Γιατί χρειαζόμαστε ακόμα τον φεμινισμό;

Πολλά από τα δικαιώματα που οι άνδρες έχουν δεδομένα για τις γυναίκες έπρεπε να
αποκτηθούν με αγώνες. Τα παραδείγματα είναι πολλά, με χαρακτηριστικότερο όλων το
δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στην Ελλάδα, το οποίο ενώ είναι ένα δικαίωμα που
όλοι θεωρούμε δεδομένο για κάθε άνθρωπο άνω των 18, για την γυναίκα κατοχυρώθηκε το
1952. Σίγουρα πρόκειται για μεγάλο κατόρθωμα, αλλά είναι ένα μόλις στοιχειώδες
δικαίωμα το οποίο θα έπρεπε η γυναίκα, αν προσεγγίσουμε το θέμα με παροντισμό, να
αποκτήσει μαζί με του άνδρα. Αν θέλουμε πάντα να μιλάμε για ισότητα.

Σήμερα, 68 χρόνια μετά, κι ενώ η γυναίκα έχει καταφέρει να διαπρέψει σε θέσεις πέραν της νοσοκόμας ή της γραμματέως, συχνά κρίνεται βάσει αναχρονιστικών απόψεων. Πέραν των στερεοτύπων που αφορούν τις ικανότητες της στις θετικές επιστήμες και στην ευχέρεια που έχει για παράδειγμα στην οδήγηση, ο σεξισμός "έχτισε" και την κουλτούρα βιασμού. Η γυναίκα μπαίνει στο στόχαστρο και κρίνεται βάσει ντυσίματος ή ακόμη και για το αν επέλεξε να βρεθεί στον ίδιο χώρο μόνη της με έναν άλλον άντρα. Και στις δύο περιπτώσεις το βάρος πέφτει στην ατομική ευθύνη: «αφού ντύθηκε προκλητικά, σημαίνει ότι το ήθελε» ή «τι ήθελε με δύο άντρες μόνη της». Με τον καιρό αυτές οι ρητορικές μπόλιασαν και κανονικοποίησαν  λέξεις όπως ο βιασμός∙ «με αυτά που φοράει, φταίει ο βιαστής;».

Ίσως ακούγεται παιδιάστικο ή αφελές επιχείρημα, αλλά στην πραγματικότητα για να καταλάβει κανείς τις βασικές αρχές του φεμινισμού, το ερώτημα είναι μονάχα ένα: θα κατηγορούσαμε έναν άντρα για τους ίδιους ακριβώς λόγους; Θα κρίναμε έναν άντρα για τον αριθμό γυναικών με τις οποίες έχει συνευρεθεί; Θα υποθέταμε ότι πήρε προαγωγή επειδή «κουνήθηκε» στον-η διευθυντή του ή θα τον χαρακτηρίζαμε ως συνοδό επειδή έτυχε να είναι στη showbiz και να είναι όμορφος; Μάλλον όχι.  

Το πρόβλημα είναι ότι η κοινωνία δε δείχνει ανοχή μόνο στις μικρές καθημερινές εκφράσεις σεξισμού. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του βιασμού και της δολοφονίας της Ελένης Τοπαλούδη, θα περίμενε κανείς ότι θα υπήρχε καθολική κατακραυγή χωρίς δικαιολογίες και «ναι μεν, αλλά».

«Η Ελένη έκανε κακές παρέες, είχε κάνει σεξ με έναν εκ των δραστών»∙ ακόμη και ότι πληρωνόταν για τις "υπηρεσίες" της ειπώθηκε. Ωστόσο, οι άντρες έτσι είναι, λένε, οι γυναίκες είναι αυτές που πρέπει να προσέχουν.

Επιχειρήματα σαν αυτά φανερώνουν ότι ο βιασμός κατά περιπτώσεις είναι αποδεκτός. Κατακριτέος είναι όταν η γυναίκα είναι σεμνά ντυμένη, δεν περπατά βράδυ μόνη της, δεν είχε πολλούς ερωτικούς συντρόφους και δεν έκανε ό,τι περνά από το χέρι της για να «τα θέλει ο κ**ος της».

Θα επιρρίπταμε ευθύνες σε έναν άντρα που ντύθηκε με στενά ρούχα τα οποία αναδείκνυαν το σώμα του για τον βιασμό του ίσως από έναν άλλο άντρα; Θα απαιτούσαμε από έναν άντρα influencer να ντύνεται ευπρεπώς για να μην κριθεί ως άτομο αμφιβόλου ηθικής; Ίσως, αλλά από ό,τι έχουν δείξει και τα σόσιαλ, σε μικρότερο βαθμό και με περισσότερη επιείκεια.

Το πρόβλημα όμως δε σταματάει εκεί. Μεταξύ γυναικών δεν υπάρχει τόση αλληλεγγύη όσο μεταξύ αντρών. Και όχι επειδή οι γυναίκες «δεν έχουν μάθει να είναι φίλες» και «προδίδουν η μία την άλλη» σε κάθε ευκαιρία, ενώ οι άντρες είναι η επιτομή της φιλίας.

Η πολιτική της ευπρέπειας επηρεάζει κάθε καταπιεσμένη ομάδα κι αυτό είναι εύκολα παρατηρήσιμο. Οι άντρες που πλασάρουν τους εαυτούς τους ως μηχανές τους σεξ δεν ανησυχούν μήπως χαλάσουν τη φήμη των άλλων αντρών. Ούτε κατακρίνονται εύκολα για τις σεξιστικές τους απόψεις και τρόπους.

Αντιθέτως για ακόμα μία φορά οι γυναίκες γίνονται ο στόχος κριτικής και χαρακτηρίζονται ως φεμιναζί ή υπερβολικές. Σε ομάδες γυναικών, δε, το ένα μέλος πρέπει να «αστυνομεύσει» το άλλο για να μη χαλάσει η φήμη των υπόλοιπων γυναικών. Οφείλει να διαχωρίσει τη θέση της από τη γυναίκα που πίνει πολύ και χορεύει προκλητικά με τα σέξι της ρούχα γιατί αλλιώς θα στιγματιστεί.

Εν ολίγοις, η γυναίκα στην προσπάθειά της να γίνει αποδεκτή, καταλήγει να διεκδικεί λιγότερα δικαιώματα και ίσως κάποιες φορές να χάνει αυτά που έχει κερδίσει.

Και δεν χρειάζονται μόνο οι γυναίκες τον φεμινισμό. Στόχος του φεμινισμού είναι η ισονομία μεταξύ των ανθρώπων ανεξαρτήτως φύλου, ωστόσο αυτό είναι απλώς η βάση του. Η ισότητα μεταξύ των ανδρών και των γυναικών δεν θα επιτευχθεί -μόνο- μέσω νόμων και κανόνων.

Στόχος είναι να μην υπάρχουν διαχωρισμοί και κατηγοριοποιήσεις βάσει συμπεριφορών, προτιμήσεων ή προσωπικοτήτων. Δεν νοείται να χαρακτηρίζεται ένας άντρας «γυναικωτός» επειδή επέλεξε να φορέσει ένα ροζ πουκάμισο ή επειδή ξύρισε το σώμα του, ούτε να αποκαλούμε ένα άνδρα «γυναικούλα» επειδή προτίμησε να μην πάρει μέρος σε έναν καυγά. Αφενός τέτοιου είδους χαρακτηρισμοί καταπιέζουν τον ψυχισμό του άνδρααναγκάζοντάς τον να συμπεριφερθεί με συγκεκριμένο τρόπο, και αφετέρου αναπαράγουν στερεότυπα για το γυναικείο φύλο.

Οι λόγοι για τους οποίους χρειαζόμαστε ακόμη τον φεμινισμό δεν μπορούν να εξαντληθούν σε ένα μόνο κείμενο. Οι εκφάνσεις του σεξισμού είναι ορατές κάθε μέρα∙ στα ΜΜΕ, σε κάθε σεξουαλική παρενόχληση στα μέσα μεταφοράς, σε κάθε μισανθρωπικό σχόλιο που στόχο του έχει τη γυναίκα, σε κάθε χλεύη που η γυναίκα οφείλει να καταπιεί στην καθημερινότητά της επειδή «είναι γυναίκα και δεν ξέρει».

Ο φεμινισμός χρειάζεται και θα εξακολουθεί να χρειάζεται μέχρι να σταματήσουν να υπάρχουν ρόλοι, οι οποίοι πηγαίνουν κόντρα στην ισότιμη αντιμετώπιση όλων των φύλων.