Τα 10 μεγαλύτερα ψέματα στην Ιστορία

του Γιώργου Κόκουβα

Ψέματα, μικρά ή μεγαλύτερα, λέμε όλοι. Κάποιοι, όμως, το παράκαναν. Όπως οι παρακάτω τύποι, που έκαναν με τις απάτες και τα «ψεματάκια» τους άνω-κάτω την Ιστορία. Οι επιπτώσεις της απάτης του καθένα κυμαίνεται από κατεστραμμένες υπολήψεις και πολύ «μαύρο χρήμα» στα χέρια τους, μέχρι χαμένους πολέμους και Ολοκαυτώματα. Διευκρίνιση: Τα ψέματα που ακούστηκαν στο ελληνικό κοινοβούλιο τα τελευταία χρόνια δεν περιλαμβάνονται στην λίστα, γιατί ελπίζουμε ότι η Ιστορία απλώς θα τα προσπεράσει – ή γιατί απλώς ο συντάκτης θα χρειαζόταν να δουλέψει υπερωρίες ενός ολόκληρου μήνα για να τα καταγράψει.

*Η προπαγάνδα του ναζισμού
Όταν ο νασισμός έγινε κυρίαρχο ρεύμα στην Γερμανία την δεκαετία του ’30, ο αντισημιτισμός δεν ήταν κάτι καινούριο – οι Εβραίοι ήδη είχαν υποφέρει αρκετών αιώνων προκαταλήψεις και διακρίσεις. Παρ’ ότι οι Ναζί λοιπόν αναπαρήγαγαν «αρχαία» ψέματα, αυτή τη φορά είχαν τις μεγαλύτερες και πιο οδυνηρές επιπτώσεις που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.
Ο αντισημιτισμός έγινε η βασική στρατηγική της χώρας και η χιτλερική διοίκηση έβαλε μπροστά την «Τελική Λύση», όπως ονομάστηκε το σχέδιο εξόντωσης των Εβραίων από το πρόσωπο της Γης. Για να το επιτύχουν, Χίτλερ και Γκέμπελς ξεκίνησαν συστηματική προπαγάνδα για να πείσουν τον γερμανικό λαό ότι οι Εβραίοι είναι εχθροί τους, πως αυτοί φταίνε για την ήττα τους στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πως αυτοί φταίνε για δολοφονίες, πως κατά βάση φταίνε για όλα. Η λογική πίσω από το «Μεγάλο Ψέμα», όπως το αποκαλούσαν ήταν πως «όσο μεγαλύτερο είναι το ψέμα, τόσο πιο εύκολα θα το πιστέψουν αν το επαναλαμβάνεις». Το αποτέλεσμα ήταν ένα αιματοκύλισμα για την Ευρώπη και ένα Ολοκαύτωμα με έξι εκατομμύρια νεκρούς Εβραίους.

*Το ψέμα και το… πούρο του Bill Clinton
Τον Ιανουάριο του 1998, ένας Αμερικανός δημοσιογράφος δημοσιεύει μια τρανταχτή ιστορία, για ένα ειδύλλιο του τότε Προέδρου των ΗΠΑ με μια νεαρή ειδικευόμενη στον Λευκό Οίκο. Το σκάνδαλο Λεβίνσκι-Κλίντον δεν άργησε να ξεσπάσει, αλλά ο Πρόεδρος αρνήθηκε δημόσια τις κατηγορίες. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά το ψέμα μεταφέρθηκε και σε «επίσημο» επίπεδο, καθώς το αρνήθηκε ορκιζόμενος ενώπιον δικαστή. Ο εισαγγελέας Kenneth Starr ανάγκασε τον Clinton να παραδεχθεί τελικά την «παράνομη» σχέση του, αφού πρώτα ο θρασύτατος (ή απλώς φοβισμένος) Bill απαντούσε το αξέχαστο «Εξαρτάται τι θεωρείτε σεξ».

*Το ψέμα του Νίξον και το σκάνδαλο Watergate
Δύο δεκαετίες πριν το σκάνδαλο Κλίντον, άλλος ένας Αμερικανός Πρόεδρος πιάστηκε σε έναν μεγάλο ιστό από ψέματα, που επηρέασε ολόκληρο το αμερικανικό έθνος. Το καλοκαίρι πριν την δεύτερη επανεκλογή του Νίξον στην προεδρία, πέντε άνδρες συνελήφθησαν όταν διέρρηξαν τα κεντρικά της Εθνικής Δημοκρατικής Επιτροπής, που στεγαζόταν στο Ξενοδοχείο Watergate. Όσο οι λεπτομέρειες της υπόθεσης γίνονταν σιγά-σιγά γνωστές μέσα στο επόμενο έτος, αποκαλύφθηκε πως άνθρωποι του Νίξον είχαν δώσει τις εντολές στους διαρρήκτες, πιθανότατα για να «φυτέψουν» κοριούς στα τηλέφωνα του κτιρίου.
Όσο φούντωναν οι φήμες, ο Νίξον αρνήθηκε τις κατηγορίες ή πως γνώριζε το οτιδήποτε – μάλιστα, μπροστά σε 400 δημοσιογράφους του Associated Press δήλωσε «δεν είμαι απατεώνας». Αυτό ήταν το ψέμα που γύρισε… μπούμερανγκ προς τα πάνω του, όταν είδαν το φως της δημοσιότητας ηχογραφημένες συνομιλίες του που καθιστούσαν σαφές ότι γνώριζε πολλά επί του θέματος. Αποτέλεσμα: Παραίτηση όπως-όπως, μια «ουλή» στην πολιτική αξιοπρέπεια των ΗΠΑ και το πρόσφυμα –gate που συνοδεύει μέχρι και σήμερα όποιο σκάνδαλο βγαίνει στο φως.

*Η υπόθεση Ντρέιφους
Ο Άλφρεντ Ντρέιφους ήταν ένας Εβραίος αξιωματικός του Γαλλικού στρατού στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν κατηγορήθηκε για ένα έγκλημα προδοσίας: ότι πουλούσε στρατιωτικά μυστικά στην Γερμανία. Μετά την πολύκροτη δίκη του, η οποία του απέφερε… ισόβια κάθειρξη, ομάδες αντισημιτών τον χρησιμοποίησαν ως απόδειξη του αντιπατριωτισμού των Εβραίων. Ωστόσο, σταδιακά άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες πως τα γράμματα που τον καταδίκασαν ήταν πλαστογραφημένα από τον αξιωματικό Εστερχάζι. Ο γαλλικός στρατός προσπάθησε να κουκουλώσει την υπόθεση, αλλά τότε ο συγγραφέας Εμίλ Ζολά –και η κοινή γνώμη μαζί του- έσπευσε να κατηγορήσει τον στρατό για το «κουκούλωμα» και τελικά έγινε νέα δίκη, που αθώωσε τον Εστερχάζι. Βέβαια, συνέχιζαν να βγαίνουν στο φως αποδείξεις της ενοχής του, γι’ αυτό και εκείνος δραπέτευσε «τρέχοντας» για το Λονδίνο, όπου και ομολόγησε πως ήταν ένοχος και ότι ο Ντρέιφους είχε κατηγορηθεί άδικα.

*Ο Δαρβίνος και ο άνθρωπος του Piltdown
Μετά την δημοσίευση του περίφημου, ριζοσπαστικού έργου του Κάρολου Δαρβίνου για την εξέλιξη των ειδών το 1859, οι επιστήμονες έσπευσαν να ψάξουν για απολιθώματα, αποδείξεις και «χαμένους κρίκους» για να καλύψουν τα κενά της πορείας της ανθρώπινης εξέλιξης. Το 1910, ο αρχαιολόγος Charles Dawson εντόπισε αυτό που νόμιζε πως ήταν ο χαμένος κρίκος, αλλά στην ουσία επρόκειτο για μία από τις μεγαλύτερες απάτες της Ιστορίας.
Η ανακάλυψη ήταν ο «άνθρωπος του Piltdown», θραύσματα δηλαδή από το κρανίο και το σαγόνι ενός ανθρώπου στην περιοχή Piltdown του Sussex της Αγγλίας, και οι συνάδελφοί του πανηγύρισαν το γεγονός, σίγουροι πως βρήκαν έναν πρόγονό μας. Τα επόμενα χρόνια, όμως, οι συνεχείς ανακαλύψεις έδειξαν πως ο άνθρωπος του Piltdown δεν «ταιριάζει» με την πορεία του είδους μας. Την δεκαετία του ’50 διενεργήθηκαν έλεγχοι, που απέδειξαν πως το κρανίο ήταν μόλις 600 ετών και πως το σαγόνι ανήκε σε έναν ουρακοτάγκο. Μάλιστα, έγινε σαφές πως κάποιος επιτήδειος είχε φροντίσει να τοποθετήσει καλά την οδοντοστοιχία του ουρακοτάγκου στο κρανίο και να «χρωματίσει» κατάλληλα τα δόντια. Ποιος όμως ήταν ο εμπνευστής της απάτης; Οι υποψίες έπεσαν στον ίδιο τον Dawson, αλλά αργότερα, οι κατηγορίες βάρυναν προς τον Martin Hinton, έναν εθελοντή σε σχετικό μουσείο, την περίοδο της ανακάλυψης. Οι λόγοι της «φάρσας» παραμένουν άγνωστοι, πάντως σίγουρα αυτή αποπροσανατόλισε την επιστημονική κοινότητα για δεκαετίες.

*Τα ψέματα του Τίτου
Ο Titus Oates, πριν συλλάβει την μεγαλόπνοη πλεκτάνη του, είχε ήδη πλούσιο παρελθόν στην απάτη: Τον είχαν αποβάλει από τις καλύτερες σχολές της Αγγλίας καθώς και από το Ναυτικό, ενώ είχε καταδικαστεί για ψευδορκία. Μετά από όλα αυτά, σκέφτηκε να στραφεί στην Καθολική Εκκλησία, να προσποιηθεί πως έχει προσηλυτιστεί, και να συγκεντρώσει πολλές πληροφορίες «εκ των έσω», ώστε να έχει υλικό για τις ραδιουργίες του. Το 1678, ο Oates σκάρωσε ένα σχέδιο, για να πείσει την κοινή γνώμη πως κάποιοι Ιησουίτες σχεδίαζαν να δολοφονήσουν τον Βασιλιά Κάρολο Β’, για να τον αντικαταστήσουν με τον αδελφό του. Αυτό που τελικά κατόρθωσε ήταν τρία χρόνια βρετανικού πανικού και το αντικαθολικό μένος, χάρη στο οποίο έγιναν 35 εκτελέσεις. Μετά τον θάνατο του Βασιλιά, ο αδελφός του James όντως πήρε το στέμμα, και καταδίκασε τον Oates για ψευδορκία. Βέβαια, εκεί έμεινε μόνο για λίγο, αφού σύντομα οι αναταράξεις της «Ένδοξης Επανάστασης» της Αγγλίας το 1688 του χάρισαν όχι μόνο την ελευθερία του, αλλά και την συγγνώμη μαζί με μία σύνταξη. Όπως περίπου γίνεται στην Ελλάδα σήμερα.

*Η Αναστασία και οι Μπολσεβίκοι
Η Ρωσική Επανάσταση μαίνεται, και η παρουσία βασιλικής οικογένειας είναι κόκκινο πανί για τους Μπολσεβίκους. Το 1918, σε προσπάθεια εξόντωσής της, δολοφονείται η οικογένεια των Ρωμανόφ – ο Τσάρος Νικόλαος Β’, η σύζυγός του, ο γιος του και οι τέσσερις κόρες του, ώστε να μην μείνει κανένας διάδοχος.
Σύντομα, κυκλοφόρησαν φήμες ότι κάποια μέλη της βασιλικής οικογένειας ξέφυγαν. Δεκάδες επιτήδειοι δεν έχασαν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν τις περιστάσεις. Η πιο πειστική από αυτούς ήταν η Anna Anderson, η οποία παρέστησε την πριγκίπισσα Αναστασία, υποκρινόμενη απόπειρα αυτοκτονίας. Η συγκεκριμένη απατεώνισσα ξεχώριζε από τους υπόλοιπους, όχι μόνο επειδή έμοιαζε στην νεαρή πριγκίπισσα, αλλά και επειδή στο δικαστήριο γνώριζε κάθε λεπτομέρεια για την φαμίλια των Ρωμανόφ, κάτι που έπεισε και τους ελάχιστους μακρινούς συγγενείς της βασιλικής οικογένειας. Η Anderson ξεκίνησε λοιπόν δικαστικό αγώνα δεκαετιών για να διεκδικήσει τα βασιλικά πλούτη, μέχρι που η παλιά της συγκάτοικος αποκάλυψε πως όχι μόνο δεν είναι η Αναστασία, αλλά ούτε καν η Anderson: Το πραγματικό της όνομα ήταν Franziska Schanzkowska. Παρ’ όλα αυτά η Franziska επέμεινε και προσπαθούσε να πείσει τους πάντες μέχρι τον θάνατό της. Σήμερα, έχουν εντοπιστεί όλα τα «απομεινάρια» των σωμάτων της βασιλικής οικογένειας και έχει ταυτοποιηθεί το DNA, κάτι που μας οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα πως η πριγκίπισσα… ήταν μαϊμού.

*Ο Bernie Madoff και ο Πόνζι
Ο Madoff συστηνόταν ως μεγαλοεπιχειρηματίας κατά την δεκαετία του 2000, αλλά το 2008 η απάτη του αποκαλύφθηκε και μπήκε στην κορυφή της λίστας όσων έχουν επιχειρήσει να πλουτίσουν με το σχέδιο Ponzi. Το τελευταίο είναι μια πολύπλοκη οικονομική απάτη, που χρησιμοποιεί τεράστια ποσά επενδυτών, για να γεμίζει την τσέπη του, ενώ στην συνέχεια επιστρέφει την επένδυση παίρνοντας χρήματα από τον επόμενο επενδυτή-θύμα του και ούτω καθεξής, σαν ένας πύργος από οικονομικά τραπουλόχαρτα, που αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα καταρρεύσει. Αυτό συνέβη το ’08, όταν ο άνθρωπος των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που μάλιστα ήταν πρώην διευθύνων σύμβουλος του NASDAQ, αναγκάστηκε να ομολογήσει πως η οικονομική του αυτοκρατορία ήταν μια μεγάλη φούσκα.

*Οι πίνακες του Van Meegeren
Πρόκειται για μια κλασική περίπτωση καλλιτέχνη που θέλει να ικανοποιήσει τους κριτικούς. Ο ζωγράφος Han van Meegeren ένιωθε πως δεν τον εκτιμούν αρκετά, κι έτσι σκέφτηκε να αναγκάσει με ένα κόλπο τους κριτικούς να παραδεχθούν πως είναι μια ιδιοφυΐα. Ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα όταν η εικαστική κοινότητα αναζητούσε το αν ο σπουδαίος ζωγράφος Vermeer είχε ζωγραφίσει μια σειρά από πίνακες με βιβλική θεματολογία. Ο van Meegeren σκέφτηκε να «πλαστογραφήσει» ένα από αυτά τα έργα, αφιέρωσε πολύ κόπο και χρόνο σε λεπτομέρειες όπως πλαστές ρωγμές και χρώμα που έμοιαζε αιώνων. Μόλις τον «ανακάλυψαν» οι κριτικοί, τον θεώρησαν έναν αυθεντικό Vermeer. Ο Meegeren «γλυκάθηκε» και βάλθηκε να ζωγραφίσει κι άλλους «Vermeer», αλλά έκανε το μοιραίο λάθος: Πούλησε έναν από αυτούς σε επιφανές στέλεχος του Ναζιστικού Κόμματος της Γερμανίας. Οι συμμαχικές δυνάμεις θεώρησαν πως ήταν ένας συνωμότης που πούλησε «εθνικό θησαυρό» στον εχθρό. Το ψέμα γύρισε μπούμερανγκ, και πλέον ο van Meegeren προσπαθούσε να πείσει πως ο ίδιος είχε ζωγραφίσει τον πίνακα. Για να αθωωθεί, αναγκάστηκε να… ξαναζωγραφίσει έναν Vermeer ενώπιων των αρχών. Ο ζωγράφος πέθανε από καρδιακή προσβολή, δύο μήνες μετά από αυτή την δίκη.

*Ο Δούρειος Ίππος
Φοβού του Δαναούς, και δώρα φέροντας. Ή αλλιώς στον έρωτα και στον πόλεμο όλα επιτρέπονται, και στα πέριξ της Τροίας, και τα δύο συνωμότησαν ώστε Αχαιοί και Τρώες να κονταροχτυπηθούν. Δέκα χρόνια μετά την αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη, και μετά από ίσου χρονικού διαστήματος πολιορκία, οι Τρώες πίστεψαν ότι κέρδισαν. Κι ύστερα ήρθε ο Οδυσσέας. Το πελώριο ξύλινο άλογο, το ψέμα πως επρόκειτο για δώρο προς τους Τρώες και η εισβολή των Ελλήνων που περίμεναν στο κούφιο του σώμα είναι χαραγμένα πλέον στα μαθητικά μας, ομηρικά βιώματα. Ακόμη κι αν δεν συνέβη παρά στην ζωηρή φαντασία του Ομήρου.

Πηγή: HSW