Μια μέρα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Περιπλανηθήκαμε σε πέντε χιλιάδες χρόνια και δέκα στρέμματα Ιστορίας και είδαμε τον Δία με τα μάτια μας. Περάσαμε μια ολόκληρη μέρα στο Αρχαιολογικό Μουσείο.
Κείμενο: Ηρώ Κουνάδη
Φωτογραφίες: Γιώργος Παπαδόπουλος
Το βιβλίο της Ιστορίας της Γ’ Δημοτικού είχε εξώφυλλο τους Πυγμάχους της Σαντορίνης. Η πρώτη φορά που βλέπεις την τοιχογραφία μπροστά σου, ολόκληρη, έτσι όπως βρέθηκε στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης –ούτε γυάλινες προθήκες ούτε τίποτα– είναι σχεδόν εξωπραγματική. Το μυαλό αδυνατεί να συλλάβει ακριβώς πόση χρονική απόσταση μεσολαβεί από σήμερα έως το 1600 π.Χ. Πώς είναι δυνατόν κάτι που φτιάχτηκε πριν από τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια να μπορείς να απλώσεις το χέρι και να το αγγίξεις; Δεν κάνει τελικά ο χρόνος τα πάντα σκόνη και θρύψαλα;
Μάλλον όχι. Χρειάζεται απλώς μια βόλτα στις υπέροχες αίθουσες, τους ατελείωτους διαδρόμους και τα 10.000 τετραγωνικά μέτρα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας για να το καταλάβεις. Όλες εκείνες οι φωτογραφίες στα βιβλία ιστορίας με το πρασινωπό άγαλμα του Δία (ή μήπως είναι ο Ποσειδώνας; οι απόψεις των αρχαιολόγων εξακολουθούν να διίστανται) να τεντώνει το ένα χέρι μπροστά, αντιστοιχούν σε ένα πραγματικό άγαλμα. Τόσο πραγματικό που δίνει την εντύπωση ότι από στιγμή σε στιγμή θα γυρίσει να σε κοιτάξει. Είναι λίγο τρομακτική αυτή η σκέψη, καθότι ο Δίας/Ποσειδώνας είναι πιο μεγάλος απ’ το μπόι σου, και αν κρίνεις από τις συσπάσεις των μυών στο πρόσωπό του και το συνοφρύωμα στα φρύδια του, φαίνεται λίγο θυμωμένος.
Πέντε χιλιετίες Ιστορίας σε… δυο αιώνων Μουσείο
Τι και αν επισκιάστηκε προσωρινά καθώς οι προβολείς της δημοσιότητας στρέφονταν στο καινούριο καμάρι της πόλης, το Μουσείο της Ακρόπολης; Το μουσείο που ο Lonely Planet συστήνει ως ένα από τα σημαντικότερα του κόσμου πρωτοάνοιξε τις πόρτες του το 1866 και διηγείται από τότε κάθε μέρα χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης Ιστορίας σε εκατοντάδες πρόθυμους ακροατές - επισκέπτες.
Όσο μεγάλες και αν θεωρείτε ότι είναι οι αντοχές σας (και όσο ενθαρρυντικό και αν είναι το νέο ωράριο λειτουργίας του 8.00-20.00) μην έρθετε πιστεύοντας ότι θα τα δείτε όλα –θα κουραστείτε και θα απογοητευτείτε. Ένας από τους εγκυρότερους ταξιδιωτικούς οδηγούς του κόσμου (ναι, ο Lonely Planet είναι αυτός) προτείνει στους ξένους αναγνώστες του “several visits” –προσθέτοντας, για τους βιαστικούς, ότι μπορείς να δεις τα highlights (και μόνο αυτά) σε μισή μέρα.
Η περιήγηση ξεκινά (υπό τις υποδείξεις μιας ευγενικής κυρίας στο ταμείο) από την Προϊστορική Συλλογή, που περιλαμβάνει δύο μεγάλα highlights: Πρώτα τον Θησαυρό των Μυκηνών που έψαχνε –και τελικά βρήκε– ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, αγνοώντας τον κόσμο και τους επαγγελματίες συναδέλφους του που τον έλεγαν τρελό. Βλέπετε, μέχρι τον 19ο αιώνα, ιστορικοί και αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ο Τρωικός Πόλεμος ήταν ένας μύθος. Οι Μυκήνες δεν υπήρχαν, ούτε βέβαια και η Τροία, και ο Αγαμέμνονας ήταν μια μυθική φιγούρα, όπως ο Ηρακλής ή ο Δίας.
Η χρυσή «Μάσκα του Αγαμέμνονα» που σε υποδέχεται στην είσοδο της αίθουσας, μοιάζει να κλείνει το μάτι στην ασπρόμαυρη φωτογραφία του πιο υπέροχου τρελού στην ιστορία της αρχαιολογίας, απέναντί της. Μπορεί τελικά να αποδείχτηκε ότι δεν ανήκε όντως στον Αγαμέμνονα, αλλά σε κάποιον βασιλιά των Μυκηνών που έζησε και πέθανε τρεις αιώνες πριν από αυτόν, όμως ο «θησαυρός των Μυκηνών» περιλαμβάνει τόσες μάσκες, τόσο χρυσάφι, τόσα κοσμήματα και τόσα όπλα που αρκούν για να γεμίσουν δυο μεγάλες αίθουσες ενός τεράστιου μουσείου. Καθόλου άσχημα για κάποιον που έψαχνε κάτι που «δεν υπήρχε».
Στη διπλανή αίθουσα της Προϊστορικής Συλλογής, φιλοξενούνται μαρμάρινα κυκλαδίτικα ειδώλια σε μέγεθος που φαίνεται εξωπραγματικό σε όποιον έχει δει μόνο σε φωτογραφίες τα χαρακτηριστικά επίπεδα «ανθρωπάκια» με τα χέρια στο στήθος. Στις γυάλινες προθήκες της αίθουσας, χωρισμένα ανά νησί, βρίσκονται τα σπουδαιότερα ευρήματα από τις ανασκαφές στις Κυκλάδες: κοσμήματα που στόλιζαν περίτεχνα προϊστορικά χτενίσματα, σβούρες με τις οποίες κάποιος έπαιζε το 3000 π.Χ., πιάτα, κιούπια και τηγάνια που πολύ θα ήθελες να ξέρεις τι φαγητά μαγείρευαν.
Είδα τον Δία με τα μάτια μου!
Αν ρωτήσετε, βέβαια, έναν οποιονδήποτε επισκέπτη του Μουσείου τι θυμάται λίγο καιρό μετά την επίσκεψή του, η πιθανότερη απάντηση είναι οι αίθουσες με τα αγάλματα. «Συλλογή Γλυπτών» λέγεται επίσημα, και απλώνεται σε 30 ολόκληρες αίθουσες του Μουσείου. Ξεκινά από τον 8ο αιώνα π.Χ. με τους πρώτους γιγάντιους κούρους. Ο πρώτος που θα δείτε έχει ύψος τρία μέτρα, και στέκεται επάνω σε ένα βάθρο που τον κάνει ακόμα πιο επιβλητικό. Στεκόταν για πολλούς αιώνες μπροστά στο Ναό του Ποσειδώνα, στο Σούνιο. Οι κούροι ήταν αφιερώματα στους θεούς, και απεικόνιζαν είτε τον θεό στον οποίο αφιερώνονταν είτε εκείνον που παράγγελνε τον κούρο για να τον αφιερώσει στον θεό.
Η συλλογή ξετυλίγεται κυκλικά στον χώρο, ακολουθώντας χρονική πορεία, για να φτάσει μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. Στο κέντρο της διήγησης, η Μεγάλη Κόκκινη Αίθουσα όπως αποκαλείται χαϊδευτικά, προσφέρει το δεύτερο απανωτό σοκ σε όσους δεν έχουν προλάβει ακόμα να συνέλθουν από τη συνάντηση με τον Δία/Ποσειδώνα: Το μεγαλειώδες «Παιδί με το Άλογο», που το αναγνωρίζεις αμέσως –χωρίς να είσαι βέβαιος πού το έχεις ξαναδεί, είναιμια εικόνα που απλώς υπάρχει στη μνήμη όλων μας. Ένα χάλκινο αριστούργημα που μοιάζει να κινείται όταν το κοιτάς από μπροστά, τόσο τέλεια έχει αποτυπωθεί η κίνηση των μυών αλόγου και αναβάτη.
Στην ίδια αίθουσα, μια πανέμορφη, ολόλευκη, μαρμάρινη Αφροδίτη, υψώνει παντόφλα (ναι, παντόφλα!) στον Πάνα που της τρίβεται, καθώς ο μικρός Έρωτας που πετάει ανάμεσά τους προσπαθεί να τους χωρίσει. Πέντε τουρίστες με επαγγελματικές φωτογραφικές μηχανές διαγκωνίζονται μπροστά τους –η καλή γωνία είναι μία, και οι φωτογράφοι πολλοί.
Τελείωσα με τα αγάλματα (και πόνεσαν τα πόδια μου). Πού αλλού να πάω;
Προειδοποιήσαμε, δεν θα τα δείτε όλα σε μία μέρα. Δεν φεύγουμε, όμως, ακόμα. Τουλάχιστον όχι πριν ανέβουμε στον επάνω όροφο, όπου βρίσκονται οι Πυγμάχοι, μαζί με όλα τα άλλα ευρήματα από τα πολυώροφα (!) σπίτια της αρχαίας Σαντορίνης. Οι Πυγμάχοι ήταν τοιχογραφία σε ένα από αυτά, όπως και η εκπληκτικά πολύχρωμη «Άνοιξη» σχεδόν δίπλα τους, η μοναδική τοιχογραφία που έχουμε βρει ολόκληρη και η οποία απλωνόταν σε τρεις τοίχους.
Μια που βρίσκεστε ήδη στον επάνω όροφο, θα είναι μεγάλο κρίμα να μην ρίξετε μια (έστω γρήγορη) ματιά στην Κυπριακή Συλλογή, με 180 έργα τέχνης από το 2500 π.Χ. ως την ρωμαϊκή περίοδο. Εκτός, βέβαια, εάν προτιμάτε να κατέβετε κάτω και να μάθετε να ξεχωρίζετε τον Άνουβι από τον Όσιρι, και την Ίσιδα από την Μπαστέτ, χαζεύοντας τα υπέροχα μαύρα αγαλματάκια της Αιγυπτιακής Συλλογής. Δεν είναι, βέβαια, μόνο αυτά: Σαρκοφάγοι, στήλες, αγάλματα, αγγεία, κοσμήματα, πορτραίτα και μούμιες συναποτελούν μια από τις σπουδαιότερες αιγυπτιακές συλλογές του κόσμου, που καλύπτει μια χρονική περίοδο από το 5000 π.Χ. μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.
Η σπουδαία έκθεση του Ναυαγίου των Αντικυθήρων (για τα οποία σας τα έχουμε πει αναλυτικά εδώ) είναι μία ακόμα στάση που πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε πριν πάρετε τον δρόμο για το ατμοσφαιρικό café στην εσωτερική αυλή του Μουσείου.
Info:
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Πατησίων 44, τηλ : 213 2144800
Ώρες λειτουργίας (μέχρι το φθινόπωρο του 2014): 8.00-20.00, Δευτέρα έως Κυριακή
Γενική είσοδος: 7€, Μειωμένη είσοδος: 3€
Ενιαίο Εισιτήριο (Ισχύει για Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Νομισματικό Μουσείο και Επιγραφικό Μουσείο): 12€, και 6€ το μειωμένο
Ελεύθερη είσοδος το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου, την 28η Οκτωβρίου και κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα από 1η Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου
Φωτογραφίες: Γιώργος Παπαδόπουλος
Το βιβλίο της Ιστορίας της Γ’ Δημοτικού είχε εξώφυλλο τους Πυγμάχους της Σαντορίνης. Η πρώτη φορά που βλέπεις την τοιχογραφία μπροστά σου, ολόκληρη, έτσι όπως βρέθηκε στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης –ούτε γυάλινες προθήκες ούτε τίποτα– είναι σχεδόν εξωπραγματική. Το μυαλό αδυνατεί να συλλάβει ακριβώς πόση χρονική απόσταση μεσολαβεί από σήμερα έως το 1600 π.Χ. Πώς είναι δυνατόν κάτι που φτιάχτηκε πριν από τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια να μπορείς να απλώσεις το χέρι και να το αγγίξεις; Δεν κάνει τελικά ο χρόνος τα πάντα σκόνη και θρύψαλα;
Μάλλον όχι. Χρειάζεται απλώς μια βόλτα στις υπέροχες αίθουσες, τους ατελείωτους διαδρόμους και τα 10.000 τετραγωνικά μέτρα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας για να το καταλάβεις. Όλες εκείνες οι φωτογραφίες στα βιβλία ιστορίας με το πρασινωπό άγαλμα του Δία (ή μήπως είναι ο Ποσειδώνας; οι απόψεις των αρχαιολόγων εξακολουθούν να διίστανται) να τεντώνει το ένα χέρι μπροστά, αντιστοιχούν σε ένα πραγματικό άγαλμα. Τόσο πραγματικό που δίνει την εντύπωση ότι από στιγμή σε στιγμή θα γυρίσει να σε κοιτάξει. Είναι λίγο τρομακτική αυτή η σκέψη, καθότι ο Δίας/Ποσειδώνας είναι πιο μεγάλος απ’ το μπόι σου, και αν κρίνεις από τις συσπάσεις των μυών στο πρόσωπό του και το συνοφρύωμα στα φρύδια του, φαίνεται λίγο θυμωμένος.
Πέντε χιλιετίες Ιστορίας σε… δυο αιώνων Μουσείο
Τι και αν επισκιάστηκε προσωρινά καθώς οι προβολείς της δημοσιότητας στρέφονταν στο καινούριο καμάρι της πόλης, το Μουσείο της Ακρόπολης; Το μουσείο που ο Lonely Planet συστήνει ως ένα από τα σημαντικότερα του κόσμου πρωτοάνοιξε τις πόρτες του το 1866 και διηγείται από τότε κάθε μέρα χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης Ιστορίας σε εκατοντάδες πρόθυμους ακροατές - επισκέπτες.
Όσο μεγάλες και αν θεωρείτε ότι είναι οι αντοχές σας (και όσο ενθαρρυντικό και αν είναι το νέο ωράριο λειτουργίας του 8.00-20.00) μην έρθετε πιστεύοντας ότι θα τα δείτε όλα –θα κουραστείτε και θα απογοητευτείτε. Ένας από τους εγκυρότερους ταξιδιωτικούς οδηγούς του κόσμου (ναι, ο Lonely Planet είναι αυτός) προτείνει στους ξένους αναγνώστες του “several visits” –προσθέτοντας, για τους βιαστικούς, ότι μπορείς να δεις τα highlights (και μόνο αυτά) σε μισή μέρα.
Η περιήγηση ξεκινά (υπό τις υποδείξεις μιας ευγενικής κυρίας στο ταμείο) από την Προϊστορική Συλλογή, που περιλαμβάνει δύο μεγάλα highlights: Πρώτα τον Θησαυρό των Μυκηνών που έψαχνε –και τελικά βρήκε– ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, αγνοώντας τον κόσμο και τους επαγγελματίες συναδέλφους του που τον έλεγαν τρελό. Βλέπετε, μέχρι τον 19ο αιώνα, ιστορικοί και αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ο Τρωικός Πόλεμος ήταν ένας μύθος. Οι Μυκήνες δεν υπήρχαν, ούτε βέβαια και η Τροία, και ο Αγαμέμνονας ήταν μια μυθική φιγούρα, όπως ο Ηρακλής ή ο Δίας.
Η χρυσή «Μάσκα του Αγαμέμνονα» που σε υποδέχεται στην είσοδο της αίθουσας, μοιάζει να κλείνει το μάτι στην ασπρόμαυρη φωτογραφία του πιο υπέροχου τρελού στην ιστορία της αρχαιολογίας, απέναντί της. Μπορεί τελικά να αποδείχτηκε ότι δεν ανήκε όντως στον Αγαμέμνονα, αλλά σε κάποιον βασιλιά των Μυκηνών που έζησε και πέθανε τρεις αιώνες πριν από αυτόν, όμως ο «θησαυρός των Μυκηνών» περιλαμβάνει τόσες μάσκες, τόσο χρυσάφι, τόσα κοσμήματα και τόσα όπλα που αρκούν για να γεμίσουν δυο μεγάλες αίθουσες ενός τεράστιου μουσείου. Καθόλου άσχημα για κάποιον που έψαχνε κάτι που «δεν υπήρχε».
Στη διπλανή αίθουσα της Προϊστορικής Συλλογής, φιλοξενούνται μαρμάρινα κυκλαδίτικα ειδώλια σε μέγεθος που φαίνεται εξωπραγματικό σε όποιον έχει δει μόνο σε φωτογραφίες τα χαρακτηριστικά επίπεδα «ανθρωπάκια» με τα χέρια στο στήθος. Στις γυάλινες προθήκες της αίθουσας, χωρισμένα ανά νησί, βρίσκονται τα σπουδαιότερα ευρήματα από τις ανασκαφές στις Κυκλάδες: κοσμήματα που στόλιζαν περίτεχνα προϊστορικά χτενίσματα, σβούρες με τις οποίες κάποιος έπαιζε το 3000 π.Χ., πιάτα, κιούπια και τηγάνια που πολύ θα ήθελες να ξέρεις τι φαγητά μαγείρευαν.
Είδα τον Δία με τα μάτια μου!
Αν ρωτήσετε, βέβαια, έναν οποιονδήποτε επισκέπτη του Μουσείου τι θυμάται λίγο καιρό μετά την επίσκεψή του, η πιθανότερη απάντηση είναι οι αίθουσες με τα αγάλματα. «Συλλογή Γλυπτών» λέγεται επίσημα, και απλώνεται σε 30 ολόκληρες αίθουσες του Μουσείου. Ξεκινά από τον 8ο αιώνα π.Χ. με τους πρώτους γιγάντιους κούρους. Ο πρώτος που θα δείτε έχει ύψος τρία μέτρα, και στέκεται επάνω σε ένα βάθρο που τον κάνει ακόμα πιο επιβλητικό. Στεκόταν για πολλούς αιώνες μπροστά στο Ναό του Ποσειδώνα, στο Σούνιο. Οι κούροι ήταν αφιερώματα στους θεούς, και απεικόνιζαν είτε τον θεό στον οποίο αφιερώνονταν είτε εκείνον που παράγγελνε τον κούρο για να τον αφιερώσει στον θεό.
Η συλλογή ξετυλίγεται κυκλικά στον χώρο, ακολουθώντας χρονική πορεία, για να φτάσει μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. Στο κέντρο της διήγησης, η Μεγάλη Κόκκινη Αίθουσα όπως αποκαλείται χαϊδευτικά, προσφέρει το δεύτερο απανωτό σοκ σε όσους δεν έχουν προλάβει ακόμα να συνέλθουν από τη συνάντηση με τον Δία/Ποσειδώνα: Το μεγαλειώδες «Παιδί με το Άλογο», που το αναγνωρίζεις αμέσως –χωρίς να είσαι βέβαιος πού το έχεις ξαναδεί, είναι
μια εικόνα που απλώς υπάρχει στη μνήμη όλων μας. Ένα χάλκινο αριστούργημα που μοιάζει να κινείται όταν το κοιτάς από μπροστά, τόσο τέλεια έχει αποτυπωθεί η κίνηση των μυών αλόγου και αναβάτη. Στην ίδια αίθουσα, μια πανέμορφη, ολόλευκη, μαρμάρινη Αφροδίτη, υψώνει παντόφλα (ναι, παντόφλα!) στον Πάνα που της τρίβεται, καθώς ο μικρός Έρωτας που πετάει ανάμεσά τους προσπαθεί να τους χωρίσει. Πέντε τουρίστες με επαγγελματικές φωτογραφικές μηχανές διαγκωνίζονται μπροστά τους –η καλή γωνία είναι μία, και οι φωτογράφοι πολλοί.
Τελείωσα με τα αγάλματα (και πόνεσαν τα πόδια μου). Πού αλλού να πάω;
Προειδοποιήσαμε, δεν θα τα δείτε όλα σε μία μέρα. Δεν φεύγουμε, όμως, ακόμα. Τουλάχιστον όχι πριν ανέβουμε στον επάνω όροφο, όπου βρίσκονται οι Πυγμάχοι, μαζί με όλα τα άλλα ευρήματα από τα πολυώροφα (!) σπίτια της αρχαίας Σαντορίνης. Οι Πυγμάχοι ήταν τοιχογραφία σε ένα από αυτά, όπως και η εκπληκτικά πολύχρωμη «Άνοιξη» σχεδόν δίπλα τους, η μοναδική τοιχογραφία που έχουμε βρει ολόκληρη και η οποία απλωνόταν σε τρεις τοίχους.
Μια που βρίσκεστε ήδη στον επάνω όροφο, θα είναι μεγάλο κρίμα να μην ρίξετε μια (έστω γρήγορη) ματιά στην Κυπριακή Συλλογή, με 180 έργα τέχνης από το 2500 π.Χ. ως την ρωμαϊκή περίοδο. Εκτός, βέβαια, εάν προτιμάτε να κατέβετε κάτω και να μάθετε να ξεχωρίζετε τον Άνουβι από τον Όσιρι, και την Ίσιδα από την Μπαστέτ, χαζεύοντας τα υπέροχα μαύρα αγαλματάκια της Αιγυπτιακής Συλλογής. Δεν είναι, βέβαια, μόνο αυτά: Σαρκοφάγοι, στήλες, αγάλματα, αγγεία, κοσμήματα, πορτραίτα και μούμιες συναποτελούν μια από τις σπουδαιότερες αιγυπτιακές συλλογές του κόσμου, που καλύπτει μια χρονική περίοδο από το 5000 π.Χ. μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.
Η σπουδαία έκθεση του Ναυαγίου των Αντικυθήρων (για τα οποία σας τα έχουμε πει αναλυτικά εδώ) είναι μία ακόμα στάση που πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε πριν πάρετε τον δρόμο για το ατμοσφαιρικό café στην εσωτερική αυλή του Μουσείου.
Info:
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Πατησίων 44, τηλ : 213 2144800
Ώρες λειτουργίας (μέχρι το φθινόπωρο του 2014): 8.00-20.00, Δευτέρα έως Κυριακή
Γενική είσοδος: 7€, Μειωμένη είσοδος: 3€
Ενιαίο Εισιτήριο (Ισχύει για Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Νομισματικό Μουσείο και Επιγραφικό Μουσείο): 12€, και 6€ το μειωμένο
Ελεύθερη είσοδος το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου, την 28η Οκτωβρίου και κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα από 1η Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου
