Μήπως τα ρούχα σου κάνουν κακό στον πλανήτη;
Για να δημιουργηθεί ένα βαμβακερό μπλουζάκι χρειάζεται τόσο νερό όσο θα έπινε ένας άνθρωπος σε δυόμιση χρόνια: 2.700 λίτρα. Σε σοκάραμε; Και πού είσαι ακόμα.
της Ηρώς Κουνάδη
Το λεγόμενο fast fashion, τα πάμφθηνα ρούχα που αγοράζεις από τις γνωστές μεγάλες αλυσίδες που (δύσκολα το συνειδητοποιείς) πριν από είκοσι χρόνια δεν υπήρχαν, παράγει αυτή τη στιγμή που μιλάμε 80 δισεκατομμύρια ρούχα τον χρόνο. Αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερα από 10 ρούχα για κάθε άνθρωπο επάνω στον πλανήτη. Τον χρόνο, επαναλαμβάνουμε.
Σύμφωνα με τις λιγότερο απαισιόδοξες εκτιμήσεις, καθένα από αυτά τα ρούχα φοριέται δέκα φορές πριν καταλήξει σε μια χωματερή να μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα καθώς καίγεται ή αποσυντίθεται αργά. Κι όταν λέμε αργά, εννοούμε πολύ αργά: Αναλόγως το ύφασμα, κάποια ρούχα θα χρειαστούν έως και 200 χρόνια για να αποσυντεθούν πλήρως.
«Ωραία, να τα ανακυκλώνουμε τότε» σε ακούμε να λες, μόνο που τα υλικά τους είναι τέτοια που τις περισσότερες φορές δεν επιτρέπουν την ανακύκλωση –η δε ποιότητα είναι τόσο χαμηλή, ακριβώς για να διατηρηθεί χαμηλό και το κόστος, που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τα πετάνε επειδή τα βαρέθηκαν, αλλά επειδή τους χάλασαν. Οπότε πάει και η ιδέα να τα ανταλλάξεις ή να τα χαρίσεις σε κάποιον άλλον.
Μετά, έχουμε και το πρόβλημα με τον πολυεστέρα και το νάιλον, δύο υλικά που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στη λεγόμενη fast fashion (τσέκαρε τα ρούχα σου, έχεις σίγουρα μερικά που γράφουν στο καρτελάκι τους 100% polyester) και τα οποία απελευθερώνουν έως και 700.000 μικροΐνες σε κάθε πλύσιμο. Το καθένα. Οι μικροΐνες αυτές είναι μικροσκοπικά κομματάκια πλαστικού, τα οποία καταλήγουν στην θάλασσα για να φαγωθούν από υδρόβιους οργανισμούς, του οποίους θα φάνε μετά τα ψάρια, τα οποία θα φάμε μετά εμείς. Αν μέχρι τώρα πίστευες ότι το μόνο πρόβλημα με το πλαστικό στις θάλασσες είναι ότι παγιδεύονται οι χελωνίτσες στις πλαστικές σακούλες, μπορείς να γελάσεις πικρά. Ό,τι κάνουμε στον πλανήτη επιστρέφει πάντα με κάποιον τρόπο στον οργανισμό μας.
Να συνεχίσουμε; Σχεδόν όλα τα ρούχα που αγοράζουμε φτηνά φτιάχνονται στην Κίνα, το Μπαγκλαντές και την Ινδία, τρεις χώρες που χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά άνθρακα για να παράγουν ενέργεια. Σύμφωνα με τις μελέτες, αν η συγκεκριμένη βιομηχανία συνεχίσει με τους σημερινούς ρυθμούς της, το 2050 θα είναι υπεύθυνη για το 25% όλων των εκπομπών ρύπων του πλανήτη.
Επίσης, δύο από τα δημοφιλέστερα υφάσματά της, το rayon και η βισκόζη, φτιάχνονται από ίνες ξύλου, πράγμα που προκαλεί όπως φαντάζεσαι μεγάλες απώλειες στα δάση της Γης. Χιλιάδες στρέμματα τροπικών δασών αποψιλώνονται κάθε χρόνο για να αντικατασταθούν από φυτείες δέντρων που καλλιεργούνται με αποκλειστικό σκοπό την παραγωγή αυτών των υφασμάτων, προκαλώντας τεράστιο πρόβλημα τόσο στην παραγωγή οξυγόνου του πλανήτη, όσο και στις κοινότητες ιθαγενών που ζουν στα τροπικά δάση.
Και όλα αυτά, χωρίς καν να πιάσουμε τα κοινωνικά ζητήματα της λεγόμενης fast fashion: την παιδική εργασία, τις άθλιες συνθήκες, τους ανθρώπους που αμείβονται με 1 δολάριο τον μήνα για να φτιάχνουν ρούχα 17 ώρες την ημέρα.
Προφανώς, δεν τα λέμε όλα αυτά για να σου χαλάσουμε τη μέρα, αλλά για να αναλάβεις δράση. Η λύση υπάρχει, λέγεται ηθική μόδα, και γίνεται όλο και δημοφιλέστερη τα τελευταία χρόνια. Ναι, τα ρούχα της κοστίζουν περισσότερο από τα αντίστοιχα των μεγάλων πάμφθηνων αλυσίδων, όμως δεν θα σου χαλάσουν του χρόνου για να αναγκαστείς να πάρεις άλλα. Στο κάτω-κάτω, σκέψου το και σαν οικονομία χρόνου: Θέλεις να τραβιέσαι κάθε καλοκαίρι στα μαγαζιά για να πάρεις ένα λευκό t-shirt με 5€, ή να αγοράσεις ένα με 20€ και να το φοράς για τα επόμενα δέκα καλοκαίρια; Αν δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις, εδώ σου έχουμε έξι από τις αγαπημένες μας διευθύνσεις ηθικής μόδας σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Το λεγόμενο fast fashion, τα πάμφθηνα ρούχα που αγοράζεις από τις γνωστές μεγάλες αλυσίδες που (δύσκολα το συνειδητοποιείς) πριν από είκοσι χρόνια δεν υπήρχαν, παράγει αυτή τη στιγμή που μιλάμε 80 δισεκατομμύρια ρούχα τον χρόνο. Αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερα από 10 ρούχα για κάθε άνθρωπο επάνω στον πλανήτη. Τον χρόνο, επαναλαμβάνουμε.
Σύμφωνα με τις λιγότερο απαισιόδοξες εκτιμήσεις, καθένα από αυτά τα ρούχα φοριέται δέκα φορές πριν καταλήξει σε μια χωματερή να μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα καθώς καίγεται ή αποσυντίθεται αργά. Κι όταν λέμε αργά, εννοούμε πολύ αργά: Αναλόγως το ύφασμα, κάποια ρούχα θα χρειαστούν έως και 200 χρόνια για να αποσυντεθούν πλήρως.
«Ωραία, να τα ανακυκλώνουμε τότε» σε ακούμε να λες, μόνο που τα υλικά τους είναι τέτοια που τις περισσότερες φορές δεν επιτρέπουν την ανακύκλωση –η δε ποιότητα είναι τόσο χαμηλή, ακριβώς για να διατηρηθεί χαμηλό και το κόστος, που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τα πετάνε επειδή τα βαρέθηκαν, αλλά επειδή τους χάλασαν. Οπότε πάει και η ιδέα να τα ανταλλάξεις ή να τα χαρίσεις σε κάποιον άλλον.
Μετά, έχουμε και το πρόβλημα με τον πολυεστέρα και το νάιλον, δύο υλικά που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στη λεγόμενη fast fashion (τσέκαρε τα ρούχα σου, έχεις σίγουρα μερικά που γράφουν στο καρτελάκι τους 100% polyester) και τα οποία απελευθερώνουν έως και 700.000 μικροΐνες σε κάθε πλύσιμο. Το καθένα. Οι μικροΐνες αυτές είναι μικροσκοπικά κομματάκια πλαστικού, τα οποία καταλήγουν στην θάλασσα για να φαγωθούν από υδρόβιους οργανισμούς, του οποίους θα φάνε μετά τα ψάρια, τα οποία θα φάμε μετά εμείς. Αν μέχρι τώρα πίστευες ότι το μόνο πρόβλημα με το πλαστικό στις θάλασσες είναι ότι παγιδεύονται οι χελωνίτσες στις πλαστικές σακούλες, μπορείς να γελάσεις πικρά. Ό,τι κάνουμε στον πλανήτη επιστρέφει πάντα με κάποιον τρόπο στον οργανισμό μας.
Να συνεχίσουμε; Σχεδόν όλα τα ρούχα που αγοράζουμε φτηνά φτιάχνονται στην Κίνα, το Μπαγκλαντές και την Ινδία, τρεις χώρες που χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά άνθρακα για να παράγουν ενέργεια. Σύμφωνα με τις μελέτες, αν η συγκεκριμένη βιομηχανία συνεχίσει με τους σημερινούς ρυθμούς της, το 2050 θα είναι υπεύθυνη για το 25% όλων των εκπομπών ρύπων του πλανήτη.
Επίσης, δύο από τα δημοφιλέστερα υφάσματά της, το rayon και η βισκόζη, φτιάχνονται από ίνες ξύλου, πράγμα που προκαλεί όπως φαντάζεσαι μεγάλες απώλειες στα δάση της Γης. Χιλιάδες στρέμματα τροπικών δασών αποψιλώνονται κάθε χρόνο για να αντικατασταθούν από φυτείες δέντρων που καλλιεργούνται με αποκλειστικό σκοπό την παραγωγή αυτών των υφασμάτων, προκαλώντας τεράστιο πρόβλημα τόσο στην παραγωγή οξυγόνου του πλανήτη, όσο και στις κοινότητες ιθαγενών που ζουν στα τροπικά δάση.
Και όλα αυτά, χωρίς καν να πιάσουμε τα κοινωνικά ζητήματα της λεγόμενης fast fashion: την παιδική εργασία, τις άθλιες συνθήκες, τους ανθρώπους που αμείβονται με 1 δολάριο τον μήνα για να φτιάχνουν ρούχα 17 ώρες την ημέρα.
Προφανώς, δεν τα λέμε όλα αυτά για να σου χαλάσουμε τη μέρα, αλλά για να αναλάβεις δράση. Η λύση υπάρχει, λέγεται ηθική μόδα, και γίνεται όλο και δημοφιλέστερη τα τελευταία χρόνια. Ναι, τα ρούχα της κοστίζουν περισσότερο από τα αντίστοιχα των μεγάλων πάμφθηνων αλυσίδων, όμως δεν θα σου χαλάσουν του χρόνου για να αναγκαστείς να πάρεις άλλα. Στο κάτω-κάτω, σκέψου το και σαν οικονομία χρόνου: Θέλεις να τραβιέσαι κάθε καλοκαίρι στα μαγαζιά για να πάρεις ένα λευκό t-shirt με 5€, ή να αγοράσεις ένα με 20€ και να το φοράς για τα επόμενα δέκα καλοκαίρια; Αν δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις, εδώ σου έχουμε έξι από τις αγαπημένες μας διευθύνσεις ηθικής μόδας σε Ελλάδα και εξωτερικό.
