Η μελαγχολία της επιστροφής από τις διακοπές
Γύρισες από τις διακοπές σου και νιώθεις να σε κυριεύει ένα αίσθημα μελαγχολίας; Δεν είσαι ο μόνος. Δες πώς θα το αντιμετωπίσεις.
γράφει η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc
Οι καλοκαιρινές διακοπές μόλις τελείωσαν κι εσύ μαζί με τις βαλίτσες, τις τσάντες - τσαντάκια, τα φουσκωτά και τα υπόλοιπα αξεσουάρ παραλίας, κουβαλάς και το βάρος της επιστροφής στην ρουτίνα της καθημερινότητας. Η «μελαγχολία της επιστροφής από τις καλοκαιρινές διακοπές» δεν αργεί να κάνει την εμφάνισή της, με αποτέλεσμα να νιώθεις:
• Άγχος
• Ευερεθιστότητα
• Θλίψη
• Έλλειψη ενέργειας
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Έλλειψη κινήτρου και τάση για αναβλητικότητα
• Δυσκολίες στον ύπνο ή/και το φαγητό
Μπορεί η «μελαγχολία της επιστροφής από τις καλοκαιρινές διακοπές» να μην αποτελεί επίσημη διαταραχή σε κάποιο από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα διαγνωστικά εγχειρίδια, ωστόσο δεν παύει να είναι μια πραγματικότητα.
Γιατί, όμως, νιώθουμε μελαγχολία μετά τις διακοπές;
Καθώς τα επίπεδα των ορμονών του στρες αλλάζουν απότομα μετά την επιστροφή από τις καλοκαιρινές διακοπές – όπως και μετά από κάθε αλλαγή - επηρεάζονται αρνητικά τόσο η βιολογική όσο και η ψυχολογική μας ευεξία. Ωστόσο, εκτός από αυτό, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί μια γνωστική προκατάληψη, καθώς οι άνθρωποι έχουμε την τάση να εστιάζουμε περισσότερο στο αρνητικό και όχι στο θετικό που έχουμε βιώσει. Έτσι, η επιστροφή στην καθημερινότητα βιώνεται ως περισσότερο αγχωτική και δύσκολη από ότι ενδεχομένως να είναι στην πραγματικότητα, ενώ ταυτόχρονα εξιδανικεύεται η περίοδος των διακοπών, χωρίς απαραίτητα αυτή να ήταν και τόσο αγγελικά πλασμένη.
Εκτός από αυτό, φαίνεται πως δεν έχει σημασία μόνο το τι κάναμε στις διακοπές, αλλά και το πώς το κάναμε. «Ξεκουράστηκες αρκετά ή έτρεχες κυριολεκτικά από αξιοθέατο σε αξιοθέατο»; «Έκλεισες κινητό και υπολογιστή ή μετέφερες το γραφείο στην παραλία»; Μήπως τελικά η μελαγχολία που νιώθεις τώρα οφείλεται στο ότι δεν αποφορτίστηκες ουσιαστικά κατά τη διάρκεια των διακοπών σου;
Η διατροφή αποτελεί επίσης έναν παράγοντα ο οποίος είναι ικανός να επηρεάσει τη διάθεσή μας. Η κακή διατροφή και συγκεκριμένα η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τροφών πλούσιων σε αλάτι, ζάχαρη και τρανς λιπαρά, φαίνεται να σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα καταθλιπτικής διάθεσης.
Πώς μπορούμε να διευκολύνουμε την προσαρμογή μας:
•Δώσε χρόνο στον εαυτό σου. Σε περίπτωση που αυτό είναι εφικτό, άφησε μερικές μέρες ελεύθερες μετά τις διακοπές, πριν επιστρέψεις στην εργασία ή το σχολείο σου, ώστε να προσαρμοστείς σταδιακά στους νέους ρυθμούς και απαιτήσεις της καθημερινότητας. Να θυμάσαι πως τις περισσότερες δυσκολίες από αυτές που σε αγχώνουν τις έχεις αντιμετωπίσει ξανά στο παρελθόν.
•Θέσε κοντινούς και εφικτούς στόχους. Άρχισε να οργανώνεις την καθημερινότητά σου, καθώς πολλές φορές κατά την περίοδο των διακοπών όλα καταλήγουν να γίνονται πολύ ρευστά και να υλοποιούνται την τελευταία στιγμή. Ιεράρχησε τις υποχρεώσεις σου, θυμήσου τι σε είχε βοηθήσει στο παρελθόν να διαχειριστείς την αναβλητικότητά σου και σίγουρα απαλλάξου από την προσδοκία πως θα μπεις σε φουλ ρυθμό από την πρώτη μέρα επιστροφής στην εργασία σου.
•Διατήρησε την επαφή με τους φίλους σου. Συχνά, οι διακοπές ταυτίζονται με την παρέα, τις βόλτες και τις βραδινές εξόδους. Προσπάθησε να κρατήσεις ζωντανή την επαφή και την επικοινωνία με τους φίλους σου και μετά την επιστροφή σου στο σπίτι, πίνοντας μαζί τον απογευματινό σας καφές, πηγαίνοντας σε κάποια κοντινή παραλία το Σαββατοκύριακο ή ακόμα και κάνοντας συνδυαστικά παρέα κάποιες από τις εξωτερικές δουλειές του σπιτιού
•Πρόσεξε τη διατροφή σου. Δοκίμασε μια αποτοξίνωση του οργανισμού με μια προσεγμένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, Ω-3 λιπαρά και άφθονο νερό
•Προετοιμάσου για την επόμενη απόδρασή σου. Ένας από τους λόγους που προκαλείται μελαγχολία μετά από την επιστροφή από τις διακοπές είναι το ότι σκεφτόμαστε πως πλέον δεν έχουμε κάτι να περιμένουμε. Προκειμένου να μειώσεις τη θλίψη και την απογοήτευση, επειδή το ταξίδι σου έχει τελειώσει, κανόνισε μερικές διασκεδαστικές δραστηριότητες, ώστε επιστρέφοντας να έχεις κάτι καινούριο να περιμένεις. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι ιδιαίτερα ακριβό, αλλά κάτι που θα σε βγάλει από την κλασική φθινοπωρινή σου ρουτίνα. Δοκίμασε θερινό σινεμά μετά τη δουλειά, ένα χαλαρό ποτό σε ένα μαγαζί με όμορφη θέα ή βραδιά με επιτραπέζια στο σπίτι μαζί με αγαπημένα σου πρόσωπα…
•Αφιέρωσε χρόνο, ώστε να διατηρήσεις ζωντανή την ανάμνηση των διακοπών. Τακτοποίησε σε ξεχωριστά αρχεία τις φωτογραφίες σου, άλλαξε τη διακόσμηση του σπιτιού με διάφορα μικροαντικείμενα – απόκτημα των καλοκαιρινών διακοπών, άφησε τα σχόλιά σου για άλλους ταξιδιώτες αναφορικά με τα καταλύματα ή τα μέρη που επισκέφτηκες.
•Άλλαξε τον τρόπο που σκέφτεσαι. Συχνά, ξεχνάμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για αυτά που έχουμε, θεωρώντας τα αυτονόητα και γκρινιάζοντας για εκείνα που δεν έχουμε. Όσο μένεις προσκολλημένος στην αντίληψη πως πάει η ανεμελιά και η απόλαυση, γιατί ήταν «το τελευταίο μπάνιο στη θάλασσα», «το τελευταίο ταξίδι», «οι μόνες στιγμές ξεκούρασης» θα δραματοποιείς την επιστροφή σου από τις καλοκαιρινές διακοπές. Το φθινόπωρο και ο χειμώνας μπορούν να είναι εξίσου δημιουργικοί και ευχάριστοι, αρκεί να φροντίζεις να βρίσκεις έστω και μία ώρα την ημέρα για τον εαυτό σου. Άλλωστε, ποιος είπε ότι δεν υπάρχουν εξαιρετικές ευκαιρίες και για μικρές εκδρομές τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα;
Να θυμάσαι πως το καλοκαίρι δεν θα είχε νόημα δίχως τον χειμώνα, όπως και οι διακοπές δίχως την εργασία. Υποδέξου, λοιπόν, το φθινόπωρο φορώντας το πιο λαμπερό σου χαμόγελο και κάνε και αυτή την εποχή του χρόνου εξίσου απολαυστική και ευχάριστη.
Οι καλοκαιρινές διακοπές μόλις τελείωσαν κι εσύ μαζί με τις βαλίτσες, τις τσάντες - τσαντάκια, τα φουσκωτά και τα υπόλοιπα αξεσουάρ παραλίας, κουβαλάς και το βάρος της επιστροφής στην ρουτίνα της καθημερινότητας. Η «μελαγχολία της επιστροφής από τις καλοκαιρινές διακοπές» δεν αργεί να κάνει την εμφάνισή της, με αποτέλεσμα να νιώθεις:
• Άγχος
• Ευερεθιστότητα
• Θλίψη
• Έλλειψη ενέργειας
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Έλλειψη κινήτρου και τάση για αναβλητικότητα
• Δυσκολίες στον ύπνο ή/και το φαγητό
Μπορεί η «μελαγχολία της επιστροφής από τις καλοκαιρινές διακοπές» να μην αποτελεί επίσημη διαταραχή σε κάποιο από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα διαγνωστικά εγχειρίδια, ωστόσο δεν παύει να είναι μια πραγματικότητα.
Γιατί, όμως, νιώθουμε μελαγχολία μετά τις διακοπές;
Καθώς τα επίπεδα των ορμονών του στρες αλλάζουν απότομα μετά την επιστροφή από τις καλοκαιρινές διακοπές – όπως και μετά από κάθε αλλαγή - επηρεάζονται αρνητικά τόσο η βιολογική όσο και η ψυχολογική μας ευεξία. Ωστόσο, εκτός από αυτό, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί μια γνωστική προκατάληψη, καθώς οι άνθρωποι έχουμε την τάση να εστιάζουμε περισσότερο στο αρνητικό και όχι στο θετικό που έχουμε βιώσει. Έτσι, η επιστροφή στην καθημερινότητα βιώνεται ως περισσότερο αγχωτική και δύσκολη από ότι ενδεχομένως να είναι στην πραγματικότητα, ενώ ταυτόχρονα εξιδανικεύεται η περίοδος των διακοπών, χωρίς απαραίτητα αυτή να ήταν και τόσο αγγελικά πλασμένη.
Εκτός από αυτό, φαίνεται πως δεν έχει σημασία μόνο το τι κάναμε στις διακοπές, αλλά και το πώς το κάναμε. «Ξεκουράστηκες αρκετά ή έτρεχες κυριολεκτικά από αξιοθέατο σε αξιοθέατο»; «Έκλεισες κινητό και υπολογιστή ή μετέφερες το γραφείο στην παραλία»; Μήπως τελικά η μελαγχολία που νιώθεις τώρα οφείλεται στο ότι δεν αποφορτίστηκες ουσιαστικά κατά τη διάρκεια των διακοπών σου;
Η διατροφή αποτελεί επίσης έναν παράγοντα ο οποίος είναι ικανός να επηρεάσει τη διάθεσή μας. Η κακή διατροφή και συγκεκριμένα η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τροφών πλούσιων σε αλάτι, ζάχαρη και τρανς λιπαρά, φαίνεται να σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα καταθλιπτικής διάθεσης.
Πώς μπορούμε να διευκολύνουμε την προσαρμογή μας:
•Δώσε χρόνο στον εαυτό σου. Σε περίπτωση που αυτό είναι εφικτό, άφησε μερικές μέρες ελεύθερες μετά τις διακοπές, πριν επιστρέψεις στην εργασία ή το σχολείο σου, ώστε να προσαρμοστείς σταδιακά στους νέους ρυθμούς και απαιτήσεις της καθημερινότητας. Να θυμάσαι πως τις περισσότερες δυσκολίες από αυτές που σε αγχώνουν τις έχεις αντιμετωπίσει ξανά στο παρελθόν.
•Θέσε κοντινούς και εφικτούς στόχους. Άρχισε να οργανώνεις την καθημερινότητά σου, καθώς πολλές φορές κατά την περίοδο των διακοπών όλα καταλήγουν να γίνονται πολύ ρευστά και να υλοποιούνται την τελευταία στιγμή. Ιεράρχησε τις υποχρεώσεις σου, θυμήσου τι σε είχε βοηθήσει στο παρελθόν να διαχειριστείς την αναβλητικότητά σου και σίγουρα απαλλάξου από την προσδοκία πως θα μπεις σε φουλ ρυθμό από την πρώτη μέρα επιστροφής στην εργασία σου.
•Διατήρησε την επαφή με τους φίλους σου. Συχνά, οι διακοπές ταυτίζονται με την παρέα, τις βόλτες και τις βραδινές εξόδους. Προσπάθησε να κρατήσεις ζωντανή την επαφή και την επικοινωνία με τους φίλους σου και μετά την επιστροφή σου στο σπίτι, πίνοντας μαζί τον απογευματινό σας καφές, πηγαίνοντας σε κάποια κοντινή παραλία το Σαββατοκύριακο ή ακόμα και κάνοντας συνδυαστικά παρέα κάποιες από τις εξωτερικές δουλειές του σπιτιού
•Πρόσεξε τη διατροφή σου. Δοκίμασε μια αποτοξίνωση του οργανισμού με μια προσεγμένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, Ω-3 λιπαρά και άφθονο νερό
•Προετοιμάσου για την επόμενη απόδρασή σου. Ένας από τους λόγους που προκαλείται μελαγχολία μετά από την επιστροφή από τις διακοπές είναι το ότι σκεφτόμαστε πως πλέον δεν έχουμε κάτι να περιμένουμε. Προκειμένου να μειώσεις τη θλίψη και την απογοήτευση, επειδή το ταξίδι σου έχει τελειώσει, κανόνισε μερικές διασκεδαστικές δραστηριότητες, ώστε επιστρέφοντας να έχεις κάτι καινούριο να περιμένεις. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι ιδιαίτερα ακριβό, αλλά κάτι που θα σε βγάλει από την κλασική φθινοπωρινή σου ρουτίνα. Δοκίμασε θερινό σινεμά μετά τη δουλειά, ένα χαλαρό ποτό σε ένα μαγαζί με όμορφη θέα ή βραδιά με επιτραπέζια στο σπίτι μαζί με αγαπημένα σου πρόσωπα…
•Αφιέρωσε χρόνο, ώστε να διατηρήσεις ζωντανή την ανάμνηση των διακοπών. Τακτοποίησε σε ξεχωριστά αρχεία τις φωτογραφίες σου, άλλαξε τη διακόσμηση του σπιτιού με διάφορα μικροαντικείμενα – απόκτημα των καλοκαιρινών διακοπών, άφησε τα σχόλιά σου για άλλους ταξιδιώτες αναφορικά με τα καταλύματα ή τα μέρη που επισκέφτηκες.
•Άλλαξε τον τρόπο που σκέφτεσαι. Συχνά, ξεχνάμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για αυτά που έχουμε, θεωρώντας τα αυτονόητα και γκρινιάζοντας για εκείνα που δεν έχουμε. Όσο μένεις προσκολλημένος στην αντίληψη πως πάει η ανεμελιά και η απόλαυση, γιατί ήταν «το τελευταίο μπάνιο στη θάλασσα», «το τελευταίο ταξίδι», «οι μόνες στιγμές ξεκούρασης» θα δραματοποιείς την επιστροφή σου από τις καλοκαιρινές διακοπές. Το φθινόπωρο και ο χειμώνας μπορούν να είναι εξίσου δημιουργικοί και ευχάριστοι, αρκεί να φροντίζεις να βρίσκεις έστω και μία ώρα την ημέρα για τον εαυτό σου. Άλλωστε, ποιος είπε ότι δεν υπάρχουν εξαιρετικές ευκαιρίες και για μικρές εκδρομές τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα;
Να θυμάσαι πως το καλοκαίρι δεν θα είχε νόημα δίχως τον χειμώνα, όπως και οι διακοπές δίχως την εργασία. Υποδέξου, λοιπόν, το φθινόπωρο φορώντας το πιο λαμπερό σου χαμόγελο και κάνε και αυτή την εποχή του χρόνου εξίσου απολαυστική και ευχάριστη.
