνα με αποτελέσματα του Τμήματος Βαριατρικής Χειρουργικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου, ο ασθενής που θα υποβληθεί στην επέμβαση χάνει σε έναν χρόνο από το χειρουργείο το 67% του πλεονάζοντος βάρους.

Με την σημαντική αυτή απώλεια βάρους, η υγεία του ασθενούς βελτιώνεται, τα νοσήματα που συνδέονται με την παχυσαρκία θεραπεύονται, η ποιότητα ζωής καλυτερεύει και παράλληλα αυξάνεται τόσο το προσδόκιμο επιβίωσης όσο και η αυτοπεποίθηση και καλή ψυχική υγεία του ατόμου. Δεν αξίζει, λοιπόν, τον κόπο;

Ποια είδη βαριατρικής χειρουργικής υπάρχουν και ποια είναι τα ιδανικότερα;
Οι επεμβάσεις βαριατρικής διαιρούνται, χοντρικά, σε περιοριστικού τύπου και σε επεμβάσεις με περιορισμό και δυσαπορρόφηση. Στις περιοριστικού τύπου, αυτές δηλαδή που περιορίζουν την προσλαμβανόμενη τροφή, το στομάχι διαιρείται σε δύο τμήματα. Η τροφή εισέρχεται αρχικά στο μικρό διαμέρισμα, οπότε κατά την διάρκεια του γεύματος επέρχεται γρήγορα κορεσμός και μειώνεται η επιθυμία για περισσότερο φαγητό. Επειδή η δίοδος επικοινωνίας των δύο διαμερισμάτων είναι στενή, μέχρι να προωθηθεί η τροφή στο δεύτερο (μεγαλύτερο) διαμέρισμα, ο ασθενής δεν θα πεινάει για αρκετές ώρες. Στις επεμβάσεις περιορισμού και δυσαπορρόφησης συνδυάζεται ο περιορισμός στην χωρητικότητα του στομάχου με την παράκαμψη ορισμένου τμήματος του λεπτού εντέρου. Έτσι περιορίζεται, αφενός, η κατανάλωση τροφής και μειώνεται, αφετέρου, η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών με την σμίκρυνση του «ενεργού» πεπτικού σωλήνα.

Υπάρχουν διάφορα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στις επιμέρους υποκατηγορίες του κάθε είδους, τα οποία θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε σαφέστερα:
Περιοριστικού τύπου επεμβάσεις:
* Γαστρικό μπαλόνι: Αίσθημα πληρότητας και κορεσμού με την τοποθέτηση ενός ενδογαστρικού μπαλονιού.
Πλεονεκτήματα: Τοποθετείται με ενδοσκόπηση, άρα ίσως να μην είναι τόσο επίπονο. Σήμερα χρησιμοποιείται για βραχυπρόθεσμη απώλεια βάρους στα πλαίσια της προετοιμασίας για μια πιο αποτελεσματική βαριατρική επέμβαση.
Μειονεκτήματα: Πολλά. Μετά τους 6 μήνες παραμονής στο στομάχι προκαλείται συνήθως έντονη γαστρίτιδα και σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% οι ασθενείς που το αφαιρούν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα επανακτούν τα χαμένα κιλά. Επίσης, ενδέχεται να ξεφουσκώσει από μόνο του και να προωθηθεί στο λεπτό έντερο.
Ενδεικτικό κόστος (χωρίς κάλυψη ταμείου): 2.500 ευρώ (τιμή συσκευής μπαλονιού: 1.800 ευρώ)
Μάθετε περισσότερα για το Γαστρικό Μπαλόνι εδώ.

* Κάθετη διαμερισματοποίηση: Με την χρήση αυτόματων συρραπτικών μηχανημάτων δημιουργείται ένας μικρός γαστρικός θύλακας στο έλασσον τόξο του στομάχου με περιορισμένο στόμιο απορροής. Έτσι περιορίζεται η προσλαμβανόμενη ποσότητα τροφής.
Πλεονεκτήματα: Θετικά βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα
Μειονεκτήματα: Σημαντική αποτυχία μακροπρόθεσμα. Ποσοστό των ασθενών υπόκεινται στένωση στομίου ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ενώ είναι άκρως απαραίτητη η μετεγχειρητική διαιτολογική συνδρομή του ασθενούς.
Ενδεικτικό κόστος (χωρίς κάλυψη ταμείου) Από 6.500 έως 10.00 ευρώ
Μάθετε περισσότερα για την Κάθετη Διαμερισματοποίηση εδώ.

* Γαστρικός δακτύλιος: Όμοια λογική με την διαμερισματοποίηση. Γύρω από το στομάχι τοποθετείται δακτύλιος δημιουργώντας δύο διαμερίσματα, το άνω διαμέρισμα δημιουργεί αίσθημα πρόωρου κορεσμού. Ο δε δακτύλιος φέρει εσωτερικά ένα μπαλόνι που συνδέεται με βαλβίδα, η οποία τοποθετείται υποδόρια στην κοιλιά. Φουσκώνοντας το μπαλόνι με φυσιολογικό ορό αυξομειώνεται το εύρος του στομίου που χωρίζει τα διαμερίσματα.
Πλεονεκτήματα: Το γεγονός ότι ρυθμίζεται κατά το δοκούν και κατά την ανάγκη. Είναι η πιο συχνή λαπαροσκοπικά εκτελούμενη επέμβαση στην Ευρώπη, γιατί έχει πολύ άμεσα και σημαντικά αποτελέσματα. Επίσης, απαιτεί μόνο 24 ώρες νοσηλείας και σύντομη επάνοδο στην φυσιολογική ζωή. Δεν παρουσιάζεται έλλειψη βιταμινών και η επέμβαση είναι αναστρέψιμη.
Μειονεκτήματα: Υπάρχει μία μόνιμη παρουσία της σιλικονούχου προθέσεως. Μετεγχειρητικά μπορεί να μετακινηθεί ο δακτύλιος προς τα πάνω, γι’αυτό πλέον τοποθετείται περίπου στο κέντρο του στομάχου με ραφές. Μπορεί να υπάρξουν επιπλοκές, όπως διάβρωση στομάχου και μια μορφή αχαλασίας που μπορεί να οδηγήσει σε διάταση του οισοφάγου, αλλά αυτές τα τελευταία χρόνια είναι σπάνιες. Η επέμβαση, ωστόσο, δεν είναι κατάλληλη γι’αυτούς που θέλουν να χάσουν υπερβολικά πολλά κιλά, γι’αυτούς που καταναλώνουν πολλά γλυκά ή που είναι βουλιμικοί και για όσους δε μπορούν να ακολουθήσουν κάποια δίαιτα.
Ενδεικτικό κόστος (χωρίς κάλυψη ταμείου): 7.000 ευρώ
Μάθετε περισσότερα για τον Γαστρικό Δακτύλιο εδώ.

* Γαστρικό μανίκι: Με την χρήση αυτόματων συρραπτικών μηχανημάτων δημιουργείται ένα τούνελ κατά μήκος του ελάσσονος τόξου του στομάχου. Έτσι περιορίζει την γαστρική χωρητικότητα και καταστέλλει την πείνα.
Πλεονεκτήματα: Είναι η πιο σύγχρονη βαριατρική τεχνική, ενώ έχει χαρακτηριστεί ως η πιο «φυσιολογική» του είδους. Το στομάχι πραγματικά μικραίνει κατά 10 με 15 φορές χωρίς τεχνητή στένωση ή εμφύτευση ξένου υλικού (π.χ. δακτύλιος). Η ικανοποίηση των ασθενών, σύμφωνα με έρευνες, είναι μεγαλύτερη από οποιασδήποτε άλλης επέμβασης.
Μειονεκτήματα: Σε περιπτώσεις πολύ σοβαρής παχυσαρκίας (με ΔΜΣ>60) η απώλεια βάρους με την μέθοδο αυτή μπορεί να είναι ανεπαρκής. Επειδή η μέθοδος είναι σχετικά πρόσφατη δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα αρνητικά συμπεράσματα.
Ενδεικτικό κόστος (χωρίς κάλυψη ταμείου): 10.000 ευρώ
Μάθετε περισσότερα για το Γαστρικό Μανίκι εδώ.

Δυσαπορροφητικές και περιοριστικές επεμβάσεις:
* Γαστρικό by-pass: Ή αλλιώς γαστρική παράκαμψη κατά Roux en-Y. Συνδυάζει τον περιορισμό τροφής με την μείωση της απορρόφησης των προσλαμβανόμενων θερμίδων. Κατά την επέμβαση το στομάχι διαχωρίζεται στο ανώτερο τμήμα του, έτσι ώστε να δημιουργείται ένα πολύ μικρότερο, το οποίο γεμίζει με ελάχιστη τροφή. Αυτό συνδέεται στην συνέχεια με το λεπτό έντερο τόσο ώστε να μην μπορούν τα λίπη να εισχωρούν σε άλλα σημεία στον οργανισμό.
Πλεονεκτήματα: Ευρέως διαδεδομένη και καταξιωμένη μέθοδος διεθνώς. Οι περισσότεροι ασθενείς διατηρούν την απώλεια βάρους τους τουλάχιστον για 10 χρόνια. Εκτελείται λαπαροσκοπικά. Μπορεί να εφαρμοστεί ακόμα και σε αρρώστους, σε άτομα που καταναλώνουν πολλά γλυκά και σε υπερπαχύσαρκους ασθενείς. Δεν υπάρχει σιλικονούχος πρόθεση και ανάγκη ρυθμίσεώς της, ενώ η απώλεια βάρους είναι μεγαλύτερη και διατηρούμενη.
Μειονεκτήματα: Είναι μία σχετικά δύσκολη επέμβαση. Σε ποσοστό έως 10% αναφέρονται επανεγχειρήσεις λόγω απόφραξης από εσωτερική κήλη, αφού διακόπτεται η συνέχεια του πεπτικού. Σε ποσοστό έως 30% παρουσιάζεται στους ασθενείς ανεπάρκεια σιδήρου και βιταμίνης Β12. Απαιτείται νοσηλεία 5 έως 7 ημερών.
Ενδεικτικό κόστος (χωρίς κάλυψη ταμείου): 12.000 ευρώ
Μάθετε περισσότερα για το Γαστρικό By-Pass εδώ.

* Χολοπαγκρεατική παράκαμψη: Απευθύνεται σε εξαιρετικά παχύσαρκα άτομα. Προκαλεί εκτεταμένη μείωση της απορρόφησης τροφών και θερμίδων και μεγάλη απώλεια βάρους. Η μείωση του στομάχου γίνεται με κάθετη γαστρεκτομή και η γαστρεντεροαναστόμωση αντικαθίσταται με το 12δακτυλικό switch (Duodenal Switch).
Πλεονεκτήματα: Προσφέρει εξαιρετική και μακροχρόνια απώλεια βάρους (περισσότερο από 80% στα 2 χρόνια και περισσότερο από 70% στα 5 χρόνια). Η πιθανότητα αναστομωτικού έλκους είναι 15 φορές μικρότερη απ’ότι στο γαστρικό by-pass. Δεν υπάρχουν διαιτητικοί περιορισμοί, εμετοί και διάρροιες, ενώ βελτιώνονται σημαντικά όλα τα συγγενικά με την παχυσαρκία νοσήματα.
Μειονεκτήματα: Οι ασθενείς θα πρέπει να λαμβάνουν δια βίου συμπληρώματα διατροφής πλούσια σε ασβέστιο, βιταμίνες, σίδηρο και φερρίτινη. Και παρ’ότι μπορεί να λαμβάνουν τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες δεν αποκλείεται (αν και είναι σπάνια) η υπολευκωματιναιμία και τα οιδήματα.
Ενδεικτικό κόστος (χωρίς κάλυψη ταμείου): Από 10.000 έως 16.000 ευρώ
Μάθετε περισσότερα για την Χολοπαγκρεατική Παράκαμψη εδώ.

Συμπερασματικά
Οι βαριατρικές επεμβάσεις σαφώς και δεν είναι ο ευκολότερος τρόπος απώλειας βάρους. Γι’αυτό και απευθύνονται σε μία ομάδα ασθενών που οι κίνδυνοι από την παχυσαρκία τους είναι περισσότεροι από αυτούς που μπορεί να συντρέχουν οι παραπάνω επεμβάσεις. Αν αποφασίστε να υποβληθείτε σε μία τέτοια επέμβαση λάβετε υπ’όψιν ότι μπορεί το ανοικτό χειρουργείο να έχει εξίσου θετικά αποτελέσματα με το λαπαροσκοπικό χειρουργείο, αλλά το δεύτερο πλεονεκτεί στην καλύτερη μετεγχειρητική πορεία και γι’αυτό τείνει να καθιερωθεί (Μάθετε περισσότερα για τις λαπαροσκοπικές επεμβάσεις εδώ).

Αν έπρεπε να ξεχωρίσουμε κάποια από τις παραπάνω μεθόδους ως την καλύτερη, οι περισσότεροι χειρούργοι κλίνουν προς το Γαστρικό By-Pass, αφού είναι το πλέον σύγχρονο και δείχνει να αποτελεί κανόνα σύγκρισης με όλες τις άλλες. Ωστόσο θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να κατευθυνθείτε από ένα επιτελείο άρτια εκπαιδευμένων χειρούργων για να καταλήξετε στην επέμβαση που ενδείκνυται για την δική σας περίπτωση. Μέχρι τότε ενημερωθείτε σωστά και… αποφύγετε τα προφιτερόλ!

* Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι ανωτέρω τιμές είναι εντελώς ενδεικτικές και μπορεί να μεταλλάσσονται ανάλογα με την κλινική, τον γιατρό, την μετεγχειρητική παρακολούθηση κ.ο.κ. Πρέπει, ωστόσο, να γνωρίζετε πως τα ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν έως και το 50% του κόστους των περισσότερων επεμβάσεων, μετά φυσικά την διαδικασία της προέγκρισης.