Κείμενο, φωτογραφίες: Νικόλας Γεωργιακώδης
Τους βλέπουμε παντού: Στα στενά, σε κεντρικούς δρόμους, εξοστρακισμένους από ασυνείδητους που θέλουν να παρκάρουν, σε πάρκα, έξω από χώρους διασκέδασης, ακόμα και κάτω από τα σπίτια μας. Οι μπλε κάδοι πρωτοεμφανίστηκαν το 2005 στο κέντρο και τα περίχωρα χωρίς να ξεπερνούν τους 600 σε αριθμό, για να φτάσουν να διπλασιαστούν τα τελευταία χρόνια. Οι συζητήσεις που έχουν γίνει γύρω από αυτούς είναι δεκάδες και οι επικριτές τους αρκετοί.
Ο κύριος άξονας στον οποίο βασίζεται η κριτική σχετικά με την ανακύκλωση στην Αθήνα συνοψίζεται σε μία απλή ερώτηση: Που καταλήγουν οι μπλε κάδοι; Γίνεται όντως διαχωρισμός και ανακύκλωση των υλικών που πετάμε σε αυτούς ή αντιμετωπίζονται ως απλά σκουπίδια και μεταφέρονται στις χωματερές; Έχοντας αυτές τις αντιλήψεις κατά νου, αλλά και από προσωπική περιέργεια (που τελικά δεν σκότωσε τον… ρεπόρτερ) αποφάσισα να ακολουθήσω από κοντά βήμα βήμα την διαδικασία της αποκομιδής των μπλε κάδων της Αθήνας και του αδειάσματος τους σε ιδιωτικό εργοστάσιο στον Ασπρόπυργο, όπου… 
….όντως ανακυκλώνονται (της Αθήνας τουλάχιστον). Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Κυριακή 26 Απριλίου ώρα 21:00. Έχω μόλις φτάσει στην Ιερά Οδό στην Διεύθυνση καθαριότητας, απ’ όπου ξεκινάνε τα φορτηγά της αποκομιδής. Ο υπεύθυνος κ. Αλεξάκης με ενημερώνει σχετικά με τα προγράμματα: «Τον τελευταίο χρόνο έχουν προστεθεί καινούργια προγράμματα αποκομιδής από τους Δήμους. Σε αυτό έχει συμβάλει πολύ η ευαισθητοποίηση του Δήμου Αθηναίων, αλλά και των περιχώρων. Τίποτα δεν πάει χαμένο. Αν κάποιος θέλει να ξεφορτωθεί κάποια ηλεκτρική συσκευή, μπορεί να καλέσει στο 3467720 και να έρθουν να την πάρουν». Σε ερώτηση μου για την λογική της ανακύκλωσης γενικότερα, ο κ. Αλεξάκης θεωρεί ότι πρόκειται για ένα λειτούργημα, το οποίο φυσικά συναντάει πολλά προβλήματα. "Ο κόσμος δεν ξέρει ακόμα πολλά για την ανακύκλωση με αποτέλεσμα ένα 30% των απορριμμάτων στους κάδους να είναι σκουπίδια." Το ποσοστό αυτό είναι και μεγαλύτερο σε περιοχές όπως η Κυψέλη. Στο κέντρο της Αθήνας τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα, ο κόσμος έχει μάθει τι πρέπει να πετάει και τι όχι. «Καθημερινά τρέχουν 18 δρομολόγια /προγράμματα αποκομιδής που μαζεύουν περίπου 80-100 τόνους ανακυκλώσιμου υλικού ημερησίως» 
Η ώρα έχει πάει ήδη 21:30 και επιβιβάζομαι σε ένα από τα φορτηγά. Η διαδρομή που θα ακολουθήσουμε επικεντρώνεται στο Κολωνάκι και στις γύρω περιοχές. Απ’ ότι μου λένε οι υπάλληλοι δεν θα δω πολλά πράγματα στους κάδους. Τις Κυριακές δεν έχει τόση πολλή δουλειά όσο τις καθημερινές και τα δρομολόγια τελειώνουν συνήθως πιο γρήγορα. Ξεκινάμε από Αθηνών, Αχιλλέως και Μάρνης για να φτάσουμε Χαλκοκονδύλη, Ακαδημίας και Σόλωνος. Παρατηρώ, ότι στους μεγάλους κεντρικούς δρόμους δεν υπάρχουν μπλε κάδοι. Οι περισσότεροι βρίσκονται στα στενά και είναι αρκετά λογικό: Ποιος θα περπατήσει 2 τετράγωνα για να τα ρίξει στην ανακύκλωση; Συνεχίζουμε Χαριλάου Τρικούπη, Αθηνάς, Κλαυθμώνος και Ιπποκράτους. Στην Ιπποκράτους οι κάδοι είναι γεμάτοι, αλλά όχι από ανακυκλώσιμα. Είναι τίγκα στο σκουπίδι και βρωμάνε. «Ο κόσμος βαριέται να περάσει απέναντι και να τα πετάξει στους μεταλλικούς (αυτούς που είναι για τα σκουπίδια) και τα αφήνει στους μπλε» μου λέει ο οδηγός κ. Νικολάου. Όντως, οι μπλε κάδοι που είναι ακριβώς κάτω από τις πολυκατοικίες είναι γεμάτοι από κάθε λογής σκουπίδια και ελάχιστα ανακυκλώσιμα. Αυτομάτως μου ήρθε στο μυαλό μια εικόνα που είχα δει ενός κανονικού απορριμματοφόρου να σηκώνει μπλε κάδο καμία βδομάδα πριν. Δεν άντεξα και ρώτησα τον οδηγό. Η απάντηση που πήρα ήταν σαφής: «Τις περισσότερες φορές τα οχήματα της ανακύκλωσης χαλάνε και αναγκαζόμαστε να δανειζόμαστε οχήματα της αποκομιδής. Αυτά βλέπει ο κόσμος και πιστεύει ότι οι μπλε κάδοι πάνε στις χωματερές, αλλά δεν είναι έτσι. Μας απαγορεύουν ρητά να σηκώσουμε άλλο κάδο εκτός από μπλε. Υπάρχει και νόμος». Ποιος τους επιβλέπει όμως; Λίγα μέτρα πιο κάτω στην Βασιλίσσης Σοφίας ένας κύριος με πουκάμισο και ασύρματο μου έλυσε την απορία. Ήταν ο υπεύθυνος που τσέκαρε ότι όλα τα δρομολόγια γίνονταν κανονικά. Έλεγχε ότι όλοι οι κάδοι έχουν αδειάσει στους δρόμους της αρμοδιότητάς του και ότι δεν έχει παρακαμφθεί κανείς.
Η διαδρομή συνεχίζει προς την Ριζάρη στο πολεμικό μουσείο, Ρηγίλλης και Ζάππειο, όπου οι μεταλλικοί κάδοι είναι γεμάτοι…. χαρτόνια. Οι μπλε άδειοι! Αναγκαστικά οι υπάλληλοι μεταφέρουν τα χαρτόνια και τις συσκευασίες στους μπλε και μετά τους αδειάζουν στο όχημα. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω απαγορεύεται να σηκώσουν μεταλλικό κάδο. Συνεχίζουμε Πατριάρχου Ιωακείμ, Μαρασλή στο Ευαγγελισμό, Καραγιώργη Σερβίας Κολοκοτρώνη και Φιλελλήνων. Ο οδηγός μου λέει ότι τα πολυκαταστήματα βοηθάνε πολύ στην διαδικασία. Πακετάρουν ξεχωριστά τα χαρτόνια από τις συσκευασίες σε δέματα, ενώ μάλιστα γνωστή αλυσίδα καλλυντικών έχει και ειδικό εργοστάσιο που τα φτιάχνει σε «πακέτα» διευκολύνοντας έτσι την διαδικασία της αποκομιδής. Τελευταίος προορισμός η Μητροπόλεως στο Μοναστηράκι, όπου και εκεί αδειάζονται κανονικά οι κάδοι. 
Το δρομολόγιο τελειώνει και κινούμαστε προς το εργοστάσιο στον Ασπρόπυργο όπου τα φορτηγά ξεφορτώνουν. Ομολογώ πως έχω αρκετή περιέργεια να δω από κοντά την διαδικασία αν και είναι ήδη περασμένα μεσάνυχτα. Φτάνουμε στην εταιρεία General Recycle S.A. (Γενική Ανακυκλώσεως) και μπαίνουμε από την κεντρική πύλη με το φορτηγό. Εκεί υπάρχουν και άλλα οχήματα που αφήνουν το φορτίο τους αφού πρώτα το ζυγίσουν σε μια ειδική πλατφόρμα-ζυγαριά. Το εσωτερικό του εργοστασίου αν και φωταγωγημένο δεν ήταν προσβάσιμο, οπότε αποφάσισα να το επισκεφτώ μια από τις επομένες μέρες.
Έπειτα από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες να συνεννοηθώ με τους υπεύθυνους, εν τέλει κατάφερα να κλείσω ραντεβού για μία εκ νέου επίσκεψη στο εργοστάσιο (μέρα αυτήν την φορά), όπου θα μπορούσα να δω από κοντά την διαδικασία διαχωρισμού των ανακυκλώσιμων υλικών, καθώς και για την μετατροπή τους σε πρώτες ύλες (χαρτί, αλουμίνιο, πλαστικό, γυαλί). Η 2η επίσκεψη έγινε έναν μήνα μετά(!) και ήταν άκρως ενδιαφέρουσα. Μίλησα με τον υπεύθυνο κ. Γιάννη Καπνιά, ο οποίος μου έκανε μια λεπτομερή «ξενάγηση» σε όλους τους χώρους του εργοστασίου, το οποίο ξεκίνησε να λειτουργεί από πέρσι τον Μάρτιο. Ξεκινήσαμε από την κεντρική αλάνα, όπου στοιβάζονται όλα τα περιεχόμενα των οχημάτων αποκομιδής. Εκεί επικρατούσε ο πανικός. Σίδερα, λάμες, σακούλες, σκουπίδια, χαλιά, κουρτίνες και ο, τι άλλο μπορεί να βάλει το μυαλό σας υπήρχαν στοιβαγμένα στην είσοδο. Η μυρωδιά αποπνικτική. «Ο κόσμος δεν έχει μάθει ακόμα τι ακριβώς πρέπει να πετάει μέσα στους μπλε κάδους. Οποιαδήποτε συσκευασία πρέπει πρώτα να ξεπλένεται και μετά να πετιέται» μου λέει ο κ. Καπνιάς. Λογικό ακούγεται, αλλά ποιος το κάνει; Δυστυχώς λίγοι. Περίπου 600 τόνοι την μέρα έρχονται στο εργοστάσιο και διαχωρίζονται σε επιμέρους υλικά. 
Φοράω κράνος και μάσκα και μπαίνω μέσα στο εργοστάσιο. Το πρώτο στάδιο της διαλογής γίνεται χειροκίνητα (τα γυαλιά φεύγουν και πάνε αλλού) και ξεχωρίζονται τα υλικά σε τρεις κυλιόμενες ταινίες. Στο 2ο στάδιο τα υλικά περνάνε μέσα από ένα μηχάνημα που ονομάζεται Πρόμελ, όπου απομακρύνεται το χώμα με την βοήθεια ενός ειδικού κόσκινου. Λίγο πιο κάτω ένα Βαλλιστικό μηχάνημα με 2 μεγάλα πέδιλα να αναπηδούν ξεχωρίζει τις βαριές από τις ελαφριές συσκευασίες, οι οποίες συνεχίζουν την πορεία τους προς τους οπτικούς διαχωριστές και τους μαγνήτες. Οι μαγνήτες «τραβάνε» οτιδήποτε μεταλλικό και αφήνουν τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα να συνεχίσουν στους οπτικούς διαχωριστές. Αυτοί «διαβάζουν» και αναγνωρίζουν το είδος του πλαστικού (PET, πολυπροπυλένιο και ένα σωρό άλλα) και τα προωθούν σε ειδικές πρέσες, όπου και βγαίνουν στην μορφή μεγάλων κύβων και στοιβάζονται κατά είδος. (Βλ. Gallery) Η αλήθεια είναι πως εντυπωσιάστηκα από την τεχνολογία και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται ο διαχωρισμός. Μέχρι πρότινος πίστευα ότι τα πράγματα ήταν πολύ πιο απλά. 
Λίγο πιο πέρα στο εργοστάσιο επεξεργασίας του γυαλιού η ατμόσφαιρα είναι διαφορετική. Αρκετή σκόνη, αλλά και ακόμα πιο εξελιγμένα μηχανήματα «κάνουν παιχνίδι» μετατρέποντας μπουκάλια σε ανακυκλώσιμο υλικό μέσω μιας πολύπλοκης διαδικασίας, την οποία ο υπεύθυνος κ. Νίκος Μαλτάς προσπάθησε να μου εξηγήσει όσο πιο απλά μπορούσε. Το γυαλί θρυμματίζεται, αποβάλλονται τα μη εκμεταλλεύσιμα υλικά (κεραμικά, σκουπίδια), κοσκινίζεται, περνάει από χειροδιαλογή, οπτικούς διαχωριστές και ένα σωρό άλλα πολύπλοκα μηχανήματα που ξεχωρίζουν το χρώμα και το υλικό του για να καταλήξει να βγαίνει από την πίσω πλευρά του εργοστασίου σε τρεις μορφές: Mixed, 95% καθαρό και σπασμένο σε πολύ μικρά κομμάτια. Οι 2 πρώτες μορφές είναι εκμεταλλεύσιμες και μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν (τα ανώτατα αποδεκτά όρια καθαρότητας είναι 99.3%), η τρίτη μορφή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς το παρόν, αν και όπως με πληροφόρησε ο κ. Μαλτάς γίνονται ακόμα έρευνες. Φεύγοντας από τον χώρο του γυαλιού παρατήρησα ότι ένα καινούργιο κτίριο χτιζόταν. Όπως πληροφορήθηκα, πρόκειται για νέο εργοστασιακό χώρο ο οποίος θα μετατρέπει τα υπολείμματα του εργοστασίου σε καύσιμη ύλη. Ενδιαφέρον.
Όπως δείχνουν τα πράγματα δουλειά να γίνεται. Έστω και μετ' εμποδίων. Εμποδίων όμως, που οφείλονται αποκλειστικά και μόνο σε εμάς τους πολίτες. Που πετάμε ό,τι νομίζουμε πως μπορεί να ανακυκλωθεί. Που πετάμε συσκευασίες με υπολείμματα τροφών. Που βαριόμαστε να περάσουμε απέναντι τον δρόμο και να αφήσουμε τα σκουπίδια στους μεταλλικούς κάδους. Που για να βρούμε θέση πάρκινγκ την "δημιουργούμε" μετακινώντας τους κάδους όπου μας καπνίσει (κοντά στον Ευαγγελισμό έλειπαν δύο κάδοι!). Που αν και είμαστε ευαισθητοποιημένοι στον "πράσινο" τρόπο ζωής, κάπου στις λεπτομέρειες το χάνουμε.
Δεν είναι άλλωστε και τόσο δύσκολο, οι εντολές είναι απλές: ΜΟΝΟ συσκευασίες από αυτές που αναγράφονται ΕΜΦΑΝΕΣΤΑΤΑ πάνω στους μπλε κάδους, ΟΧΙ με υπολείμματα τροφών, ΌΧΙ σε δεμένες σακούλες, όχι χαλιά, κουρτίνες, παπλώματα, χόρτα και ό,τι κατεβάσει το μυαλό μας στους μπλε κάδους.
Καιρός να κάνουμε την ανακύκλωση συνήθεια και τρόπο ζωής. Όχι "αγγαρεία" προσαρμοσμένη στα μέτρα μας.
Ευχαριστούμε πολύ τον Δήμο Αθηναίων και την Γενική Ανακυκλώσεως για την συνεργασία τους στην πραγμάτωση του ρεπορτάζ.
