Απλώς φίλοι ή και κάτι παραπάνω;

της Ηρώς Κουνάδη

Το σενάριο είναι λίγο πολύ γνωστό, από ταινίες όπως το Όταν ο Χάρι γνώρισε τη Σάλι, και εκατοντάδες άλλες που την ακολούθησαν. Δύο φίλοι που χώρισαν πρόσφατα από τις σταθερές τους σχέσεις, ή που περνούν μια παρατεταμένη εργένικη περίοδο βρίσκουν παρηγοριά ο ένας στην αγκαλιά του άλλου, μετά από μια νύχτα αλκοόλ ή –σε πιο σπάνιες περιπτώσεις– μετά από νηφάλια συζήτηση.

Η ιστορία, όμως, μπορεί να ξεκινήσει και διαφορετικά. Δύο εν δυνάμει εραστές γνωρίζονται τυχαία και βγαίνουν μερικά ραντεβού, μέχρι να αποφασίσουν ότι ταιριάζουν περισσότερο σαν φίλοι παρά σαν ζευγάρι. Όχι απαραίτητα επειδή δεν αρέσει αρκετά ο ένας στον άλλο, αλλά επειδή δεν θέλουν να δεσμευτούν, δεν νιώθουν ερωτευμένοι, δεν έχουν ξεπεράσει τους πρώην τους… Οι λόγοι είναι πολλοί, και διαφορετικοί σε κάθε περίπτωση. Η έλξη όμως υπάρχει, και –όπως προηγουμένως– μια νύχτα με αλκοόλ ή σπανιότερα μια νηφάλια συζήτηση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην κατάληξη της πρώτης περίπτωσης.

Το φαινόμενο είναι τόσο συχνό τις τελευταίες δεκαετίες, που υπάρχουν πλέον περισσότερες από μία λέξεις για να το ονομάσεις –friends with benefits είναι ο πολιτικά ορθός χαρακτηρισμός, fuck buddies ή ff’s εκείνοι που χρησιμοποιούνται ευρύτερα. Στα ελληνικά δεν υπάρχει προς το παρόν όρος, γεγονός που δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη αν αναλογιστεί κανείς ότι αποκαλούμε ακόμη τα one night stands ελληνικότατα… one night stands.

Η γνώμη της ψυχολόγου
«Κάθε σεξουαλική σχέση είναι υγιής, από τη στιγμή που είναι εξ αρχής ξεκάθαρη και συμφωνημένη από τις δύο πλευρές» λέει η ψυχολόγος του in2life. «Όμως, όπως σε κάθε σχέση, έτσι και στη συγκεκριμένη υπάρχουν συναισθηματικοί κίνδυνοι. Πάντα ο ένας εκ των δύο ενδιαφέρεται λίγο περισσότερο, οπότε ρισκάρει να πληγωθεί, διότι εκ των πραγμάτων πρόκειται για μια σχέση με ημερομηνία λήξης. Όταν ένα από τα μέλη της αποκτήσει σταθερή σχέση, αυτή θα πάψει να υφίσταται».

Ο μεγαλύτερος, όμως, κίνδυνος είναι, όπως μας εξηγεί η ψυχολόγος «να συνάπτεις τέτοιες σχέσεις για να καλύψεις την ανασφάλεια που σου δημιουργεί το γεγονός ότι δεν έχεις σταθερή σχέση». Η φιλική σχέση με προνόμια –για να αποπειραθούμε να μεταφράσουμε τον όρο– ξεφεύγει τότε από τα στενά όρια της φιλίας και του σεξ και αποκτά στο μυαλό του ανασφαλούς μέλους της συναισθηματικές διαστάσεις που στην πραγματικότητα δεν έχει.

«Κάπως έτσι, παγιδεύεσαι σε έναν φαύλο κύκλο. Πείθεις τον εαυτό σου πως η συγκεκριμένη κατάσταση σε καλύπτει συναισθηματικά ενώ δεν έχεις σταθερή σχέση, και δεν έχεις σταθερή σχέση, αφού παύεις να την αναζητάς, ακριβώς γιατί πείθεις τον εαυτό σου πως η συγκεκριμένη σχέση αναπληρώνει την έλλειψή της. Στην πραγματικότητα, δεν το κάνει».

Χωρισμένοι κι οι δυο…
«Αν μιλάμε για δύο ενήλικες που απολαμβάνουν ο ένας την παρέα του άλλου, και καλύπτουν τις σεξουαλικές τους ανάγκες σε περιόδους που είναι ελεύθεροι και οι δύο, δεν βλέπω πού είναι το πρόβλημα», λέει η Ειρήνη, 27 ετών. «Δεν είναι απαραίτητο πως όλες οι γυναίκες βλέπουν το σεξ συναισθηματικά, όπως θέλουν να επιμένουν τα ανδρικά περιοδικά. Όπως βγαίνεις για ποτό με τον φίλο σου, πηγαίνεις σινεμά, παίζεις επιτραπέζια τα βράδια που δεν έχεις όρεξη να βγεις, έτσι κάνεις και σεξ».

Τα προνόμια της «φιλικής σχέσης με προνόμια» δεν είναι καθόλου αμελητέα για τις γενιές του millennium και της οικονομικής κρίσης που είναι πολύ απασχολημένες/ πολύ αγχωμένες/ πολύ ανασφαλείς για να επενδύσουν χρόνο και συναίσθημα σε μια «κανονική» σχέση. Πρώτο και προφανέστερο, αυτό του σεξ χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς προβληματισμούς και –το κυριότερο– χωρίς υποχρεώσεις. Κανείς εκ των δύο μελών της σχέσης δεν πρόκειται να περάσει κανένα βράδυ αγρύπνιας, αναλύοντας τα λόγια του άλλου, την κρυμμένη σημασία πίσω από αυτά, ή το πού πηγαίνει αυτή η σχέση. Κανείς εκ των δύο δεν πρόκειται να στεναχωρηθεί ή να νιώσει τύψεις επειδή ξενύχτησε στη δουλειά, ξέχασε την επέτειο τους, ή φλέρταρε στο μπαρ.

«Δεν χρειάζεται να την εντυπωσιάσεις, ξέρεις ήδη ότι της αρέσεις, αφού είστε φίλοι. Δεν χρειάζεται να είσαι τέλειος, ούτε στο κρεβάτι ούτε οπουδήποτε αλλού –ξέρει ήδη ότι δεν είσαι, και δεν την πειράζει» λέει ο Γιάννης, 25 ετών, εξηγώντας ότι «το σεξ είναι καλύτερο έτσι», χωρίς το άγχος του εντυπωσιασμού που έχεις όταν είσαι ερωτευμένος με τον άλλο.

Ένα φιλαράκι να μου πει πως μ’ αγαπάει στ’ αλήθεια…
Κανένα νόμισμα, βέβαια, δεν έχει μόνο μία πλευρά. «Δεν πιστεύω πως υπάρχει σεξ χωρίς συναισθηματικές προεκτάσεις» λέει η Ιωάννα, 30 ετών. «Με την εξαίρεση ίσως του one night stand. Αν τον ξέρεις και τον συμπαθείς τον άλλο, το σεξ σου βάζει αυτά τα συναισθήματα κάτω από μεγεθυντικό φακό. Είναι πολύ εύκολο το “είμαστε φίλοι” να γίνει στο μυαλό σου “είναι περίπλοκο” μετά από μερικά βράδια ερωτικών συνευρέσεων».

«Κοιμήθηκα με έναν παιδικό μου φίλο ένα βράδυ που μεθύσαμε. Μετά σταδιακά χαθήκαμε» λέει η Χριστίνα, 27 ετών. «Δεν είναι εύκολο να διαχειριστείς τέτοια εξέλιξη. Αυτό που λένε πως δεν χρειάζεται να αλλάξει κάτι αν δεν το θέλετε είναι ένας μεγάλος μύθος. Τη στιγμή που θα σηκωθείς από το κρεβάτι έχει ήδη αλλάξει».

Βασικοί κανόνες συμπεριφοράς
«Συνήθως αυτές οι σχέσεις δεν συνάπτονται μεταξύ πραγματικών φίλων. Αφενός διότι το πιθανότερο είναι να σου φαίνεται λίγο αιμομικτικό το σεξ με τον φίλο σου, αφετέρου διότι ρισκάρεις μελλοντικά την φιλία σας» εξηγεί η ψυχολόγος του in2life, σχετικά με τον πρώτο κανόνα της σχέσης. «Φίλος με προνόμια» μπορεί ευκολότερα –και σαφώς ασφαλέστερα– να γίνει ένας παλιός γνωστός, ο συμμαθητής από το σεμινάριο αγγειοπλαστικής ή κάποιος με τον οποίο βγήκατε μερικές φορές και υπήρχε αμοιβαία έλξη και τίποτα παραπάνω παρά ο/η κολλητός/ή ή ο/η παιδικός φίλος/φίλη.

Δεύτερος βασικός κανόνας είναι ότι το γεγονός πως δεν έχετε «κανονική» σχέση δεν δίνει σε κανέναν από τους δύο το ελεύθερο να συμπεριφέρεται σαν να πρόκειται για ένα επαναλαμβανόμενο one night stand. Αν ήταν έτσι, δεν θα χρειαζόταν να εφευρεθεί νέος όρος που να εμπεριέχει την λέξη «φιλία» ή τα παράγωγά της για να περιγράψει την σχέση. Όσο κλισέ και να ακούγονται, ο αμοιβαίος σεβασμός, η διακριτικότητα, το ενδιαφέρον για τον άλλο και η κοινή συναίνεση σε ό,τι κάνετε –από το πώς, πού και πότε κανονίζετε να συναντιέστε, μέχρι το ποιες φαντασιώσεις σας πραγματοποιείτε– είναι βασικές προϋποθέσεις για την ομαλή λειτουργία (και) αυτής της σχέσης.

Τρίτος και ίσως σπουδαιότερος κανόνας είναι πως δεν ξεκινάμε μια φιλική σχέση με προνόμια με την ελπίδα αυτή να εξελιχθεί σε κάτι άλλο. «Εννιά φορές στις δέκα, οι φίλοι με προνόμια χάνονται, είτε σταδιακά, είτε επειδή ο ένας εκ των δύο κάνει σταθερή σχέση και αποφασίζουν να ξεκόψουν» λέει η Ειρήνη. «Το καλύτερο σενάριο είναι να βρίσκεστε μετά μια φορά το δίμηνο να ανταλλάσσετε νέα, αλλά μέχρι εκεί. Το χειρότερο είναι ο ένας από τους δύο να κλαίει νυχθημερόν στους άλλους φίλους του, να παίρνει ξημερώματα τηλέφωνα τον άλλο και να κάνει σκηνές ζηλοτυπίας. Αν είσαι κτητικός εκ φύσεως, δεν ξεκινάς μια τέτοια σχέση. Δεν θα σου βγει σε καλό».