Bookcrossing: Τα βιβλία κυκλοφορούν ελεύθερα!
Bookcrossing: Τα βιβλία κυκλοφορούν ελεύθερα!
Αν δεν έτυχε ποτέ να βρείτε ένα βιβλίο αφημένο σε μια στάση λεωφορείου, ή σε ένα παγκάκι στο Πεδίο του Άρεως, πιθανότατα δεν έχετε «κολλήσει» το μικρόβιο του Bookcrossing: Δεν είστε, δηλαδή, ένας από τους επτάμισι χιλιάδες Έλληνες που «απελευθερώνουν» τα βιβλία τους σε δημόσιους χώρους όταν τα διαβάσουν, με την ελπίδα να τα βρει ο επόμενος τυχερός αναγνώστης τους.
Μικρή ιστορία μιας μεγάλης κοινότητας
«Το Bookcrossing ξεκίνησε στην Αμερική το 2001 και στην Ελλάδα ήρθε πολύ γρήγορα, το 2002» λέει ο Δημήτρης Αλεξίου, συγγραφέας και ενεργό μέλος της αθηναϊκής κοινότητας του Bookcrossing. «Η πρώτη Ελληνίδα bookcrosser –που είναι ακόμη ενεργή– είναι μία καθηγήτρια Αγγλικών από τη Λάρισα. Οι πρώτοι ενεργοί Αθηναίοι bookcrossers έγιναν παρέα το 2003 και άρχισαν να συναντιούνται σχετικά τακτικά. Από το 2006 και μετά ολόκληρη η ελληνική κοινότητα απέκτησε ισχυρούς δεσμούς, γιατί εκτός από το ελληνικό φόρουμ που είναι το σημείο διαδικτυακής συνάντησης, γνωρίστηκαν πια τα μέλη και προσωπικά, με τα ετήσια Συνέδρια που διοργανώνονται αδιαλείπτως από τότε, από μία διαφορετική πόλη κάθε φορά».
Μέχρι στιγμής έχουν διοργανωθεί επτά συνέδρια σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Χανιά, Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Λιβαδειά και Βόλο. «Το 8ο Ελληνικό Συνέδριο οργανώνεται για τις 28-29 και 30 Ιουνίου 2013 στο νησί της Σκύρου, όπου η αθηναϊκή κοινότητα θα δώσει μαζικό παρόν. Όπως κάθε φορά μετά το Συνέδριο, νέος κόσμος θα μάθει το Bookcrossing, νέες φιλίες θα δημιουργηθούν, πολλές όμορφες αναμνήσεις θα δέσουν τον κόσμο. Και σε πολλές συναντήσεις τα μέλη θα έχουν καινούργιες ιστορίες του Bookcrossing να διηγηθούν. Τελικά οι κοινωνικές δράσεις εξελίσσονται από τις ιστορίες που έχουν να πουν, όπως και τα βιβλία.
»Σήμερα είναι εγγεγραμμένα στην Ελλάδα πάνω από 7.500 άτομα. Οι μηνιαίες συναντήσεις στην Αθήνα είναι τακτικές (τελευταία Κυριακή κάθε μήνα στις 17.00 το απόγευμα στην μπυραρία «Βύνη» στο Κουκάκι) και μαζεύονται κάθε φορά πάνω από σαράντα άτομα –όχι τα ίδια πάντα. Βέβαια, οι γυναίκες είναι περισσότερες από τους άνδρες αλλά αυτό είναι φυσικό αφού έτσι κι αλλιώς το αναγνωστικό κοινό γενικά απαρτίζεται περισσότερο από γυναίκες αναγνώστριες οπότε η αναλογία είναι περίπου ίδια. Γενικά όμως τα περισσότερα μέλη έχουμε γίνει παρέα και αποτελούμε πια κοινότητα με όλη τη σημασία της λέξης. Στο συνέδριο της Σκύρου περιμένουμε να είμαστε πάνω από εκατό μέλη από όλη την Ελλάδα».
Πού… κυνηγάμε βιβλία;
«Υπάρχουν επίσημες ζώνες bookcrossing σε αρκετές περιοχές» λέει ο κ. Αλεξίου. «Αυτό σημαίνει ότι μαγαζιά –συνήθως καφετέριες– και άλλοι ιδιωτικοί χώροι, έχουν φτιάξει ένα ράφι όπου μπορεί κανείς να αφήσει ή να πάρει βιβλία ελεύθερα. Αλλά το ωραιότερο είναι αυτό που αγαπάμε πιο πολύ οι bookcrossers δηλαδή τα βιβλία “in the wild”, όπου ένα βιβλίο αφήνεται και περιμένει τον επόμενο αναγνώστη σε τυχαία δημόσια μέρη, σε ένα παγκάκι, σε μια στάση λεωφορείου, σε ένα καρτοτηλέφωνο, ακόμα και κρεμασμένο σε ένα δέντρο. Όταν μάλιστα κάποιος διοργανώνει ένα διαγωνισμό θεματικών απελευθερώσεων στο ελληνικό φόρουμ, τότε η φαντασία των bookcrossers οργιάζει. Αγάλματα, εκκλησίες, νεκροταφεία, βιτρίνες ακόμα και ψυγεία σούπερ μάρκετ είναι μέρη που ένα βιβλίο μπορεί να σε περιμένει. Φυσικά αν κάποιος παρακολουθεί τις απελευθερώσεις που δηλώνονται στο site, μπορεί πράγματι να βγει και να «κυνηγήσει» τα βιβλία που ήδη ταξιδεύουν σύμφωνα με τις πληροφορίες απελευθέρωσης που έκαναν οι κάτοχοί τους».
Και τι βιβλία θα βρω να κυκλοφορούν ελεύθερα; Σύμφωνα με τον κ. Αλεξίου, «η αναλογία είναι περίπου ίδια με τα βιβλία που αγοράζονται και διαβάζονται. Φυσικά η λογοτεχνία κατέχει τη μερίδα του λέοντος. Δε λείπουν όμως τα δοκίμια, η ποίηση, τα κόμικς, το θέατρο. Εξαρτάται από το τι βιβλίο θέλει να μοιραστεί ή να απελευθερώσει ο καθένας. Γενικά στο bookcrossing χρησιμοποιούμε τις κατηγορίες για την ταυτότητα του βιβλίου αλλά δεν χωρίζουμε τα βιβλία σε «καλά» και «κακά». Αυτό το κάνει ο κάθε αναγνώστης ανάλογα με το προσωπικό του αναγνωστικό στίγμα. Το «σκουπίδι» του ενός, μπορεί να αποτελέσει το «θησαυρό» του επόμενου αναγνώστη».
Μια κοινότητα που μεγαλώνει
Έχει συμβεί άραγε ποτέ να επικοινωνήσει με την κοινότητα κάποιος που βρήκε και διάβασε ένα βιβλίο, χωρίς να έχει ιδέα για το bookcrossing; «Πολύ συχνά. Το Bookcrossing βασίζεται στο γεγονός ότι κάθε βιβλίο καταχωρείται ηλεκτρονικά, παίρνει ένα δικό του μοναδικό κωδικό και αποκτάει δική του σελίδα στο site. Έτσι όποιος βρει το βιβλίο, μπει στο site και γράψει τον κωδικό του βιβλίου, μπορεί να δει το μέχρι στιγμής ταξίδι του, τις γνώμες των προηγούμενων αναγνωστών και φυσικά να γράψει και τη δική του γνώμη, ακόμα και ανώνυμα. Τις περισσότερες φορές τα σχόλια των τυχαίων αναγνωστών είναι ενθουσιώδη όχι τόσο για το περιεχόμενο του ίδιου του βιβλίου, αλλά για το ότι βρήκαν τυχαία ένα βιβλίο που «ταξιδεύει». Πάρα πολλά μέλη εγγράφηκαν στο bookcrossing επειδή βρήκαν ένα βιβλίο».
Κλείνοντας, ρωτάω τον κ. Αλεξίου αν διαβάζουμε, τελικά, οι Αθηναίοι. «Αν θέλω να γκρινιάξω και να κάνω συγκρίσεις με το εξωτερικό, όχι ιδιαίτερα» μου λέει. «Δεν μπορώ, όμως, να μην παρατηρήσω ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνονται διαρκώς οι αναγνώστες ακόμα και σε δημόσιους χώρους. Το βιβλίο μοιάζει να κερδίζει από την κρίση, κυρίως όμως στην μορφή των προσφορών, των δωρεάν βιβλίων και των ανταλλακτικών και δανειστικών βιβλιοθηκών. Δεν πειράζει, για την κοινωνία είναι κέρδος να διαβάζουν περισσότερο οι άνθρωποι, και ας ξοδεύουν λιγότερα για βιβλία. Αν εθιστούν στην ανάγνωση θα μάθουν σιγά σιγά και να πληρώνουν γι’ αυτή, ειδικά όταν θα έχουν ακονίσει τα αναγνωστικά τους κριτήρια. Θέλω να πιστεύω ότι σε λίγο τα ανοιχτά βιβλία θα είναι περισσότερα από τις ανοιχτές τηλεοράσεις. Αυτό προσπαθούμε».
Μικρή ιστορία μιας μεγάλης κοινότητας
«Το Bookcrossing ξεκίνησε στην Αμερική το 2001 και στην Ελλάδα ήρθε πολύ γρήγορα, το 2002» λέει ο Δημήτρης Αλεξίου, συγγραφέας και ενεργό μέλος της αθηναϊκής κοινότητας του Bookcrossing. «Η πρώτη Ελληνίδα bookcrosser –που είναι ακόμη ενεργή– είναι μία καθηγήτρια Αγγλικών από τη Λάρισα. Οι πρώτοι ενεργοί Αθηναίοι bookcrossers έγιναν παρέα το 2003 και άρχισαν να συναντιούνται σχετικά τακτικά. Από το 2006 και μετά ολόκληρη η ελληνική κοινότητα απέκτησε ισχυρούς δεσμούς, γιατί εκτός από το ελληνικό φόρουμ που είναι το σημείο διαδικτυακής συνάντησης, γνωρίστηκαν πια τα μέλη και προσωπικά, με τα ετήσια Συνέδρια που διοργανώνονται αδιαλείπτως από τότε, από μία διαφορετική πόλη κάθε φορά».
Μέχρι στιγμής έχουν διοργανωθεί επτά συνέδρια σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Χανιά, Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Λιβαδειά και Βόλο. «Το 8ο Ελληνικό Συνέδριο οργανώνεται για τις 28-29 και 30 Ιουνίου 2013 στο νησί της Σκύρου, όπου η αθηναϊκή κοινότητα θα δώσει μαζικό παρόν. Όπως κάθε φορά μετά το Συνέδριο, νέος κόσμος θα μάθει το Bookcrossing, νέες φιλίες θα δημιουργηθούν, πολλές όμορφες αναμνήσεις θα δέσουν τον κόσμο. Και σε πολλές συναντήσεις τα μέλη θα έχουν καινούργιες ιστορίες του Bookcrossing να διηγηθούν. Τελικά οι κοινωνικές δράσεις εξελίσσονται από τις ιστορίες που έχουν να πουν, όπως και τα βιβλία.
»Σήμερα είναι εγγεγραμμένα στην Ελλάδα πάνω από 7.500 άτομα. Οι μηνιαίες συναντήσεις στην Αθήνα είναι τακτικές (τελευταία Κυριακή κάθε μήνα στις 17.00 το απόγευμα στην μπυραρία «Βύνη» στο Κουκάκι) και μαζεύονται κάθε φορά πάνω από σαράντα άτομα –όχι τα ίδια πάντα. Βέβαια, οι γυναίκες είναι περισσότερες από τους άνδρες αλλά αυτό είναι φυσικό αφού έτσι κι αλλιώς το αναγνωστικό κοινό γενικά απαρτίζεται περισσότερο από γυναίκες αναγνώστριες οπότε η αναλογία είναι περίπου ίδια. Γενικά όμως τα περισσότερα μέλη έχουμε γίνει παρέα και αποτελούμε πια κοινότητα με όλη τη σημασία της λέξης. Στο συνέδριο της Σκύρου περιμένουμε να είμαστε πάνω από εκατό μέλη από όλη την Ελλάδα».
Πού… κυνηγάμε βιβλία;
«Υπάρχουν επίσημες ζώνες bookcrossing σε αρκετές περιοχές» λέει ο κ. Αλεξίου. «Αυτό σημαίνει ότι μαγαζιά –συνήθως καφετέριες– και άλλοι ιδιωτικοί χώροι, έχουν φτιάξει ένα ράφι όπου μπορεί κανείς να αφήσει ή να πάρει βιβλία ελεύθερα. Αλλά το ωραιότερο είναι αυτό που αγαπάμε πιο πολύ οι bookcrossers δηλαδή τα βιβλία “in the wild”, όπου ένα βιβλίο αφήνεται και περιμένει τον επόμενο αναγνώστη σε τυχαία δημόσια μέρη, σε ένα παγκάκι, σε μια στάση λεωφορείου, σε ένα καρτοτηλέφωνο, ακόμα και κρεμασμένο σε ένα δέντρο. Όταν μάλιστα κάποιος διοργανώνει ένα διαγωνισμό θεματικών απελευθερώσεων στο ελληνικό φόρουμ, τότε η φαντασία των bookcrossers οργιάζει. Αγάλματα, εκκλησίες, νεκροταφεία, βιτρίνες ακόμα και ψυγεία σούπερ μάρκετ είναι μέρη που ένα βιβλίο μπορεί να σε περιμένει. Φυσικά αν κάποιος παρακολουθεί τις απελευθερώσεις που δηλώνονται στο site, μπορεί πράγματι να βγει και να «κυνηγήσει» τα βιβλία που ήδη ταξιδεύουν σύμφωνα με τις πληροφορίες απελευθέρωσης που έκαναν οι κάτοχοί τους».
Και τι βιβλία θα βρω να κυκλοφορούν ελεύθερα; Σύμφωνα με τον κ. Αλεξίου, «η αναλογία είναι περίπου ίδια με τα βιβλία που αγοράζονται και διαβάζονται. Φυσικά η λογοτεχνία κατέχει τη μερίδα του λέοντος. Δε λείπουν όμως τα δοκίμια, η ποίηση, τα κόμικς, το θέατρο. Εξαρτάται από το τι βιβλίο θέλει να μοιραστεί ή να απελευθερώσει ο καθένας. Γενικά στο bookcrossing χρησιμοποιούμε τις κατηγορίες για την ταυτότητα του βιβλίου αλλά δεν χωρίζουμε τα βιβλία σε «καλά» και «κακά». Αυτό το κάνει ο κάθε αναγνώστης ανάλογα με το προσωπικό του αναγνωστικό στίγμα. Το «σκουπίδι» του ενός, μπορεί να αποτελέσει το «θησαυρό» του επόμενου αναγνώστη».
Μια κοινότητα που μεγαλώνει
Έχει συμβεί άραγε ποτέ να επικοινωνήσει με την κοινότητα κάποιος που βρήκε και διάβασε ένα βιβλίο, χωρίς να έχει ιδέα για το bookcrossing; «Πολύ συχνά. Το Bookcrossing βασίζεται στο γεγονός ότι κάθε βιβλίο καταχωρείται ηλεκτρονικά, παίρνει ένα δικό του μοναδικό κωδικό και αποκτάει δική του σελίδα στο site. Έτσι όποιος βρει το βιβλίο, μπει στο site και γράψει τον κωδικό του βιβλίου, μπορεί να δει το μέχρι στιγμής ταξίδι του, τις γνώμες των προηγούμενων αναγνωστών και φυσικά να γράψει και τη δική του γνώμη, ακόμα και ανώνυμα. Τις περισσότερες φορές τα σχόλια των τυχαίων αναγνωστών είναι ενθουσιώδη όχι τόσο για το περιεχόμενο του ίδιου του βιβλίου, αλλά για το ότι βρήκαν τυχαία ένα βιβλίο που «ταξιδεύει». Πάρα πολλά μέλη εγγράφηκαν στο bookcrossing επειδή βρήκαν ένα βιβλίο».
Κλείνοντας, ρωτάω τον κ. Αλεξίου αν διαβάζουμε, τελικά, οι Αθηναίοι. «Αν θέλω να γκρινιάξω και να κάνω συγκρίσεις με το εξωτερικό, όχι ιδιαίτερα» μου λέει. «Δεν μπορώ, όμως, να μην παρατηρήσω ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνονται διαρκώς οι αναγνώστες ακόμα και σε δημόσιους χώρους. Το βιβλίο μοιάζει να κερδίζει από την κρίση, κυρίως όμως στην μορφή των προσφορών, των δωρεάν βιβλίων και των ανταλλακτικών και δανειστικών βιβλιοθηκών. Δεν πειράζει, για την κοινωνία είναι κέρδος να διαβάζουν περισσότερο οι άνθρωποι, και ας ξοδεύουν λιγότερα για βιβλία. Αν εθιστούν στην ανάγνωση θα μάθουν σιγά σιγά και να πληρώνουν γι’ αυτή, ειδικά όταν θα έχουν ακονίσει τα αναγνωστικά τους κριτήρια. Θέλω να πιστεύω ότι σε λίγο τα ανοιχτά βιβλία θα είναι περισσότερα από τις ανοιχτές τηλεοράσεις. Αυτό προσπαθούμε».
