Μια βόλτα στα ωραιότερα παζάρια του κόσμου

της Ηρώς Κουνάδη

Πώς είναι τα σημερινά εμπορικά κέντρα; Καμία σχέση. Οι παραδοσιακές αγορές της Μέσης Ανατολής, της Ασίας αλλά και της Ευρώπης αποπνέουν αέρα μυστηριακό, φέρνουν στο μυαλό κάτι από Χίλιες και Μία Νύχτες και, ακόμη και αν δεν βρίσκετε καμία απολύτως γοητεία στην κουλτούρα της Ανατολής, είναι, σε τελική ανάλυση, όμορφες. Κι εκτός από όμορφες, είναι πολύχρωμες, ενδιαφέρουσες, εξωτικές και πολύβουες. Ταξιδεύουμε φωτογραφικά σε επτά από τις ωραιότερες –υπαίθριες και μη– αγορές του κόσμου.

Souq al-Hamidiyya, Δαμασκός

Το μεγαλύτερο και δημοφιλέστερο από τα πολύχρωμα παζάρια της Δαμασκού, το Souq al-Hamidiyya είναι η πύλη που οδηγεί από τους πρόποδες του κάστρου στην καρδιά της παλιάς πόλης, περνώντας κάτω από εντυπωσιακές αψίδες τα παράθυρα των οποίων δεν επιτρέπουν παρά σε ελάχιστες ηλιαχτίδες να φωτίζουν τα δαιδαλώδη σοκάκια του. Η Ιστορία του χάνεται στα βάθη της ρωμαϊκής εποχής, αν και οι συνεχείς ανακαινίσεις και αναστηλώσεις του έχουν δώσει την σημερινή εικόνα του –η οποία είναι, βασικά, αναπαράσταση εκείνης των αρχών του 19ου αιώνα. Το al-Hamidiyya που πήρε το όνομά του από τον Οθωμανό Σουλτάνο Hamid II, προς τιμήν της επίσκεψης του οποίου ανακαινίστηκε, θα μπορούσε να είναι διασταύρωση ενός δυτικού εμπορικού κέντρου, μιας παριζιάνικης στοάς και ενός μεσανατολίτικου παζαριού: γι’ αυτό ίσως είναι ένα από τα ομορφότερα, και σίγουρα από τα πλέον ενδιαφέροντα, που έχουμε δει.

Grand Bazaar, Κωνσταντινούπολη
 
Μισό εκατομμύριο επισκέπτες την ημέρα, πέντε χιλιάδες μαγαζιά, 22 πύλες, 58 σκεπασμένοι από στοές δρόμοι που συνθέτουν μια ολόκληρη σκεπαστή πόλη μέσα στην πόλη –με το δικό της τζαμί, αστυνομικό και πυροσβεστικό τμήμα. Το Grand Bazaar –ή Kapali Çarşi αν προτιμάτε την τουρκική βερσιόν του γαλλικού ονόματος που του χάρισαν οι ορδές των Ευρωπαίων που κατέφταναν με το Orient Express– άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του το 1461, και παρέμεινε από τότε ανοιχτό κάθε μέρα, εκτός Κυριακών. Είναι μία από τις μεγαλύτερες και παλαιότερες σκεπαστές αγορές του κόσμου. Όπως κάθε άλλη «πόλη» έτσι και το Μεγάλο Παζάρι έχει τις γειτονιές του, χωρισμένες ανάλογα με τα καταστήματά τους: η «γειτονιά» με τα χαλιά, εκείνη των χρυσοχόων, η άλλη με τα ρούχα και πάει λέγοντας. Μην αναζητήσετε εδώ τα περίφημα μπαχάρια της Ανατολής: αυτά έχουν το δικό τους σπίτι, το Spice Bazaar, στη Γέφυρα του Γαλατά.

Grand Bazaar, Τεχεράνη

Η Μεγάλη Σκεπαστή Αγορά της Τεχεράνης είναι ένα από τα νεότερα λαβυρινθώδη παζάρια στη Μέση Ανατολή: τα περισσότερα τμήματά της δεν ξεπερνούν τα 400 χρόνια ζωής, ενώ κάποια εξ αυτών έχουν ανακατασκευαστεί τους δύο τελευταίους αιώνες. Οι διάδρομοι της, το συνολικό μήκος των οποίων ξεπερνά τα 10 χιλιόμετρα, φιλοξενούν μαγαζιά που πωλούν τα περίφημα περσικά χαλιά, αλά και πολύτιμα μέταλλα, αντικείμενα από χαλκό και μπαχάρια, μεταξύ πολλών άλλων. Ο παραδοσιακός διάκοσμος και τα περίτεχνα σιντριβάνια ενισχύουν την παραδοσιακή ατμόσφαιρα που αποπνέει η Αγορά –εν μέρει γιατί οι λεγόμενοι Bazaaris είναι η συντηρητικότερη ίσως τάξη της ιρανικής κοινωνίας, και εν μέρει γιατί το κέντρο του εμπορίου έχει προ καιρού μεταφερθεί στα δυτικού τύπου γιγάντια malls της Βόρειας Τεχεράνης.

Khan el-Khalili, Κάιρο

Το ομορφότερο ίσως souk ολόκληρης της Μέσης Ανατολής, η «Αγορά του Αλ Χαλίλι», όπως την ξέρουμε οι περισσότεροι, έχει τις ρίζες της στο μακρινό 1382, όταν ο Εμίρης Djaharks el-Khalili έχτισε εδώ ένα μεγάλο caravanserai –σταθμό ανεφοδιασμού, δηλαδή, για τα καραβάνια που διέσχιζαν τον δρόμο του μεταξιού από την Ευρώπη προς την Ασία. Έγινε γνωστή ως Τουρκικό Παζάρι κατά την ακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κα επεκτάθηκε με τα χρόνια τόσο ώστε να θυμίζει –όπως και τα υπόλοιπα παζάρια της Μέσης Ανατολής– μια ολόκληρη πόλη αφ’ εαυτοίς. Ένα τζαμί, πολλά διαφορετικά εστιατόρια και πάγκοι με φαγητό, μικρά παραδοσιακά καφενεία που σερβίρουν αραβικό καφέ και ναργιλέ συμπληρώνουν την εικόνα. Εκείνη, όμως, που κλέβει την παράσταση είναι η παραδοσιακή αραβική αρχιτεκτονική.

Camden Market, Λονδίνο

Δεν είναι πως η Γηραιά Ήπειρος στερείται παζαριών. Είναι απλά πως την ατμόσφαιρα και την γοητεία που θα μπορούσε ίσως να συναγωνιστεί τα παζάρια της Μέσης Ανατολής την έχει, κατά την ταπεινή μας γνώμη, μόνο το Camden. Αυτή η γεμάτη πάγκους πολιτεία (δεν είναι τυχαίο το όνομα Camden Town) που ζωντανεύει τα Σαββατοκύριακα, και που αποπνέει αέρα εποχής, ενθουσιάζοντας τους τουρίστες που την φέρνουν κάθε χρόνο σταθερά στην τέταρτη θέση των δημοφιλέστερων αξιοθέατων του Λονδίνου –100.000 επισκέπτες κάθε Σαββατοκύριακο είναι ο μέσος όρος της. Η Ιστορία ξεκινά από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν μια μικρή αγορά τροφίμων στηνόταν εδώ, στην Inverness Street. Το 1974 ξεκίνησε ο θεσμός του κυριακάτικου παζαριού που πωλούσε κυρίως χειροτεχνίες, κοντά στο Camden Lock, από τον οποίο εξελίχθηκε η σημερινή γιγάντια αγορά του Camden, που πουλά τα πάντα, από vintage ρούχα και αξεσουάρ μέχρι έθνικ φαγητό και από συλλεκτικά βινύλια μέχρι αντίκες.

Tsukiji Market, Τόκιο

Αυτό που βλέπετε στη φωτογραφία είναι η μεγαλύτερη Ψαραγορά του κόσμου. Βρίσκεται στο κέντρο του Tokyo, και αποτελείται ουσιαστικά από δύο αγορές: την εσωτερική, όπου οι χονδρέμποροι πωλούν σε δημοπρασίες τα καλύτερα ψάρια και θαλασσινά του κόσμου, και την εξωτερική, στην οποία συγκεντρώνονται καταστήματα λιανικής που πωλούν παραδοσιακά μαγειρικά σκεύη και –φυσικά– φρέσκα ψάρια και θαλασσινά και εστιατόρια που σερβίρουν κατά κύριο λόγο –το μαντέψατε– σούσι. Η αγορά ανοίγει καθημερινά στις 3.00 το πρωί, όταν πλοία, φορτηγά και αεροπλάνα ξεφορτώνουν το εμπόρευμα από κάθε γωνιά της Γης –ιδιαίτερα εντυπωσιακή, τόσο που έχει πλέον καταστεί τουριστική ατραξιόν, είναι η εκφόρτωση ολόκληρων τόνων… κατεψυγμένου τόνου. Η Ιστορία της αγοράς ξεκινά από τον 17ο αιώνα, αν και με τη σημερινή της μορφή υπάρχει μόνο από το 1935.

Chatuchak Weekend Market, Μπανγκόκ
 
Δεκατέσσερα ολόκληρα τετραγωνικά χιλιόμετρα, που ξεχειλίζουν από οτιδήποτε μπορεί να πουληθεί και να αγοραστεί, από vintage αθλητικά παπούτσια μέχρι… σκίουρους, καταλαμβάνει κάθε Σαββατοκύριακο η υπαίθρια αγορά της Μπανγκόκ –η οποία τυγχάνει και μία από τις μεγαλύτερες του κόσμου, σε περίπτωση που αμφιβάλλατε. Οκτώ χιλιάδες πάγκοι και διακόσιες χιλιάδες επισκέπτες την ημέρα είναι μερικά ενδεικτικά για το μέγεθός του νούμερα. Υπαίθριοι πάγκοι αλλά και κανονικά εστιατόρια σερβίρουν ταϊλανδέζικες σπεσιαλιτέ στους κουρασμένους shoppers, που αφιερώνουν στην πλειοψηφία τους μια ολόκληρη μέρα για να γυρίσουν ένα μικρό μόνο μέρος του.