Τι πραγματικά κάνει το αλκοόλ στο μυαλό σου
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν μεθάμε; Γιατί έχουμε αυξημένη λίμπιντο, αλλά μειωμένες σεξουαλικές επιδόσεις; Μια ματιά στα μυστικά του αλκοόλ.
της Ηρώς Κουνάδη
Η πλάκα με το αλκοόλ είναι ότι, ενώ πολύς κόσμος θεωρεί εαυτόν ειδικό ή μέγα πότη ή και τα δύο, στην πραγματικότητα αυτά που οι περισσότεροι ξέρουμε γι’ αυτό είναι μια μείξη προσωπικής εμπειρίας, αναφορών στην ποπ κουλτούρα, μεθυσμένων διηγήσεων και σκόρπιων αντικρουόμενων ερευνών, που η μία επιμένει ότι το αλκοόλ χαρίζει μακροζωία και η άλλη διατείνεται ότι καταστρέφει εγκεφαλικά κύτταρα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μια εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι, ακριβώς όπως η καφεΐνη, η νικοτίνη και όλες οι υπόλοιπες εθιστικές ουσίες, το αλκοόλ κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα στον εγκέφαλό μας. Παρακάτω συγκεντρώσαμε μερικά από αυτά, αλλά πρώτα να ξεκαθαρίσουμε ότι…
…Το αλκοόλ έχει διαφορετική επίδραση σε διαφορετικούς ανθρώπους
Ο ανθρώπινος οργανισμός αντιλαμβάνεται το αλκοόλ σαν δηλητήριο, ή τέλος πάντων σαν κάτι που δεν θέλει μέσα του. Για να του αντεπιτεθεί, κάθε φορά που αντιλαμβάνεται την παρουσία του παράγει ένα ένζυμο το οποίο λέγεται αλκοολική αφυδρογονάση. Όπως λέει το όνομά της, η αφυδρογονάση εξουδετερώνει το αλκοόλ και τα κατάλοιπά του πριν αυτά προλάβουν να μας μεθύσουν.
Το θέμα εδώ είναι ότι διαφορετικοί οργανισμοί παράγουν διαφορετικές ποσότητες αφυδρογονάσης, πράγμα που εξηγεί γιατί εσείς παραμένετε νηφάλιος όταν η υπόλοιπη παρέα σας κυλιέται στα πατώματα με δύο ποτηράκια. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή του ενζύμου στον οργανισμό είναι το φύλο (οι άνδρες παράγουν σαφώς μεγαλύτερες ποσότητες από τις γυναίκες), το αν τρώτε παράλληλα ή έχετε φάει ένα καλό γεύμα πριν την κατανάλωση αλκοόλ και –όσο παράξενο και αν ακούγεται– η κληρονομικότητα. Όση αντοχή στο αλκοόλ είχαν οι παππούδες σας, τόση σας κληρονόμησαν. Οι χρόνια νηφάλιοι, μπορείτε να τους ευχαριστήσετε γι’ αυτό.
Δεν «σκοτώνει» εγκεφαλικά κύτταρα…
…Επιβραδύνει, όμως, τη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών, πράγμα που εξηγεί γιατί πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένων των κινήσεων και της ομιλίας σας, μοιάζουν να συμβαίνουν σε slow motion όταν πίνετε. Πώς το κάνει αυτό; Επιβραδύνοντας την παραγωγή ορμονών όπως η γλουταμίνη, των νευροδιαβιβαστών δηλαδή που αναλαμβάνουν να μεταφέρουν τα μηνύματα του εγκεφάλου στο υπόλοιπο σώμα –την εντολή, π.χ., στο πόδι να κάνει ένα βήμα.
Σε κάνει (να νομίζεις ότι σε κάνει) χαρούμενο
Πώς το κάνει πάλι αυτό; Αυξάνοντας την παραγωγή ντοπαμίνης, γνωστής και ως ορμόνης της χαράς, στο κέντρο του εγκεφάλου που λέγεται ανεπίσημα «κέντρο επιβράβευσης», και είναι αυτό που εμπλέκεται σε κάθε ευχάριστη δραστηριότητα: το να βρισκόμαστε με φίλους, οι διακοπές, η αύξηση στο μισθό… και το αλκοόλ –και κάποια ναρκωτικά, όπως η κοκαΐνη, αλλά ας μην το βαρύνουμε άλλο. Λέγαμε λοιπόν ότι, αυξάνοντας την παραγωγή ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, το αλκοόλ μας ξεγελά ότι μας κάνει πανευτυχείς, ενώ στην πραγματικότητα η κατάστασή μας δεν έχει αλλάξει: αυτό που έχει αλλάξει είναι ο τρόπος με τον οποίο την αντιλαμβάνεται το μυαλό μας, μέσα από το πρίσμα μερικών έξτρα ορμονών.
Αυξάνει τη λίμπιντο…
…Αλλά μειώνει τις σεξουαλικές επιδόσεις. Γιατί συμβαίνει αυτό; Για δύο λόγους, ή για να είμαστε πιο ακριβείς, γιατί το αλκοόλ επηρεάζει ταυτόχρονα δύο διαφορετικά κέντρα του εγκεφάλου. Το πρώτο είναι ο εγκεφαλικός φλοιός, όπου συμβαίνει η επεξεργασία των σκέψεων. Επιβραδύνοντας την επεξεργασία των πληροφοριών που φτάνουν εδώ από τα μάτια, τα αυτιά και τα λοιπά αισθητήρια όργανα, το αλκοόλ αφήνει σαφώς λιγότερο χρόνο στον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τις σκέψεις/ αποφάσεις του, πράγμα που σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι μειώνει τις αναστολές.
Το δεύτερο κέντρο του εγκεφάλου που επηρεάζεται, όμως, ο υποθάλαμος, που ελέγχει τις αυτοματοποιημένες λειτουργίες του εγκεφάλου και την παραγωγή ορμονών, έχει άλλη άποψη. Καθώς οι λειτουργίες του έχουν επιβραδυνθεί εξίσου, χάρη στο αλκοόλ, τα μηνύματα φτάνουν από τον εγκέφαλο στις επίμαχες περιοχές, δηλαδή τα γεννητικά όργανα, σημαντικά καθυστερημένα. Κι αυτό εξηγεί γιατί ο μεθυσμένος σας εαυτός έχει πολύ περισσότερη διάθεση αλλά πολύ λιγότερη ικανότητα για σεξ.
Σε κάνει να (νομίζεις ότι) νυστάζεις…
…Και μετά δεν σε αφήνει να κοιμηθείς. Γιατί; Αφενός γιατί επηρεάζει (εκτός από κάθε άλλο μέρος του εγκεφάλου, όπως θα έχετε καταλάβει μέχρι τώρα, και) τον προμήκη μυελό, δηλαδή το κέντρο του εγκεφάλου που ελέγχει αυτοματοποιημένες διαδικασίες όπως ο ρυθμός της αναπνοής, η συνειδητότητα και η θερμοκρασία του σώματος. Επιβραδύνοντας τις λειτουργίες του προμήκη μυελού, το αλκοόλ σας κάνει να νομίζετε ότι είναι ώρα για ύπνο. Δεν είναι, όμως –στην πραγματικότητα, δεν έχετε νυστάξει, απλά ο εγκέφαλός σας αντέδρασε σαν να είχατε νυστάξει.
Όταν αντιληφθεί το βρώμικο παιχνίδι που του έπαιξε το αλκοόλ (και το αντιλαμβάνεται, συνήθως μετά από 2-3 ώρες) ο εγκέφαλος ξυπνά και προσπαθεί να εκδικηθεί, βάζοντάς τα με τα εκατομμύρια μόρια αιθανόλης που έχουν κουρνιάσει πάνω του και παίζουν με τους αισθητήρες και τους νευρώνες του. Πράγμα που εν ολίγοις εξηγεί γιατί κάθε φορά που κοιμάστε μεθυσμένοι ξυπνάτε μετά από λίγες ώρες με ανυπόφορο πονοκέφαλο.
Πηγές: Lifehacker και How Stuff Works
Η πλάκα με το αλκοόλ είναι ότι, ενώ πολύς κόσμος θεωρεί εαυτόν ειδικό ή μέγα πότη ή και τα δύο, στην πραγματικότητα αυτά που οι περισσότεροι ξέρουμε γι’ αυτό είναι μια μείξη προσωπικής εμπειρίας, αναφορών στην ποπ κουλτούρα, μεθυσμένων διηγήσεων και σκόρπιων αντικρουόμενων ερευνών, που η μία επιμένει ότι το αλκοόλ χαρίζει μακροζωία και η άλλη διατείνεται ότι καταστρέφει εγκεφαλικά κύτταρα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μια εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι, ακριβώς όπως η καφεΐνη, η νικοτίνη και όλες οι υπόλοιπες εθιστικές ουσίες, το αλκοόλ κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα στον εγκέφαλό μας. Παρακάτω συγκεντρώσαμε μερικά από αυτά, αλλά πρώτα να ξεκαθαρίσουμε ότι…
…Το αλκοόλ έχει διαφορετική επίδραση σε διαφορετικούς ανθρώπους
Ο ανθρώπινος οργανισμός αντιλαμβάνεται το αλκοόλ σαν δηλητήριο, ή τέλος πάντων σαν κάτι που δεν θέλει μέσα του. Για να του αντεπιτεθεί, κάθε φορά που αντιλαμβάνεται την παρουσία του παράγει ένα ένζυμο το οποίο λέγεται αλκοολική αφυδρογονάση. Όπως λέει το όνομά της, η αφυδρογονάση εξουδετερώνει το αλκοόλ και τα κατάλοιπά του πριν αυτά προλάβουν να μας μεθύσουν.
Το θέμα εδώ είναι ότι διαφορετικοί οργανισμοί παράγουν διαφορετικές ποσότητες αφυδρογονάσης, πράγμα που εξηγεί γιατί εσείς παραμένετε νηφάλιος όταν η υπόλοιπη παρέα σας κυλιέται στα πατώματα με δύο ποτηράκια. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή του ενζύμου στον οργανισμό είναι το φύλο (οι άνδρες παράγουν σαφώς μεγαλύτερες ποσότητες από τις γυναίκες), το αν τρώτε παράλληλα ή έχετε φάει ένα καλό γεύμα πριν την κατανάλωση αλκοόλ και –όσο παράξενο και αν ακούγεται– η κληρονομικότητα. Όση αντοχή στο αλκοόλ είχαν οι παππούδες σας, τόση σας κληρονόμησαν. Οι χρόνια νηφάλιοι, μπορείτε να τους ευχαριστήσετε γι’ αυτό.
Δεν «σκοτώνει» εγκεφαλικά κύτταρα…
…Επιβραδύνει, όμως, τη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών, πράγμα που εξηγεί γιατί πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένων των κινήσεων και της ομιλίας σας, μοιάζουν να συμβαίνουν σε slow motion όταν πίνετε. Πώς το κάνει αυτό; Επιβραδύνοντας την παραγωγή ορμονών όπως η γλουταμίνη, των νευροδιαβιβαστών δηλαδή που αναλαμβάνουν να μεταφέρουν τα μηνύματα του εγκεφάλου στο υπόλοιπο σώμα –την εντολή, π.χ., στο πόδι να κάνει ένα βήμα.
Σε κάνει (να νομίζεις ότι σε κάνει) χαρούμενο
Πώς το κάνει πάλι αυτό; Αυξάνοντας την παραγωγή ντοπαμίνης, γνωστής και ως ορμόνης της χαράς, στο κέντρο του εγκεφάλου που λέγεται ανεπίσημα «κέντρο επιβράβευσης», και είναι αυτό που εμπλέκεται σε κάθε ευχάριστη δραστηριότητα: το να βρισκόμαστε με φίλους, οι διακοπές, η αύξηση στο μισθό… και το αλκοόλ –και κάποια ναρκωτικά, όπως η κοκαΐνη, αλλά ας μην το βαρύνουμε άλλο. Λέγαμε λοιπόν ότι, αυξάνοντας την παραγωγή ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, το αλκοόλ μας ξεγελά ότι μας κάνει πανευτυχείς, ενώ στην πραγματικότητα η κατάστασή μας δεν έχει αλλάξει: αυτό που έχει αλλάξει είναι ο τρόπος με τον οποίο την αντιλαμβάνεται το μυαλό μας, μέσα από το πρίσμα μερικών έξτρα ορμονών.
Αυξάνει τη λίμπιντο…
…Αλλά μειώνει τις σεξουαλικές επιδόσεις. Γιατί συμβαίνει αυτό; Για δύο λόγους, ή για να είμαστε πιο ακριβείς, γιατί το αλκοόλ επηρεάζει ταυτόχρονα δύο διαφορετικά κέντρα του εγκεφάλου. Το πρώτο είναι ο εγκεφαλικός φλοιός, όπου συμβαίνει η επεξεργασία των σκέψεων. Επιβραδύνοντας την επεξεργασία των πληροφοριών που φτάνουν εδώ από τα μάτια, τα αυτιά και τα λοιπά αισθητήρια όργανα, το αλκοόλ αφήνει σαφώς λιγότερο χρόνο στον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τις σκέψεις/ αποφάσεις του, πράγμα που σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι μειώνει τις αναστολές.
Το δεύτερο κέντρο του εγκεφάλου που επηρεάζεται, όμως, ο υποθάλαμος, που ελέγχει τις αυτοματοποιημένες λειτουργίες του εγκεφάλου και την παραγωγή ορμονών, έχει άλλη άποψη. Καθώς οι λειτουργίες του έχουν επιβραδυνθεί εξίσου, χάρη στο αλκοόλ, τα μηνύματα φτάνουν από τον εγκέφαλο στις επίμαχες περιοχές, δηλαδή τα γεννητικά όργανα, σημαντικά καθυστερημένα. Κι αυτό εξηγεί γιατί ο μεθυσμένος σας εαυτός έχει πολύ περισσότερη διάθεση αλλά πολύ λιγότερη ικανότητα για σεξ.
Σε κάνει να (νομίζεις ότι) νυστάζεις…
…Και μετά δεν σε αφήνει να κοιμηθείς. Γιατί; Αφενός γιατί επηρεάζει (εκτός από κάθε άλλο μέρος του εγκεφάλου, όπως θα έχετε καταλάβει μέχρι τώρα, και) τον προμήκη μυελό, δηλαδή το κέντρο του εγκεφάλου που ελέγχει αυτοματοποιημένες διαδικασίες όπως ο ρυθμός της αναπνοής, η συνειδητότητα και η θερμοκρασία του σώματος. Επιβραδύνοντας τις λειτουργίες του προμήκη μυελού, το αλκοόλ σας κάνει να νομίζετε ότι είναι ώρα για ύπνο. Δεν είναι, όμως –στην πραγματικότητα, δεν έχετε νυστάξει, απλά ο εγκέφαλός σας αντέδρασε σαν να είχατε νυστάξει.
Όταν αντιληφθεί το βρώμικο παιχνίδι που του έπαιξε το αλκοόλ (και το αντιλαμβάνεται, συνήθως μετά από 2-3 ώρες) ο εγκέφαλος ξυπνά και προσπαθεί να εκδικηθεί, βάζοντάς τα με τα εκατομμύρια μόρια αιθανόλης που έχουν κουρνιάσει πάνω του και παίζουν με τους αισθητήρες και τους νευρώνες του. Πράγμα που εν ολίγοις εξηγεί γιατί κάθε φορά που κοιμάστε μεθυσμένοι ξυπνάτε μετά από λίγες ώρες με ανυπόφορο πονοκέφαλο.
Πηγές: Lifehacker και How Stuff Works
