Γιατί θυμώνω τόσο εύκολα;

Ο θυμός είναι μια πλήρως ανθρώπινη και κατανοητή έκφραση. Όταν όμως φτάνει να γίνεται συνήθεια, προκύπτουν προβλήματα.

Αν δε θυμάσαι τελευταία να υπήρξε μέρα που να μην θύμωσες/ξέσπασες με κάτι. Αν κάθε λέξη ή πράξη των γύρω σου σε κάνει να θες να ουρλιάξεις από οργή ή και να το κάνεις, τότε μάλλον θα πρέπει να ψάξεις λίγο παραπάνω. Μη θυμώνεις, δεν στο λέμε για κακό.

Ούτε εμείς, ούτε ο Αιμιλιανός Σιδέρης, διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστηµίου του Λονδίνου,  ο οποίος, μας βοηθά να διερευνήσουμε τα βαθύτερα αίτια του θυμού μας.

Γιατί μη νομίζεις, κι εμείς θυμωμένοι είμαστε.

Τι μπορεί, λοιπόν, να κρύβουν τα ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού;

«Μπορεί να κρύβουν αυξημένη ανδρεναλίνη, μπορεί να κρύβουν γεννετική προδιάθεση να απαντάς πιο θυμωμένα σε καταστάσεις - όπως μετράται από το State-Trait Anger Inventory.  Κάποιοι άνθρωποι, αναλόγως το DNA τους και τη ζωή που κάνουν (άσκηση, διατροφή, κ.α.) αντιδρούν σε γενικές γραμμές πιο θυμωμένα από άλλους», αναφέρει, κάνοντας λόγο και για τις συνθήκες κοινωνικοποίησης του καθενός εξ ημών:

«Έβλεπε θυμό συχνά στο σπίτι, στο σχολείο, στη γειτονιά μεγαλώνοντας; Του έμαθαν ότι είναι σωστό να αντιδρά θυμωμένα; Του έλεγαν ότι είναι κακός άνθρωπος αν το κάνει; Συχνά, έχει να κάνει και με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το σώμα σου (π.χ. όταν πεινάς ή όταν νυστάζεις είναι πολύ πιο πιθανό να θυμώσεις). Συνήθως βλέπουμε τον θυμό να έρχεται ως συνδυασμός των παραπάνω».

Αν όμως μιλάμε για ξεσπάσματα θυμού, ειδικά αν αυτά γίνονται συχνά, μιλάμε για μια ισχυρή ένδειξη ότι έχεις μέσα σου συσσωρευμένο θυμό.

Τί είναι αυτό; Σύμφωνα με τον ειδικό, είναι θυμός που έχει μαζευτεί από καταστάσεις που σε έχουν κάνει να αισθανθείς απειλή, παραβίαση ή παρεμπόδιση στο παρελθόν, και στις οποίες δεν απάντησες με τον τρόπο ή την ένταση που ήθελες. Μάλιστα, στην πορεία δεν απέβαλες το κατακάθι του θυμού με κάποιον άλλο τρόπο.

Αυτός ο συσσωρευμένος θυμός σε κάνει να σκέφτεσαι μειονεκτικά για τον εαυτό σου και εχθρικά ή έστω καχύποπτα για τους άλλους, και άρα σε οδηγεί σε μία μόνιμη κατάσταση επιφυλακής και αναβρασμού: βλέπεις απειλές, εμπόδια και ψεγάδια παντού, συγκρίνεις διαρκώς τον εαυτό σου με τους άλλους, εστιάζεις στα αρνητικά και τα μεγαλοποιείς.

Παίζει, εν ολίγοις, στο κεφάλι σου ένας ατελείωτος εσωτερικός διάλογος με «τους άλλους» (αυτούς που σε θύμωσαν τότε και τότε και τώρα – και τα πρόσωπα των οποίων καταλήγεις να βλέπεις σε όλους γύρω σου), ο οποίος δεν σε αφήνει ούτε να παραβλέψεις ούτε να αποβάλεις τον θυμό σου.

Μήπως σε θυμώνει η πανδημία;

Παίζουν ρόλο καταστάσεις όπως η πανδημία στο να γεννηθεί μέσα μας έντονος θυμός; Σύμφωνα με τον κ. Σιδέρη είναι πολύ πιθανό όλη αυτή η κατάσταση που βιώνουμε να προκαλεί συναισθήματα οργής.  

«Όταν μιλάμε για ζωή σε κοινότητα, μιλάμε αυτομάτως για κίνδυνο μετάδοσης από άλλους ανθρώπους, που επίσης όπως βλέπουμε συνοδεύεται από περιοριστικά μέτρα. Έτσι λοιπόν, αισθάνεσαι την απειλή από τους άλλους τόσο στην υγεία όσο και στην ελευθερία σου. Μπαίνεις στη διαδικασία να σκέφτεσαι διαρκώς 'γιατί να την πληρώνω εγώ γι’ αυτούς;'», επισημαίνει.

Επιπλέον, τα εμπόδια έρχονται όχι μόνο από τους άλλους αλλά και από την ίδια την απειλή του ιού.

«Αυτό που έχω παρατηρήσει είναι ότι οι περισσότεροι έχουν χάσει την ανεμελιά τους – αυτά που μέχρι χθες έκαναν με απολύτως φυσικό τρόπο, τώρα πρέπει να τα σκεφτούν και να τα προγραμματίσουν και ίσως τελικά να χρειαστεί να μην τα κάνουν προκειμένου να προστατέψουν την υγεία τους. Με αυτόν τον τρόπο, βάζουμε όχι μόνο το πρόγραμμά μας σε μια διαφορετική οπτική, αλλά και την ίδια την ιστορία της ζωής μας: ποιοί είμαστε και τί -μπορούμε να - κάνουμε. Έτσι αισθανόμαστε περιορισμένοι ή/και ανίκανοι σε σχέση με τον εαυτό που ξέραμε μέχρι ‘χτες’. Αισθάνεσαι, δηλαδή, ότι κάτι ή κάποιος σου ‘κλέβει τη ζωή’. Και αυτό προκαλεί θυμό».

Οι επιπτώσεις σε εσένα και στους άλλους

Πέρα από τις, προφανείς, επιπτώσεις στους άλλους από μια έκρηξη οργής, ποιες είναι οι επιπτώσεις σε εσένα τον ίδιο που νιώθεις συνεχώς την ανάγκη να τα κάνεις ρημαδιό; Ή τελοσπάντων, φτάνεις πολύ κοντά σε αυτήν τη σκέψη διαρκώς;

«Οι επιπτώσεις μπορεί να κυμανθούν από πολύ θετικές ως πολύ αρνητικές. Σίγουρα γίνεται ενοχλητικό στους άλλους που εισπράτουν το θυμό του. Τα βασικά ερωτήματα εδώ είναι α) αν αξίζει να εκφραστείς και β) πώς να εκφραστείς. Μπορεί να καταλαβαίνεις ότι έχεις άδικο ή ότι υπερβάλεις», απαντά ο ψυχολόγος.

Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει να σωπάσεις; Ίσως να μην αξίζει να ρισκάρεις τη σχέση σου με τους άλλους που σε κάνουν να θυμώνεις, αλλά να μπορείς να βγάλεις το θυμό σου κάπου αλλού. Ή ίσως πρέπει να σκεφτείς αν τελικά το ότι αισθάνεσαι θυμό, παρά το ότι έχεις άδικο, σημαίνει ότι πρέπει να αποκοπείς από αυτές τις συναναστροφές, να το συζητήσεις μαζί τους ή να ζητήσεις βοήθεια για να βρεις τί φταίει.  Μπορεί να καταλαβαίνεις ότι έχεις δίκιο και τότε σίγουρα δεν πρέπει να σωπάσεις! Αλλά πώς θα το πεις; Θέλεις να ακουστεί το αίτημά σου ή απλά να κάνεις σαματά;

Όλα αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει να απαντήσει ο θυμωμένος άνθρωπος. Φυσικά, όταν είμαστε θυμωμένοι θολώνει η κρίση μας, άρα οι απαντήσεις έρχονται ακόμα πιο δύσκολα. Αυτό είναι ένας απ’ τους παράγοντες που κάνουν τον θυμό πολύ δύσκολο συναίσθημα στη διαχείρησή του.

Πώς θα τον διαχειριστείς

Αρχικά πρέπει να δεχτούμε ότι ο θυμός υπάρχει και θα υπάρχει και μάλλον θα βγαίνει με τρόπους που δεν μας αρέσουν. Μετά θα χρειαστούν ασκήσεις για να ηρεμείς το σώμα και τη σκέψη σου, όταν δεν είσαι θυμωμένος προκειμένου να σου είναι πιο εύκολο όταν τελικά είσαι θυμωμένος.

Θα χρειαστεί να κάνεις περισυλλογή πάνω στην εμπειρία σου για να την αξιολογήσεις και να μάθεις πώς αισθανόσουν, πώς συμπεριφέρθηκες, ποιά ήταν τα αποτελέσματα και τί μπορείς να αλλάξεις. Τέλος, θέλει αυτοσυγκέντρωση την ώρα του θυμού, προκειμένου να εκφραστείς καθαρά, στο σωστό άτομο και τη σωστή στιγμή.

Και αν πρέπει να διαχειριστείς τον θυμό των άλλων; Τι κάνεις; Κάθεσαι και μαλώνεις;

«Αυτό είναι το αντικείμενο μελέτης μου τελευταία! Σε γενικές γραμμές θα έλεγα ότι έχει να κάνει με το να τους δώσεις προσοχή και χώρο για να εκφραστούν αλλά ταυτόχρονα να τους περιορίσεις. Επίσης σημαντικό είναι το να μη δείξεις ούτε φόβο ούτε θυμό ο ίδιος», απαντά. 

Σε κάθε περίπτωση πάντως, όταν αισθάνεσαι ότι πνίγεσαι από τον θυμό σου ή/και όταν καταλαβαίνεις ότι επιδρά ιδιαίτερα αρνητικά στις κοινωνικές σου σχέσεις, τότε μάλλον ήρθε η στιγμή να μεταφέρεις το θέμα στις επιστημονικές «πλάτες», ενός ειδικού.

Κρίμα να καταλήξεις σαν τον Λίτση στο Σπιρτόκουτο μέρες που’ναι.