Μονεμβασιά: Στα μονοπάτια της Ιστορίας
Οι διαδρομές, η θέα, οι πλατείες, τα τείχη, τα λουλουδιασμένα μονοπάτια, το καταγάλανο Μυρτώο και οι ιστορίες που αξίζει να ανακαλύψετε στο «Γιβραλτάρ» της Πελοποννήσου.
Μονομβασία για τους χάρτες. Μονομπάσια για τους ντόπιους. Μαλβαζία για τους Ενετούς, Κάστρο των Λουλουδιών για τους Τούρκους, «πέτρινο καράβι» για τον Ρίτσο. Πολλά ονόματα έχουν δοθεί για την καστροπολιτεία που δεσπόζει στο Μυρτώο, αλλά ένα είναι το συναίσθημα που κατακλύζει όποιον περνά αυτή την «μοναδική έμβαση» από την λακωνική γη προς τον τεράστιο βράχο: Το δέος.
Είναι εκείνο το δέος που ξεπηδά από τα μεσαιωνικά σοκάκια της Κάτω Πόλης. Από τις βυζαντινές εκκλησίες και τα ενετικά οικόσημα στα αναστηλωμένα αρχοντικά. Από την θέα που κόβει την ανάσα, ψηλά από την Αγιά Σοφιά της Άνω Πόλης και από τα φιδογυριστά μονοπάτια που αγκαλιάζουν τον βράχο. Κι αν οι λουλουδιασμένες αυλές, τα ζευγαράκια που βρίσκουν εδώ τον δικό τους τρόπο να σταματήσουν τον χρόνο και η βουή κατά την διάρκεια της ημέρας απαλύνει το δέος με άφθονο χρώμα, όταν πέφτει η νύχτα, η μυστηριακή γοητεία επανέρχεται δριμύτερη, με το φεγγάρι να καθρεφτίζεται στο πέλαγος, και το απόκοσμο φως να σε πείθει ότι όλοι αυτοί οι θρύλοι που έχεις ακούσει για την Μονεμβασιά, ίσως και να είναι αληθινοί.
Μίνι ιστορία
Ένας σεισμός του 4ου αιώνα μ.Χ. ήταν αυτός που «ακρωτηρίασε» την λακωνική γη, αφήνοντας ένα κομμάτι βράχου στο Μυρτώο, ένα νησί που ενώνεται με τη στεριά με μία στενή λωρίδα. Οι Λάκωνες ήταν αυτοί που κατοίκησαν πρώτοι τον βράχο, ενώ στη συνέχεια η βυζαντινή, η ενετική, η φραγκική και η οθωμανική παράδοση πρόσθεσαν τα δικά τους στοιχεία στις δύο πόλεις της Μονεμβασιάς, ορατά ακόμη και σήμερα. Θα τα αναγνωρίσετε όχι μόνο από την αρχιτεκτονική και τα οικόσημα, αλλά και από τα σημάδια των οβίδων και τα τείχη που μαρτυρούν το πολεμικό της ιστορικό. Η αριστοκρατική Άνω Πόλη σταδιακά ερημώνει, ενώ τον 20ο αιώνα παρόμοια τύχη έχει και η Κάτω Πόλη του Κάστρου, αφού πολλοί κάτοικοι μεταφέρονται στον οικισμό της Γέφυρας, έξω από το φρούριο. Παρ’ όλα αυτά, η καστροπολιτεία αναστηλώνεται και παραμένει χάρμα οφθαλμών προς τέρψη των χιλιάδων επισκεπτών της.
Τα μυστικά του βράχου
Είναι δύσκολο να διαλέξεις ποια διαδρομή θα (πρωτο)πάρεις, όταν βρεθείς στην είσοδο του Κάστρου. Τη δεξιά για να βγεις στο κεντρικό καλντερίμι ή να περπατήσεις ευθεία για το σπίτι του Ρίτσου; Να τραβήξεις κατευθείαν για τα φιδογυριστά μονοπάτια προς την έρημη Άνω Πόλη ή να ψάξεις για το Πορτέλο, το παλιό λιμανάκι για να χορτάσεις ήλιο – ίσως και για μία τολμηρή βουτιά; Παρακάτω, σας έχουμε τα δέκα απαραίτητα βήματα για να εξερευνήσετε απ’ άκρη σ’ άκρη αυτό το παραμυθένιο «Γιβραλτάρ της Ανατολής».
-Περπατήστε στις δρομικές
Έτσι αποκαλούνται εδώ τα θολωτά μονοπάτια του Κάστρου, που δημιουργούν έναν μεσαιωνικό λαβύρινθο πετρόχτιστων διαδρομών, διάσπαρτων με παλιά αρχοντικά από πέτρα και κόκκινο κεραμίδι, φαναράκια με φουντωτά λουλούδια, χάρη στα οποία το κάστρο ονομάστηκε και «μενεξεδένια πολιτεία», και βυζαντινές εκκλησίες, που ο θρύλος λέει πως κάποτε έφταναν τις σαράντα.
-Αγναντέψτε τη θάλασσα
Αυτό θα γίνει κοντά στην ανατολική πύλη, περπατώντας την ξεκούραστη διαδρομή των θαλασσινών τειχών, που περνούν από τα πλατώματα της Ντάπιας και φτάνουν στον παλιό φάρο, εκεί που κάποτε εμπορικά καραβάκια έδεναν στο λιμάνι, και που τώρα μπορείτε να επιχειρήσετε τις πρώτες ανοιξιάτικες βουτιές στο Μυρτώο.
-Επισκεφθείτε το σπίτι του Ρίτσου
Ο μεγάλος ποιητής, γέννημα-θρέμμα της Μονεμβασιάς, έζησε εδώ, στο σπίτι που βρίσκεται μια ανάσα από την είσοδο του Κάστρου, όπου σήμερα η προτομή του αγναντεύει τη θάλασσα. Προς τιμήν του, οι Μονεμβασιώτες έδωσαν το όνομά του και στο κεντρικό καλντερίμι της Κάτω Πόλης.
-Εξερευνήστε την Κεντρική Πλατεία
Το παλιό κανόνι, η Εκκλησία του Ελκομένου Χριστού και το Τζαμί του 16ου αιώνα δεσπόζουν στην πλατεία στην οποία οδηγούν όλοι οι δρόμοι της Κάτω Πόλης. Στο τζαμί μάλιστα στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή της Μονεμβασιάς. Εδώ εκτίθενται τα αρχαιολογικά ευρήματα των ανασκαφών του Κάστρου, από αρχιτεκτονικά γλυπτά μέχρι κεραμικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
-Ανηφορίστε τις «βόλτες»
Έτσι αποκαλούνται τα πετρόχτιστα μονοπάτια που οδηγούν από την Κάτω Πόλη στην Άνω, από το Κάστρο στην «Γούλα». Ναι, θα λαχανιάσετε και θα ιδρώσετε. Αλλά θα απολαύσετε την συγκλονιστικότερη θέα προς το πανόραμα της Μονεμβασιάς και της θάλασσας, που αποκαλύπτεται όλο και πιο πολύ σε κάθε στροφή, μέχρι να φτάσετε στην ατμοσφαιρική πύλη της Άνω Πόλης, θέαμα που αξίζει να τραβήξετε το βλέμμα σας από την απεραντοσύνη του γαλάζιου.
-Σκαρφαλώστε στην Άνω Πόλη
Ερημωμένη, με ερειπωμένα ίχνη μόνο του παλιού αρχοντικού της μεγαλείου, η Άνω Πόλη είναι πλέον ένα ησυχαστήριο, μια ατμοσφαιρική βόλτα στην ιστορία της Μονεμβασιάς που οδηγεί στην «Ακρόπολή» της, στο ψηλότερο σημείο του βράχου όπου βρίσκεται το μοναδικό καλά σωζόμενο κτίσμα, η εκκλησία της Αγίας Σοφίας. Χτίστηκε τον 12ο αιώνα και ονομάστηκε έτσι χάρη στην ομοιότητά της με την… συνονόματη βασιλική της Κωνσταντινούπολης. Διαθέτει εντυπωσιακές τοιχογραφίες και φυσικά το πιο συγκλονιστικό «χάζι» από τα ανεμοδαρμένα ύψη της.
-Δοκιμάστε τοπικές γεύσεις
Στα τρία ταβερνάκια και το υπέροχο μπαλκονάκι του café Camelot μέσα στο Κάστρο, θα δοκιμάσετε την τοπική σπεσιαλιτέ «σαΐτι», λεπτόφυλλη σπανακόπιτα με τριμμένο τυρί από πάνω. Θα συνοδεύσετε τα σπιτικά πιάτα με την περίφημη Malvasia, την ποικιλία κρασιού για την οποία φημίζεται η περιοχή. Δεν θα φύγετε χωρίς να εφοδιαστείτε με τα ονομαστά αμυγδαλωτά της Μονεμβασιάς και ντόπιο μέλι.
-Επισκεφθείτε τα εκκλησάκια του βράχου
Εκτός της Αγίας Σοφίας στην Άνω Πόλη και του Ελκομένου Χριστού στην κεντρική πλατεία – όπου φυλάσσεται και το κειμήλιο της Εικόνας της Σταύρωσης – αξίζει να δείτε και την οκταγωνική Παναγία την Χρυσαφίτισσα στην ομώνυμη πλατεία, τη Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα και τον σταυροειδή ναό του Αγίου Νικολάου που… δεν λειτούργησε ποτέ ως εκκλησία, αλλά ως οπλοστάσιο και αργότερα σχολείο.
-Ανακαλύψτε την ενδοχώρα
Αν ποτέ καταφέρετε να εγκαταλείψετε το Κάστρο, θα ανακαλύψετε μικρά χωριουδάκια μεταξύ των ακτών του Μυρτώου και του Λακωνικού Κόλπου. Στο χωριό Βελιές θα μάθετε για τις τοπικές παραδόσεις στο λαογραφικό μουσείο, στα Τάλαντα θα εξερευνήσετε τον αναστηλωμένο ιστορικό νερόμυλο στη μέση ενός φαραγγιού, στα Τέρια και την Παντάνασσα θα δείτε από κοντά κάποιους από τους παλαιότερους βυζαντινούς ναούς της Πελοποννήσου, και στις ακτές θα βρείτε όμορφες παραλίες για τις πρώτες βουτιές ή απλώς για ουζάκι και μεζέδες. Δείτε μια λίστα με τις παραλίες της περιοχής εδώ.
-Απολαύστε την φιλοξενία
Αναμφισβήτητα, η ιδανική επιλογή είναι να διανυκτερεύσετε εντός του Κάστρου. Φυσικά, αυτό σημαίνει, εκτός από ατμοσφαιρική διαμονή σε αναστηλωμένα αρχοντικά με απίστευτη θέα, και διόλου ευκαταφρόνητα ποσά. Αν η τσέπη σας δεν αντέχει… Κάστρο, επιλέξτε κάποια από τις οικονομικότερες λύσεις της Γέφυρας, του απέναντι οικισμού μπροστά στον «λαιμό» που τον συνδέει με το Κάστρο. Παρακάτω, παραθέτουμε τις πιο value for money επιλογές εντός του φρουρίου (οι τιμές είναι ενδεικτικές και υπολογισμένες για τα πρώτα σαββατοκύριακα του Απριλίου):
New Malvasia: Πετρόχτιστα και μόλις 300 μέτρα από την πύλη, με θέα στη θάλασσα, τα δωμάτια του New Malvasia ξεκινούν από τα 65€ το δίκλινο.
Ritsos Guesthouse: Από τις οικονομικότερες επιλογές εντός του Κάστρου, διαθέτει συμπαθέστατα, άνετα και ατμοσφαιρικά δίκλινα από 40€ για τον Απρίλιο.
Βυζαντινό: Τα θολωτά δωμάτια στο παραδοσιακό ξενώνα Βυζαντινό μέσα στο κάστρο ξεκινούν από τα 55€ το δίκλινο.
Malvasia Traditional Hotel: Τα budget, μικρά αλλά φιλόξενα και οικεία δωμάτιά του βρίσκονται 300 μέτρα από την πύλη, έχουν ωραιότατη θέα και ξεκινούν από τα 50€.
Θεοφανώ Art Hotel: Στην καρδιά του Κάστρου, διαθέτει ρομαντικά δωμάτια με όλες τις ανέσεις, που κοστίζουν από 85€ για το δίκλινο με πρωινό.
*Σημείωση: Στην τελευταία ενημέρωση του δήμου Μονεμβασιάς, αναφέρεται πως η Άνω Πόλη παραμένει κλειστή για ανασκαφές. Ενημερωθείτε εδώ.
Είναι εκείνο το δέος που ξεπηδά από τα μεσαιωνικά σοκάκια της Κάτω Πόλης. Από τις βυζαντινές εκκλησίες και τα ενετικά οικόσημα στα αναστηλωμένα αρχοντικά. Από την θέα που κόβει την ανάσα, ψηλά από την Αγιά Σοφιά της Άνω Πόλης και από τα φιδογυριστά μονοπάτια που αγκαλιάζουν τον βράχο. Κι αν οι λουλουδιασμένες αυλές, τα ζευγαράκια που βρίσκουν εδώ τον δικό τους τρόπο να σταματήσουν τον χρόνο και η βουή κατά την διάρκεια της ημέρας απαλύνει το δέος με άφθονο χρώμα, όταν πέφτει η νύχτα, η μυστηριακή γοητεία επανέρχεται δριμύτερη, με το φεγγάρι να καθρεφτίζεται στο πέλαγος, και το απόκοσμο φως να σε πείθει ότι όλοι αυτοί οι θρύλοι που έχεις ακούσει για την Μονεμβασιά, ίσως και να είναι αληθινοί.
Μίνι ιστορία
Ένας σεισμός του 4ου αιώνα μ.Χ. ήταν αυτός που «ακρωτηρίασε» την λακωνική γη, αφήνοντας ένα κομμάτι βράχου στο Μυρτώο, ένα νησί που ενώνεται με τη στεριά με μία στενή λωρίδα. Οι Λάκωνες ήταν αυτοί που κατοίκησαν πρώτοι τον βράχο, ενώ στη συνέχεια η βυζαντινή, η ενετική, η φραγκική και η οθωμανική παράδοση πρόσθεσαν τα δικά τους στοιχεία στις δύο πόλεις της Μονεμβασιάς, ορατά ακόμη και σήμερα. Θα τα αναγνωρίσετε όχι μόνο από την αρχιτεκτονική και τα οικόσημα, αλλά και από τα σημάδια των οβίδων και τα τείχη που μαρτυρούν το πολεμικό της ιστορικό. Η αριστοκρατική Άνω Πόλη σταδιακά ερημώνει, ενώ τον 20ο αιώνα παρόμοια τύχη έχει και η Κάτω Πόλη του Κάστρου, αφού πολλοί κάτοικοι μεταφέρονται στον οικισμό της Γέφυρας, έξω από το φρούριο. Παρ’ όλα αυτά, η καστροπολιτεία αναστηλώνεται και παραμένει χάρμα οφθαλμών προς τέρψη των χιλιάδων επισκεπτών της.
Τα μυστικά του βράχου
Είναι δύσκολο να διαλέξεις ποια διαδρομή θα (πρωτο)πάρεις, όταν βρεθείς στην είσοδο του Κάστρου. Τη δεξιά για να βγεις στο κεντρικό καλντερίμι ή να περπατήσεις ευθεία για το σπίτι του Ρίτσου; Να τραβήξεις κατευθείαν για τα φιδογυριστά μονοπάτια προς την έρημη Άνω Πόλη ή να ψάξεις για το Πορτέλο, το παλιό λιμανάκι για να χορτάσεις ήλιο – ίσως και για μία τολμηρή βουτιά; Παρακάτω, σας έχουμε τα δέκα απαραίτητα βήματα για να εξερευνήσετε απ’ άκρη σ’ άκρη αυτό το παραμυθένιο «Γιβραλτάρ της Ανατολής».
-Περπατήστε στις δρομικές
Έτσι αποκαλούνται εδώ τα θολωτά μονοπάτια του Κάστρου, που δημιουργούν έναν μεσαιωνικό λαβύρινθο πετρόχτιστων διαδρομών, διάσπαρτων με παλιά αρχοντικά από πέτρα και κόκκινο κεραμίδι, φαναράκια με φουντωτά λουλούδια, χάρη στα οποία το κάστρο ονομάστηκε και «μενεξεδένια πολιτεία», και βυζαντινές εκκλησίες, που ο θρύλος λέει πως κάποτε έφταναν τις σαράντα.
-Αγναντέψτε τη θάλασσα
Αυτό θα γίνει κοντά στην ανατολική πύλη, περπατώντας την ξεκούραστη διαδρομή των θαλασσινών τειχών, που περνούν από τα πλατώματα της Ντάπιας και φτάνουν στον παλιό φάρο, εκεί που κάποτε εμπορικά καραβάκια έδεναν στο λιμάνι, και που τώρα μπορείτε να επιχειρήσετε τις πρώτες ανοιξιάτικες βουτιές στο Μυρτώο.
-Επισκεφθείτε το σπίτι του Ρίτσου
Ο μεγάλος ποιητής, γέννημα-θρέμμα της Μονεμβασιάς, έζησε εδώ, στο σπίτι που βρίσκεται μια ανάσα από την είσοδο του Κάστρου, όπου σήμερα η προτομή του αγναντεύει τη θάλασσα. Προς τιμήν του, οι Μονεμβασιώτες έδωσαν το όνομά του και στο κεντρικό καλντερίμι της Κάτω Πόλης.
-Εξερευνήστε την Κεντρική Πλατεία
Το παλιό κανόνι, η Εκκλησία του Ελκομένου Χριστού και το Τζαμί του 16ου αιώνα δεσπόζουν στην πλατεία στην οποία οδηγούν όλοι οι δρόμοι της Κάτω Πόλης. Στο τζαμί μάλιστα στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή της Μονεμβασιάς. Εδώ εκτίθενται τα αρχαιολογικά ευρήματα των ανασκαφών του Κάστρου, από αρχιτεκτονικά γλυπτά μέχρι κεραμικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
-Ανηφορίστε τις «βόλτες»
Έτσι αποκαλούνται τα πετρόχτιστα μονοπάτια που οδηγούν από την Κάτω Πόλη στην Άνω, από το Κάστρο στην «Γούλα». Ναι, θα λαχανιάσετε και θα ιδρώσετε. Αλλά θα απολαύσετε την συγκλονιστικότερη θέα προς το πανόραμα της Μονεμβασιάς και της θάλασσας, που αποκαλύπτεται όλο και πιο πολύ σε κάθε στροφή, μέχρι να φτάσετε στην ατμοσφαιρική πύλη της Άνω Πόλης, θέαμα που αξίζει να τραβήξετε το βλέμμα σας από την απεραντοσύνη του γαλάζιου.
-Σκαρφαλώστε στην Άνω Πόλη
Ερημωμένη, με ερειπωμένα ίχνη μόνο του παλιού αρχοντικού της μεγαλείου, η Άνω Πόλη είναι πλέον ένα ησυχαστήριο, μια ατμοσφαιρική βόλτα στην ιστορία της Μονεμβασιάς που οδηγεί στην «Ακρόπολή» της, στο ψηλότερο σημείο του βράχου όπου βρίσκεται το μοναδικό καλά σωζόμενο κτίσμα, η εκκλησία της Αγίας Σοφίας. Χτίστηκε τον 12ο αιώνα και ονομάστηκε έτσι χάρη στην ομοιότητά της με την… συνονόματη βασιλική της Κωνσταντινούπολης. Διαθέτει εντυπωσιακές τοιχογραφίες και φυσικά το πιο συγκλονιστικό «χάζι» από τα ανεμοδαρμένα ύψη της.
-Δοκιμάστε τοπικές γεύσεις
Στα τρία ταβερνάκια και το υπέροχο μπαλκονάκι του café Camelot μέσα στο Κάστρο, θα δοκιμάσετε την τοπική σπεσιαλιτέ «σαΐτι», λεπτόφυλλη σπανακόπιτα με τριμμένο τυρί από πάνω. Θα συνοδεύσετε τα σπιτικά πιάτα με την περίφημη Malvasia, την ποικιλία κρασιού για την οποία φημίζεται η περιοχή. Δεν θα φύγετε χωρίς να εφοδιαστείτε με τα ονομαστά αμυγδαλωτά της Μονεμβασιάς και ντόπιο μέλι.
-Επισκεφθείτε τα εκκλησάκια του βράχου
Εκτός της Αγίας Σοφίας στην Άνω Πόλη και του Ελκομένου Χριστού στην κεντρική πλατεία – όπου φυλάσσεται και το κειμήλιο της Εικόνας της Σταύρωσης – αξίζει να δείτε και την οκταγωνική Παναγία την Χρυσαφίτισσα στην ομώνυμη πλατεία, τη Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα και τον σταυροειδή ναό του Αγίου Νικολάου που… δεν λειτούργησε ποτέ ως εκκλησία, αλλά ως οπλοστάσιο και αργότερα σχολείο.
-Ανακαλύψτε την ενδοχώρα
Αν ποτέ καταφέρετε να εγκαταλείψετε το Κάστρο, θα ανακαλύψετε μικρά χωριουδάκια μεταξύ των ακτών του Μυρτώου και του Λακωνικού Κόλπου. Στο χωριό Βελιές θα μάθετε για τις τοπικές παραδόσεις στο λαογραφικό μουσείο, στα Τάλαντα θα εξερευνήσετε τον αναστηλωμένο ιστορικό νερόμυλο στη μέση ενός φαραγγιού, στα Τέρια και την Παντάνασσα θα δείτε από κοντά κάποιους από τους παλαιότερους βυζαντινούς ναούς της Πελοποννήσου, και στις ακτές θα βρείτε όμορφες παραλίες για τις πρώτες βουτιές ή απλώς για ουζάκι και μεζέδες. Δείτε μια λίστα με τις παραλίες της περιοχής εδώ.
-Απολαύστε την φιλοξενία
Αναμφισβήτητα, η ιδανική επιλογή είναι να διανυκτερεύσετε εντός του Κάστρου. Φυσικά, αυτό σημαίνει, εκτός από ατμοσφαιρική διαμονή σε αναστηλωμένα αρχοντικά με απίστευτη θέα, και διόλου ευκαταφρόνητα ποσά. Αν η τσέπη σας δεν αντέχει… Κάστρο, επιλέξτε κάποια από τις οικονομικότερες λύσεις της Γέφυρας, του απέναντι οικισμού μπροστά στον «λαιμό» που τον συνδέει με το Κάστρο. Παρακάτω, παραθέτουμε τις πιο value for money επιλογές εντός του φρουρίου (οι τιμές είναι ενδεικτικές και υπολογισμένες για τα πρώτα σαββατοκύριακα του Απριλίου):
New Malvasia: Πετρόχτιστα και μόλις 300 μέτρα από την πύλη, με θέα στη θάλασσα, τα δωμάτια του New Malvasia ξεκινούν από τα 65€ το δίκλινο.
Ritsos Guesthouse: Από τις οικονομικότερες επιλογές εντός του Κάστρου, διαθέτει συμπαθέστατα, άνετα και ατμοσφαιρικά δίκλινα από 40€ για τον Απρίλιο.
Βυζαντινό: Τα θολωτά δωμάτια στο παραδοσιακό ξενώνα Βυζαντινό μέσα στο κάστρο ξεκινούν από τα 55€ το δίκλινο.
Malvasia Traditional Hotel: Τα budget, μικρά αλλά φιλόξενα και οικεία δωμάτιά του βρίσκονται 300 μέτρα από την πύλη, έχουν ωραιότατη θέα και ξεκινούν από τα 50€.
Θεοφανώ Art Hotel: Στην καρδιά του Κάστρου, διαθέτει ρομαντικά δωμάτια με όλες τις ανέσεις, που κοστίζουν από 85€ για το δίκλινο με πρωινό.
*Σημείωση: Στην τελευταία ενημέρωση του δήμου Μονεμβασιάς, αναφέρεται πως η Άνω Πόλη παραμένει κλειστή για ανασκαφές. Ενημερωθείτε εδώ.
