Ταινίες, κόμικς και βιβλία για να καταλάβεις τι συμβαίνει στο Ιράν
Έξι ταινίες, τέσσερα βιβλία και ένα κόμικ που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις τι ακριβώς γίνεται αυτές τις μέρες στο Ιράν.
της Ηρώς Κουνάδη
Αυτό που συμβαίνει στο Ιράν μοιάζει πολύ με επανάσταση. Ο θάνατος της 22χρονης Μαχσά Αμινί, την οποία συνέλαβε και ξυλοκόπησε η Αστυνομία των Ηθών στις 16 Σεπτεμβρίου επειδή φαίνονταν τα μαλλιά της έξω από την μαντήλα της, ξεσήκωσε ένα γιγάντιο κύμα διαμαρτυριών που έχει μέχρι στιγμής αψηφήσει τόσο τις απειλές των αρχών, πως δεν θα υπάρξει καμία επιείκεια στους διαδηλωτές, όσο και τον αριθμό των θανάτων διαδηλωτών, οι οποίοι αυτή τη στιγμή ανέρχονται στους 92 σύμφωνα με το Πρακτορείο Anadolu.
Ενάντια σε τι διαμαρτύρονται; Στην υποχρεωτικότητα του χιτζάμπ, της μαντήλας δηλαδή, που καθιέρωσαν το 1981 οι ιρανικές αρχές, δύο χρόνια αφότου η Ισλαμική Επανάσταση ανέτρεψε το καθεστώς του Σάχη (τη φιλοαμερικανική βασιλεία, να τα λέμε απλά) και επέβαλλε μια σειρά αυστηρών κανόνων στο ντύσιμο των γυναικών, τους οποίους έχουμε ξαναναλύσει εδώ. Δεν είναι θέμα κουλτούρας, είναι νόμος του κράτους. Δεν είναι καν θέμα θρησκείας. Αν ήταν, θα εξαιρούνταν της υποχρέωσης οι πιστές του Ζωροαστρισμού, της αρχαίας πέρσικης θρησκείας που είναι η μόνη άλλη θρησκεία που αναγνωρίζει επίσημα η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, πέραν του Ισλάμ. Δεν εξαιρούνται.
Αυτά είναι, με πολύ λίγα λόγια, τα βασικά που πρέπει να ξέρεις για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο Ιράν. Αν θέλεις να εντρυφήσεις λίγο παραπάνω, η τέχνη έχει τις απαντήσεις που ψάχνεις.
Οι ταινίες…
Το Ένας Δράκος Έρχεται του Μάνι Χαγκίγκι θα σε μεταφέρει στο Ιράν της δεκαετίας του ’60, πριν την Ισλαμική Επανάσταση δηλαδή, για να σου μιλήσει εύγλωττα για την (ανα)κατασκευή της αλήθειας και της ιστορικής μνήμης.
Τα Μυστικά της Τεχεράνης του Αλί Σουζαντέ είναι ένα συγκλονιστικό animation για τρεις παράλληλες ιστορίες αγάπης, απόδρασης και εκμετάλλευσης γυναικών στη σύγχρονη Τεχεράνη όπου το σεξ και η επιθυμία είναι ταμπού.
Ο Εμποράκος, όπως και οι υπόλοιπες ταινίες του Ασγκάρ Φαραντί, είναι μια αλληγορία για το σύγχρονο Ιράν, μέσα από την ιστορία ενός ζευγαριού που μετακομίζει από το διαμέρισμά του στην Τεχεράνη σε ένα άλλο.
Το Ένας ακέραιος άνθρωπος του Μοχάμαντ Ρασούλοφ μιλά για τη διαφθορά του ιρανικού κράτους, μέσα από την ιστορία ενός άνδρα που μετακομίζει με την οικογένειά του από την Τεχεράνη στην ιρανική επαρχία, όπου έρχεται αντιμέτωπος ακριβώς με το ίδιο σύστημα από το οποίο προσπαθεί να ξεφύγει.
(*) όλες τις παραπάνω ταινίες τις βρίσκεις στο Cinobo.
Το Η Κλεμμένη μου Επανάσταση είναι ένα ντοκιμαντέρ της Ναχίντ Πέρσον η οποία κατάφερε να διαφύγει από το Ιράν, μετά την πολιτική δίωξη που στοίχισε την ζωή του αδερφού της. Το βρίσκεις στο Netflix.
Και τέλος, αν και δεν υπάρχει στις πλατφόρμες, το Ταξί του Τζαφάρ Παναχί, ο οποίος διώκεται άγρια από τις ιρανικές αρχές για τις ταινίες του, αν καταφέρεις να το βρεις, να το δεις οπωσδήποτε. Είναι μια διαφωτιστική ματιά στη σύγχρονη Τεχεράνη, στην οποία ο σκηνοθέτης υποδύεται τον ταξιτζή και πιάνει κουβέντα με τους επιβάτες του για τις κοινωνικές προκλήσεις στο σημερινό Ιράν.
Τα βιβλία (και το κόμικ)…
Το Περσέπολις της Μαργιάν Σατραπί είναι η υπέροχη, γλυκόπικρη εξιστόρηση των παιδικών της χρόνων λίγο πριν και αμέσως μετά την ανατροπή του Σάχη, σε ένα ασπρόμαυρο κόμικ που λέει πολλά περισσότερα απ’ όσα θα φανταζόσουν ποτέ ότι μπορεί να πει ένα κόμικ.
Το Λογοκρίνοντας μια ιρανική ερωτική ιστορία του Μαντανιπούρ Σαχριάρ είναι, με μια πρώτη ματιά, η ιστορία δύο ερωτευμένων στην Τεχεράνη, και με μια δεύτερη ο ατελείωτος παραλογισμός των απαγορεύσεων στο σύγχρονο Ιράν. Κυκλοφορούσε από τις Εκδόσεις Πατάκη, έχει εξαντληθεί, μπορείς όμως να το βρεις στο Metabook.
Το Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη της Αζάρ Ναφίζι είναι… αυτό που λέει το όνομά του, η εξιστόρηση μιας παρέας φοιτητριών που μαζεύονται σε σπίτια για να διαβάσουν απαγορευμένη από το καθεστώς λογοτεχνία, τα πρώτα χρόνια μετά την Ισλαμική Επανάσταση. Το βιβλίο είναι εξαντλημένο, αλλά το βρίσκεις στο Metabook.
Η Φυλακισμένη της Τεχεράνης της Μαρίνα Νεμάτ είναι η ιστορία μιας 16χρονης που καταδικάζεται σε θάνατο για «πολιτικά εγκλήματα» επειδή συμμετείχε σε διαμαρτυρίες ενάντια στην αλλαγή της διδακτέας ύλης στα σχολεία. Στη φυλακή, την ερωτεύεται ο ανακριτής της, ο οποίος θα την αναγκάσει να ασπαστεί το Ισλάμ και να τον παντρευτεί. Κι αυτό εξαντλημένο, αλλά διαθέσιμο στο Metabook.
Το Ποτέ χωρίς την κόρη μου της Μπέτυ Μαχμουντί πιθανότατα το ξέρεις, υπήρξε best seller στα 90s. Είναι η αληθινή ιστορία της συγγραφέα η οποία, παντρεμένη με Ιρανό στην Αμερική, βρίσκεται εγκλωβισμένη στο Ιράν όταν ο σύζυγός της εκδηλώνεται ως φανατικός ισλαμιστής σε ένα οικογενειακό ταξίδι με την κόρη τους, και αρνείται να τις αφήσει να φύγουν.
Αυτό που συμβαίνει στο Ιράν μοιάζει πολύ με επανάσταση. Ο θάνατος της 22χρονης Μαχσά Αμινί, την οποία συνέλαβε και ξυλοκόπησε η Αστυνομία των Ηθών στις 16 Σεπτεμβρίου επειδή φαίνονταν τα μαλλιά της έξω από την μαντήλα της, ξεσήκωσε ένα γιγάντιο κύμα διαμαρτυριών που έχει μέχρι στιγμής αψηφήσει τόσο τις απειλές των αρχών, πως δεν θα υπάρξει καμία επιείκεια στους διαδηλωτές, όσο και τον αριθμό των θανάτων διαδηλωτών, οι οποίοι αυτή τη στιγμή ανέρχονται στους 92 σύμφωνα με το Πρακτορείο Anadolu.
Ενάντια σε τι διαμαρτύρονται; Στην υποχρεωτικότητα του χιτζάμπ, της μαντήλας δηλαδή, που καθιέρωσαν το 1981 οι ιρανικές αρχές, δύο χρόνια αφότου η Ισλαμική Επανάσταση ανέτρεψε το καθεστώς του Σάχη (τη φιλοαμερικανική βασιλεία, να τα λέμε απλά) και επέβαλλε μια σειρά αυστηρών κανόνων στο ντύσιμο των γυναικών, τους οποίους έχουμε ξαναναλύσει εδώ. Δεν είναι θέμα κουλτούρας, είναι νόμος του κράτους. Δεν είναι καν θέμα θρησκείας. Αν ήταν, θα εξαιρούνταν της υποχρέωσης οι πιστές του Ζωροαστρισμού, της αρχαίας πέρσικης θρησκείας που είναι η μόνη άλλη θρησκεία που αναγνωρίζει επίσημα η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, πέραν του Ισλάμ. Δεν εξαιρούνται.
Αυτά είναι, με πολύ λίγα λόγια, τα βασικά που πρέπει να ξέρεις για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο Ιράν. Αν θέλεις να εντρυφήσεις λίγο παραπάνω, η τέχνη έχει τις απαντήσεις που ψάχνεις.
Οι ταινίες…
Το Ένας Δράκος Έρχεται του Μάνι Χαγκίγκι θα σε μεταφέρει στο Ιράν της δεκαετίας του ’60, πριν την Ισλαμική Επανάσταση δηλαδή, για να σου μιλήσει εύγλωττα για την (ανα)κατασκευή της αλήθειας και της ιστορικής μνήμης.
Τα Μυστικά της Τεχεράνης του Αλί Σουζαντέ είναι ένα συγκλονιστικό animation για τρεις παράλληλες ιστορίες αγάπης, απόδρασης και εκμετάλλευσης γυναικών στη σύγχρονη Τεχεράνη όπου το σεξ και η επιθυμία είναι ταμπού.
Ο Εμποράκος, όπως και οι υπόλοιπες ταινίες του Ασγκάρ Φαραντί, είναι μια αλληγορία για το σύγχρονο Ιράν, μέσα από την ιστορία ενός ζευγαριού που μετακομίζει από το διαμέρισμά του στην Τεχεράνη σε ένα άλλο.
Το Ένας ακέραιος άνθρωπος του Μοχάμαντ Ρασούλοφ μιλά για τη διαφθορά του ιρανικού κράτους, μέσα από την ιστορία ενός άνδρα που μετακομίζει με την οικογένειά του από την Τεχεράνη στην ιρανική επαρχία, όπου έρχεται αντιμέτωπος ακριβώς με το ίδιο σύστημα από το οποίο προσπαθεί να ξεφύγει.
(*) όλες τις παραπάνω ταινίες τις βρίσκεις στο Cinobo.
Το Η Κλεμμένη μου Επανάσταση είναι ένα ντοκιμαντέρ της Ναχίντ Πέρσον η οποία κατάφερε να διαφύγει από το Ιράν, μετά την πολιτική δίωξη που στοίχισε την ζωή του αδερφού της. Το βρίσκεις στο Netflix.
Και τέλος, αν και δεν υπάρχει στις πλατφόρμες, το Ταξί του Τζαφάρ Παναχί, ο οποίος διώκεται άγρια από τις ιρανικές αρχές για τις ταινίες του, αν καταφέρεις να το βρεις, να το δεις οπωσδήποτε. Είναι μια διαφωτιστική ματιά στη σύγχρονη Τεχεράνη, στην οποία ο σκηνοθέτης υποδύεται τον ταξιτζή και πιάνει κουβέντα με τους επιβάτες του για τις κοινωνικές προκλήσεις στο σημερινό Ιράν.
Τα βιβλία (και το κόμικ)…
Το Περσέπολις της Μαργιάν Σατραπί είναι η υπέροχη, γλυκόπικρη εξιστόρηση των παιδικών της χρόνων λίγο πριν και αμέσως μετά την ανατροπή του Σάχη, σε ένα ασπρόμαυρο κόμικ που λέει πολλά περισσότερα απ’ όσα θα φανταζόσουν ποτέ ότι μπορεί να πει ένα κόμικ.
Το Λογοκρίνοντας μια ιρανική ερωτική ιστορία του Μαντανιπούρ Σαχριάρ είναι, με μια πρώτη ματιά, η ιστορία δύο ερωτευμένων στην Τεχεράνη, και με μια δεύτερη ο ατελείωτος παραλογισμός των απαγορεύσεων στο σύγχρονο Ιράν. Κυκλοφορούσε από τις Εκδόσεις Πατάκη, έχει εξαντληθεί, μπορείς όμως να το βρεις στο Metabook.
Το Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη της Αζάρ Ναφίζι είναι… αυτό που λέει το όνομά του, η εξιστόρηση μιας παρέας φοιτητριών που μαζεύονται σε σπίτια για να διαβάσουν απαγορευμένη από το καθεστώς λογοτεχνία, τα πρώτα χρόνια μετά την Ισλαμική Επανάσταση. Το βιβλίο είναι εξαντλημένο, αλλά το βρίσκεις στο Metabook.
Η Φυλακισμένη της Τεχεράνης της Μαρίνα Νεμάτ είναι η ιστορία μιας 16χρονης που καταδικάζεται σε θάνατο για «πολιτικά εγκλήματα» επειδή συμμετείχε σε διαμαρτυρίες ενάντια στην αλλαγή της διδακτέας ύλης στα σχολεία. Στη φυλακή, την ερωτεύεται ο ανακριτής της, ο οποίος θα την αναγκάσει να ασπαστεί το Ισλάμ και να τον παντρευτεί. Κι αυτό εξαντλημένο, αλλά διαθέσιμο στο Metabook.
Το Ποτέ χωρίς την κόρη μου της Μπέτυ Μαχμουντί πιθανότατα το ξέρεις, υπήρξε best seller στα 90s. Είναι η αληθινή ιστορία της συγγραφέα η οποία, παντρεμένη με Ιρανό στην Αμερική, βρίσκεται εγκλωβισμένη στο Ιράν όταν ο σύζυγός της εκδηλώνεται ως φανατικός ισλαμιστής σε ένα οικογενειακό ταξίδι με την κόρη τους, και αρνείται να τις αφήσει να φύγουν.
