Τα αρχαία της Πελοποννήσου που δεν έχεις δει
Η πρώτη πόλη που χτίστηκε κάτω από τον ήλιο, το γήπεδο όπου γίνονταν τα προκριματικά των Ολυμπιακών Αγώνων, και άλλες άγνωστες γωνιές της αρχαίας Πελοποννήσου.
της Ηρώς Κουνάδη
Τα βασικά, θα υποθέσουμε, τα ξέρεις: Από την Ολυμπία ξεκίνησε, και ξεκινά ακόμα, το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός του πλανήτη, από τις Μυκήνες σάλπαραν ο Αγαμέμνονας με τα άλλα τα παιδιά για την Τροία προτού ακόμα γεννηθεί ο Όμηρος, και στην Επίδαυρο βλέπουμε θέατρο εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια.
Αν είσαι και λίγο λάτρης της Ιστορίας –και μας διαβάζεις τακτικά– θα έχεις κάνει ίσως τις βόλτες σου και στην υπέροχα αναστηλωμένη, γιγάντια πόλη του Επαμεινώνδα που νίκησε τους Σπαρτιάτες και έχτισε την Μεσσήνη για να ζουν ελεύθεροι οι Μεσσήνιοι. Θα έχεις χαζέψει και το ηλιοβασίλεμα από το προϊστορικό παλάτι του σοφού γέροντα της Τροίας, του Νέστορα. Και θα έχεις περπατήσει κάτω από το στέγαστρο του μόνου μας αρχαίου ναού που συνδυάζει κορινθιακά κιονόκρανα με δωρικές και ιωνικές κολώνες, του Επικούριου Απόλλωνα.
Και αν σου λέγαμε πως σου έχει ξεφύγει η πρώτη πόλη που έφτιαξαν οι άνθρωποι, και με βάση την οποία χτίστηκαν όλες οι υπόλοιπες, σύμφωνα με τον μπαμπάκα μας, τον πρώτο ταξιδιωτικό συντάκτη της ανθρωπότητας, τον Παυσανία; Μην εκπλήσσεσαι, η Πελοπόννησος είναι σε κάθε της γωνιά γεμάτη απομεινάρια της Ιστορίας που δεν είχες καν ακουστά. Μέχρι τώρα.
Η Αρχαία Λυκόσουρα
Στην Αρκαδία, 12 χιλιόμετρα έξω από την Μεγαλόπολη, χάρτης εδώ
«Από όλες τις πόλεις που εμφάνισε η γη στην ήπειρο και στα νησιά, η Λυκόσουρα είναι η αρχαιότερη, και αυτή είδε πρώτη ο ήλιος, από αυτή δε εδώ έχουν μάθει οι άλλοι άνθρωποι να φτιάχνουν πόλεις» λέει ο Παυσανίας στα Αρκαδικά του. Και αν ο πρώτος περιηγητής της Ιστορίας ήταν κομμάτι υπερβολικός, όπως μάλλον είμαστε όλοι όσοι γράφουμε για ταξίδια, αυτό μένει να αποδειχθεί, καθότι η Λυκόσουρα δεν έχει ακόμα ανασκαφεί πλήρως, πράγμα που σημαίνει πως δεν είμαστε βέβαιοι πότε ακριβώς ιδρύθηκε.
Φωτό: Megalopolis.gr
Αυτό που ξέρουμε με βεβαιότητα είναι πως το Λύκαιο, στις πλαγιές του οποίου είναι χτισμένη, ήταν το ιερό βουνό των Αρκάδων, και ότι τα τείχη της Ακρόπολης που θα δεις σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Σώζονται επίσης τμήματα του ιερού της Δέσποινας, κι αν ρωτάς ποια είναι η Δέσποινα, αυτό μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ. Το μόνο που μας είπε ο Παυσανίας είναι πως πρόκειται για προσωνύμιο που χρησιμοποιούν οι Αρκάδες για την θεά που λατρεύουν περισσότερο απ’ όλες. Το όνομά της δεν τον άφησαν να το γράψει στους αμύητους (Αρκαδικά, VIII.37.9).
(*) Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος, χωρίς ωράριο και χωρίς εισιτήριο.
Η Αρχαία Ήλιδα
Στην Ηλεία, 60 χιλιόμετρα από την Αρχαία Ολυμπία, κοντά στην Ανδραβίδα, χάρτης εδώ
Πριν πάρουν την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι αθλητές της αρχαιότητας έπρεπε πρώτα να διαγωνιστούν στην Ήλιδα, την πόλη που είχε την ευθύνη της διοργάνωσης των αγώνων. Αυτή η πόλη είναι σήμερα ένας σούπερ ενδιαφέρων –και εξίσου ατμοσφαιρικός, καθότι κατά κανόνα άδειος– αρχαιολογικός χώρος, με το δικό του αρχαίο θέατρο, το στάδιο, και τα απομεινάρια των ναών της Αθηνάς, του Άδη, του Διόνυσου και της Αφροδίτης. Σε ελάχιστη απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο, το άψογο Μουσείο της Αρχαίας Ήλιδας, φιλοξενεί τα ευρήματα των ανασκαφών που έγιναν εδώ, και εξηγεί όσα δεν ήξερες ότι ήθελες να μάθεις για την διαδικασία της πρόκρισης και την διοργάνωση του μοναδικού γεγονότος στην ανθρώπινη Ιστορία που σταματούσε όλους τους πολέμους.
(*) Ο αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο της Ήλιδας είναι ανοιχτά 9.00-16.00, με ενιαίο εισιτήριο 4€. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Η Αρχαία Τίρυνθα
Στην Αργολίδα, 5 χιλιόμετρα έξω από το Ναύπλιο, χάρτης εδώ
Αν κάτι σου λέει το όνομα, είναι γιατί έχεις ακουστά τον βασιλιά της, τον όχι ιδιαιτέρως συμπαθή Ευρυσθέα, που έβαλε τον πιο αγαπημένο ήρωα της αρχαιότητας, τον Ηρακλή, να κάνει όλα αυτά τα απίστευτα πράγματα που έκανε –να παλέψει με το λιοντάρι της Νεμέας, να κλέψει μήλα από τον κήπο των Εσπερίδων, να καθαρίσει τους πιο βρώμικους στάβλους στην Ιστορία της ανθρωπότητας, να κατεβεί στον κάτω κόσμο και να φέρει από κει το πετ του Άδη, τον Κέρβερο. Στην Τίρυνθα επέστρεψε δώδεκα φορές, μετά από κάθε άθλο ο Ηρακλής, να φέρει αποδεικτικά τύπου δόντια κάπρου και χρυσά μήλα στον Ευρυσθέα για να αποδείξει πως είναι γιος θεού και να κερδίσει για πάντα μια θέση στις ιστορίες που λέμε τα βράδια στα πιτσιρίκια.
Στην Ιστορία που δεν είναι 100% μύθος, η Τίρυνθα ήταν μια από τις μεγάλες και τρανές πόλεις του βασιλείου των Μυκηνών. Τα γιγάντια (ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα) τείχη της, μας λέει ο Όμηρος, τα έχτισαν οι Κύκλωπες αυτοπροσώπως, κι έτσι θα εξηγείται πώς παραμένουν άθικτα σαν να μην πέρασε μια μέρα από το 1700 π.Χ. μέχρι σήμερα. Η δε Ακρόπολη της Τίρυνθας κοιτάζει στα μάτια –για να μην πούμε οι ιερόσυλοι ότι κερδίζει στα σημεία– εκείνη των κατά πολύ δημοφιλέστερων Μυκηνών.
(*) Ο αρχαιολογικός χώρος της Τίρυνθας είναι επισκέψιμος 8.30-15.30, με εισιτήριο στα 4€. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Το Μενελάειο
Στη Λακωνία, λίγο έξω από την Σπάρτη, χάρτης εδώ
Τον 8ο αιώνα π.Χ., περίπου 500 χρόνια μετά τον Τρωικό Πόλεμο, οι Σπαρτιάτες άρχισαν να λατρεύουν σαν θεούς τον μυθικό βασιλιά της Σπάρτης, τον Μενέλαο, και την θρυλικά όμορφη σύζυγό του, την Ελένη. Τους έχτισαν, μάλιστα, ολόκληρο ιερό ψηλά πάνω στην κορυφή του λόφου στην ανατολική όχθη του Ευρώτα. Ο λόφος αυτός δεν ήταν τυχαίος: Ιερά και σπίτια υπήρχαν εδώ, ξέρουμε σίγουρα, ήδη από τον 15ο αιώνα π.Χ., όταν η περιοχή αποτελούσε σημαντικό διοικητικό κέντρο της μυκηναϊκής Λακωνίας.
Σήμερα, στην κορυφή του λόφου θα δεις τμήματα του ιερού όπου λατρεύονταν ο Μενέλαος με την Ελένη –εξ ου και το όνομα Μενελάειο– αλλά και ίχνη από σπίτια και ιερά της μυκηναϊκής εποχής που έφεραν στο φως οι ανασκαφές. Η θέα από την κορυφή του λόφου, που είναι επισκέψιμος χωρίς ωράριο και χωρίς εισιτήριο, στην Σπάρτη και την Κοιλάδα του Ευρώτα, είναι κι αυτή ένα αξιοθέατο από μόνη της.
Τα βασικά, θα υποθέσουμε, τα ξέρεις: Από την Ολυμπία ξεκίνησε, και ξεκινά ακόμα, το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός του πλανήτη, από τις Μυκήνες σάλπαραν ο Αγαμέμνονας με τα άλλα τα παιδιά για την Τροία προτού ακόμα γεννηθεί ο Όμηρος, και στην Επίδαυρο βλέπουμε θέατρο εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια.
Αν είσαι και λίγο λάτρης της Ιστορίας –και μας διαβάζεις τακτικά– θα έχεις κάνει ίσως τις βόλτες σου και στην υπέροχα αναστηλωμένη, γιγάντια πόλη του Επαμεινώνδα που νίκησε τους Σπαρτιάτες και έχτισε την Μεσσήνη για να ζουν ελεύθεροι οι Μεσσήνιοι. Θα έχεις χαζέψει και το ηλιοβασίλεμα από το προϊστορικό παλάτι του σοφού γέροντα της Τροίας, του Νέστορα. Και θα έχεις περπατήσει κάτω από το στέγαστρο του μόνου μας αρχαίου ναού που συνδυάζει κορινθιακά κιονόκρανα με δωρικές και ιωνικές κολώνες, του Επικούριου Απόλλωνα.
Και αν σου λέγαμε πως σου έχει ξεφύγει η πρώτη πόλη που έφτιαξαν οι άνθρωποι, και με βάση την οποία χτίστηκαν όλες οι υπόλοιπες, σύμφωνα με τον μπαμπάκα μας, τον πρώτο ταξιδιωτικό συντάκτη της ανθρωπότητας, τον Παυσανία; Μην εκπλήσσεσαι, η Πελοπόννησος είναι σε κάθε της γωνιά γεμάτη απομεινάρια της Ιστορίας που δεν είχες καν ακουστά. Μέχρι τώρα.
Η Αρχαία Λυκόσουρα
Στην Αρκαδία, 12 χιλιόμετρα έξω από την Μεγαλόπολη, χάρτης εδώ
«Από όλες τις πόλεις που εμφάνισε η γη στην ήπειρο και στα νησιά, η Λυκόσουρα είναι η αρχαιότερη, και αυτή είδε πρώτη ο ήλιος, από αυτή δε εδώ έχουν μάθει οι άλλοι άνθρωποι να φτιάχνουν πόλεις» λέει ο Παυσανίας στα Αρκαδικά του. Και αν ο πρώτος περιηγητής της Ιστορίας ήταν κομμάτι υπερβολικός, όπως μάλλον είμαστε όλοι όσοι γράφουμε για ταξίδια, αυτό μένει να αποδειχθεί, καθότι η Λυκόσουρα δεν έχει ακόμα ανασκαφεί πλήρως, πράγμα που σημαίνει πως δεν είμαστε βέβαιοι πότε ακριβώς ιδρύθηκε.
Φωτό: Megalopolis.gr
Αυτό που ξέρουμε με βεβαιότητα είναι πως το Λύκαιο, στις πλαγιές του οποίου είναι χτισμένη, ήταν το ιερό βουνό των Αρκάδων, και ότι τα τείχη της Ακρόπολης που θα δεις σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Σώζονται επίσης τμήματα του ιερού της Δέσποινας, κι αν ρωτάς ποια είναι η Δέσποινα, αυτό μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ. Το μόνο που μας είπε ο Παυσανίας είναι πως πρόκειται για προσωνύμιο που χρησιμοποιούν οι Αρκάδες για την θεά που λατρεύουν περισσότερο απ’ όλες. Το όνομά της δεν τον άφησαν να το γράψει στους αμύητους (Αρκαδικά, VIII.37.9).
(*) Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος, χωρίς ωράριο και χωρίς εισιτήριο.
Η Αρχαία Ήλιδα
Στην Ηλεία, 60 χιλιόμετρα από την Αρχαία Ολυμπία, κοντά στην Ανδραβίδα, χάρτης εδώ
Πριν πάρουν την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι αθλητές της αρχαιότητας έπρεπε πρώτα να διαγωνιστούν στην Ήλιδα, την πόλη που είχε την ευθύνη της διοργάνωσης των αγώνων. Αυτή η πόλη είναι σήμερα ένας σούπερ ενδιαφέρων –και εξίσου ατμοσφαιρικός, καθότι κατά κανόνα άδειος– αρχαιολογικός χώρος, με το δικό του αρχαίο θέατρο, το στάδιο, και τα απομεινάρια των ναών της Αθηνάς, του Άδη, του Διόνυσου και της Αφροδίτης. Σε ελάχιστη απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο, το άψογο Μουσείο της Αρχαίας Ήλιδας, φιλοξενεί τα ευρήματα των ανασκαφών που έγιναν εδώ, και εξηγεί όσα δεν ήξερες ότι ήθελες να μάθεις για την διαδικασία της πρόκρισης και την διοργάνωση του μοναδικού γεγονότος στην ανθρώπινη Ιστορία που σταματούσε όλους τους πολέμους.
(*) Ο αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο της Ήλιδας είναι ανοιχτά 9.00-16.00, με ενιαίο εισιτήριο 4€. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Η Αρχαία Τίρυνθα
Στην Αργολίδα, 5 χιλιόμετρα έξω από το Ναύπλιο, χάρτης εδώ
Αν κάτι σου λέει το όνομα, είναι γιατί έχεις ακουστά τον βασιλιά της, τον όχι ιδιαιτέρως συμπαθή Ευρυσθέα, που έβαλε τον πιο αγαπημένο ήρωα της αρχαιότητας, τον Ηρακλή, να κάνει όλα αυτά τα απίστευτα πράγματα που έκανε –να παλέψει με το λιοντάρι της Νεμέας, να κλέψει μήλα από τον κήπο των Εσπερίδων, να καθαρίσει τους πιο βρώμικους στάβλους στην Ιστορία της ανθρωπότητας, να κατεβεί στον κάτω κόσμο και να φέρει από κει το πετ του Άδη, τον Κέρβερο. Στην Τίρυνθα επέστρεψε δώδεκα φορές, μετά από κάθε άθλο ο Ηρακλής, να φέρει αποδεικτικά τύπου δόντια κάπρου και χρυσά μήλα στον Ευρυσθέα για να αποδείξει πως είναι γιος θεού και να κερδίσει για πάντα μια θέση στις ιστορίες που λέμε τα βράδια στα πιτσιρίκια.
Στην Ιστορία που δεν είναι 100% μύθος, η Τίρυνθα ήταν μια από τις μεγάλες και τρανές πόλεις του βασιλείου των Μυκηνών. Τα γιγάντια (ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα) τείχη της, μας λέει ο Όμηρος, τα έχτισαν οι Κύκλωπες αυτοπροσώπως, κι έτσι θα εξηγείται πώς παραμένουν άθικτα σαν να μην πέρασε μια μέρα από το 1700 π.Χ. μέχρι σήμερα. Η δε Ακρόπολη της Τίρυνθας κοιτάζει στα μάτια –για να μην πούμε οι ιερόσυλοι ότι κερδίζει στα σημεία– εκείνη των κατά πολύ δημοφιλέστερων Μυκηνών.
(*) Ο αρχαιολογικός χώρος της Τίρυνθας είναι επισκέψιμος 8.30-15.30, με εισιτήριο στα 4€. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Το Μενελάειο
Στη Λακωνία, λίγο έξω από την Σπάρτη, χάρτης εδώ
Τον 8ο αιώνα π.Χ., περίπου 500 χρόνια μετά τον Τρωικό Πόλεμο, οι Σπαρτιάτες άρχισαν να λατρεύουν σαν θεούς τον μυθικό βασιλιά της Σπάρτης, τον Μενέλαο, και την θρυλικά όμορφη σύζυγό του, την Ελένη. Τους έχτισαν, μάλιστα, ολόκληρο ιερό ψηλά πάνω στην κορυφή του λόφου στην ανατολική όχθη του Ευρώτα. Ο λόφος αυτός δεν ήταν τυχαίος: Ιερά και σπίτια υπήρχαν εδώ, ξέρουμε σίγουρα, ήδη από τον 15ο αιώνα π.Χ., όταν η περιοχή αποτελούσε σημαντικό διοικητικό κέντρο της μυκηναϊκής Λακωνίας.
Σήμερα, στην κορυφή του λόφου θα δεις τμήματα του ιερού όπου λατρεύονταν ο Μενέλαος με την Ελένη –εξ ου και το όνομα Μενελάειο– αλλά και ίχνη από σπίτια και ιερά της μυκηναϊκής εποχής που έφεραν στο φως οι ανασκαφές. Η θέα από την κορυφή του λόφου, που είναι επισκέψιμος χωρίς ωράριο και χωρίς εισιτήριο, στην Σπάρτη και την Κοιλάδα του Ευρώτα, είναι κι αυτή ένα αξιοθέατο από μόνη της.
