Πρώτη μέρα στο σχολείο: Βοηθήστε το να το δει θετικά

Αν η επιστροφή στα θρανία είναι μία φορά δύσκολη κάθε Σεπτέμβρη, η πρώτη φορά στο σχολείο, η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο ή από το γυμνάσιο στο λύκειο, ή η αλλαγή σχολείου αποτελούν ειδικές περιπτώσεις που χρήζουν προσεκτικής μεταχείρισης όσο οι μέρες πλησιάζουν. Το πιτσιρίκι σας είναι κακόκεφο και μουτρωμένο τις τελευταίες ημέρες επειδή φοβάται την έναρξη της νέας –που αυτή τη φορά θα είναι εντελώς νέα– σχολικής χρονιάς, ανησυχεί ότι δε θα έχει φίλους, θα δυσκολευτεί να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον ή, στην περίπτωση που πηγαίνει πρώτη φορά στο σχολείο, θα σας αποχωριστεί για πρώτη φορά «σοβαρά» –όχι για να πάει να παίξει με άλλα παιδάκια, όπως στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο– και για πολλές ώρες.

Σίγουρα η ανησυχία και η κακοκεφιά του δε σας φαίνεται αδικαιολόγητη. Αναγνωρίζετε στην κακή του διάθεση τη δική σας ψυχολογία όταν πηγαίνατε για πρώτη φορά σχολείο, ή όταν είχε χρειαστεί να αλλάξετε –αποκλείεται να μην το θυμάστε– αλλά και το άγχος που αντιμετωπίζουμε, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, όλοι ως ενήλικοι όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα νέο περιβάλλον, την πρώτη μέρα για παράδειγμα σε μία καινούρια δουλειά.

Πώς, όμως, τα εξηγούμε όλα αυτά σε ένα παιδί; Και, το κυριότερο, πώς μπορούμε να το κάνουμε να ξεπεράσει τους φόβους του και να αντιμετωπίσει την πρώτη μέρα στο σχολείο με χαμόγελο; Η (προφανής) απάντηση είναι με υπομονή και κατανόηση, υπάρχουν, όμως, και μερικές ακόμη πρακτικές που θα σας βοηθήσουν.

* Επισκεφθείτε μαζί του το σχολείο κάποια μέρα πριν ανοίξει, για να δει έστω και απ’ έξω το χώρο. Όσο ασήμαντο και αν σας φαίνεται, το να ξέρει εκ των προτέρων ένα τουλάχιστον από τα καινούρια πράγματα που έχει να αντιμετωπίσει, το χώρο, θα το βοηθήσει να προσαρμοστεί ευκολότερα.

* Την πρώτη ημέρα καλό θα ήταν να το συνοδεύσετε στο σχολείο –ή κάποιο άλλο στενό σας πρόσωπο, με το οποίο αισθάνεται άνετα, αν εσείς δεν μπορείτε– και να μείνετε για λίγο στο προαύλιο. Η παρουσία σας εκεί θα το ανακουφίσει, καθώς δε θα αισθάνεται μόνο του τουλάχιστον τα πρώτα λεπτά επαφής με το καινούριο περιβάλλον. Προσέξετε, όμως, να μην το παρακάνετε και μείνετε εκεί περισσότερο ή το συνοδεύετε κάθε μέρα. Ο σκοπός είναι να του δώσετε θάρρος στην αρχή για να αισθάνεται στη συνέχεια άνετα να πηγαίνει μόνο του. Η συνεχής παρουσία σας εκεί θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: την πρώτη μέρα που θα χρειαστεί να εμφανιστεί μόνο του στο προαύλιο θα είναι σα να πηγαίνει πρώτη φορά στο σχολείο.

* Μιλήστε του για τους δικούς σας φόβους την πρώτη ημέρα στο σχολείο και πώς τους ξεπεράσατε. Μπορείτε, για παράδειγμα, να του διηγηθείτε πώς γνωρίσατε την πρώτη σας φίλη ή φίλο στο προαύλιο του σχολείου, και πώς γυρίσατε μετά την πρώτη μέρα χαρούμενοι στο σπίτι. Υποθέστε τι μπορεί να φοβάται και συζητήστε το. Πείτε του, για παράδειγμα, ότι τα μαθήματά του δε θα είναι δύσκολα και ότι είστε βέβαιοι πως θα τα πάει περίφημα σε όλα –χωρίς να επιμείνετε πολύ σε αυτό το τελευταίο, για να μην του δημιουργήσετε πρόσθετο άγχος με τις δικές σας, υψηλές απαιτήσεις.

* Δώστε παράδειγμα κάποιου άλλου παιδιού που γνωρίζει και συμπαθεί, μεγαλύτερου φίλου ή ξαδέρφου π.χ., και αναφέρετε πώς εκείνο ξεπέρασε τους φόβους του ή πώς πέρασε την πρώτη ημέρα στο σχολείο. Μην μπείτε, όμως, σε συγκρίσεις τύπου «εκείνος δε φοβόταν καθόλου» ή «ανυπομονούσε να πάει στο σχολείο», γιατί θα το κάνετε να αισθανθεί άσχημα.

* Φτιάξτε μια ιστορία με τον αγαπημένο του ήρωα στην ίδια κατάσταση. Κάντε την αστεία, με μια δόση ηρωισμού αν ο ήρωας έχει υπερφυσικές δυνάμεις, και βεβαιωθείτε ότι τελειώνει με πολλούς καινούριους φίλους γύρω από τον πρωταγωνιστή.

* Εξηγήστε του αναλυτικά τι θα κάνει εκεί, τι θα έχει να αντιμετωπίσει κλπ ώστε να είναι προετοιμασμένο. Τονίστε τα θετικά, ότι θα γνωρίσει νέους φίλους, θα πηγαίνει εκδρομές, θα μάθει ενδιαφέροντα πράγματα, και σχεδιάστε μαζί του πώς θα αντιμετωπίσει αυτά που φοβάται: πώς θα προσεγγίσει τα άλλα παιδιά, πώς θα μιλήσει στη δασκάλα, πώς θα το βοηθάτε όταν διαβάζει στο σπίτι αν δυσκολευτεί σε κάτι.

* Καταπολεμήστε τους δικούς σας φόβους και το άγχος του αποχωρισμού. Αν δει εσάς ανήσυχους ή αγχωμένους θα θεωρήσει το φόβο του δικαιολογημένο και δε θα κάνει καμία προσπάθεια να τον αντιμετωπίσει. Μην το αφήσετε να πιστέψει ότι μπορεί να του συμβεί κάτι κακό αν απομακρυνθεί από κοντά σας.

* Σε καμία περίπτωση μην τιμωρείτε το φόβο ή επιπλήττετε το παιδί για αυτήν τη συμπεριφορά του. Όχι μόνο διότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να φοβάται, αλλά και γιατί δείχνοντάς του ότι δεν εγκρίνετε τις ανησυχίες του θα το κάνετε να κλειστεί στον εαυτό του, για να μη σας δείχνει ότι φοβάται, και να αισθανθεί ακόμα χειρότερα. Αντίθετα, δείξτε του ότι επιβραβεύετε την προσπάθεια αντιμετώπισης που κάνει και ότι είστε διατεθειμένοι να το βοηθήσετε όσο γίνεται να ξεπεράσει τους φόβους του.

* Θυμίστε του άλλες καταστάσεις που φοβόταν και πώς το ξεπέρασε –πόσο καλοί φίλοι είναι με το παιδάκι που ντρεπόταν στην αρχή να του μιλήσει στην παιδική χαρά, ή πόσο ανώδυνη αποδείχτηκε η εξέταση στο γιατρό που φοβόταν να πάει.

* Διαλέξτε μαζί τα σχολικά είδη και τα ρούχα που θα φορέσει.

* Μεταδώστε του ενθουσιασμό, κινήστε του την περιέργεια, δώστε του κίνητρα για να πάει στο σχολείο: πείτε του για τους καινούριους φίλους που θα γνωρίσει, για τα παιχνίδια που θα παίξει, για τα πράγματα που θα μάθει –και πώς θα του χρησιμεύσουν σε πρακτικό επίπεδο, ότι θα μπορεί π.χ. να διαβάζει τα «γράμματα», τους υπότιτλους, στα παιδικά και τις ταινίες για να τα βλέπει μόνο του, χωρίς τη βοήθειά σας–, μιλήστε με καλά λόγια για τη δασκάλα κλπ.

* Μην υποτιμάτε τους φόβους του και μην του δείξετε σε καμία περίπτωση ότι σας φαίνονται ασήμαντοι. Σ’ εκείνο φαίνονται τεράστιοι –όπως ακριβώς και σε εσάς οι δικοί σας.

Ηρώ Κουνάδη

(*) Ευχαριστούμε την κ. Ευθυμία Παυλάτου, κλινική ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια, για την πολύτιμη βοήθειά της.