Τα «απαγορεύεται» που ξεχνάμε
Δεν παραβιάζετε κανέναν νόμο στην καθημερινότητά σας; Είστε σίγουροι; Βάζουμε στοίχημα ότι τουλάχιστον δέκα παραπτώματα τα κάνετε πού και πού.
της Ηρώς Κουνάδη
Πόσες φορές παρανομήσατε σήμερα; Πριν βιαστείτε να απαντήσετε «καμία», ξανασκεφτείτε το. Πολλά από τα πράγματα που κάνουμε χωρίς να το σκεφτούμε στην καθημερινότητά μας, είναι στα όρια της νομιμότητας –και κάποια άλλα είναι εντελώς παράνομα. Και δεν εννοούμε μικρές, ασήμαντες παραβιάσεις της σωστής συμπεριφοράς, του τύπου στεκόμαστε δεξιά στις κυλιόμενες σκάλες ή περιμένουμε να βγει ο κόσμος από το λεωφορείο πριν επιβιβαστούμε. Εννοούμε πράξεις που διώκονται ποινικά. Όπως οι παρακάτω:
Σκουπίδια στον δρόμο: Σίγουρα έχετε ακούσει για όλες εκείνες τις παράξενες χώρες στις οποίες δεν βλέπεις ούτε μια γόπα στον δρόμο, γιατί αν πετάξεις οτιδήποτε κάτω, έχεις ένα ωραιότατο πρόστιμο επιτόπου. Αυτό που ίσως να μην έχετε ακούσει είναι ότι και η ελληνική νομοθεσία απαγορεύει ρητά την εναπόθεση των απορριμμάτων σας (στα οποία ναι, περιλαμβάνεται και η γόπα του τσιγάρου) στο «χαντάκι» δίπλα στο πεζοδρόμιο, ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο εκτός των κάδων απορριμμάτων. Το ότι η διάταξη περί προστίμου δεν εφαρμόζεται, δεν σημαίνει ότι ο νόμος δεν υπάρχει. Και τώρα που το είπαμε αυτό…
Κάπνισμα σε κλειστούς δημόσιους χώρους: Μπορεί ο νόμος να ήταν εξαρχής αμφιλεγόμενος, και να ξεσήκωσε τις αντιδράσεις του κόσμου που ζητούσε το δικαίωμα επιλογής, ήτοι διαχωρισμού των μαγαζιών σε καπνιστών και μη, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έπαψε να υφίσταται. Απλώς, σταμάτησε να εφαρμόζεται. Και με τον καιρό, τον ξεχάσαμε.
Ζώνη ασφαλείας: Άλλη μια αμφιλεγόμενη νομοθεσία, η οποία βρήκε τις αντιδράσεις της στον κόσμο που αναρωτιόταν γιατί πρέπει να είναι υποχρεωτική, από την στιγμή που η μη χρήση της δεν θέτει σε κίνδυνο την ζωή κάποιου άλλου. Παρ’ όλα αυτά, η νομοθεσία βρίσκεται σε ισχύ, και οι έλεγχοι εξακολουθούν να εφαρμόζονται –αν και όχι πια με την ίδια συχνότητα, είναι η αλήθεια. Και παρ’ όλα αυτά, κάποιοι εξακολουθούμε να την ξεχνάμε.
Προτεραιότητα των πεζών: Πότε θα σταματήσουμε να εντυπωσιαζόμαστε από τους Ευρωπαίους οδηγούς που πατούν φρένο με το που σε δουν στην άκρη του πεζοδρομίου, ακόμη κι αν δεν είναι εμφανής η πρόθεσή σου να διασχίσεις τον δρόμο; Όταν αρχίσουμε οι Έλληνες οδηγοί να σταματάμε μπροστά στις διαβάσεις των πεζών –με φανάρι ή χωρίς.
Διάσχιση του δρόμου εκτός διάβασης: Για να μην κατηγορούμε, βέβαια, μόνο τους οδηγούς, και ως πεζοί παρανομούμε καθημερινά και κατ’ εξακολούθηση, διασχίζοντας τον δρόμο τρέχοντας σε σημεία που δεν υπάρχουν φανάρια ή διαβάσεις πεζών. Και ναι, ξέρουμε, σε δρόμους όπως η Κηφισίας οι διαβάσεις είναι μία κάθε χιλιόμετρο. Δεν είπαμε ότι δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Είπαμε, απλώς, ότι υπάρχει παρανομία.
Ώρες κοινής ησυχίας: Τι ώρα ξεκινά η ώρα κοινής ησυχίας το βράδυ, στις 10.00 ή στις 11.00; Στις 16.30 το μεσημέρι, είναι επιβεβλημένη η ησυχία ή όχι; Στοιχηματίζουμε ότι δεν απαντήσατε με ιδιαίτερη ευκολία. Οι ώρες κοινής ησυχίας συγκαταλέγονται στην κατηγορία εκείνη των νόμων που δεν επιλέγουμε απλώς να «ξεχνάμε», αλλά στη συντριπτική μας πλειοψηφία αγνοούμε παντελώς. Για να μην... μπερδεύεστε, λοιπόν, σύμφωνα με την Αστυνομική Διάταξη 3 του 1996 οι ώρες μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας είναι οι ακόλουθες:
- Κατά τη θερινή περίοδο από 15:00 έως 17:30 και από 23:00 έως 07:00.
- Κατά τη χειμερινή περίοδο από 15:30 έως 17:30 και από 22:00 έως 07:30.
- Θερινή περίοδος, λογίζεται το χρονικό διάστημα από την 1 Απριλίου έως την 30 Σεπτεμβρίου.
- Χειμερινή περίοδος, λογίζεται το χρονικό διάστημα, από την 1 Οκτωβρίου έως την 31 Μαρτίου.
Σεξ σε δημόσιο χώρο: Ναι, είναι παράνομο (ακόμα και αν γίνεται μέσα στο αυτοκίνητο) και ναι, το ξέρουμε πολύ καλά. Αυτή είναι η διαφορά με την παραπάνω κατηγοριοποίηση: αυτός είναι από τους νόμους που επιλέγουμε να «ξεχνάμε».
Κατέβασμα αρχείων: Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το να επιχειρήσεις να κατεβάσεις μουσική ή ταινίες από το internet, συνεπάγεται χτύπημα της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στην πόρτα του σπιτιού σου –ακόμη και αν δεν είσαι κατά συρροή downloader, ακόμα και αν δεν κατεβάζεις παράνομο πορνογραφικό υλικό. Το downloading είναι παράνομο και για την ελληνική νομοθεσία –απλώς, η μη εφαρμογή του νόμου μας βοηθά να τον «ξεχνάμε».
Αλκοόλ… ανήλικο: Η αμερικανική νομοθεσία που απαγορεύει το αλκοόλ μέχρι τα 21 έχει γίνει θρύλος και υλικό για σενάρια ταινιών, επειδή σε αντίθεση με τη δική μας, που χρησιμεύει για να στολίζει τις εισόδους ορισμένων καφετεριών, εκείνη εφαρμόζεται. Το νόμιμο όριο για την κατανάλωση αλκοόλ στην Ελλάδα είναι τα 17 χρόνια. Έτσι, πληροφοριακά.
Πορτοκαλί φανάρι: Σε μια αμερικανική κομεντί, ένας τύπος που έχει κάπως μεταφερθεί από τον 17ο αιώνα, κατανοεί παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω του τα φανάρια ως εξής: στο κόκκινο σταματάμε, στο πράσινο συνεχίζουμε, στο πορτοκαλί επιταχύνουμε. Ο νόμος, βέβαια, που προφανώς επιλέγουν οι κάτοικοι όλου του πλανήτη να ξεχνούν, προβλέπει ότι το πορτοκαλί φανάρι το περνάμε μόνο αν δεν προλαβαίνουμε να σταματήσουμε –πράγμα που πρακτικά σημαίνει αν το δούμε με την άκρη του ματιού μας, την ώρα που βρισκόμαστε στο ένα μέτρο από τον σηματοδότη. Παραδεχτείτε το, εννιά φορές στις δέκα προλαβαίνατε μια χαρά να σταματήσετε.
Πόσες φορές παρανομήσατε σήμερα; Πριν βιαστείτε να απαντήσετε «καμία», ξανασκεφτείτε το. Πολλά από τα πράγματα που κάνουμε χωρίς να το σκεφτούμε στην καθημερινότητά μας, είναι στα όρια της νομιμότητας –και κάποια άλλα είναι εντελώς παράνομα. Και δεν εννοούμε μικρές, ασήμαντες παραβιάσεις της σωστής συμπεριφοράς, του τύπου στεκόμαστε δεξιά στις κυλιόμενες σκάλες ή περιμένουμε να βγει ο κόσμος από το λεωφορείο πριν επιβιβαστούμε. Εννοούμε πράξεις που διώκονται ποινικά. Όπως οι παρακάτω:
Σκουπίδια στον δρόμο: Σίγουρα έχετε ακούσει για όλες εκείνες τις παράξενες χώρες στις οποίες δεν βλέπεις ούτε μια γόπα στον δρόμο, γιατί αν πετάξεις οτιδήποτε κάτω, έχεις ένα ωραιότατο πρόστιμο επιτόπου. Αυτό που ίσως να μην έχετε ακούσει είναι ότι και η ελληνική νομοθεσία απαγορεύει ρητά την εναπόθεση των απορριμμάτων σας (στα οποία ναι, περιλαμβάνεται και η γόπα του τσιγάρου) στο «χαντάκι» δίπλα στο πεζοδρόμιο, ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο εκτός των κάδων απορριμμάτων. Το ότι η διάταξη περί προστίμου δεν εφαρμόζεται, δεν σημαίνει ότι ο νόμος δεν υπάρχει. Και τώρα που το είπαμε αυτό…
Κάπνισμα σε κλειστούς δημόσιους χώρους: Μπορεί ο νόμος να ήταν εξαρχής αμφιλεγόμενος, και να ξεσήκωσε τις αντιδράσεις του κόσμου που ζητούσε το δικαίωμα επιλογής, ήτοι διαχωρισμού των μαγαζιών σε καπνιστών και μη, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έπαψε να υφίσταται. Απλώς, σταμάτησε να εφαρμόζεται. Και με τον καιρό, τον ξεχάσαμε.
Ζώνη ασφαλείας: Άλλη μια αμφιλεγόμενη νομοθεσία, η οποία βρήκε τις αντιδράσεις της στον κόσμο που αναρωτιόταν γιατί πρέπει να είναι υποχρεωτική, από την στιγμή που η μη χρήση της δεν θέτει σε κίνδυνο την ζωή κάποιου άλλου. Παρ’ όλα αυτά, η νομοθεσία βρίσκεται σε ισχύ, και οι έλεγχοι εξακολουθούν να εφαρμόζονται –αν και όχι πια με την ίδια συχνότητα, είναι η αλήθεια. Και παρ’ όλα αυτά, κάποιοι εξακολουθούμε να την ξεχνάμε.
Προτεραιότητα των πεζών: Πότε θα σταματήσουμε να εντυπωσιαζόμαστε από τους Ευρωπαίους οδηγούς που πατούν φρένο με το που σε δουν στην άκρη του πεζοδρομίου, ακόμη κι αν δεν είναι εμφανής η πρόθεσή σου να διασχίσεις τον δρόμο; Όταν αρχίσουμε οι Έλληνες οδηγοί να σταματάμε μπροστά στις διαβάσεις των πεζών –με φανάρι ή χωρίς.
Διάσχιση του δρόμου εκτός διάβασης: Για να μην κατηγορούμε, βέβαια, μόνο τους οδηγούς, και ως πεζοί παρανομούμε καθημερινά και κατ’ εξακολούθηση, διασχίζοντας τον δρόμο τρέχοντας σε σημεία που δεν υπάρχουν φανάρια ή διαβάσεις πεζών. Και ναι, ξέρουμε, σε δρόμους όπως η Κηφισίας οι διαβάσεις είναι μία κάθε χιλιόμετρο. Δεν είπαμε ότι δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Είπαμε, απλώς, ότι υπάρχει παρανομία.
Ώρες κοινής ησυχίας: Τι ώρα ξεκινά η ώρα κοινής ησυχίας το βράδυ, στις 10.00 ή στις 11.00; Στις 16.30 το μεσημέρι, είναι επιβεβλημένη η ησυχία ή όχι; Στοιχηματίζουμε ότι δεν απαντήσατε με ιδιαίτερη ευκολία. Οι ώρες κοινής ησυχίας συγκαταλέγονται στην κατηγορία εκείνη των νόμων που δεν επιλέγουμε απλώς να «ξεχνάμε», αλλά στη συντριπτική μας πλειοψηφία αγνοούμε παντελώς. Για να μην... μπερδεύεστε, λοιπόν, σύμφωνα με την Αστυνομική Διάταξη 3 του 1996 οι ώρες μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας είναι οι ακόλουθες:
- Κατά τη θερινή περίοδο από 15:00 έως 17:30 και από 23:00 έως 07:00.
- Κατά τη χειμερινή περίοδο από 15:30 έως 17:30 και από 22:00 έως 07:30.
- Θερινή περίοδος, λογίζεται το χρονικό διάστημα από την 1 Απριλίου έως την 30 Σεπτεμβρίου.
- Χειμερινή περίοδος, λογίζεται το χρονικό διάστημα, από την 1 Οκτωβρίου έως την 31 Μαρτίου.
Σεξ σε δημόσιο χώρο: Ναι, είναι παράνομο (ακόμα και αν γίνεται μέσα στο αυτοκίνητο) και ναι, το ξέρουμε πολύ καλά. Αυτή είναι η διαφορά με την παραπάνω κατηγοριοποίηση: αυτός είναι από τους νόμους που επιλέγουμε να «ξεχνάμε».
Κατέβασμα αρχείων: Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το να επιχειρήσεις να κατεβάσεις μουσική ή ταινίες από το internet, συνεπάγεται χτύπημα της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στην πόρτα του σπιτιού σου –ακόμη και αν δεν είσαι κατά συρροή downloader, ακόμα και αν δεν κατεβάζεις παράνομο πορνογραφικό υλικό. Το downloading είναι παράνομο και για την ελληνική νομοθεσία –απλώς, η μη εφαρμογή του νόμου μας βοηθά να τον «ξεχνάμε».
Αλκοόλ… ανήλικο: Η αμερικανική νομοθεσία που απαγορεύει το αλκοόλ μέχρι τα 21 έχει γίνει θρύλος και υλικό για σενάρια ταινιών, επειδή σε αντίθεση με τη δική μας, που χρησιμεύει για να στολίζει τις εισόδους ορισμένων καφετεριών, εκείνη εφαρμόζεται. Το νόμιμο όριο για την κατανάλωση αλκοόλ στην Ελλάδα είναι τα 17 χρόνια. Έτσι, πληροφοριακά.
Πορτοκαλί φανάρι: Σε μια αμερικανική κομεντί, ένας τύπος που έχει κάπως μεταφερθεί από τον 17ο αιώνα, κατανοεί παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω του τα φανάρια ως εξής: στο κόκκινο σταματάμε, στο πράσινο συνεχίζουμε, στο πορτοκαλί επιταχύνουμε. Ο νόμος, βέβαια, που προφανώς επιλέγουν οι κάτοικοι όλου του πλανήτη να ξεχνούν, προβλέπει ότι το πορτοκαλί φανάρι το περνάμε μόνο αν δεν προλαβαίνουμε να σταματήσουμε –πράγμα που πρακτικά σημαίνει αν το δούμε με την άκρη του ματιού μας, την ώρα που βρισκόμαστε στο ένα μέτρο από τον σηματοδότη. Παραδεχτείτε το, εννιά φορές στις δέκα προλαβαίνατε μια χαρά να σταματήσετε.
