Μάθετε τα μυστικά του τέλειου ψέματος, όχι για να τα χρησιμοποιήσετε, αλλά για να εντοπίζετε τους ψεύτες. Ειλικρινά!
Παλαιότερο των 360 ημερών
Αν υποστηρίζατε ότι υπάρχει κάποιος που δεν λέει ψέματα, μάλλον λέτε (άλλο ένα από αυτά τα) ψέματα. Βέβαια, υπάρχουν ψέματα πολλών ειδών: Αν για παράδειγμα ξεστομίσεις πράγματα που δεν ισχύουν στο δικαστήριο, πρόκειται για ψέμα που τιμωρείται από το νόμο. Αν όμως πρόκειται για την σύντροφό σου, που επιζητά απεγνωσμένα μια καλή κουβέντα για να τονωθεί η αυτοπεποίθησή της σε μια δύσκολη γι’ αυτήν περίοδο, τότε η απάντηση στο ερώτημα «πώς είναι το νέο μου κούρεμα;», επιβάλλεται να είναι αποθεωτική, ακόμη κι αν τα μαλλιά της μοιάζουν κάπως έτσι.
Υπάρχουν, με άλλα λόγια τα ψέματα που όλοι εξαιτίας των συνθηκών και για τους δικούς του λόγους ο καθένας, αναγκαζόμαστε να πούμε. Και υπάρχει ο τρόπος να τα τελειοποιήσουμε, ακολουθώντας τους παρακάτω «κανόνες». Ή, αν δούμε το ζήτημα αντίστροφα, να εντοπίζουμε αποτελεσματικότερα τους Πινόκιο ανάμεσά μας.
*Η αιτία Για να πείτε ένα ψέμα, πρέπει να έχετε τους κατάλληλους λόγους να το κάνετε. Διαφορετικά, περνάτε στο επίπεδο του «παθολογικού ψεύτη», που λέει ψέματα με το παραμικρό, χωρίς κανένα λόγο. Για να είναι αποτελεσματικό το ψέμα, πρέπει να εκστομίζεται μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο. Πρέπει με άλλα λόγια, να λέτε όσο λιγότερα ψέματα γίνεται, για να γίνει πιο πιστευτό το ψέμα που τελικά θα χρησιμοποιήσετε.
*Προετοιμάστε το έδαφος Μην περιμένετε μέχρι τη στιγμή που θα ανάψει πάνω σας η «λάμπα της ανάκρισης» για να συνθέσετε τις πτυχές του ψέματος. Μια μελέτη του ψυχολόγου Bill Flanagan το 1990 έδειξε ότι οι ψεύτες που είχαν σκεφτεί εκ των προτέρων τις λεπτομέρειες των αναληθών ιστοριών τους είχαν καλύτερα αποτελέσματα.
*Χρησιμοποιήστε δόσεις αλήθειας Τα ψέματα που ξεμπροστιάζονται δυσκολότερα είναι εκείνα που δεν είναι ακριβώς ψέματα. Είναι εκείνα που εμπεριέχουν την αλήθεια, δοσμένη με διαφορετική οπτική σε σχέση με το πώς έγιναν τα πράγματα στην πραγματικότητα. Είναι με άλλα λόγια η οπτική της αλήθειας που συμφέρει αυτόν που λέει το ψέμα.
*Γνωρίζετε τον στόχο σας Καλοί ψεύτες είναι εκείνοι που διαθέτουν πειθώ και ξέρουν το παιχνίδι της επικοινωνίας: Στόχος είναι να μπεις στο κεφάλι του δέκτη, να του πεις αυτό που θέλει να ακούσει, να τον καταλάβεις τόσο καλά, ώστε να μην παίρνεις μονοπάτια-παγίδες που θα οδηγήσουν σε υποψίες. «Για να πεις ένα πιστευτό ψέμα, πρέπει να συνυπολογίσεις τις απόψεις του στόχου σου», αναφέρει η συγγραφέας του βιβλίου «Lying and Deception in Everyday Life», Carolyn Saami, και συμπληρώνει: «Ξέρε ό,τι ξέρουν. Γνώριζε τα ενδιαφέροντα και τις ασχολίες τους, ώστε να μπορείς να καλύψεις τα ίχνη σου».
*Μείνετε συνεπείς στο ψέμα «Ένα από τα προβλήματα του επιτυχημένου ψέματος είναι πως απαιτεί σκληρή δουλειά», αναφέρει σχετικά ο ψυχολόγος Michael Lewis. «Πρέπει να είσαι πολύ συνεπής σε αυτό», προσθέτει. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να θυμάστε όλες τις λεπτομέρειες και τα παρακλάδια της ψευδούς σας ιστορίας, να κρατάτε σημειώσεις αν χρειαστεί και να μην βρεθείτε στην δυσάρεστη θέση να αντιμετωπίσετε την συνάντηση δύο ανθρώπων στους οποίους έχετε πει διαφορετικές εκδοχές μιας ιστορίας.
*Μείνετε συγκεντρωμένοι στο ψέμα «Όταν προσπαθώ να πιάσω έναν ψεύτη, παρακολουθώ πόσο σταθεροί και σίγουροι είναι για όσα λένε», αποκαλύπτει στο PsychologyToday.com ένας από τους ειδικούς ανακριτικής ομάδας σε αμερικανικό τμήμα ανθρωποκτονιών. «Αν κατηγορήσω κάποιον ότι λέει ψέματα, κι εκείνος δεν μείνει σταθερός σε όσα έλεγε πριν, χτυπά ένα είδος συναγερμού», λέει. Άλλωστε ένας από τους λόγους που κάνει τους περισσότερους ψεύτες αναποτελεσματικούς, είναι πως το ψέμα αποτελεί μια βαθιά δυσάρεστη δραστηριότητα. Ο φόβος και οι ενοχές είναι στοιχεία εμφανή στο πρόσωπό τους, ενώ δείχνουν ανακούφιση όταν ο συνομιλητής τους αλλάζει θέμα.
*Προσέχετε την γλώσσα του σώματός σας Όταν κάποιος αποφεύγει να πει την αλήθεια, το σώμα του ασυνείδητα τον «καταδίδει», με μηχανικές κινήσεις όπως το άγγιγμα της μύτης, το κόμπιασμα, το βλέμμα που αποφεύγει την απευθείας οπτική επαφή με τον συνομιλητή και τις νευρικές κινήσεις των χεριών. Ένας επιτυχημένος ψεύτης οφείλει να τιθασεύσει την γλώσσα του σώματός του, ώστε να μην προδίδεται εύκολα.
*Αυξήστε την πίεση Αν ο αποδέκτης του ψέματός σας έχει αρχίσει να γίνεται καχύποπτος, μάλλον είναι ώρα να περάσετε στην επόμενη πίστα και να παίξετε το ψυχολογικό-συναισθηματικό χαρτί. «Οι καλύτεροι ψεύτες είναι αυτοί που διαθέτουν φυσικό χάρισμα στην χειραγώγηση», υποστηρίζει ο ίδιος αμερικανός ανακριτής από τμήμα ανθρωποκτονιών. Ως παράδειγμα φέρνει την περίφημη σκηνή από το Βασικό Ένστικτο, όπου η Sharon Stone βρίσκεται στο αστυνομικό τμήμα για ανάκριση, και καταφεύγει στο να σκανδαλίσει τους πάντες μέσα σε αυτό με το αποκαλυπτικό της σταυροπόδι. «Τους ερέθιζε», εξηγεί, «και αυτό είναι μια μορφή χειραγώγησης – η χρήση σεξουαλικής ή συναισθηματικής διέγερσης για να παραπλανήσεις τον συνομιλητή».
*Περάστε στην αντεπίθεση Όσο άβολο είναι για κάποιον να λέει ψέματα, άλλο τόσο είναι για τον δέκτη του να κατηγορεί κάποιον ως ψεύτη. Αυτός ο δισταγμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς όφελος του ψεύτη. «Θα δείτε συχνά πολιτικούς να απαντούν σε κατηγορίες με επιθετικό τρόπο», λέει ο Stan Walters, συγγραφέας του «The Truth about Lying: Everyday Techniques for Dealing with Deception». «Αυτό που κάνουν είναι να αποπροσανατολίζουν τον συνομιλητή τους και να τους απομακρύνουν από το υπό συζήτηση θέμα, αναγκάζοντάς τον να σπαταλήσει τις δυνάμεις του στην άμυνα», προσθέτει.
*Μειώστε τις επιπτώσεις της αποκάλυψης Ακόμη κι αν ένας ψεύτης βρεθεί σε δύσκολη θέση, στο χείλος της αποκάλυψης του ψέματός του, μπορεί να αποφύγει τα χειρότερα αποποιούμενος κατά κάποιον τρόπο την ευθύνη του ψέματος. Αυτό που κάνει στην ουσία είναι να απαλύνει ή να απαλείψει εντελώς τα αισθήματα ευθύνης για το ψέμα, και μαζί τον πιθανό θυμό του παραπλανημένου.