Τα πιο εντυπωσιακά ελληνικά Πασχαλινά Έθιμα
Από τις Μποτήδες της Κέρκυρας μέχρι τα αερόστατα στον ουρανό του Λεωνιδίου, το Πάσχα είναι γεμάτο με ξεχωριστά έθιμα σε όλη τη χώρα.
Διανύουμε πλέον τη Μεγάλη Εβδομάδα και θα ήταν ψέμα να μην παραδεχθούμε ότι περιμένουμε σαν φαντάροι που μετράνε μέρες για την απόλυση, τις Πασχαλινές διακοπές κι αργίες για να ξεκουραστούμε κάπως. Φέτος το μενού δεν θα έχει Πάσχα στο χωριό όπως τις προηγούμενες χρονιές, αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι δεν θα επαναληφθούν σε όλη την χώρα τα παραδοσιακά πασχαλινά έθιμα όπως συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια. Μαζέψαμε λοιπόν τα πιο εντυπωσιακά από αυτά και σου τα παρουσιάζουμε με την ελπίδα του χρόνου να τα δούμε από κοντά κι όχι σε τηλεοπτική ή διαδικτυακή μετάδοση όπως φέτος.
Ρουκετοπόλεμος, Χίος
Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα έθιμο που τηρείται κάθε Πάσχα στο Βροντάδο της Χίου. Οι δύο "αντίπαλες" ενορίες, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής, εκτοξεύουν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου χιλιάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες με στόχο το καμπαναριό της αντίπαλης εκκλησίας, δημιουργώντας ένα εκκωφαντικό και σίγουρα εντυπωσιακό θέαμα. Οι δύο αντιμέτωπες εκκλησίες βρίσκονται χτισμένες περίπου 400 μέτρα η μία από την άλλη, σε δύο αντικριστούς λόφους. Το επόμενο πρωί γίνεται καταμέτρηση των ρουκετών που βρήκαν στόχο σε κάθε καμπαναριό για να αναδειχθεί ο νικητής. Το έθιμο συναντάται εδώ και εκατοντάδες χρόνια από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, χωρίς να γνωρίζουμε τη σαφή προέλευση.
Σαϊτοπόλεμος, Καλαμάτα
Άλλο ένα θορυβώδες κι επικίνδυνο έθιμο είναι αυτό του Σαϊτοπόλεμου. Διατηρείται ακόμη με μεγάλη συμμετοχή, ενώ πολύ συχνά καλύπτεται τηλεοπτικά και μεταδίδεται σε όλη τη χώρα. Κάθε χρόνο, το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα, οι ομάδες των σαϊτολόγων, τα μπουλούκια, όπως λέγονται συγκεντρώνονται στη δυτική παραλία της πόλης. Με χάρτινες σαΐτες γεμάτες μπαρούτι, κατασκευασμένες από τους ίδιους, οι συμμετέχοντες φορούν παραδοσιακές στολές και αναβιώνουν το έθιμο. Η παράδοση λέει ότι οι σαΐτες χρησιμοποιήθηκαν από τους Μεσσήνιους, για να αντιμετωπίσουν το ιππικό των Τούρκων, στην περίοδο της Επανάστασης.
Τα Αερόστατα στον Ουρανό του Λεωνίδιου
Πρόκειται για ένα έθιμο που λαμβάνει χώρα το βράδυ της Ανάστασης εδώ και πολλά χρόνια, από τα τέλη του 19ου αιώνα κι έπειτα. Πρόκειται για ένα από τα πλέον φαντασμαγορικά πασχαλινά έθιμα με τα Αερόστατα, τα οποία είναι οι «πρωταγωνιστές» εκείνο το βράδυ, να ετοιμάζονται εβδομάδες πριν από τη «μεγάλη» βραδιά.
Κάθε σπίτι κατασκευάζει το δικό του και στην ετοιμασία του συμμετέχει όλη η οικογένεια. Η τεχνική που χρησιμοποείται είναι ειδική και η προέλευση της χάνεται στα βάθη των χρόνων. Τα αερόστατα είναι φτιαγμένα από καλάμι και χαρτί. Το μέγεθός τους ποικίλει, όμως δε ξεπερνάει τα δύο μέτρα. Για την πυροδότησή τους γίνεται χρήση ενός πανιού, εμποτισμένο με λάδι και πετρέλαιο, της "καλυμμάρας". Αν βρεθείς στο Λεωνίδιο, θα το θυμάσαι για μια ζωή.
Μποτήδες, Κέρκυρα
Τα προηγούμενα χρόνια, το Instagram μας πλημμύριζε από φωτογραφίες ανθρώπων που βρέθηκαν στην Κέρκυρα το Πάσχα και συμμετείχαν στους Μποτήδες. Με το σήμα της πρώτης Ανάστασης στις 12 το πρωί, οι κάτοικοι της Κέρκυρας πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό – τους μπότηδες – από τα μπαλκόνια τους. Οι μπότηδες είναι τα πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους. Τα μπαλκόνια είναι στολισμένα και οι κάτοικοι δένουν στους μπότηδες κόκκινες κορδέλες – το κόκκινο είναι το χρώμα της Κέρκυρας. Το έθιμο με το σπάσιμο των κανατιών το Πάσχα στην Κέρκυρα έχει μακρά ιστορία που χάνεται πάλι στην εποχή της Ενετοκρατίας, ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες για το πώς ξεκίνησε.
Το κάψιμο του Ιούδα, Κρήτη
Σε πολλές περιοχές της Κρήτης μέχρι και σήμερα συναντάται το εντυπωσιακό έθιμο του καψίματος του Ιούδα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, τα παιδιά, κυρίως αγόρια αλλά και νέοι σε ηλικία άνδρες των κρητικών χωριών, συγκεντρώνουν ξύλα και θάμνους, όπως κατσοπρίνια και ασπαλάθους, τα οποία στιβάζουν σε ένα σωρό, παραγεμισμένο με ξερά άχυρα. Σήμερα πλέον πολλά παιδιά χρησιμοποιούνε και πριονίδι, το οποίο μπορεί να βρεθεί πιο εύκολα. Πάνω από το σωρό τα ξύλα στήνεται η αγχόνη, απ΄ όπου κρέμεται το ομοίωμα του Ιούδα.
Οι γυναίκες στα χωριά αλλά και στην πόλη δίνουν παλιόρουχα τα οποία ράβονται πρόχειρα και γεμίζονται με πανιά και άχυρο για να δημιουργηθεί το ανδρείκελο, το οποίο – όπως επιβάλλει η παράδοση – περιφέρεται για διαπόμπευση. Μέχρι το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής η “φουνάρα” είναι έτοιμη και το ομοίωμα του Ιούδα έχει στηθεί στην αγχόνη. Φτάνουμε λοιπόν στα μεσάνυχτα της Ανάστασης όταν δίνεται το σύνθημα για να παραδοθεί στην πυρά, μαζί με το πρώτο Χριστός Ανέστη.
Τα εκρηκτικά κλειδιά με μπαρούτι στην Κω
Στην Κω, εδώ και πολλά χρόνια τα παιδιά περιμένουν πως και πως τη μέρα της Ανάστασης. Παίρνουν μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένουν με ένα σχοινί το κλειδί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού, το βράδυ της Ανάστασης το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει. 'Άλλοι κόβουν μακριές λωρίδες χαρτιού, βάζουν στην άκρη της κάθε λωρίδας μπαρούτι και ένα φυτίλι, την τυλίγουν τριγωνικά, ώστε να προεξέχει το φυτίλι που το ανάβουν και από την ώρα που ακούμε το «Χριστός Ανέστη». Αν όλα πάνε καλά στο τέλος τρώνε και την παραδοσιακή πασχαλινή λαμπρόπιτα που φτιάχνεται ένεκα της ημέρας.
Η κούνια που σε κούναγε στην πλατεία της Κύθνου
Μακράν του δεύτερου στη λίστα μας το έθιμο της κούνιας στην πλατεία της Κύθνου είναι το πιο ασφαλές και ξεκούραστο. Δευτέρα του Πάσχα γίνεται αναπαράσταση του εθίμου της Κούνιας. Μια μεγάλη κούνια στήνεται σε κεντρική πλατεία της Χώρας και σ’ αυτήν κουνιούνται νέοι και νέες φορώντας παραδοσιακές στολές. Όποιο ζευγάρι ανεβεί στην κούνια δεσμεύεται ενώπιον θεού για τον γάμο του. Ακολουθεί κέρασμα με εδέσματα και ποτά και παραδοσιακοί χοροί.
Τα τσούνια της Σίφνου
Κάθε Κυριακή του Πάσχα αναβιώνει ένα από τα παλαιότερα ομαδικά παιχνίδια της χώρας, στην πανέμορφη Σίφνο. Μιλάμε για τα ξακουστά τσούνια ένα παιχνίδι που θυμίζει μπόουλινγκ και οι ρίζες του ίσως βρίσκονται στην περίοδο της Φραγκοκρατίας. Το ιδιαίτερο στήσιμο του παιχνιδιού αποτελείται από 9 πασσάλους 60εκ ύψους, που στενεύουν προς την κορυφή, τα «τσούνια», και μία ξύλινη μπάλα, το «τζοάκι». Οι 8 πάσσαλοι στήνονται σε τριάδες, σχηματίζοντας τετράγωνο, σε απόσταση 40εκ περίπου ο ένας από τον άλλο και ο τελευταίος πάσσαλος, ο «εννιάς», στήνεται στο κέντρο.
Στην αρχή, οι άνδρες συμφωνούν τον καταληκτικό αριθμό πόντων και το χρηματικό ποσό που κάθε χαμένος θα δώσει στο νικητή, ο οποίος είθισται να τα προσφέρει στην κοπέλα με την οποία παίζει ζευγάρι. Για να καθοριστεί η σειρά τους στο παιχνίδι, τοποθετούν το «τζοάκι» σε μία απόσταση 40 περίπου μέτρων και οι άνδρες πετούν από ένα «τσούνι», προσπαθώντας να πάει όσο πιο κοντά στο «τζοάκι» γίνεται. Πρώτος θα παίξει όποιος έριξε το τσούνι του κοντύτερα στο τζοάκι κ.ο.κ.
Στη συνέχεια, και με τη σειρά παιξίματος, κάθε άνδρας επιλέγει μία κοπέλα, που για το παιχνίδι λέγεται «πουλί» και είναι συνήθως η εκλεκτή του. Το πουλί, θα παίζει εναλλάξ με εκείνον, στην ίδια ομάδα. Οι πόντοι που κάθε κοπέλα φέρνει, προστίθενται σε αυτούς του άνδρα. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να φτάσεις πρώτος τον καθορισμένο αριθμό πόντων. Κάθε πεσμένο τσούνι μετράει για ένα πόντο εκτός κι αν πέσει μόνο ο «εννιάς» και μόνο κατά την πρώτη βολή, οπότε μετράει για εννέα πόντους.
Στην περίπτωση που το κάθε ζευγάρι ξεπεράσει τον προσυμφωνημένο αριθμό πόντων, τότε η βαθμολογία του ξαναγυρίζει στα μισά.
Ρουκετοπόλεμος, Χίος
Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα έθιμο που τηρείται κάθε Πάσχα στο Βροντάδο της Χίου. Οι δύο "αντίπαλες" ενορίες, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής, εκτοξεύουν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου χιλιάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες με στόχο το καμπαναριό της αντίπαλης εκκλησίας, δημιουργώντας ένα εκκωφαντικό και σίγουρα εντυπωσιακό θέαμα. Οι δύο αντιμέτωπες εκκλησίες βρίσκονται χτισμένες περίπου 400 μέτρα η μία από την άλλη, σε δύο αντικριστούς λόφους. Το επόμενο πρωί γίνεται καταμέτρηση των ρουκετών που βρήκαν στόχο σε κάθε καμπαναριό για να αναδειχθεί ο νικητής. Το έθιμο συναντάται εδώ και εκατοντάδες χρόνια από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, χωρίς να γνωρίζουμε τη σαφή προέλευση.
Σαϊτοπόλεμος, Καλαμάτα
Άλλο ένα θορυβώδες κι επικίνδυνο έθιμο είναι αυτό του Σαϊτοπόλεμου. Διατηρείται ακόμη με μεγάλη συμμετοχή, ενώ πολύ συχνά καλύπτεται τηλεοπτικά και μεταδίδεται σε όλη τη χώρα. Κάθε χρόνο, το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα, οι ομάδες των σαϊτολόγων, τα μπουλούκια, όπως λέγονται συγκεντρώνονται στη δυτική παραλία της πόλης. Με χάρτινες σαΐτες γεμάτες μπαρούτι, κατασκευασμένες από τους ίδιους, οι συμμετέχοντες φορούν παραδοσιακές στολές και αναβιώνουν το έθιμο. Η παράδοση λέει ότι οι σαΐτες χρησιμοποιήθηκαν από τους Μεσσήνιους, για να αντιμετωπίσουν το ιππικό των Τούρκων, στην περίοδο της Επανάστασης.
Τα Αερόστατα στον Ουρανό του Λεωνίδιου
Πρόκειται για ένα έθιμο που λαμβάνει χώρα το βράδυ της Ανάστασης εδώ και πολλά χρόνια, από τα τέλη του 19ου αιώνα κι έπειτα. Πρόκειται για ένα από τα πλέον φαντασμαγορικά πασχαλινά έθιμα με τα Αερόστατα, τα οποία είναι οι «πρωταγωνιστές» εκείνο το βράδυ, να ετοιμάζονται εβδομάδες πριν από τη «μεγάλη» βραδιά.
Κάθε σπίτι κατασκευάζει το δικό του και στην ετοιμασία του συμμετέχει όλη η οικογένεια. Η τεχνική που χρησιμοποείται είναι ειδική και η προέλευση της χάνεται στα βάθη των χρόνων. Τα αερόστατα είναι φτιαγμένα από καλάμι και χαρτί. Το μέγεθός τους ποικίλει, όμως δε ξεπερνάει τα δύο μέτρα. Για την πυροδότησή τους γίνεται χρήση ενός πανιού, εμποτισμένο με λάδι και πετρέλαιο, της "καλυμμάρας". Αν βρεθείς στο Λεωνίδιο, θα το θυμάσαι για μια ζωή.
Μποτήδες, Κέρκυρα
Τα προηγούμενα χρόνια, το Instagram μας πλημμύριζε από φωτογραφίες ανθρώπων που βρέθηκαν στην Κέρκυρα το Πάσχα και συμμετείχαν στους Μποτήδες. Με το σήμα της πρώτης Ανάστασης στις 12 το πρωί, οι κάτοικοι της Κέρκυρας πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό – τους μπότηδες – από τα μπαλκόνια τους. Οι μπότηδες είναι τα πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους. Τα μπαλκόνια είναι στολισμένα και οι κάτοικοι δένουν στους μπότηδες κόκκινες κορδέλες – το κόκκινο είναι το χρώμα της Κέρκυρας. Το έθιμο με το σπάσιμο των κανατιών το Πάσχα στην Κέρκυρα έχει μακρά ιστορία που χάνεται πάλι στην εποχή της Ενετοκρατίας, ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες για το πώς ξεκίνησε.
Το κάψιμο του Ιούδα, Κρήτη
Σε πολλές περιοχές της Κρήτης μέχρι και σήμερα συναντάται το εντυπωσιακό έθιμο του καψίματος του Ιούδα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, τα παιδιά, κυρίως αγόρια αλλά και νέοι σε ηλικία άνδρες των κρητικών χωριών, συγκεντρώνουν ξύλα και θάμνους, όπως κατσοπρίνια και ασπαλάθους, τα οποία στιβάζουν σε ένα σωρό, παραγεμισμένο με ξερά άχυρα. Σήμερα πλέον πολλά παιδιά χρησιμοποιούνε και πριονίδι, το οποίο μπορεί να βρεθεί πιο εύκολα. Πάνω από το σωρό τα ξύλα στήνεται η αγχόνη, απ΄ όπου κρέμεται το ομοίωμα του Ιούδα.
Οι γυναίκες στα χωριά αλλά και στην πόλη δίνουν παλιόρουχα τα οποία ράβονται πρόχειρα και γεμίζονται με πανιά και άχυρο για να δημιουργηθεί το ανδρείκελο, το οποίο – όπως επιβάλλει η παράδοση – περιφέρεται για διαπόμπευση. Μέχρι το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής η “φουνάρα” είναι έτοιμη και το ομοίωμα του Ιούδα έχει στηθεί στην αγχόνη. Φτάνουμε λοιπόν στα μεσάνυχτα της Ανάστασης όταν δίνεται το σύνθημα για να παραδοθεί στην πυρά, μαζί με το πρώτο Χριστός Ανέστη.
Τα εκρηκτικά κλειδιά με μπαρούτι στην Κω
Στην Κω, εδώ και πολλά χρόνια τα παιδιά περιμένουν πως και πως τη μέρα της Ανάστασης. Παίρνουν μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένουν με ένα σχοινί το κλειδί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού, το βράδυ της Ανάστασης το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει. 'Άλλοι κόβουν μακριές λωρίδες χαρτιού, βάζουν στην άκρη της κάθε λωρίδας μπαρούτι και ένα φυτίλι, την τυλίγουν τριγωνικά, ώστε να προεξέχει το φυτίλι που το ανάβουν και από την ώρα που ακούμε το «Χριστός Ανέστη». Αν όλα πάνε καλά στο τέλος τρώνε και την παραδοσιακή πασχαλινή λαμπρόπιτα που φτιάχνεται ένεκα της ημέρας.
Η κούνια που σε κούναγε στην πλατεία της Κύθνου
Μακράν του δεύτερου στη λίστα μας το έθιμο της κούνιας στην πλατεία της Κύθνου είναι το πιο ασφαλές και ξεκούραστο. Δευτέρα του Πάσχα γίνεται αναπαράσταση του εθίμου της Κούνιας. Μια μεγάλη κούνια στήνεται σε κεντρική πλατεία της Χώρας και σ’ αυτήν κουνιούνται νέοι και νέες φορώντας παραδοσιακές στολές. Όποιο ζευγάρι ανεβεί στην κούνια δεσμεύεται ενώπιον θεού για τον γάμο του. Ακολουθεί κέρασμα με εδέσματα και ποτά και παραδοσιακοί χοροί.
Τα τσούνια της Σίφνου
Κάθε Κυριακή του Πάσχα αναβιώνει ένα από τα παλαιότερα ομαδικά παιχνίδια της χώρας, στην πανέμορφη Σίφνο. Μιλάμε για τα ξακουστά τσούνια ένα παιχνίδι που θυμίζει μπόουλινγκ και οι ρίζες του ίσως βρίσκονται στην περίοδο της Φραγκοκρατίας. Το ιδιαίτερο στήσιμο του παιχνιδιού αποτελείται από 9 πασσάλους 60εκ ύψους, που στενεύουν προς την κορυφή, τα «τσούνια», και μία ξύλινη μπάλα, το «τζοάκι». Οι 8 πάσσαλοι στήνονται σε τριάδες, σχηματίζοντας τετράγωνο, σε απόσταση 40εκ περίπου ο ένας από τον άλλο και ο τελευταίος πάσσαλος, ο «εννιάς», στήνεται στο κέντρο.
Στην αρχή, οι άνδρες συμφωνούν τον καταληκτικό αριθμό πόντων και το χρηματικό ποσό που κάθε χαμένος θα δώσει στο νικητή, ο οποίος είθισται να τα προσφέρει στην κοπέλα με την οποία παίζει ζευγάρι. Για να καθοριστεί η σειρά τους στο παιχνίδι, τοποθετούν το «τζοάκι» σε μία απόσταση 40 περίπου μέτρων και οι άνδρες πετούν από ένα «τσούνι», προσπαθώντας να πάει όσο πιο κοντά στο «τζοάκι» γίνεται. Πρώτος θα παίξει όποιος έριξε το τσούνι του κοντύτερα στο τζοάκι κ.ο.κ.
Στη συνέχεια, και με τη σειρά παιξίματος, κάθε άνδρας επιλέγει μία κοπέλα, που για το παιχνίδι λέγεται «πουλί» και είναι συνήθως η εκλεκτή του. Το πουλί, θα παίζει εναλλάξ με εκείνον, στην ίδια ομάδα. Οι πόντοι που κάθε κοπέλα φέρνει, προστίθενται σε αυτούς του άνδρα. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να φτάσεις πρώτος τον καθορισμένο αριθμό πόντων. Κάθε πεσμένο τσούνι μετράει για ένα πόντο εκτός κι αν πέσει μόνο ο «εννιάς» και μόνο κατά την πρώτη βολή, οπότε μετράει για εννέα πόντους.
Στην περίπτωση που το κάθε ζευγάρι ξεπεράσει τον προσυμφωνημένο αριθμό πόντων, τότε η βαθμολογία του ξαναγυρίζει στα μισά.
