Κορωνοϊός: Η περίπτωση της ενδοοικογενειακής βίας

Ο όρος βία περιλαμβάνει τόσο τη βία μέσα στην κοινωνία, όσο και τη βία μέσα στην οικογένεια. Ως ενδοοικογενειακή βία, ορίζεται κάθε ενέργεια που αποσκοπεί στην πρόκληση σωματικής βλάβης, αλλά και ψυχικού πόνου κυρίως μέσω της παρατεταμένης απομόνωσης του θύματος.

Πιο συγκεκριμένα, η βία κατά των γυναικών θεωρείται μεγάλος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και σημαντική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες 16-44 ετών. Πρόκειται για φαινόμενο διαδεδομένο σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξης, το βαθμό πολιτικής σταθερότητας, τον πολιτισμό ή τη θρησκεία.

Ωστόσο, σε περιόδους οποιασδήποτε μορφής κρίσης (π.χ. πόλεμος, φυσική καταστροφή, πανδημία) τα περιστατικά κακοποίησης στο πλαίσιο της οικογένειας - τόσο μεταξύ συντρόφων, όσο και προς τα ανήλικα μέλη - αυξάνουν.

Σκέψου:

* Ενώ για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού η ασφάλειά του εξαρτάται από την παραμονή του στο σπίτι, για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, η απομόνωση στο σπίτι τα καθιστά ευάλωτα και τα θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο από τους δυνάστες τους

* Ευκαιρίες για παραμονή εκτός σπιτιού, όπως οι ώρες που περνά ο εργαζόμενος στο χώρο της εργασίας του ή οι ώρες που το παιδί φοιτά στο σχολείο, πλέον εκμηδενίζονται. Έτσι, θύτης και θύμα περνούν πολλές ώρες μαζί, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες να έρθουν σε ρήξη ή διένεξη μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της ημέρας

* Το άτομο δυσκολεύεται να βάλει χρήματα στην άκρη καθώς είτε μπορεί να ανήκει σε εκείνους που έχουν χάσει την εργασία τους λόγω του κορωνοϊού, είτε γιατί τα οικονομικά του σπιτιού έχουν στενέψει αρκετά εξαιτίας της κρίσης. Μαζί με τις οικονομίες του, χάνονται και οι ελπίδες απομάκρυνσης από τη συζυγική εστία σε περίπτωση που νιώσει ότι η κατάσταση δεν επιδέχεται καμίας βελτίωσης ή ακόμα και πως κινδυνεύει η ζωή του

* Οι ευκαιρίες για αναζήτηση βοήθειας είτε μέσω διαδικτύου, είτε δια ζώσης περιορίζονται όλο και περισσότερο, καθώς το θύμα δύσκολα έχει την ευκαιρία να απομονωθεί από το άτομο που το κακοποιεί, εφ’ όσον βρίσκονται περιορισμένοι στο ίδιο σπίτι λόγω της υποχρεωτικής απαγόρευσης κυκλοφορίας

* Ο έλεγχος του θύτη προς το θύμα είναι παρών σε κάθε έκφανση της καθημερινότητάς του, από το τι ώρα ξύπνησε, πότε μίλησε στο τηλέφωνο, τι ακριβώς ψώνισε, τι σειρές παρακολούθησε στην τηλεόραση. Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να τον κάνει ακόμα πιο επικριτικό προς το θύμα και να οδηγήσει τόσο σε απαξιωτικές, όσο και σε βίαιες συμπεριφορές απέναντί του

Συνήθως, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας κρατούν το στόμα τους κλειστό καθώς φοβούνται την πιθανότητα εκδίκησης εναντίον τους ή εναντίον των παιδιών τους, επειδή υπάρχει ο φόβος του κοινωνικού διασυρμού (ειδικά στις μικρές κοινωνίες) ή ακόμη και επειδή τρέμουν στη διάλυση της οικογένειας σε περίπτωση που εξαρτώνται οικονομικά από τον θύτη.

Σε περιόδους κρίσης, όπως η πανδημία που διανύουμε, η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα μεγαλώνουν, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί ο φόβος και η αδράνεια έναντι της αισιοδοξίας και της κινητοποίησης, από την πλευρά του θύματος. Εκτός αυτού, καθώς χάνεται το αίσθημα του ελέγχου από διάφορους τομείς της ζωής (π.χ. εργασία, κοινωνικές σχέσεις, εκπαίδευση, διασκέδαση, οικονομική ασφάλεια) τα άτομα που τρέφονται από τον έλεγχο (όπως συμβαίνει κυρίως με τους θύτες), προσπαθούν να επιβληθούν και να ελέγξουν αυτό που μπορούν (συνήθως τη σύντροφο, τα παιδιά ή τα ηλικιωμένα άτομα της οικογένειας).

Τα περισσότερα προβλήματα προκύπτουν σε ζευγάρια ή οικογένειες όπου οι μεταξύ τους σχέσεις ήταν δυσλειτουργικές από πριν χωρίς αυτό, όμως, να σημαίνει πως δεν υπάρχουν και οι περιπτώσεις εκείνες όπου η απομόνωση και η αποστέρηση της ελεύθερης κυκλοφορίας δεν οδηγούν από μόνες τους σε εκνευρισμό, εντάσεις, έλλειψη κατανόησης και βίαιες συμπεριφορές μέσα στην οικογένεια.

Δυστυχώς, το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας δεν αντιμετωπίζεται εύκολα, είτε γιατί τα θύματα δεν μιλούν, είτε γιατί από τη στιγμή που κάποιος αρχίζει να κακοποιεί, δεν σταματά.

Ο εγκλεισμός θύτη και θύματος εντείνει τη βία και για αυτό την περίοδο της καραντίνας τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας έχουν αυξηθεί παγκοσμίως.

Τι μπορείς να κάνεις αν νιώθεις οτι βρίσκεσαι σε επικίνδυνη θέση:

1.       Κράτα ανοιχτή επαφή με φίλους ή συγγενείς. Με αφορμή την κοινωνική απομόνωση οργάνωσε «ομαδικές διαδικτυακές δραστηριότητες» που θα καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, ώστε να μη μένεις «μόνη» για πολλές ώρες

2.       Ζήτησε από τους δικούς σου ανθρώπους να επικοινωνούν μαζί σου σε ανύποπτες στιγμές μέσα στην ημέρα και ορίστε δυο-τρεις «λέξεις κλειδιά» με τις οποίες να μπορείς να τους ενημερώσεις άμεσα για το αν τα πράγματα είναι ήρεμα, ή αν αντίστοιχα βρίσκεσαι σε μικρό ή μεγάλο κίνδυνο

3.       Σε περίπτωση που λάμβανες υποστήριξη από κάποια δομή ή ειδικό ψυχικής υγείας, προσπάθησε να το συνεχίσεις με τη χρήση της τεχνολογίας

4.       Ζήτα βοήθεια από την τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 για την ενδοοικογενειακή βία, τη γραμμή βοήθειας για την κατάθλιψη 1034, τη γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία 1018, τη γραμμή άμεσης κοινωνικής βοήθειας 197, την εθνική τηλεφωνική γραμμή για παιδιά 1056

5.       Ετοίμασε μία τσάντα με τα απαραίτητα ρούχα και έγγραφα, ώστε σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης να απομακρυνθείς άμεσα από το σπίτι και να ζητήσεις βοήθεια και καθοδήγηση από το πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα, προκειμένου να βρεθεί κάποιος διαθέσιμος ξενώνας φιλοξενίας.

Οι Γιατροί του Κόσμου έχουν την δομή Ραμόνα για γυναίκες σε επισφάλεια, ενώ ο Δήμος Αθηναίων διατηρεί Ξενώνα Φιλοξενία για γυναίκες θύματα έμφυλης βίας και τα παιδιά τους. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείς  να επικοινωνήσεις στα παρακάτω για να σε κατευθύνουν αναλόγως: 

* Στο Τμήμα Πολιτικών Ισότητας & Αντιμετώπισης Διακρίσεων Δήμου Αθηναίων τηλ.: 210 52.10.645 - 646 

* Στα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας τηλ.: 210 33.17.305-6

* Στο Πολύκεντρο τηλ.: 210 5202800

* Στην 24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900

* Στην ιστοσελίδα www.womensos.gr

* Στο eetaa.gr για δομές στον Πειραιά 

Με την κατάλληλη ψυχολογική στήριξη, το άτομο θύμα ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να πιστέψει ξανά στον εαυτό του, να βρει λύσεις και να διεκδικήσει τη ζωή που πραγματικά του αξίζει, ακόμη και εν μέσω μιας πανδημίας. Μένουμε σπίτι χωρίς ανοχή στη βία. Μένουμε σπίτι ασφαλείς, όλοι ασφαλείς!

Ελπίδα Παναγιωτουνάκου

Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc