10 περίεργα πράγματα που επηρεάζουν τη μνήμη
Δέκα περίεργοι παράγοντες που δεν θα πιστεύατε ότι μπορούν να επηρεάσουν το μυαλό σας και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η μνήμη σας.
Ξέρατε ότι η μνήμη σας μπορεί να χάνεται κάθε φορά που περνάτε μια πόρτα; Γνωρίζετε πώς μπορεί η γραμματοσειρά ενός κειμένου να «παίξει» με το μυαλό σας ή το γιατί η μοναξιά οδηγεί σε κακό μνημονικό; Δείτε δέκα παράξενους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη μνήμη σας και… πάρτε τα μέτρα σας.
Οι πόρτες
Σας έχει τύχει να σηκώνεστε από τον καναπέ επειδή θέλετε ένα αναψυκτικό από το ψυγείο, και όταν φτάνετε στην κουζίνα να μη θυμάστε γιατί σηκωθήκατε; Η επιστήμη έχει εξήγηση για αυτό το φαινόμενο, και όσο κι αν ακούγεται απίστευτο είναι… οι πόρτες. Το μυαλό μας, κάθε φορά που περνάμε από έναν χώρο σε έναν άλλο, παίρνει αυτόματα «εντολή» να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον, και να θυμηθεί διαφορετικά δεδομένα σε σχέση με αυτά που του χρησίμευαν στον προηγούμενο χώρο, ακόμη κι αν βρισκόμασταν εκεί πριν πέντε δευτερόλεπτα. Γι’ αυτό και ορισμένες φορές, όταν δεν είμαστε απόλυτα συγκεντρωμένοι, ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να φέρει στη μνήμη μας νέα δεδομένα, ξεχνώντας αυτό το οποίο μας έφερε στο άλλο δωμάτιο.
Οι γραμματοσειρές
Να η εξήγηση που θέλατε για το γεγονός ότι σας ήταν αδύνατον να μάθετε τόσους τόμους Ιστορίας και τόση ύλη Βιολογίας στο σχολείο. Ήταν όλα τους γραμμένα με τις ίδιες συμβατικές, λιτές και βαρετές γραμματοσειρές. Οι επιστήμονες, μετά από πειράματα, συμπέραναν πως οι περίεργες, ιδιαίτερες γραμματοσειρές, «εντυπώνουν» στο μνημονικό μας πιο εύκολα το μήνυμά τους, κι αυτό γιατί απαιτούν από τον εγκέφαλό μας περισσότερη επεξεργασία για να αποκωδικοποιήσουν την πρωτότυπη μορφή τους, και επομένως καθιστούν το μυαλό μας πιο ενεργό. Γι’ αυτό λοιπόν δυσκολεύεστε να θυμηθείτε τους τύπους των Μαθηματικών, αλλά ξέρετε απ’ έξω το φυλλάδιο του αγαπημένου σας μπεργκεράδικου ή τις προσφορές του φυλλαδίου του supermarket που είναι γραμμένο με οχτώ διαφορετικές γραμματοσειρές, μεγέθη και χρώματα.
Οι χροιές των φωνών
Ο παράγων «φωνή» έχει μεγαλύτερη επιρροή στο γυναικείο φύλο, το οποίο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι επιρρεπές σε οποιοδήποτε χαρακτηριστικό του αντίθετου φύλου βρίσκει θελκτικό. Με άλλα λόγια, οι βαθιές φωνές, που τείνουν να γοητεύουν περισσότερο τις ακροάτριές τους, είναι αυτές που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να «εγχαράξουν» στο μνημονικό σας όσα λένε, έστω κι αν είναι… ο καιρός ή το δελτίο ειδήσεων. Ή οι φωνές στα τρέιλερ και τις διαφημίσεις, για να δώσουμε μια πιθανή ερμηνεία στην κυριαρχία των μπάσων ανδρικών φωνών στον χώρο του καταναλωτικού θεάματος.
Τα πρόσωπα των άλλων
Ζητήστε από οποιονδήποτε βρίσκεται δίπλα σας αυτή τη στιγμή να θυμηθεί κάτι – πώς λέγανε εκείνον τον φίλο σας από το σχολείο στο επώνυμο ή τι χρώμα ήταν το μπλουζάκι που φορούσε χτες κ.ο.κ. Το πιθανότερο είναι ότι, την στιγμή που θα αρχίσει να σκέφτεται για να ανακαλέσει στη μνήμη του τα δεδομένα, θα αποστρέψει το βλέμμα του από εσάς και θα κοιτάξει είτε προς τα κάτω, στο πάτωμα, είτε προς τα πάνω, στο ταβάνι, είτε απλώς κάπου στο «κενό», με το χέρι να τρίβει το πιγούνι του. Κι αυτό έχει την επιστημονική εξήγησή του: Όταν κοιτάζουμε ανθρώπινα πρόσωπα, η προσοχή μας αποσπάται από το βλέμμα, τις εκφράσεις, τις κινήσεις τους, και όπως είναι λογικό, χάνουμε την συγκέντρωσή μας. Γι’ αυτό, ασυναίσθητα, στρέφουμε το βλέμμα αλλού ώστε να δουλέψει η μνήμη μας πιο αποτελεσματικά.
Οι χειρονομίες
Έρευνες επί ερευνών έχουν καταφέρει να συνδέσουν άρρηκτα τη μνήμη μας με τις κινήσεις των χεριών μας. Κι αυτό γιατί και οι δύο διαδικασίες – αυτές του να ανακαλούμε κάτι στη μνήμη μας και να δίνουμε εντολή για να κινούμαστε – ελέγχονται από το ίδιο «κέντρο λειτουργίας» του εγκεφάλου μας. Σκεφτείτε πόσο ασυναίσθητα για παράδειγμα κάναμε πρόσθεση χρησιμοποιώντας παράλληλα τα δάχτυλά μας όταν ήμασταν παιδιά. Και σκεφτείτε μήπως αυτή η σύνδεση δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία για τον λόγο που οι απανταχού ράπερ έχουν συνηθίσει να κουνούν έντονα τα χέρια τους όταν «απαγγέλουν» τις ρίμες-«πολυβόλα» τους, που είναι ομολογουμένως πολλές για να τις θυμάται κάποιος τόσο εύκολα.
Οι διαφημίσεις
Η διαφήμιση, λένε επιστημονικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλει τις μνήμες μας. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, οι περισσότερες καμπάνιες που απευθύνονται σε ηλικιωμένους, προβάλλουν όμορφες εικόνες από ήσυχες γειτονιές και τους θυμίζουν «πόσο πιο όμορφα ήταν τα πράγματα την δεκαετία του 1950». Μετά από συνεντεύξεις με δέκτες των διαφημίσεων, οι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα δεν ήταν τόσο ρόδινα όσο φαίνονται στις διαφημίσεις, αλλά οι διαφημιστές κατάφεραν να πείσουν τους δέκτες ότι ήταν. Σε άλλο πείραμα, για παράδειγμα, μελετητές είχαν καταφέρει να πείσουν τους συμμετέχοντες ότι ο παλιός καθηγητής τους από το σχολείο είχε καστανά μαλλιά, ενώ στην πραγματικότητα ήταν μαύρα, κι όλα αυτά χάρη σε μια φωτοσοπαρισμένη εικόνα.
Η γνώμη των φίλων
Σε άλλο πείραμα, μια ομάδα επιστημόνων ζήτησε από κάθε μέλος μιας παρέας να τους απαντήσει σε ερωτήσεις παρατηρητικότητας μετά από μια ταινία που είχαν δει όλοι μαζί. Μετά τις πρώτες απαντήσεις τους, ο καθένας μπόρεσε να δει τις απαντήσεις των φίλων του, οι οποίες όμως ήταν ψεύτικες και απόλυτα λανθασμένες. Παρ’ όλα αυτά, μεγάλο μέρος των συμμετεχόντων άλλαξε τις αρχικές απαντήσεις του, και έδωσε αυτές που (νόμιζε πως) έδωσαν και οι φίλοι του, γεγονός που υποδεικνύει ότι η «πίεση» να συμμορφωνόμαστε με την γνώμη της παρέας μπορεί να επηρεάσει τις μνήμες μας.
Το Google
Όταν δεν χρησιμοποιείς κάτι για καιρό, αυτό ατροφεί. Κάτι που ισχύει και για το μυαλό μας, το οποίο τα τελευταία χρόνια προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα, ήτοι να μη χρειάζεται να θυμηθεί τις γνώσεις άλγεβρας ή Ιστορίας, τους ορισμούς λέξεων ή τις γραμματικές γνώσεις, καθώς όλα αυτά βρίσκονται ένα κλικ μακριά, στις μηχανές αναζήτησης. Μην βιαστείτε ωστόσο να δώσετε δίκιο στο κλισέ που υποστηρίζει ότι «το διαδίκτυο μας κάνει χαζούς». Οι άνθρωποι έτειναν ανέκαθεν να χρησιμοποιούν μηχανισμούς εύκολης ανάκτησης γνώσεων, για να αποφύγουν να μπουν στον κόπο να τις θυμηθούν. Αν ρωτούσατε για παράδειγμα έναν άνδρα σε περασμένη δεκαετία πότε είναι τα γενέθλια του ανιψιού του, θα ρωτούσε κατευθείαν την γυναίκα του, αντί να προσπαθήσει να το θυμηθεί μόνος του.
Η μοναξιά
Το να είστε μακροπρόθεσμα single μπορεί να οδηγήσει σε… φτωχότερο μνημονικό, υποστηρίζει ομάδα μελετητών, που δίνει την εξής ερμηνεία: Όταν μοιράζεστε με κάποιον άλλο την καθημερινότητά σου, έχετε πάντα κάποιον να συνομιλείτε και να αλληλοκαλύπτετε τα κενά των αναμνήσεών σας, με αποτέλεσμα να διαμορφώνετε πιο ολοκληρωμένες, «στιβαρές» μνήμες.
Τα παραπανίσια κιλά
Να κι άλλος ένας λόγος να αποφύγετε το περιττό βάρος: Η επιστήμη λέει πως υπάρχει σύνδεση μεταξύ πάχους και κακού μνημονικού. Μπορεί να μην έχει εντοπίσει ακόμη πλήρως τους λόγους, αλλά τα στοιχεία είναι αδιάσειστα: Για κάθε επιπλέον πόντο στον Δείκτη Μάζας του Σώματός σας, χάνετε έναν πόντο στην ισχύ του μνημονικού σας. Μια πρώιμη ερμηνεία συνδέει την χαμηλή σωματική άσκηση με την ελλειμματική ανάπτυξη ιστού στον εγκέφαλο, αποδεικνύοντας το «νους υγιής εν σώματι υγιεί»… από την ανάποδη.
Πηγή: Cracked.com
Οι πόρτες
Σας έχει τύχει να σηκώνεστε από τον καναπέ επειδή θέλετε ένα αναψυκτικό από το ψυγείο, και όταν φτάνετε στην κουζίνα να μη θυμάστε γιατί σηκωθήκατε; Η επιστήμη έχει εξήγηση για αυτό το φαινόμενο, και όσο κι αν ακούγεται απίστευτο είναι… οι πόρτες. Το μυαλό μας, κάθε φορά που περνάμε από έναν χώρο σε έναν άλλο, παίρνει αυτόματα «εντολή» να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον, και να θυμηθεί διαφορετικά δεδομένα σε σχέση με αυτά που του χρησίμευαν στον προηγούμενο χώρο, ακόμη κι αν βρισκόμασταν εκεί πριν πέντε δευτερόλεπτα. Γι’ αυτό και ορισμένες φορές, όταν δεν είμαστε απόλυτα συγκεντρωμένοι, ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να φέρει στη μνήμη μας νέα δεδομένα, ξεχνώντας αυτό το οποίο μας έφερε στο άλλο δωμάτιο.
Οι γραμματοσειρές
Να η εξήγηση που θέλατε για το γεγονός ότι σας ήταν αδύνατον να μάθετε τόσους τόμους Ιστορίας και τόση ύλη Βιολογίας στο σχολείο. Ήταν όλα τους γραμμένα με τις ίδιες συμβατικές, λιτές και βαρετές γραμματοσειρές. Οι επιστήμονες, μετά από πειράματα, συμπέραναν πως οι περίεργες, ιδιαίτερες γραμματοσειρές, «εντυπώνουν» στο μνημονικό μας πιο εύκολα το μήνυμά τους, κι αυτό γιατί απαιτούν από τον εγκέφαλό μας περισσότερη επεξεργασία για να αποκωδικοποιήσουν την πρωτότυπη μορφή τους, και επομένως καθιστούν το μυαλό μας πιο ενεργό. Γι’ αυτό λοιπόν δυσκολεύεστε να θυμηθείτε τους τύπους των Μαθηματικών, αλλά ξέρετε απ’ έξω το φυλλάδιο του αγαπημένου σας μπεργκεράδικου ή τις προσφορές του φυλλαδίου του supermarket που είναι γραμμένο με οχτώ διαφορετικές γραμματοσειρές, μεγέθη και χρώματα.
Οι χροιές των φωνών
Ο παράγων «φωνή» έχει μεγαλύτερη επιρροή στο γυναικείο φύλο, το οποίο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι επιρρεπές σε οποιοδήποτε χαρακτηριστικό του αντίθετου φύλου βρίσκει θελκτικό. Με άλλα λόγια, οι βαθιές φωνές, που τείνουν να γοητεύουν περισσότερο τις ακροάτριές τους, είναι αυτές που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να «εγχαράξουν» στο μνημονικό σας όσα λένε, έστω κι αν είναι… ο καιρός ή το δελτίο ειδήσεων. Ή οι φωνές στα τρέιλερ και τις διαφημίσεις, για να δώσουμε μια πιθανή ερμηνεία στην κυριαρχία των μπάσων ανδρικών φωνών στον χώρο του καταναλωτικού θεάματος.
Τα πρόσωπα των άλλων
Ζητήστε από οποιονδήποτε βρίσκεται δίπλα σας αυτή τη στιγμή να θυμηθεί κάτι – πώς λέγανε εκείνον τον φίλο σας από το σχολείο στο επώνυμο ή τι χρώμα ήταν το μπλουζάκι που φορούσε χτες κ.ο.κ. Το πιθανότερο είναι ότι, την στιγμή που θα αρχίσει να σκέφτεται για να ανακαλέσει στη μνήμη του τα δεδομένα, θα αποστρέψει το βλέμμα του από εσάς και θα κοιτάξει είτε προς τα κάτω, στο πάτωμα, είτε προς τα πάνω, στο ταβάνι, είτε απλώς κάπου στο «κενό», με το χέρι να τρίβει το πιγούνι του. Κι αυτό έχει την επιστημονική εξήγησή του: Όταν κοιτάζουμε ανθρώπινα πρόσωπα, η προσοχή μας αποσπάται από το βλέμμα, τις εκφράσεις, τις κινήσεις τους, και όπως είναι λογικό, χάνουμε την συγκέντρωσή μας. Γι’ αυτό, ασυναίσθητα, στρέφουμε το βλέμμα αλλού ώστε να δουλέψει η μνήμη μας πιο αποτελεσματικά.
Οι χειρονομίες
Έρευνες επί ερευνών έχουν καταφέρει να συνδέσουν άρρηκτα τη μνήμη μας με τις κινήσεις των χεριών μας. Κι αυτό γιατί και οι δύο διαδικασίες – αυτές του να ανακαλούμε κάτι στη μνήμη μας και να δίνουμε εντολή για να κινούμαστε – ελέγχονται από το ίδιο «κέντρο λειτουργίας» του εγκεφάλου μας. Σκεφτείτε πόσο ασυναίσθητα για παράδειγμα κάναμε πρόσθεση χρησιμοποιώντας παράλληλα τα δάχτυλά μας όταν ήμασταν παιδιά. Και σκεφτείτε μήπως αυτή η σύνδεση δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία για τον λόγο που οι απανταχού ράπερ έχουν συνηθίσει να κουνούν έντονα τα χέρια τους όταν «απαγγέλουν» τις ρίμες-«πολυβόλα» τους, που είναι ομολογουμένως πολλές για να τις θυμάται κάποιος τόσο εύκολα.
Οι διαφημίσεις
Η διαφήμιση, λένε επιστημονικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλει τις μνήμες μας. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, οι περισσότερες καμπάνιες που απευθύνονται σε ηλικιωμένους, προβάλλουν όμορφες εικόνες από ήσυχες γειτονιές και τους θυμίζουν «πόσο πιο όμορφα ήταν τα πράγματα την δεκαετία του 1950». Μετά από συνεντεύξεις με δέκτες των διαφημίσεων, οι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα δεν ήταν τόσο ρόδινα όσο φαίνονται στις διαφημίσεις, αλλά οι διαφημιστές κατάφεραν να πείσουν τους δέκτες ότι ήταν. Σε άλλο πείραμα, για παράδειγμα, μελετητές είχαν καταφέρει να πείσουν τους συμμετέχοντες ότι ο παλιός καθηγητής τους από το σχολείο είχε καστανά μαλλιά, ενώ στην πραγματικότητα ήταν μαύρα, κι όλα αυτά χάρη σε μια φωτοσοπαρισμένη εικόνα.
Η γνώμη των φίλων
Σε άλλο πείραμα, μια ομάδα επιστημόνων ζήτησε από κάθε μέλος μιας παρέας να τους απαντήσει σε ερωτήσεις παρατηρητικότητας μετά από μια ταινία που είχαν δει όλοι μαζί. Μετά τις πρώτες απαντήσεις τους, ο καθένας μπόρεσε να δει τις απαντήσεις των φίλων του, οι οποίες όμως ήταν ψεύτικες και απόλυτα λανθασμένες. Παρ’ όλα αυτά, μεγάλο μέρος των συμμετεχόντων άλλαξε τις αρχικές απαντήσεις του, και έδωσε αυτές που (νόμιζε πως) έδωσαν και οι φίλοι του, γεγονός που υποδεικνύει ότι η «πίεση» να συμμορφωνόμαστε με την γνώμη της παρέας μπορεί να επηρεάσει τις μνήμες μας.
Το Google
Όταν δεν χρησιμοποιείς κάτι για καιρό, αυτό ατροφεί. Κάτι που ισχύει και για το μυαλό μας, το οποίο τα τελευταία χρόνια προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα, ήτοι να μη χρειάζεται να θυμηθεί τις γνώσεις άλγεβρας ή Ιστορίας, τους ορισμούς λέξεων ή τις γραμματικές γνώσεις, καθώς όλα αυτά βρίσκονται ένα κλικ μακριά, στις μηχανές αναζήτησης. Μην βιαστείτε ωστόσο να δώσετε δίκιο στο κλισέ που υποστηρίζει ότι «το διαδίκτυο μας κάνει χαζούς». Οι άνθρωποι έτειναν ανέκαθεν να χρησιμοποιούν μηχανισμούς εύκολης ανάκτησης γνώσεων, για να αποφύγουν να μπουν στον κόπο να τις θυμηθούν. Αν ρωτούσατε για παράδειγμα έναν άνδρα σε περασμένη δεκαετία πότε είναι τα γενέθλια του ανιψιού του, θα ρωτούσε κατευθείαν την γυναίκα του, αντί να προσπαθήσει να το θυμηθεί μόνος του.
Η μοναξιά
Το να είστε μακροπρόθεσμα single μπορεί να οδηγήσει σε… φτωχότερο μνημονικό, υποστηρίζει ομάδα μελετητών, που δίνει την εξής ερμηνεία: Όταν μοιράζεστε με κάποιον άλλο την καθημερινότητά σου, έχετε πάντα κάποιον να συνομιλείτε και να αλληλοκαλύπτετε τα κενά των αναμνήσεών σας, με αποτέλεσμα να διαμορφώνετε πιο ολοκληρωμένες, «στιβαρές» μνήμες.
Τα παραπανίσια κιλά
Να κι άλλος ένας λόγος να αποφύγετε το περιττό βάρος: Η επιστήμη λέει πως υπάρχει σύνδεση μεταξύ πάχους και κακού μνημονικού. Μπορεί να μην έχει εντοπίσει ακόμη πλήρως τους λόγους, αλλά τα στοιχεία είναι αδιάσειστα: Για κάθε επιπλέον πόντο στον Δείκτη Μάζας του Σώματός σας, χάνετε έναν πόντο στην ισχύ του μνημονικού σας. Μια πρώιμη ερμηνεία συνδέει την χαμηλή σωματική άσκηση με την ελλειμματική ανάπτυξη ιστού στον εγκέφαλο, αποδεικνύοντας το «νους υγιής εν σώματι υγιεί»… από την ανάποδη.
Πηγή: Cracked.com
