Παιδική νοημοσύνη: Οι παράγοντες που την επηρεάζουν

του Νικόλα Γεωργιακώδη

«Θα γίνει το παιδί μου έξυπνο;» Η απάντηση στο ερώτημα που ταλανίζει το μυαλό των περισσότερων γονέων δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα «ναι» ή με ένα «όχι», αφού οι παράγοντες που επηρεάζουν το IQ του παιδιού είναι, σύμφωνα με έρευνες, ποικίλοι.

Νοημοσύνη και θηλασμός
Πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, έδειξε ότι ο παρατεταμένος θηλασμός του μωρού μπορεί να βελτιώσει την νοημοσύνη του παιδιού στην μετέπειτα ζωή του. Συγκεκριμένα, αυξάνει τις γλωσσικές επιδόσεις του στην ηλικία των τριών ετών, καθώς επίσης τη λεκτική και τη μη λεκτική νοημοσύνη του στην ηλικία των επτά ετών.
Στην έρευνα φάνηκε ότι για κάθε πρόσθετο μήνα θηλασμού, υπήρχε μια περαιτέρω βελτίωση στην επίδοση τόσο των τρίχρονων, όσο και των επτάχρονων παιδιών στα γλωσσικά τεστ, καθώς επίσης στα τεστ λεκτικής και μη λεκτικής νοημοσύνης. Το συμπέρασμα των επιστημόνων, ήταν ότι ο θηλασμός κατά την διάρκεια του πρώτου έτους του μωρού, μπορεί να αυξήσει το IQ για περίπου τέσσερεις βαθμούς μέχρι την στιγμή που θα ξεκινήσει το σχολείο.

Κακή διατροφή και ευφυΐα
Σε μια άλλη έρευνα του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ,  οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η κατανάλωση τσιπς, σοκολάτας και κεικ μπορεί να βλάπτει την εξυπνάδα του παιδιού, όπως επίσης και η πλειοψηφία των κατεργασμένων τροφίμων με υψηλά επίπεδα λιπαρών και σακχάρων. Μια διατροφή υψηλή σε κατεργασμένες τροφές στην ηλικία των τριών ετών συνδεόταν με ελαφρώς χαμηλότερο δείκτη IQ στην ηλικία των 8,5, υποδεικνύοντας ότι οι αρχικές διατροφικές συνήθειες έχουν μακροπρόθεσμη επίπτωση.

Δείξε μου τα γονίδιά σου…
Στην πιο μεγάλη μέχρι σήμερα μελέτη που έχει γίνει σε ανθρώπινους εγκέφαλους, επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια εντόπισαν το γονίδιο HMGA2 στο χρωμόσωμα 12, μία μικρή μετάλλαξη του οποίου - σε ένα μόνο «γράμμα» του γενετικού κώδικα- συναντάται συστηματικά στους ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερο εγκέφαλο και υψηλότερες επιδόσεις στα τεστ νοημοσύνης. Το γονίδιο «νοημοσύνης», όπως το αποκάλεσαν πιθανώς και να μην είναι… μόνο του, καθώς οι επιστήμονες άφησαν ανοικτό το ενδεχόμενο να ανακαλυφθούν και άλλα αντίστοιχα στο μέλλον.

Η… επιρροή του αλκοόλ
Σύμφωνα με έρευνα των πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Μπρίστολ, οι έγκυες γυναίκες που πίνουν έστω και μικρές ποσότητες αλκοόλ, για παράδειγμα ένα έως δύο ποτήρια κρασί την εβδομάδα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, διακινδυνεύουν να επιφέρουν τη μείωση του δείκτη νοημοσύνης του παιδιού τους. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι τέσσερις γενετικοί παράγοντες, οι οποίοι αφορούν γονίδια που μεταβολίζουν το αλκοόλ, σχετίζονται στενά με το επίπεδο νοημοσύνης των παιδιών στην ηλικία των οκτώ ετών. Κατά μέσο όρο, ο δείκτης νοημοσύνης του παιδιού ήταν περίπου δύο μονάδες μικρότερος για κάθε γενετική μετάλλαξη που είχε. Αντίθετα, τα παιδιά των εγκύων που δεν είχαν καταναλώσει καθόλου αλκοόλ, δεν εμφάνιζαν ανάλογη μείωση της νοημοσύνης.

Η μόλυνση του περιβάλλοντος
Σε έρευνα του 2009, από το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια φάνηκε ότι η μόλυνση του αέρα κατά την εγκυμοσύνη επηρεάζει το δείκτη νοημοσύνης του παιδιού που θα γεννηθεί. Η έρευνα μελέτησε 249 παιδιά γυναικών οι οποίες ζούσαν στη Νέα Υόρκη και οι οποίες φορούσαν μετρητές της μόλυνσης του αέρα κατά τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης τους. Στη συνέχεια, μετά από την πάροδο πέντε ετών, τα παιδιά τους υποβλήθηκαν σε τεστ νοημοσύνης όπου και διαπιστώθηκε ότι αυτά που ήταν κατά την εγκυμοσύνη εκτεθειμένα στην χειρότερη μόλυνση, ήταν αυτά που κατά μέσο όρο σημείωσαν χαμηλότερες επιδόσεις, σε σχέση με τα παιδιά που είχαν εκτεθεί σε λιγότερη ατμοσφαιρική μόλυνση. Αντίστοιχες έρευνες, σε μητέρες που είχαν εισπνεύσει χημικές ουσίες που βρίσκονται σε εντομοκτόνα έδειξαν ότι και αυτά μπορούν να επηρεάσουν την νοημοσύνη του παιδιού.

Η σειρά γέννησης
Η σύνδεση μεταξύ ευφυΐας και σειράς γέννησης ενός παιδιού, αποδείχτηκε το 2007 σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, η οποία έδειξε πως το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας έχει περίπου τρεις βαθμούς IQ περισσότερους κατά μέσο όρο σε σχέση με το κοντινότερο σε ηλικία αδερφάκι του. Ο λόγος; Σύμφωνα με τους επιστήμονες του, οι γονείς μπορεί να περνούν περισσότερο χρόνο με το πρώτο τους παιδί είτε διαβάζοντας του είτε παίζοντας μαζί του παιχνίδια τα οποία διεγείρουν την γνωστική του ανάπτυξη.

Το ξύλο δεν βγήκε από τον Παράδεισο
Αρκετές έρευνες έχουν συνδέσει το μειωμένο IQ με την συχνότητα με την οποία οι γονείς χτυπούν το παιδί. Συγκεκριμένα, σε έρευνα του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ η οποία μελέτησε οκτακόσια παιδιά, φάνηκε ότι αυτά που δέχονταν χτυπήματα από τους γονείς τους, είχαν δείκτη ευφυΐας πέντε βαθμούς χαμηλότερους από εκείνα που δεν τα ξυλοκοπούσαν οι κηδεμόνες τους. Παράλληλα, στη ίδια έρευνα αλλά με συμμετέχοντες παιδιά 5 έως 9 ετών διαπιστώθηκε ότι η σωματική βία, ακόμα και ήπιας μορφής, μείωνε το IQ τους κατά 2,8 βαθμούς.