15 ενδιαφέροντα πράγματα που δεν ξέρατε για τα όνειρα
Τι σημαίνουν τα όνειρά μας; Είναι προφητικά; Γιατί τα ξεχνάμε και τι λέει η επιστήμη γι’ αυτά; Μάθετε μικρά απολαυστικά μυστικά για τα όνειρα.
Πρόκειται για μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εμπειρίες που βιώνουμε καθημερινά, κι όμως γνωρίζουμε τόσο λίγα γι’ αυτή: Τα όνειρά μας συνοδεύονταν πάντα από το στοιχείο του μυστηρίου, από την εποχή που θεωρούνταν θεϊκά μηνύματα και οιωνοί μέχρι τους ονειροκρίτες ή την σημερινή προσπάθεια της επιστήμης να ερμηνεύσει κάτι που σε τελική ανάλυση αποτελεί το… εντελώς προσωπικό μας σινεμά κάθε φορά που κλείνουμε τα μάτια μας.
Κι όμως, υπάρχουν μερικά στοιχεία για τα όνειρα τα οποία γνωρίζουμε χάρη στις έρευνες και τις παρατηρήσεις μελετητών, τα οποία ωστόσο δεν στερούν τίποτα από αυτό το «ονειρικό μυστήριο»: Αντίθετα, συνεχίζουν να μας εκπλήσσουν, δίνοντάς μας μια ιδέα για τα πολύπλοκα μονοπάτια του ανθρώπινου εγκεφάλου… όσο εμείς κοιμόμαστε.
*Ξεχνάμε το 90% των ονείρων μας
Από την στιγμή που θα ξυπνήσουμε, μέσα σε πέντε λεπτά κατά μέσο όρο, έχουμε ξεχάσει τα μισά στοιχεία του ονείρου που μόλις είδαμε. Μέσα σε 10 λεπτά, έχουμε ξεχάσει το 90%. Γι’ αυτό, αν σας ενδιαφέρει να θυμάστε τα όνειρά σας, μπορείτε να έχετε ένα σημειωματάριο στο κομοδίνο σας ακριβώς για αυτή την χρήση – να σημειώνετε ότι θυμάστε από το όνειρό σας ακριβώς την στιγμή που ξυπνάτε.
*Και οι τυφλοί άνθρωποι βλέπουν όνειρα
Όσοι χάνουν την όρασή τους μετά την γέννησή τους, βλέπουν κανονικότατα εικόνες στα όνειρά τους. Αλλά ακόμη κι εκείνοι που γεννιούνται τυφλοί και δεν διαθέτουν την αίσθηση της εικόνας, βιώνουν τα όνειρά τους με τις υπόλοιπες αισθήσεις τους – έχουν δηλαδή ακουστικά, οσφρητικά, απτικά και συναισθηματικά ερεθίσματα κατά την διάρκεια ενός ονείρου.
*Όλοι βλέπουμε όνειρα – ακόμη κι αν δεν το θυμόμαστε
Κάθε ανθρώπινο ον βλέπει όνειρα. Μοναδική εξαίρεση στον κανόνα είναι περιπτώσεις ατόμων με σπάνιες ψυχολογικές διαταραχές. Αν θεωρείτε ότι δεν βλέπετε όνειρα επειδή δεν μπορείτε να ανακαλέσετε να έχετε βιώσει τελευταία αυτή την εμπειρία, τότε κάνετε λάθος: Απλώς έχετε ξεχάσει τα όνειρά σας.
*Έχουμε ξαναδεί όλα τα πρόσωπα που βλέπουμε στα όνειρά μας
Ο εγκέφαλός μας δεν επινοεί πρόσωπα εκ του μηδενός. Τα πρόσωπα που βλέπουμε στα όνειρά μας αλλά δεν μας θυμίζουν τίποτα αποτελούν πρόσωπα που έχουμε δει στην πραγματική μας ζωή, στον ξύπνιο μας, αλλά δεν έχουν εντυπωθεί στο μυαλό μας, παρά ασυνείδητα. Ο εγκέφαλός μας, σε ανύποπτη στιγμή – ήτοι κατά την διάρκεια ονείρου – μπορεί να ανασύρει την ανάμνηση μιας μορφής που έχουμε αντικρίσει παλιότερα στη ζωή μας, ώστε να τον χρησιμοποιήσει στα σενάρια που σκαρώνει κατά την διάρκεια του REM ύπνου.
*Κάποιοι ονειρεύονται… ασπρόμαυρα
Το 12% των ανθρώπων βλέπουν όνειρα χωρίς χρώμα. Οι μελέτες που έγιναν στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα έδειξαν πως αυτό το ποσοστό είναι σταθερό, αλλά οι επιστήμονες από το 1950 και μετά εντόπισαν μια μείωσή του με την πάροδο των χρόνων. Πρόσφατα στοιχεία κάνουν λόγο για πιθανή «ευθύνη» της μείωσης των ασπρόμαυρων ονείρων την μετάβαση από την ασπρόμαυρη στην έγχρωμη τηλεόραση και αντίστοιχα από το ασπρόμαυρο στο έγχρωμο σινεμά.
*Τα όνειρα είναι συμβολικά
Αν ονειρεύεστε για ένα συγκεκριμένο θέμα, στις περισσότερες περιπτώσεις, το όνειρο δεν «ασχολείται» με το θέμα αυτό. Τα όνειρα «μιλούν» με έναν βαθιά συμβολικό τρόπο, με μια δική τους γλώσσα, που έχει απασχολήσει από τον Φρόυντ και τους ψυχαναλυτές μέχρι τους απανταχού… συντάκτες ονειροκριτών.
*Συνήθως ονειρευόμαστε κάτι δυσάρεστο
Το πιο σύνηθες αίσθημα που χαρακτηρίζει την πλειονότητα των ονείρων είναι αυτό της αγωνίας. Έχει διαπιστωθεί πως τα αρνητικά συναισθήματα είναι πιο «διαδεδομένα» στα όνειρα σε σχέση με τα θετικά.
*Κάθε βράδυ βλέπουμε από τέσσερα ως επτά όνειρα
Αυτός είναι ο μέσος όρος ονείρων ανά βραδιά για τον άνθρωπο. Μάλιστα, έχει υπολογιστεί ότι κατά μέσο όρο, η κυριολεκτική ονειροπόλησή μας διαρκεί από μία έως δύο ώρες κάθε βράδυ.
*Και τα ζώα βλέπουν όνειρα
Πειράματα και μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε διαφορετικά ζώα απέδειξαν περίτρανα ότι τα εγκεφαλικά κύματά τους κατά την διάρκεια του ύπνου είναι ίδια με αυτά του ανθρώπου. Αν παρατηρήσετε έναν σκύλο να κοιμάται, θα δείτε πως έχει ακόμη και τις ίδιες σωματικές αντιδράσεις με εμάς: Κουνά τα πόδια του σαν να τρέχει στον ύπνο του και μπορεί να βγάζουν μικρούς ήχους σαν να λαχανιάζουν από μία καταδίωξη.
*Όσο βλέπουμε όνειρα, το σώμα μας παραλύει
Κατά το REM (Rapid Eye Movement) στάδιο του ύπνου, το οποίο «φιλοξενεί» τα όνειρά μας, το σώμα παραλύει χάρη σε έναν μηχανισμό του εγκεφάλου, ο οποίος εμποδίζει έτσι το σώμα μας να μιμηθεί τις κινήσεις που κάνουμε στο όνειρό μας. Ωστόσο, είναι πιθανόν αυτός ο μηχανισμός να ενεργοποιηθεί πριν, κατά την διάρκεια ή και μετά τον «κανονικό ύπνο», το διάστημα δηλαδή που ο εγκέφαλος ξυπνά.
*Τα όνειρά μας ενσωματώνουν στοιχεία από όσα συμβαίνουν την ώρα που κοιμόμαστε
Ο εγκέφαλός μας μπορεί να συλλάβει τα εξωτερικά ερεθίσματα που λαμβάνουν οι αισθήσεις μας όση ώρα κοιμόμαστε και να τα κάνει μέρος των ονείρων μας. Αυτό σημαίνει ότι μερικές φορές στα όνειρά μας μπορούμε να ακούσουμε έναν ήχο, ο οποίος όντως ακούγεται εκείνη την ώρα στον χώρο που κοιμόμαστε. Για παράδειγμα, μπορεί να ονειρευόμαστε ότι βρισκόμαστε σε μια συναυλία, την ώρα που ο συγκάτοικός μας στο διπλανό δωμάτιο παίζει κιθάρα.
*Οι άνδρες βλέπουν διαφορετικά όνειρα από τις γυναίκες
Συγκεκριμένα, οι άνδρες σύμφωνα με τις μετρήσεις τείνουν να ονειρεύονται άλλους άνδρες – περίπου το 70% των «χαρακτήρων» που εμφανίζονται στα ανδρικά όνειρα είναι αρσενικού γένους. Αντίθετα, οι γυναίκες τείνουν να εξισορροπούν το φύλο των «πρωταγωνιστών» στα δικά τους όνειρα – βλέπουν δηλαδή περίπου ίσο αριθμό γυναικών και ανδρών ανά όνειρο. Εκτός των παραπάνω, τα όνειρα των δύο φύλων διαφέρουν και στο εξής στοιχείο: Οι άνδρες βιώνουν περισσότερο «επιθετικά» συναισθήματα στα όνειρά τους σε σχέση με τις γυναίκες.
*Τα όνειρα που… βλέπουν το μέλλον
Τα αποτελέσματα αρκετών ερευνών συντείνουν στο συμπέρασμα πως ένα ποσοστό 18-38% των ανθρώπων έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα προφητικό όνειρο, ενώ το 70% έχει βιώσει déjà vu – την αίσθηση δηλαδή ότι βιώνει κάτι που έχει ξαναζήσει στο παρελθόν. Το ποσοστό των ανθρώπων που πιστεύουν στην προφητική ιδιότητα των ονείρων είναι ακόμη μεγαλύτερο – κυμαίνεται από 63 ως 98%.
*Μπορούμε να βιώσουμε οργασμό κατά την διάρκεια ονείρου
Όχι μόνο είναι συχνό το φαινόμενο να ονειρευόμαστε ότι κάνουμε… απολαυστικό σεξ στον ύπνο μας, αλλά και να βιώνουμε και δυνατούς οργασμούς, ακόμη και χωρίς την έκκριση σωματικών υγρών. Η αίσθηση μάλιστα των υγρών ονείρων και των ονειρώξεων θεωρούνται από τις πλέον ισχυρές αισθησιακές εμπειρίες.
*Η συνείδησή μας μπορεί να λογοκρίνει τα όνειρα που βλέπουμε
Αυτό συνδέεται στενά με την συμβολική γλώσσα των ονείρων στην οποία έγινε αναφορά πιο πάνω, αλλά και με την σεξουαλική χροιά τους: Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως το μυαλό μας έχει μια λειτουργία «λογοκρισίας ονείρων», η οποία τείνει να «καθαρίζει» τα όνειρα. Αν για παράδειγμα ένα άτομο με συντηρητικές αντιλήψεις βλέπει σεξουαλικά όνειρα, τότε αυτή η λειτουργία τα παραλλάσσει από ωμές εικόνες σεξ σε συμβολικές εικόνες. Έτσι, ένας άνδρας μπορεί να δει τούνελ και υπόγειες διαβάσεις αντί γυναικείων γενετικών οργάνων και μια γυναίκα να ονειρεύεται μακρόστενα αντικείμενα και φαλλικά σύμβολα αντί του ανδρικού μορίου.
Μάθετε περισσότερα για τους λόγους που βλέπουμε όνειρα σε παλαιότερο δημοσίευμα και περισσότερους «μύθους και αλήθειες» για τα σεξουαλικά όνειρα στο ένθετο Σεξ και Σχέσεις του in2life.
Επιμέλεια: Γιώργος Κόκουβας
Κι όμως, υπάρχουν μερικά στοιχεία για τα όνειρα τα οποία γνωρίζουμε χάρη στις έρευνες και τις παρατηρήσεις μελετητών, τα οποία ωστόσο δεν στερούν τίποτα από αυτό το «ονειρικό μυστήριο»: Αντίθετα, συνεχίζουν να μας εκπλήσσουν, δίνοντάς μας μια ιδέα για τα πολύπλοκα μονοπάτια του ανθρώπινου εγκεφάλου… όσο εμείς κοιμόμαστε.
*Ξεχνάμε το 90% των ονείρων μας
Από την στιγμή που θα ξυπνήσουμε, μέσα σε πέντε λεπτά κατά μέσο όρο, έχουμε ξεχάσει τα μισά στοιχεία του ονείρου που μόλις είδαμε. Μέσα σε 10 λεπτά, έχουμε ξεχάσει το 90%. Γι’ αυτό, αν σας ενδιαφέρει να θυμάστε τα όνειρά σας, μπορείτε να έχετε ένα σημειωματάριο στο κομοδίνο σας ακριβώς για αυτή την χρήση – να σημειώνετε ότι θυμάστε από το όνειρό σας ακριβώς την στιγμή που ξυπνάτε.
*Και οι τυφλοί άνθρωποι βλέπουν όνειρα Όσοι χάνουν την όρασή τους μετά την γέννησή τους, βλέπουν κανονικότατα εικόνες στα όνειρά τους. Αλλά ακόμη κι εκείνοι που γεννιούνται τυφλοί και δεν διαθέτουν την αίσθηση της εικόνας, βιώνουν τα όνειρά τους με τις υπόλοιπες αισθήσεις τους – έχουν δηλαδή ακουστικά, οσφρητικά, απτικά και συναισθηματικά ερεθίσματα κατά την διάρκεια ενός ονείρου.
*Όλοι βλέπουμε όνειρα – ακόμη κι αν δεν το θυμόμαστε
Κάθε ανθρώπινο ον βλέπει όνειρα. Μοναδική εξαίρεση στον κανόνα είναι περιπτώσεις ατόμων με σπάνιες ψυχολογικές διαταραχές. Αν θεωρείτε ότι δεν βλέπετε όνειρα επειδή δεν μπορείτε να ανακαλέσετε να έχετε βιώσει τελευταία αυτή την εμπειρία, τότε κάνετε λάθος: Απλώς έχετε ξεχάσει τα όνειρά σας.
*Έχουμε ξαναδεί όλα τα πρόσωπα που βλέπουμε στα όνειρά μας Ο εγκέφαλός μας δεν επινοεί πρόσωπα εκ του μηδενός. Τα πρόσωπα που βλέπουμε στα όνειρά μας αλλά δεν μας θυμίζουν τίποτα αποτελούν πρόσωπα που έχουμε δει στην πραγματική μας ζωή, στον ξύπνιο μας, αλλά δεν έχουν εντυπωθεί στο μυαλό μας, παρά ασυνείδητα. Ο εγκέφαλός μας, σε ανύποπτη στιγμή – ήτοι κατά την διάρκεια ονείρου – μπορεί να ανασύρει την ανάμνηση μιας μορφής που έχουμε αντικρίσει παλιότερα στη ζωή μας, ώστε να τον χρησιμοποιήσει στα σενάρια που σκαρώνει κατά την διάρκεια του REM ύπνου.
*Κάποιοι ονειρεύονται… ασπρόμαυρα
Το 12% των ανθρώπων βλέπουν όνειρα χωρίς χρώμα. Οι μελέτες που έγιναν στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα έδειξαν πως αυτό το ποσοστό είναι σταθερό, αλλά οι επιστήμονες από το 1950 και μετά εντόπισαν μια μείωσή του με την πάροδο των χρόνων. Πρόσφατα στοιχεία κάνουν λόγο για πιθανή «ευθύνη» της μείωσης των ασπρόμαυρων ονείρων την μετάβαση από την ασπρόμαυρη στην έγχρωμη τηλεόραση και αντίστοιχα από το ασπρόμαυρο στο έγχρωμο σινεμά.
*Τα όνειρα είναι συμβολικά Αν ονειρεύεστε για ένα συγκεκριμένο θέμα, στις περισσότερες περιπτώσεις, το όνειρο δεν «ασχολείται» με το θέμα αυτό. Τα όνειρα «μιλούν» με έναν βαθιά συμβολικό τρόπο, με μια δική τους γλώσσα, που έχει απασχολήσει από τον Φρόυντ και τους ψυχαναλυτές μέχρι τους απανταχού… συντάκτες ονειροκριτών.
*Συνήθως ονειρευόμαστε κάτι δυσάρεστο
Το πιο σύνηθες αίσθημα που χαρακτηρίζει την πλειονότητα των ονείρων είναι αυτό της αγωνίας. Έχει διαπιστωθεί πως τα αρνητικά συναισθήματα είναι πιο «διαδεδομένα» στα όνειρα σε σχέση με τα θετικά.
*Κάθε βράδυ βλέπουμε από τέσσερα ως επτά όνειρα
Αυτός είναι ο μέσος όρος ονείρων ανά βραδιά για τον άνθρωπο. Μάλιστα, έχει υπολογιστεί ότι κατά μέσο όρο, η κυριολεκτική ονειροπόλησή μας διαρκεί από μία έως δύο ώρες κάθε βράδυ.
*Και τα ζώα βλέπουν όνειρα Πειράματα και μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε διαφορετικά ζώα απέδειξαν περίτρανα ότι τα εγκεφαλικά κύματά τους κατά την διάρκεια του ύπνου είναι ίδια με αυτά του ανθρώπου. Αν παρατηρήσετε έναν σκύλο να κοιμάται, θα δείτε πως έχει ακόμη και τις ίδιες σωματικές αντιδράσεις με εμάς: Κουνά τα πόδια του σαν να τρέχει στον ύπνο του και μπορεί να βγάζουν μικρούς ήχους σαν να λαχανιάζουν από μία καταδίωξη.
*Όσο βλέπουμε όνειρα, το σώμα μας παραλύει
Κατά το REM (Rapid Eye Movement) στάδιο του ύπνου, το οποίο «φιλοξενεί» τα όνειρά μας, το σώμα παραλύει χάρη σε έναν μηχανισμό του εγκεφάλου, ο οποίος εμποδίζει έτσι το σώμα μας να μιμηθεί τις κινήσεις που κάνουμε στο όνειρό μας. Ωστόσο, είναι πιθανόν αυτός ο μηχανισμός να ενεργοποιηθεί πριν, κατά την διάρκεια ή και μετά τον «κανονικό ύπνο», το διάστημα δηλαδή που ο εγκέφαλος ξυπνά.
*Τα όνειρά μας ενσωματώνουν στοιχεία από όσα συμβαίνουν την ώρα που κοιμόμαστε
Ο εγκέφαλός μας μπορεί να συλλάβει τα εξωτερικά ερεθίσματα που λαμβάνουν οι αισθήσεις μας όση ώρα κοιμόμαστε και να τα κάνει μέρος των ονείρων μας. Αυτό σημαίνει ότι μερικές φορές στα όνειρά μας μπορούμε να ακούσουμε έναν ήχο, ο οποίος όντως ακούγεται εκείνη την ώρα στον χώρο που κοιμόμαστε. Για παράδειγμα, μπορεί να ονειρευόμαστε ότι βρισκόμαστε σε μια συναυλία, την ώρα που ο συγκάτοικός μας στο διπλανό δωμάτιο παίζει κιθάρα.
*Οι άνδρες βλέπουν διαφορετικά όνειρα από τις γυναίκες Συγκεκριμένα, οι άνδρες σύμφωνα με τις μετρήσεις τείνουν να ονειρεύονται άλλους άνδρες – περίπου το 70% των «χαρακτήρων» που εμφανίζονται στα ανδρικά όνειρα είναι αρσενικού γένους. Αντίθετα, οι γυναίκες τείνουν να εξισορροπούν το φύλο των «πρωταγωνιστών» στα δικά τους όνειρα – βλέπουν δηλαδή περίπου ίσο αριθμό γυναικών και ανδρών ανά όνειρο. Εκτός των παραπάνω, τα όνειρα των δύο φύλων διαφέρουν και στο εξής στοιχείο: Οι άνδρες βιώνουν περισσότερο «επιθετικά» συναισθήματα στα όνειρά τους σε σχέση με τις γυναίκες.
*Τα όνειρα που… βλέπουν το μέλλον
Τα αποτελέσματα αρκετών ερευνών συντείνουν στο συμπέρασμα πως ένα ποσοστό 18-38% των ανθρώπων έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα προφητικό όνειρο, ενώ το 70% έχει βιώσει déjà vu – την αίσθηση δηλαδή ότι βιώνει κάτι που έχει ξαναζήσει στο παρελθόν. Το ποσοστό των ανθρώπων που πιστεύουν στην προφητική ιδιότητα των ονείρων είναι ακόμη μεγαλύτερο – κυμαίνεται από 63 ως 98%.
*Μπορούμε να βιώσουμε οργασμό κατά την διάρκεια ονείρου Όχι μόνο είναι συχνό το φαινόμενο να ονειρευόμαστε ότι κάνουμε… απολαυστικό σεξ στον ύπνο μας, αλλά και να βιώνουμε και δυνατούς οργασμούς, ακόμη και χωρίς την έκκριση σωματικών υγρών. Η αίσθηση μάλιστα των υγρών ονείρων και των ονειρώξεων θεωρούνται από τις πλέον ισχυρές αισθησιακές εμπειρίες.
*Η συνείδησή μας μπορεί να λογοκρίνει τα όνειρα που βλέπουμε
Αυτό συνδέεται στενά με την συμβολική γλώσσα των ονείρων στην οποία έγινε αναφορά πιο πάνω, αλλά και με την σεξουαλική χροιά τους: Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως το μυαλό μας έχει μια λειτουργία «λογοκρισίας ονείρων», η οποία τείνει να «καθαρίζει» τα όνειρα. Αν για παράδειγμα ένα άτομο με συντηρητικές αντιλήψεις βλέπει σεξουαλικά όνειρα, τότε αυτή η λειτουργία τα παραλλάσσει από ωμές εικόνες σεξ σε συμβολικές εικόνες. Έτσι, ένας άνδρας μπορεί να δει τούνελ και υπόγειες διαβάσεις αντί γυναικείων γενετικών οργάνων και μια γυναίκα να ονειρεύεται μακρόστενα αντικείμενα και φαλλικά σύμβολα αντί του ανδρικού μορίου.
Μάθετε περισσότερα για τους λόγους που βλέπουμε όνειρα σε παλαιότερο δημοσίευμα και περισσότερους «μύθους και αλήθειες» για τα σεξουαλικά όνειρα στο ένθετο Σεξ και Σχέσεις του in2life.
Επιμέλεια: Γιώργος Κόκουβας
