του Κωνσταντίνου Βέρρου (*)
Πηγή: Iatronet.gr
Ο ήλιος είναι ένας αληθινός σταθμός παραγωγής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Παράγει ένα ευρύ φάσμα, από την κοσμική ακτινοβολία μέχρι τα ραδιο-ηλεκτρικά κύματα.
Οι ακτινοβολίες που επηρεάζουν το δέρμα μας, είναι ένα μόνο μικρό τμήμα του ηλιακού φάσματος.
Οι ακτινοβολίες αυτές είναι οι:
Υπέρυθρη ακτινοβολία (InfraRed)
Ορατό φως (Visible Light)
Υπεριώδης ακτινοβολία (UltraViolet)
Η Υπεριώδης ακτινοβολία υποδιαιρείται σε 3 τύπους:
1. UVA με μήκος κύματος 400 - 320 nanometers (nm)
Η UVA (320 - 400 nm) είναι η μεγαλύτερη πηγή ηλιακής ακτινοβολίας στην επιφάνεια της γης και διεισδύει κάτω από τις επιφανειακές στοιβάδες του δέρματος.
2. UVB (320 - 290 nm)
Η UVB (280 - 320 nm) φτάνει σε μικρότερα ποσά λόγω της απορρόφησης μεγάλου μέρους της από τη στοιβάδα του όζοντος. Και πάλι όμως αρκεί για να προκαλέσει ζημιά.
3. UVC (290 - 200 nm)
Η UVC (190 - 280 nm) είναι εξαιρετικά βλαβερή για το δέρμα, αλλά απορροφείται τελείως απο το όζον της στρατόσφαιρας και έτσι δεν φτάνει στην επιφάνεια της γης.
Από τις ορατές και αόρατες ακτινοβολίες που εκπέμπει ο ήλιος, οι αόρατες υπεριώδεις (UVA & UVB), φτάνουν στην επιφάνεια της γης και προκαλούν τα πιο πολλά προβλήματα.
Η υπεριώδης ακτινοβολία διεισδύει στο δέρμα και τους οφθαλμούς και συχετίζεται με την εμφάνιση σοβαρών νοσημάτων, όπως ο καρκίνος του δέρματος και ο καταρράκτης. Δεν υπάρχει ”ασφαλής” υπεριώδης ακτινοβολία.
Μερικές διαφορές UVA - UVB
* Οι εξωτερικές στοιβάδες του δέρματος, λαμβάνουν περίπου 18 φορές πιο πολύ ενέργεια από την UVA παρά από την UVB. Η UVA παίζει δραστικότερο ρόλο στη διατήρηση του μαυρίσματος.
* Η UVA όμως είναι 1000 φορές λιγότερο ερυθηματογόνος από την UVB. Αν και οι δύο έχουν την μεγαλύτερη ένταση το μεσημέρι, μεγάλο μέρος της UVA ”εκτείνεται” και στις πρωινές και στις απογευματινές ώρες.
* Ενώ το 72% της ετήσιας δόσης UVB λαμβάνεται κατά το καλοκαίρι και το 28% λαμβάνεται κατά τον υπόλοιπο χρόνο, μόνο το 48% της ετήσιας δόσης UVA λαμβάνεται κατά το καλοκαίρι και το 52% κατά τον υπόλοιπο χρόνο.oΗ UVA (σε αντίθεση με την UVB), δεν φιλτράρεται από τα τζάμια των παραθύρων.
* Η UVA είναι σχετικά ανεπηρέαστη από το υψόμετρο και τις ατμοσφαιρικές συνθήκες.
* Η UVA διεισδύει κι αυτή στο δέρμα, φτάνοντας σε βάθος όπου πολλές διαδικασίες φωτογήρανσης λαμβάνουν χώραν.
”Φιλτράρισμα” ηλιακής ακτινοβολίας
Το ηλιακό φως φιλτράρεται καθώς περνά μέσα από την ατμόσφαιρα (από το όζον, τα σωματίδια της σκόνης, τον καπνό, τους υδρατμούς), ενώ ταυτόχρονα εμποδίζεται και η διέλευση των επικίνδυνων μηκών κύματος (κοσμική ακτινοβολία, ακτίνες γάμα, ακτίνες Χ και ακτινοβολία UVC).
Η εναπομείνασα ακτινοβολία διεισδύει στο δέρμα, όπου και προκαλεί διάφορα βιολογικά και μεταβολικά αποτελέσματα. Από το σύνολο της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στην επιδερμίδα, μόνο το 10% αποτελείται από UV ακτινοβολία, αλλά τα βραχέα αυτά μήκη κύματος είναι πολύ ενεργητικά και πολύ δραστικά από βιολογικής άποψης.
Ευεργετικές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας
Παρόλο που ο ήλιος είναι απαραίτητος για :
* Τη σωματική και συναισθηματική μας σταθερότητα
* Παραγωγή θερμότητας (αποτέλεσμα της υπέρυθρης ακτινοβολίας)
* Σύνθεση βιταμίνης D στο δέρμα (αποτέλεσμα της UVB ακτινοβολίας - αρκεί ένα 10λεπτο την ημέρα)
* Φωτοσύνθεση των φυτών
παραμένει ένας φίλος τον οποίο δεν θα πρέπει να επισκεπτόμαστε υπερβολικά συχνά, εάν δεν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε αργότερα τις καταστρεπτικές συνέπειές του.
Η ”τρύπα του όζοντος”
Το όζον είναι ένα φυσικό αέριο που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα σε δύο στοιβάδες.
Στην ΤΡΟΠΟΣΦΑΙΡΑ που περιβάλλει την επιφάνεια της γης το ”κακό” όζον είναι ένας ρυπογόνος παράγων που συμβάλλει στη δημιουργία της αιθαλομίχλης.
Στην ΣΤΡΑΤΟΣΦΑΙΡΑ όμως, το όζον είναι ”καλό” και απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της UVB και όλη τη UVC ακτινοβολία. Το στρατοσφαιρικό όζον βρίσκεται σε ύψος 10 - 50 χλμ από την επιφάνεια της γης.
Η στοιβάδα του όζοντος της στρατόσφαιρας, δρα σαν ένα πολύ ισχυρό ”φίλτρο”, απορροφώντας ένα μεγάλο ποσόν υπεριωδών ακτινών του ήλιου, που διαφορετικά θα έφταναν στην επιφάνεια της γης.
Τα χημικά που κυρίως είναι υπεύθυνα για την καταστροφή της στοιβάδας, είναι οι αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες (chlorofluorocarbons, CFC’s), που βρίσκονται στα αέρια των ψυγείων, στα διάφορα sprays, πυροσβεστήρες και αλλού στη βιομηχανία.
Οταν οι υδρογονάνθρακες αυτοί αποσυντεθούν στη στρατόσφαιρα, απελευθερώνουν χλώριο, το οποίο ”επιτίθεται” στο όζον. Κάθε άτομο χλωρίου δρα σαν καταλύτης και προκαλεί τη διάσπαση 100.000 μορίων όζοντος.
Αν συνεχιστεί η χρήση των sprays που περιέχουν τους βλαπτικούς για το όζον της στρατόσφαιρας υδρογονάνθρακες, μέχρι το 2075 η ζώνη του όζοντος θα έχει καταστραφεί κατά το 40%.
Εχει δε υπολογιστεί μείωση κατά 1% του όζοντος ή αύξηση 2% της UVB που φτάνει στη γη με συνέπεια τελικά τα ακανθοκυτταρικά και βασικοκυτταρικά καρκινώματα του δέρματος να αυξάνουν κάθε χρόνο κατά 1-3%.
Ένταση υπεριώδους ακτινοβολίας
Η ένταση της UVΒ που φτάνει στο σημείο που βρισκόμαστε, εξαρτάται από:
Εποχή
Ώρα της ημέρας
Γεωγραφικό πλάτος
Υψόμετρο που βρισκόμαστε
Αντανάκλαση του ηλιακού φωτός στην επιφάνεια της γης
Διάχυση στην ατμόσφαιρα
Σύννεφα
Παραδείγματα:
* Η ένταση της UVB είναι μεγαλύτερη το μεσημέρι από το πρωί ή το απόγευμα, μεγαλύτερη το καλοκαίρι απ’ ότι τον χειμώνα
* Μεγαλύτερη στον Ισημερινό απ’ ότι στην Ευρώπη
* Σε υψόμετρο 1500 μ. η ένταση της UV αυξάνει κατά 20% !
* Το γρασίδι αντανακλά μόνο το 3%, το νερό της θάλασσας 5%, η άμμος 17% και το χιόνι 85% !!
* Τα σύννεφα απορροφούν το 30-80% της ακτινοβολίας (ανάλογα με το ύψος που βρίσκονται, την πυκνότητα κλπ), ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΟΛΗ την ακτινοβολία.
(*) Ο κ. Βέρρος είναι δερματολόγος
Πηγή: Iatronet.gr
