Γιάντα να πάς στη Χιό

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Το πέμπτο σε μέγεθος νησί του τόπου μας, με πληθυσμό γύρω στις 52000 έχει καταφέρει να κρατήσει χαμηλό τουριστικό προφίλ. Η ηρωική Χίος έχει 64 χωριά με ιδιαιτερότητες που θα σου δημιουργήσουν δημιουργικές απορίες, έχει αγριάδα αλλά και ηρεμία, έχει πράσινο, έχει Κάστρα και Κάμπους που εκτείνονται ως εκεί που φτάνει το μάτι.

Θέλει το χρόνο της, αλλά όσα επενδύσεις τόσα θα πάρεις –και παραπάνω. Κράτα λοιπόν σημειώσεις, έχουμε πολλά να σου πούμε και άλλα τόσα που δεν χωρούν σε ένα άρθρο. Υποσχόμαστε πως θα επανέλθουμε όμως.

Από τον Κάμπο ως το Κάστρο

Νότια της πρωτεύουσας του νησιού εκτείνεται η εύφορη πεδιάδα της Χίου, ο Κάμπος, κατάφυτη από περιβόλια με εσπεριδοειδή, ένας πίνακας ζωγραφικής βγαλμένος από τα χέρια μεγάλου ζωγράφου. Ο Κάμπος έχει το πιο γόνιμο έδαφος του νησιού. Είναι γεμάτος με κτήματα και θερινές κατοικίες των παλιών αριστοκρατικών οικογενειών της Χίου.

Η απογευματινή βόλτα στα στενά του κάμπου αναδεικνύει την ομορφιά και την αρχοντιά των κατοικιών του, δείγματα Γενουάτικης αρχιτεκτονικής που αναπτύχθηκε κατά την εποχή της Γενουατοκρατίας (1346-1566).

Μετά την ανακάλυψη του Κάμπου και των αρχοντικών του, η χώρα (πρωτεύουσα) σε απόσταση μικρότερη των 6 χιλιομέτρων προσφέρει ενδιαφέροντα αξιοθέατα, με πρώτο και καλύτερο το Κάστρο της. Οι ανασκαφές ανάγουν την ύπαρξη του στους ελληνιστικούς χρόνους, και παρόλο που ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε, λόγω των πολλαπλών επιθέσεων που δεχόταν από φιλόδοξους κατακτητές, άλλαζε συνεχώς όψη. Σήμερα, το Κάστρο της Χίου ταυτίζεται με την εποχή της Γενουατοκρατίας, τη σύντομη ενετική κατάληψη του Κάστρου το 1694-1695, αλλά και τη μετέπειτα οθωμανική περίοδο.

Η Βιβλιοθήκη Κοραή και το Βυζαντινό Μουσείο

Αν σε ενδιαφέρουν τα αξιοθέατα, τότε οφείλεις να επισκεφτείς τη Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Χίου "Κοραής". Είναι μία από τις παλαιότερες στην Ελλάδα, με την ιστορία της να αρχίζει το 1792, όταν και λειτούργησε ως παράρτημα της Μεγάλης Σχολής της Χίου πρώτο δε πυρήνα της αποτέλεσαν τα βιβλία του Αδαμάντιου Κοραή και Ελλήνων λογίων ομογενών. Κατά τη Σφαγή της Χίου το 1822, η Βιβλιοθήκη καταστράφηκε, αλλά ο Κοραής απέστειλε και πάλι βιβλία, ενώ μετά τον θάνατο του το 1833, και σύμφωνα με τη διαθήκη του, ένα μεγάλο μέρος των βιβλίων και των χειρογράφων του ήρθαν στη Χίο.

Στο πέρασμα του χρόνου η Βιβλιοθήκη έχει συγκεντρώσει δεκάδες συλλογές βιβλίων, χειρογράφων, περιοδικών, εφημερίδων κ.α. που δώρισαν μεγάλοι πνευματικοί άνθρωποι, ενώ θησαυρό της αποτελεί η δωρεά του Μεγάλου Ναπολέοντα προς τιμήν του Αδαμαντίου Κοραή "Déscription de l’Egypte", αποτελούμενη από 14 εικονογραφημένους τόμους.

Εξίσου σημαντικό highlight, η μόνιμη έκθεση του Βυζαντινού Μουσείου Χίου, η οποία φιλοξενείται στο οθωμανικό τέμενος Μετζιτιέ Τζαμί, των μέσων του 19ου αιώνα. Η έκθεση συμβάλλει στην ανάδειξή του κτιρίου, και έτσι τα δυο τους συνυπάρχουν αρμονικά και αλληλοσυμπληρώνονται.

Μέσα από τα εκθέματα και το εποπτικό υλικό που βρίσκονται εδώ, θα πάρεις μια γεύση της ιστορικής και πολιτιστικής πορείας του νησιού, από την παλαιοχριστιανική περίοδο έως και τα νεώτερα χρόνια, αλλά και της όσμωσης των διαφόρων πολιτισμικών ομάδων που συμβίωσαν κατά καιρούς στο νησί.

Από τη Νέα Μονή στον «Μυστρά» του Αιγαίου

Γνωστή για τα θαυμάσια ψηφιδωτά της, η Νέα Μονή βρίσκεται περί τα 12 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου. Χτισμένη σε υψόμετρο 679 μέτρων τον 11ο αιώνα, σε μία κοιλάδα του νότιου Προβάτειου όρους, προσφέρει συγκλονιστικές εικόνες κατά την ανάβαση χάρη στο τοπίο που την αγκαλιάζει, ακόμα και αν το δάσος που την πλαισιώνει αναγεννάται ακόμα μετά από πυρκαγιά. Χτίστηκε με αυτοκρατορική χορηγία του Κωνσταντίνου Μονομάχου (1042 μ.Χ) και απηχεί την τέχνη της Κωνσταντινούπολης, τόσο στον αρχιτεκτονικό ρυθμό, όσο και στην διακόσμηση.

Τα ψηφιδωτά της είναι ένα πραγματικό χάρμα οφθαλμών και αποτελούν ένα από τα τρία κορυφαία σύνολα ψηφιδωτών στον ελλαδικό χώρο κατά τον Μεσαίωνα. Δουλεμένα από Κωνσταντινουπολίτες των αυτοκρατορικών καλλιτεχνικών εργαστηρίων, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από μορφολογικούς τύπους της ύστερης αρχαιότητας, προβάλλουν μια μοναδική τάση στο χρόνο που θα μπορούσε, κατά την εκτίμηση μερικών, να μας δώσει εξελικτικά την Αναγέννηση.

Απαραίτητη στάση μετά από την επίσκεψη εδώ, το χωριό Αυγώνυμα και τον Ανάβατο, το οποίο χαρακτηρίζεται και ως «Μυστράς του Αιγαίου» - όχι αδίκως. Πλησιάζοντας εδώ θαρρείς πως θα ξεχυθούν ιππότες να σε συνοδεύσουν από τις πύλες του. Χτισμένο στην κόγχη ενός απόκρημνου βράχου, η ίδρυση του τοποθετείται στους μέσους βυζαντινούς χρόνους, ενώ σύμφωνα με την παράδοση, δημιουργήθηκε από τους εργάτες που έφτασαν στη Χίο για την κατασκευή της Νέας Μονής επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου.

O Βορράς μας καλεί

Αφήνοντας την κεντρική Χίο και την πρωτεύουσά της οδεύουμε προς βορρά στα ιδιαίτερα Βόρεια χωριά, όπου το σκηνικό αλλάζει. Η διαδρομή βγαίνοντας από την χώρα σε στους ανεμόμυλους των παλαιών Ταμπάκικων και στη συνέχεια στο Βροντάδο, καπετανοχώρι με ωραία παραθαλάσσια σπίτια που συντροφεύονται από το άγαλμα του αφανή ναύτη.

Ο παραλιακός δρόμος οδηγεί μετά από 10 περίπου χιλιόμετρα σε δύο παραθαλάσσια γραφικά ψαροχώρια, το Παντουκιός με γραφικό λιμανάκι και ταβέρνες με φρέσκο ψάρι, ενώ τρία περίπου χιλιόμετρα βορειότερα ο δρόμος οδηγεί στο επόμενο γνωστότερο ψαροχώρι, την Λαγκάδα, με εξαιρετικό λιμανάκι και απρόσκοπτη θέα προς το νησί των Οινουσσών.

Συνεχίζοντας ο δρόμος καταλήγει στα λίγο πολύ γνωστά Καρδάμυλα, ένα μεγάλο χωριό της βόρειας-βορειανατολικής Χίου, 27 χλμ από τη Χώρα. Τα Άνω Καρδάμυλα ή Πάνω Χωριό ή -απλώς- Χωριό είναι από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα της Χίου, χτισμένα εκεί που δέσποζε η αρχαία Καρδαμύλη, στον λόφο της Γρηάς, που αποτελεί και τη φυσική ακρόπολή του.

Και άλλα χωριουδάκια

Σου το είπαμε, 64 είναι ζωή να έχουν. H περιοχή της Αμανής, στο βορειοδυτικό μέρος της Χίου, σε φέρνει αντιμέτωπο με φοβερές εναλλαγές στη φύση και στο ανάγλυφο του νησιού, ενώ αποτελεί καταφύγιο για χωριουδάκια κοσμήματα.

Από τα πιο παλιά χωριά της βορειοδυτικής Χίου, η Βολισσός με το Κάστρο στην κορυφή του λόφου που την ατενίζει από ψηλά, τις βυζαντινές εκκλησίες και το σπουδαιότερο προσκύνημα της Μυροβόλου, την Αγία Μαρκέλλα, συμπληρώνουν το παζλ της γοητείας αυτού του κεφαλοχωρίου. Σημείωσε οπωσδήποτε τα πανηγύρια που γίνονται εδώ το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, στις 6 και 15 και μην ξεχάσεις να αγοράσεις φρέσκο, μοσχομυριστό ψωμάκι από τον παλιό ξυλόφουρνο του χωριού.

Τα γειτονιά χωριουδάκια Αγιάσματα με την σπάνια, άγρια ομορφιά και Άγιο Γάλα, με τα μοναδικά σπήλαια εκτείνονται στα πόδια του, σε υποδέχονται στις φιλόξενες πλατειούλες τους και προτείνουν ενδιαφέρουσες διαδρομές για πεζοπορία, με μονοπάτια χαραγμένα από τον Γεώργιο Χαλάτση. Πληροφορίες για τα μονοπάτια τα οποία αποτελούν μάλιστα μέρος του δικτύου Natura θα βρεις εδώ.

Μετά την Βολισσό, στο δρόμο προς Άγιο Γάλα, αξίζει να περάσεις και από την Παλαιά Ποταμιά ένα εγκαταλελειμμένο χωριουδάκι που στέκει καταμεσής μια ανήλιας χαράδρας προκειμένου να μην φαίνεται εύκολα από τους πειρατές, περιτριγυρισμένο από βελανιδιές, πηγές και ανεμόμυλους.

Επιστροφή στο Νότο

Εδώ ζει το μοναδικό και βασικό προϊόν του νησιού, που καλλιεργείται στα 24 Μαστιχοχώρια. Τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά απ’ αυτά είναι τα Μεστά, το Πυργί, οι Ολύμποι, η Καλαμωτή, η Βέσσα το Λιθί, η Ελάτα ο Άγιος Γεώργιος η Καλλιμασιά τα Νένητα και τα Αρμόλια. Τα καλύτερα διατηρημένα χωριά είναι τα Μεστά και οι Ολύμποι, κατά συνέπεια η επίσκεψη σε αυτά να επιβάλλεται.

Το Πυργί συγκεκριμένα, είναι γνωστό και ως ζωγραφιστό χωριό χάρη στις «ξυστές» προσόψεις των σπιτιών του, μια ιδιαίτερη τεχνοτροπία που τραβά το βλέμμα. Τα τρία τελευταία χρόνια λειτουργεί εδώ το Μουσείο Μαστίχας, το οποίο επίσης παρουσιάζει ενδιαφέρον: όλη η κοπιαστική διαδικασία της μαστίχας, από το καθάρισμα των μαστιχόδεντρων μέχρι τα τελικά προϊόντα περνά μπροστά από τα μάτια σου.

Και από βουτιές;

Η παραλία του Ναγού βρίσκεται σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από τα Καρδάμυλα και εντυπωσιάζει με την πλούσια και ιδιαίτερη βλάστηση της περιοχής που οφείλεται στα άφθονα κρυστάλλινα νερά των πηγών που καταλήγουν στη θάλασσα. Εδώ θα λάβεις απλόχερα δροσιά από τα πλατάνια, τα ψηλά δέντρα και τα μικρά ρυάκια που ξεχειλίζουν ακόμα και τους πιο ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες.

Περίπου ένα χιλιόμετρο μετά τον Ναγό θα βουτήξεις στην παραλία του Γιόσωνα. Εκτεθειμένη σε βόρειους ανέμους, έχει παρ’ όλα αυτά πεντακάθαρα νερά, ενώ το πράσινο τον δέντρων φτάνει να φιλήσει σε ορισμένα σημεία το βαθύ μπλε της θάλασσας.

Μετά τις βουτιές θα καταλήξεις για καφεδάκι στο Αμάδες με τα εντυπωσιακά πλατάνια και τα τρεχούμενα νερά. Εδώ θα ξαποστάσεις στη μοναδική ταβέρνα του χωριού, τον «Πλάτανο» και αν είσαι τυχερός και έχει καθαρό καιρό θα απολαύσεις την ανεμπόδιστη θέα προς τη Λέσβο.

Στα νοτιανατολικά του νησιού, θα έρθεις πρόσωπο με πρόσωπο με την πιο εντυπωσιακή παραλία της Χίου: τα Μαύρα Βόλια, με τα σκουρόχρωμα βότσαλα ηφαιστειογενούς προέλευσης και την άγρια ομορφιά. Λίγο πιο πάνω η οργανωμένη παραλία της Κώμης είναι μια ακόμα καλή επιλογή για τις βουτιές σου στο νησί.

Για βουτιές κοντά στην πόλη δημοφιλής είναι η αμμουδιά του Καρφά, ενώ στα νότια θα συναντήσεις τον Μέγα Λιμιώνα με την χοντρόκκοκη άμμο. Βόρεια της πόλης, η Δασκαλόπετρα είναι μια αρκετά δημοφιλής παραλία με άσπρα βότσαλα, ενώ από τις μικρές παραλίες του Βορρά ξεχωρίζουν το Πιθί και η Ελίντα.

Οι παραλίες τριγύρω από τη Βολισσό είναι εξίσου γοητευτικές. Σημείωσε τον Μάναγρο, τα Μαγεμένα, τα Λευκάθια και τη Γωνιά.

Πώς θα φτάσεις εδώ

Αυτή την εποχή τα δρομολόγια των πλοίων είναι καθημερινά ενώ κάθε Σάββατο υπάρχουν διπλά δρομολόγια από Πειραιά και Λαύριο, με προορισμό Το λιμάνι της Χίου καθώς και το Λιμάνι των Μεστών στην δυτική πλευρά του νησιού. Η απόσταση των Μεστών από την χώρα, είναι 40 χιλιόμετρα εξαιρετικού οδικού δικτύου.

Η διάρκεια του ταξιδιού από Πειραιά προς Χίο (Χώρα) ανέρχεται στις 8-9 ώρες και το εισιτήριο σήμερα κοστίζει 46€, στην οικονομική θέση. Από το Λαύριο, το πλοίο Aqua Blue φεύγει στις 5 το απόγευμα κάθε Σάββατο και φτάνει στον λιμένα των Μεστών στις 11 το βράδυ, διάρκεια ταξιδιού 6 ώρες και κόστος εισιτηρίου οικονομικής θέσης 26,5€.

Το νησί διαθέτει αεροδρόμιο με τακτικά καθημερινά δρομολόγια δύο γνωστών αεροπορικών εταιρειών. Τα εισιτήρια αν δεν έχετε προγραμματισμένο το ταξίδι σου θα τα πληρώσεις ακριβά. Η διάρκεια του ταξιδιού είναι 30-40 λεπτά αναλόγως του τύπου του αεροσκάφους.