Γιατί νιώθεις μοναξιά, ενώ δεν είσαι μόνος;

γράφει η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc

Η μοναξιά έχει να κάνει περισσότερο με την ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων που αναπτύσσει το άτομο, παρά με τον αριθμό των ατόμων που  έχει γύρω του. Επομένως, το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον το άτομο είναι ικανό να δημιουργήσει στενούς, συναισθηματικούς δεσμούς, δίχως να φοβάται την αυτό-αποκάλυψη.

Αυτό σημαίνει ότι όταν κάποιος βιώνει μοναξιά, δεν μπορεί να συνδεθεί με τους γύρω του∙ ότι οι συναισθηματικές του ανάγκες δεν ικανοποιούνται. Γιατί, όμως, μπορεί να συμβαίνει αυτό;

Βίωση τραυματικής εμπειρίας. Φαίνεται πως άτομα τα οποία κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας έχουν βιώσει την προδοσία και την απογοήτευση στις σχέσεις τους με τους άλλους, αναπτύσσουν το αίσθημα της αναξιότητας και το φόβο της μη αποδοχής. Ειδικά εάν το άτομο έχει πληγωθεί επαναλαμβανόμενα, όχι μόνο αναπτύσσει την πεποίθηση πως δεν μπορεί να αγαπηθεί, αλλά και πως δεν θα είναι ασφαλές εάν αποκαλύψει στους άλλους το ποιο πραγματικά είναι. Έτσι, ακόμα και όταν βρίσκεται μαζί με άλλους, πασχίζει να περάσει απαρατήρητο με αποτέλεσμα να αγχώνεται υπερβολικά στην προσπάθεια αυτή και να αποκόπτεται από τις δραστηριότητες της ομάδας, νιώθοντας στο τέλος θλίψη για το ότι δεν συμβαδίζει κοινωνικά με τους υπόλοιπους.

Σχέσεις κενές ποιοτικά. Ακόμα και αν κάποιος έχει πολλούς ανθρώπους γύρω του, αλλά δεν επενδύει στη σχέση συστηματικά, σταδιακά αποκόπτεται. Συχνά, το άτομο νιώθει την ανάγκη να μοιράζεται με τους φίλους του τα προβλήματά του, δίχως αντίστοιχα να είναι εκεί για να ακούσει και τα δικά τους. Οι σχέσεις όμως είναι αμφίδρομες. Οι φίλοι είναι για να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον και για να νιώθουν άνετα στην έκφραση των συναισθημάτων τους, ακόμα και των αρνητικών. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, το άτομο μπορεί να βιώσει μοναξιά, επειδή πιστεύει πως οι άλλοι δεν το καταλαβαίνουν και δεν νοιάζονται για αυτό.

Σύναψη ανασφαλούς προσκόλλησης. Το είδος που δεσμού που το άτομο αναπτύσσει με τους γονείς του, επαναλαμβάνεται και στις υπόλοιπες σχέσεις του. Σε περίπτωση που κατά την παιδική ηλικία διαμορφώθηκε η αντίληψη πως οι γονείς το απορρίπτουν και θεωρούν τις ανάγκες του ήσσονος σημασίας, με αποτέλεσμα να μην τις ικανοποιούν, κατά την ενήλικη ζωή είναι πιθανό να περιμένει κάτι αντίστοιχο και από τους φίλους ή τον σύντροφό του. Επομένως, το άτομο μπαίνει σε μια ατέρμονη διαδικασία να προσπαθεί να καλύψει τις ανικανοποίητες ανάγκες της παιδικής του ηλικίας από τα άτομα που γνωρίζει μετέπειτα στη ζωή του, βιώνοντας διαρκώς απογοήτευση και ματαίωση, καθότι κανένας δεν μπορεί να ικανοποιήσει απόλυτα τις ανάγκες του άλλου.

Απορρόφηση στον κόσμο του διαδικτύου. Ο κόσμος του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί είτε να απαλύνει το αίσθημα της μοναξιάς, είτε να το επιδεινώσει. Το διαδίκτυο ανοίγει τον δρόμο προς την επικοινωνία, όταν χρησιμοποιείται με σύνεση. Στις περιπτώσεις που το άτομο απορροφάται στην προσπάθεια απόκτησης περισσότερων likes και στην αποδοχή μέσω των σχολίων που θα λάβει στις αναρτήσεις ή στις «τέλειες»  φωτογραφίες του, είναι πιθανό το αίσθημα της μοναξιάς να κάνει την εμφάνισή του. 

Σε γενικές γραμμές, όσο περισσότερο μόνοι νιώθουμε, τόσο περισσότερο κάνουμε τη σκέψη ότι οι άλλοι θα μας απορρίψουν ή πως δεν ανήκουμε πουθενά. Αντίστοιχα, όσο βυθιζόμαστε στις σκέψεις μας, τόσο περισσότερο γινόμαστε εχθροί του εαυτού μας και μας ταλαιπωρούμε με σκληρή αυτοκριτική. Η διαρκής αρνητική κριτική που ασκούμε στον εαυτό μας, τροφοδοτεί με τη σειρά της το αίσθημα της μοναξιάς και της αποξένωσης. 

Υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι το άτομο που νιώθει μοναξιά, είναι αυτό που υστερεί σε επίπεδο κοινωνικών δεξιοτήτων. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό που φαίνεται να βαραίνει πιο πολύ σε μια τέτοια κατάσταση είναι η κοινωνική πίεση που βιώνει το άτομο, η σημασία δηλαδή που δίνει στο «τι θα πουν οι άλλοι», με αποτέλεσμα να πνίγεται από το άγχος και τον φόβο της αποτυχίας. 

Θυμήσου! Ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει και να εξελιχθεί. Σταμάτα να επαναλαμβάνεις δυσλειτουργικά μοτίβα αναφορικά με το πως αντιλαμβάνεσαι τόσο τον εαυτό σου, όσο και τις σχέσεις σου με τους άλλους. Ρίξε σταδιακά τα τείχη που υψώνεις για να μειώσεις την έκθεση προς τρίτους, αποδέξου σημεία του εαυτού σου για τα οποία τον κριτικάρεις διαρκώς, δείξε εμπιστοσύνη σε αυτούς που καθημερινά αποδεικνύουν πως αξίζει να είναι δίπλα σου…