Από τι επηρεάζεται η μνήμη μας;
Η διατροφή, οι καθημερινές μας συνήθειες και τα επιστημονικά πειράματα που αποδεικνύουν ότι η ανθρώπινη μνήμη είναι ένα μεγάλο μυστήριο.
Υπάρχει όντως τρόπος να σβήσουμε αναμνήσεις; Πώς ακριβώς επηρεάζει η διατροφή τη μνήμη μας; Και τι πρέπει να κάνουμε για να θυμόμαστε ευκολότερα τις νέες πληροφορίες που μαθαίνουμε στην εποχή της υπερ-πληροφόρησης; Η επιστήμη έχει τις απαντήσεις –ή τουλάχιστον είναι σε πολύ καλό δρόμο για να τις βρει.
Μπορούμε να σβήσουμε αναμνήσεις;
Οι έρευνες και τα πειράματα του ψυχολόγου Gerd Thomas Waldhauser έχουν αποδείξει ότι οι άνθρωποι μπορούμε να ξεχάσουμε επίτηδες πράγματα. Με τη χρήση εγκεφαλογραφημάτων, ο Waldhauser απέδειξε ότι το σημείο του εγκεφάλου μας που ενεργοποιείται για να εμποδίσει μια αντανακλαστική κίνηση (όπως το να εμποδίσει το χέρι μας να σηκωθεί για να πιάσει ένα αντικείμενο που έρχεται προς το μέρος μας) είναι το ίδιο που ενεργοποιείται όταν προσπαθούμε να αποδιώξουμε μια ανάμνηση.
Οι έρευνές του, μάλιστα, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μπορούμε να μάθουμε να ελέγχουμε αυτή την αντίδραση, και έτσι να ξεχνάμε ό,τι θέλουμε να ξεχάσουμε. Θεωρητικά τουλάχιστον –γιατί ο επιστήμονας επισημαίνει ότι προς το παρόν μόνο ουδέτερες αναμνήσεις έχουν «σβηστεί» με αυτόν τον τρόπο. Υποθέτει, όμως, ότι αν η τεχνική αναπτυχθεί περαιτέρω, ίσως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για να διαγράψει αρνητικές αναμνήσεις.
Η διατροφή επηρεάζει τη μνήμη μας
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η φρουκτόζη και τα κορεσμένα λιπαρά έχουν την ιδιότητα να «σαμποτάρουν» την ικανότητά μας να μαθαίνουμε και να συγκρατούμε νέες πληροφορίες. Τα υψηλά επίπεδα κορεσμένων λιπαρών στη διατροφή μας έχουν επίσης συνδεθεί με τη φλεγμονή του εγκεφάλου, η οποία μπορεί να προκαλέσει απώλεια μνήμης.
Η αύξηση της πρόσληψης ωμέγα-3 λιπαρών οξέων είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να εξισορροπήσετε αυτήν την παρενέργεια –αλλά το να βελτιώσετε την διατροφή σας, μειώνοντας τα κορεσμένα λιπαρά που καταναλώνετε, θα βοηθήσει γενικότερα τον οργανισμό σας να λειτουργεί καλύτερα. Μην βιαστείτε, όμως, να εξορίσετε την σοκολάτα άπαξ και διά παντός από την διατροφή σας: Άλλες έρευνες δείχνουν ότι η σοκολάτα (σε λογικές πάντα ποσότητες) μπορεί να κάνει καλό στον εγκέφαλο και την μνήμη σας.
Οι ξένες γλώσσες κάνουν καλό
Η γνώση μιας δεύτερης γλώσσας (ειδικά αν τη μαθαίνουμε σε μικρή ηλικία) έχει αποδεδειγμένα οφέλη για το μυαλό και τη μνήμη μας, τα οποία μπορούν να διαρκέσουν μια ολόκληρη ζωή. Οι έρευνες δείχνουν ότι η γνώση μιας ή περισσότερων ξένων γλωσσών μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση άνοιας κατά τέσσερα χρόνια. Επιπλέον, η «λειτουργική μνήμη» (η ανθρώπινη μνήμη που αντιστοιχεί στη RAM ενός υπολογιστή) λειτουργεί καλύτερα σε παιδιά και ενήλικες που μιλούν περισσότερες από μία γλώσσες. Τέλος, οι γλωσσομαθείς έχουν την ικανότητα να συγκεντρώνονται ευκολότερα και να απομονώνουν τους περισπασμούς.
Προσέξτε πώς φέρεστε στις… σημειώσεις σας
Μόλις σας ήρθε μια εξαιρετική ιδέα, ή θυμηθήκατε ότι πρέπει οπωσδήποτε να αγοράσετε γάλα το βράδυ γυρνώντας σπίτι, και η πρώτη σας αντίδραση είναι να σημειώσετε αυτή τη σκέψη σε ένα χαρτί για να μην το ξεχάσετε. Αντανακλαστική σχεδόν αντίδραση, που την έχουμε όλοι. Ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα, τώρα, δείχνει πως από το τι θα κάνετε με αυτό το χαρτί στη συνέχεια εξαρτάται το αν όντως θα θυμηθείτε αυτό που γράψατε ή όχι. Αν τσαλακώσετε το χαρτί και το πετάξετε έχετε πολύ περισσότερες πιθανότητες να «πετάξετε» και την σκέψη μαζί του, απ’ ό,τι αν ας πούμε το διπλώνατε προσεκτικά και το βάζατε στην τσέπη σας.
Οι γραμματοσειρές που βοηθούν τη μνήμη μας
Επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια του Princeton και της Indiana απέδειξαν, μέσα από δύο πολύ ενδιαφέροντα πειράματα, πως έχουμε περισσότερες πιθανότητες να θυμόμαστε κάτι που διαβάσαμε γραμμένο σε περίπλοκη ή δυσανάγνωστη γραμματοσειρά. Στο πρώτο από τα δύο αυτά πειράματα, χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες και τους έδωσαν να διαβάσουν το ίδιο κείμενο –η πρώτη ομάδα το διάβασε σε Arial και η δεύτερη σε Comic Sans. Δεκαπέντε λεπτά αργότερα, η πρώτη ομάδα θυμόταν πολύ καλύτερα τι είχε διαβάσει.
Μπορούμε, τελικά, να σβήσουμε αναμνήσεις;
Οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια αναπτύσσουν μια σειρά φαρμάκων, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ελαχιστοποιήσουν, ή ακόμα και να σβήσουν αναμνήσεις –και τα οποία ενδεχομένως θα απέβαιναν σωτήρια για τους ανθρώπους που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες. Τα συγκεκριμένα φάρμακα μπορούν να έχουν αποτέλεσμα γιατί, όταν ανακαλούμε αναμνήσεις, ουσιαστικά δεν πατάμε το “play” σε μια κασέτα, αλλά ανασκευάζουμε την ανάμνηση σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου μας. Κάποια φάρμακα έχουν την ιδιότητα να μπλοκάρουν την βιοχημική διαδικασία που απαιτείται για να γίνει αυτό.
Το αν, βέβαια, θα έπρεπε να έχουμε την δυνατότητα να σβήνουμε αναμνήσεις είναι μια τεράστια κουβέντα. Το επιχείρημα ενάντια σε αυτήν την πρακτική είναι ότι οι αναμνήσεις μας μάς κάνουν αυτό που είμαστε, και σβήνοντάς τες στην ουσία σβήνουμε ένα κομμάτι του εαυτού μας. Το αντεπιχείρημα απαντά ότι, για εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο που υποφέρουν από τραυματικές αναμνήσεις, το σβήσιμό τους θα ισοδυναμούσε με το να πάρουν πίσω την ζωή και τον πραγματικό εαυτό τους.
Επιμέλεια: Ηρώ Κουνάδη
Μπορούμε να σβήσουμε αναμνήσεις;
Οι έρευνες και τα πειράματα του ψυχολόγου Gerd Thomas Waldhauser έχουν αποδείξει ότι οι άνθρωποι μπορούμε να ξεχάσουμε επίτηδες πράγματα. Με τη χρήση εγκεφαλογραφημάτων, ο Waldhauser απέδειξε ότι το σημείο του εγκεφάλου μας που ενεργοποιείται για να εμποδίσει μια αντανακλαστική κίνηση (όπως το να εμποδίσει το χέρι μας να σηκωθεί για να πιάσει ένα αντικείμενο που έρχεται προς το μέρος μας) είναι το ίδιο που ενεργοποιείται όταν προσπαθούμε να αποδιώξουμε μια ανάμνηση.
Οι έρευνές του, μάλιστα, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μπορούμε να μάθουμε να ελέγχουμε αυτή την αντίδραση, και έτσι να ξεχνάμε ό,τι θέλουμε να ξεχάσουμε. Θεωρητικά τουλάχιστον –γιατί ο επιστήμονας επισημαίνει ότι προς το παρόν μόνο ουδέτερες αναμνήσεις έχουν «σβηστεί» με αυτόν τον τρόπο. Υποθέτει, όμως, ότι αν η τεχνική αναπτυχθεί περαιτέρω, ίσως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για να διαγράψει αρνητικές αναμνήσεις.
Η διατροφή επηρεάζει τη μνήμη μας
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η φρουκτόζη και τα κορεσμένα λιπαρά έχουν την ιδιότητα να «σαμποτάρουν» την ικανότητά μας να μαθαίνουμε και να συγκρατούμε νέες πληροφορίες. Τα υψηλά επίπεδα κορεσμένων λιπαρών στη διατροφή μας έχουν επίσης συνδεθεί με τη φλεγμονή του εγκεφάλου, η οποία μπορεί να προκαλέσει απώλεια μνήμης.
Η αύξηση της πρόσληψης ωμέγα-3 λιπαρών οξέων είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να εξισορροπήσετε αυτήν την παρενέργεια –αλλά το να βελτιώσετε την διατροφή σας, μειώνοντας τα κορεσμένα λιπαρά που καταναλώνετε, θα βοηθήσει γενικότερα τον οργανισμό σας να λειτουργεί καλύτερα. Μην βιαστείτε, όμως, να εξορίσετε την σοκολάτα άπαξ και διά παντός από την διατροφή σας: Άλλες έρευνες δείχνουν ότι η σοκολάτα (σε λογικές πάντα ποσότητες) μπορεί να κάνει καλό στον εγκέφαλο και την μνήμη σας.
Οι ξένες γλώσσες κάνουν καλό
Η γνώση μιας δεύτερης γλώσσας (ειδικά αν τη μαθαίνουμε σε μικρή ηλικία) έχει αποδεδειγμένα οφέλη για το μυαλό και τη μνήμη μας, τα οποία μπορούν να διαρκέσουν μια ολόκληρη ζωή. Οι έρευνες δείχνουν ότι η γνώση μιας ή περισσότερων ξένων γλωσσών μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση άνοιας κατά τέσσερα χρόνια. Επιπλέον, η «λειτουργική μνήμη» (η ανθρώπινη μνήμη που αντιστοιχεί στη RAM ενός υπολογιστή) λειτουργεί καλύτερα σε παιδιά και ενήλικες που μιλούν περισσότερες από μία γλώσσες. Τέλος, οι γλωσσομαθείς έχουν την ικανότητα να συγκεντρώνονται ευκολότερα και να απομονώνουν τους περισπασμούς.
Προσέξτε πώς φέρεστε στις… σημειώσεις σας
Μόλις σας ήρθε μια εξαιρετική ιδέα, ή θυμηθήκατε ότι πρέπει οπωσδήποτε να αγοράσετε γάλα το βράδυ γυρνώντας σπίτι, και η πρώτη σας αντίδραση είναι να σημειώσετε αυτή τη σκέψη σε ένα χαρτί για να μην το ξεχάσετε. Αντανακλαστική σχεδόν αντίδραση, που την έχουμε όλοι. Ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα, τώρα, δείχνει πως από το τι θα κάνετε με αυτό το χαρτί στη συνέχεια εξαρτάται το αν όντως θα θυμηθείτε αυτό που γράψατε ή όχι. Αν τσαλακώσετε το χαρτί και το πετάξετε έχετε πολύ περισσότερες πιθανότητες να «πετάξετε» και την σκέψη μαζί του, απ’ ό,τι αν ας πούμε το διπλώνατε προσεκτικά και το βάζατε στην τσέπη σας.
Οι γραμματοσειρές που βοηθούν τη μνήμη μας
Επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια του Princeton και της Indiana απέδειξαν, μέσα από δύο πολύ ενδιαφέροντα πειράματα, πως έχουμε περισσότερες πιθανότητες να θυμόμαστε κάτι που διαβάσαμε γραμμένο σε περίπλοκη ή δυσανάγνωστη γραμματοσειρά. Στο πρώτο από τα δύο αυτά πειράματα, χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες και τους έδωσαν να διαβάσουν το ίδιο κείμενο –η πρώτη ομάδα το διάβασε σε Arial και η δεύτερη σε Comic Sans. Δεκαπέντε λεπτά αργότερα, η πρώτη ομάδα θυμόταν πολύ καλύτερα τι είχε διαβάσει.
Μπορούμε, τελικά, να σβήσουμε αναμνήσεις;
Οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια αναπτύσσουν μια σειρά φαρμάκων, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ελαχιστοποιήσουν, ή ακόμα και να σβήσουν αναμνήσεις –και τα οποία ενδεχομένως θα απέβαιναν σωτήρια για τους ανθρώπους που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες. Τα συγκεκριμένα φάρμακα μπορούν να έχουν αποτέλεσμα γιατί, όταν ανακαλούμε αναμνήσεις, ουσιαστικά δεν πατάμε το “play” σε μια κασέτα, αλλά ανασκευάζουμε την ανάμνηση σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου μας. Κάποια φάρμακα έχουν την ιδιότητα να μπλοκάρουν την βιοχημική διαδικασία που απαιτείται για να γίνει αυτό.
Το αν, βέβαια, θα έπρεπε να έχουμε την δυνατότητα να σβήνουμε αναμνήσεις είναι μια τεράστια κουβέντα. Το επιχείρημα ενάντια σε αυτήν την πρακτική είναι ότι οι αναμνήσεις μας μάς κάνουν αυτό που είμαστε, και σβήνοντάς τες στην ουσία σβήνουμε ένα κομμάτι του εαυτού μας. Το αντεπιχείρημα απαντά ότι, για εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο που υποφέρουν από τραυματικές αναμνήσεις, το σβήσιμό τους θα ισοδυναμούσε με το να πάρουν πίσω την ζωή και τον πραγματικό εαυτό τους.
Επιμέλεια: Ηρώ Κουνάδη
