Τα αρχαία της Αττικής που δεν έχεις πάει
Στην Ελευσίνα, το Πόρτο Ράφτη, τον Ωρωπό και τον Μαραθώνα, τα αρχαία της Αττικής είναι η τέλεια αφορμή για μια ανοιξιάτικη εκδρομή.
της Ηρώς Κουνάδη
Το αρχαιότερο θέατρο της Ελλάδας. Ένα από τα πιο έγκυρα μαντεία του κόσμου. Ένας ναός όπου λατρεύονταν η Ίσιδα κι ο Όσιρις. Η είσοδος στο βασίλειο του Άδη. Και άλλα ωραία και ενδιαφέροντα βρίσκονται σε απόσταση μονοήμερης εκδρομής από την πόρτα του σπιτιού σου. Φτιάξε σαντουιτσάκια –ή περίμενε πέντε μέρες να ανοίξει η εστίαση και να τα συνδυάσεις με ταβερνάκια πλάι στο κύμα– και έφυγες.
Ελευσίνα
Ο θεός του κάτω κόσμου δεν έκανε συχνές εμφανίσεις στη Γη. Σε αντίθεση με τον Ποσειδώνα, τον μόνο άλλο από τους θεούς που δεν ζει στον Όλυμπο, ο Άδης σχεδόν ποτέ δεν ανακατευόταν με τους ζωντανούς. Δεν κυνηγούσε ωραίες κορασίδες, δεν έκανε παιδιά δεξιά κι αριστερά, δεν θύμωνε με τους θνητούς να τους παίρνει στο κατόπι. Η μόνη περίπτωση που τον είδε ζωντανού ανθρώπου μάτι ήταν εδώ, στην Ελευσίνα, όταν βγήκε από το Πλουτώνειο, μια από τις εισόδους του κάτω κόσμου. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που η Ελευσίνα ήταν ιερή πόλη.
Ένας άλλος είναι, προφανώς, τα Ελευσίνια Μυστήρια, και το πέπλο του (εχμ) μυστηρίου που τα καλύπτει ακόμα μέχρι σήμερα είναι που δίνει τροφή στην φαντασία να οργιάζει εκεί που περπατάς ανάμεσα στην Ιερά Αυλή, όπου καταλήγει μέχρι σήμερα η Ιερά Οδός που ξεκινούσε από τον Κεραμεικό για να φέρει ως εδώ την πομπή των Μυστηρίων, το απόκοσμο Τελεστήριο, όπου έμπαιναν μόνο οι Ιεροφάντες, και το κομμάτι τρομακτικό Πλουτώνειο –που είπαμε τι είναι, δεν προσέχεις.
Σούπερ ενδιαφέρον είναι και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, στο οποίο θα δεις (όταν ανοίξει με το καλό· προς το παρόν τα μουσεία παραμένουν κλειστά) μεταξύ άλλων την υπερφυσικού μεγέθους Καρυάτιδα που στήριζε στη στέγη των Προπυλαίων, και έναν πρωτοαττικό αμφορέα του 7ου αιώνα π.Χ. που αναπαριστά τον Οδυσσέα να τυφλώνει τον Πολύφημο. Ο αρχαιολογικός χώρος της Ελευσίνας είναι ανοιχτός καθημερινά εκτός Τρίτης, 8.30-16.00, με εισιτήριο στα 6€.
Αμφιαράειο Ωρωπού
Ο Αμφιάραος ήταν ένας από τους Επτά επί Θήβας. Ο μοναδικός, για την ακρίβεια, που δεν ήθελε να πάει, καθότι ως εγγονός μάντη (του Μελάμποδα) έβλεπε την καταστροφή να έρχεται και ήξερε πως μόνο ο Άδραστος θα γυρνούσε ζωντανός από την τρέλα του Πολυνείκη. Πήγε, παρ’ όλα αυτά, γιατί η γυναίκα του θαμπώθηκε από τα δώρα που της έφερε ο Πολυνείκης και επέμενε. Κι εκεί που έτρεχε να σωθεί φεύγοντας μετά την μάχη, με την Θήβα πίσω του συντρίμμια και τους πάντες εκτός από τον Άδραστο νεκρούς, άνοιξε ο Δίας μια τρύπα στη γη που τον κατάπιε μαζί με το άρμα του, για να τον «γλιτώσει» από έναν Θηβαίο γιο του Ποσειδώνα που τον κυνήγαγε για να τον σκοτώσει.
Ακριβώς στο σημείο όπου ο Αμφιάραος εξαφανίστηκε στον κάτω κόσμο, ή κατ’ άλλους εκεί απ’ όπου ξανανέβηκε στη γη, στον σημερινό Ωρωπό, έχτισαν οι Αθηναίοι το σημαντικότερο από τα ιερά του ήρωα που λατρευόταν σαν θεός του κάτω κόσμου. Το Αμφιαράειο ήταν και μαντείο –το ένα από τα μόνα δύο που απάντησαν σωστά στην ερώτηση-παγίδα που έβαλε σε όλα ο Κροίσος της Λυδίας για να τα τεστάρει, όπως μας αφηγείται ο Ηρόδοτος.
Στον αρχαιολογικό χώρο σήμερα σώζονται τμήματα του ιερού, το αρχαίο θέατρο που χρονολογείται από τον 2ο αιώνα π.Χ. με τους αναστηλωμένους του κίονες που βλέπεις να πρωταγωνιστούν στις περισσότερες φωτογραφίες του χώρου, και η ιερή πηγή απ’ όπου το νερό αναβλύζει μέχρι σήμερα. Ο χώρος είναι επισκέψιμος καθημερινά 8.30-15.30, με το εισιτήριο στα 3€.
Βραυρώνα
Πολλά χρόνια μετά την απόπειρα δολοφον εεε θυσίας από τον ανεκδιήγητο –και πλέον νεκρό– πατέρα της, η Ιφιγένεια είναι ιέρεια σε έναν ναό της Άρτεμης κάπου στην Ταυρίδα. Εκεί θα εμφανιστεί μια μέρα ένας συμπαθητικός αν και κομματάκι αφελής νεαρός, που θα τον έχει στείλει η ίδια η θεά, άκουσον άκουσον, να κλέψει το άγαλμά της μέσα από τον ναό. Η Ιφιγένεια βέβαια που της κόβει πιο πολύ θα αναγνωρίσει στο πρόσωπο του γκάβακα τον αδερφό της τον Ορέστη, θα τον βοηθήσει να κλέψει το άγαλμα και θα γυρίσει μαζί του στο Άργος. Το άγαλμα που κουβαλάνε στο δρόμο της επιστροφής θα το αφήσουν, πάντα κατά παραγγελία της ίδιας της θεάς, στον ναό της εδώ στη Βραυρώνα.
Ανάμεσα στη Λούτσα και το Πόρτο Ράφτη, η Βραυρώνα ήταν μια από τις δώδεκα αρχαίες πόλεις της Αττικής. Στον ιδιαίτερα περιποιημένο αρχαιολογικό χώρο θα δεις τον περί ου ο λόγος ναό της Άρτεμης, και στο Αρχαιολογικό Μουσείο –όταν με το καλό ανοίξει– όλα τα γλυπτά του μαζί με ευρήματα από τις ανασκαφές που έγιναν στον προϊστορικό οικισμό της Βραυρώνας και στη γύρω περιοχή, και χρονολογούνται από την Πρώιμη Χαλκοκρατία ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος καθημερινά 8.30-15.30, με εισιτήριο στα 3€.
Ιερό των Αιγυπτίων Θεών
«Τι δουλειά έχουν στην Αθήνα οι θεοί της Αιγύπτου;» μπορεί να αναρωτιέσαι, κι ερχόμαστε να σε ενημερώσουμε ότι πολύ πριν ο Ηρώδης ο Αττικός χτίσει το 160 μ.Χ. αυτό εδώ το ιερό κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του ναού του Σάραπη στον Νείλο, οι Αιγύπτιοι θεοί λατρεύονταν εντός αττικών ορίων. Η παλαιότερη επιγραφή που έχουμε από ιερό της Ίσιδας είναι από το 333 π.Χ., και τη βρήκαμε στο λιμάνι του Πειραιά, όπου ξέρουμε πως γίνονταν και γιορτές προς τιμή της, πιθανότατα –λένε οι αρχαιολόγοι– από εμπόρους που πηγαινοέρχονταν συχνά στην Αίγυπτο ή από Αιγύπτιους που έμεναν στον Πειραιά.
Στο ιερό των Αιγυπτίων Θεών που βρίσκεται στη Μπρεξίζα, στον δρόμο από τη Νέα Μάκρη προς τον Μαραθώνα, λατρεύονταν η Ίσιδα και ο Σάραπις –ο οποίος, δεν θέλουμε να μπερδεύεσαι, είναι βασικά ο Όσιρις στην ελληνική βερσιόν του, όπως ας πούμε ο Πλούτωνας είναι απλά ο Άδης με το ρωμαϊκό του όνομα. Ο αρχαιολογικός χώρος, που είναι ανοιχτός καθημερινά 8.30-15.30, έχει εισιτήριο στα 6€ το οποίο σου επιτρέπει την είσοδο και στον Τύμβο του Μαραθώνα, λίγο παρακάτω, όπου είναι θαμμένοι οι 192 Αθηναίοι που σκοτώθηκαν στην πρώτη μάχη με τους Πέρσες, το 490 π.Χ.
Θορικός
Απ’ όλα τα αρχαία θέατρα που έχουμε στην Ελλάδα, αυτό εδώ είναι το παλαιότερο. Γεγονός καθόλου τυχαίο, αν σκεφτείς πως ο Θορικός, στο σημερινό Λαύριο, είναι ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς της Αττικής. Από την τέταρτη χιλιετία προ Χριστού είμαστε βέβαιοι πως κατοικείται, κι αυτό για να βάλεις τα πράγματα σε μια προοπτική είναι κοντά δύο χιλιάδες χρόνια πριν τον Τρωικό Πόλεμο, και τρεις χιλιάδες χρόνια πριν χτιστεί η Ακρόπολη.
Λογικό κι επόμενο, το θέατρο του Θορικού να μην είναι το αρχαίο θέατρο που έχεις συνηθίσει: Το σχήμα του αντί για ημικύκλιο είναι ελλειπτικό και η ορχήστρα (η σκηνή, αν δεν σκαμπάζεις από ορολογία) είναι τετράγωνη αντί για στρογγυλή. Κάπου ανάμεσα στο 525 και το 480 π.Χ. τοποθετούμε την κατασκευή του. Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, στην ανατολική πλευρά του λόφου, βρίσκεται ο μεγαλύτερος μυκηναϊκός θολωτός τάφος που έχουμε στην Αττική, ενώ πολύ κοντά εδώ το Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου φιλοξενεί ευρήματα από τις ανασκαφές στο Σούνιο και στα αρχαία μεταλλεία του Λαυρίου. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος χωρίς ωράριο και χωρίς εισιτήριο.
Το αρχαιότερο θέατρο της Ελλάδας. Ένα από τα πιο έγκυρα μαντεία του κόσμου. Ένας ναός όπου λατρεύονταν η Ίσιδα κι ο Όσιρις. Η είσοδος στο βασίλειο του Άδη. Και άλλα ωραία και ενδιαφέροντα βρίσκονται σε απόσταση μονοήμερης εκδρομής από την πόρτα του σπιτιού σου. Φτιάξε σαντουιτσάκια –ή περίμενε πέντε μέρες να ανοίξει η εστίαση και να τα συνδυάσεις με ταβερνάκια πλάι στο κύμα– και έφυγες.
Ελευσίνα
Ο θεός του κάτω κόσμου δεν έκανε συχνές εμφανίσεις στη Γη. Σε αντίθεση με τον Ποσειδώνα, τον μόνο άλλο από τους θεούς που δεν ζει στον Όλυμπο, ο Άδης σχεδόν ποτέ δεν ανακατευόταν με τους ζωντανούς. Δεν κυνηγούσε ωραίες κορασίδες, δεν έκανε παιδιά δεξιά κι αριστερά, δεν θύμωνε με τους θνητούς να τους παίρνει στο κατόπι. Η μόνη περίπτωση που τον είδε ζωντανού ανθρώπου μάτι ήταν εδώ, στην Ελευσίνα, όταν βγήκε από το Πλουτώνειο, μια από τις εισόδους του κάτω κόσμου. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που η Ελευσίνα ήταν ιερή πόλη.
Ένας άλλος είναι, προφανώς, τα Ελευσίνια Μυστήρια, και το πέπλο του (εχμ) μυστηρίου που τα καλύπτει ακόμα μέχρι σήμερα είναι που δίνει τροφή στην φαντασία να οργιάζει εκεί που περπατάς ανάμεσα στην Ιερά Αυλή, όπου καταλήγει μέχρι σήμερα η Ιερά Οδός που ξεκινούσε από τον Κεραμεικό για να φέρει ως εδώ την πομπή των Μυστηρίων, το απόκοσμο Τελεστήριο, όπου έμπαιναν μόνο οι Ιεροφάντες, και το κομμάτι τρομακτικό Πλουτώνειο –που είπαμε τι είναι, δεν προσέχεις.
.jpg)
Σούπερ ενδιαφέρον είναι και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, στο οποίο θα δεις (όταν ανοίξει με το καλό· προς το παρόν τα μουσεία παραμένουν κλειστά) μεταξύ άλλων την υπερφυσικού μεγέθους Καρυάτιδα που στήριζε στη στέγη των Προπυλαίων, και έναν πρωτοαττικό αμφορέα του 7ου αιώνα π.Χ. που αναπαριστά τον Οδυσσέα να τυφλώνει τον Πολύφημο. Ο αρχαιολογικός χώρος της Ελευσίνας είναι ανοιχτός καθημερινά εκτός Τρίτης, 8.30-16.00, με εισιτήριο στα 6€.
Αμφιαράειο Ωρωπού
Ο Αμφιάραος ήταν ένας από τους Επτά επί Θήβας. Ο μοναδικός, για την ακρίβεια, που δεν ήθελε να πάει, καθότι ως εγγονός μάντη (του Μελάμποδα) έβλεπε την καταστροφή να έρχεται και ήξερε πως μόνο ο Άδραστος θα γυρνούσε ζωντανός από την τρέλα του Πολυνείκη. Πήγε, παρ’ όλα αυτά, γιατί η γυναίκα του θαμπώθηκε από τα δώρα που της έφερε ο Πολυνείκης και επέμενε. Κι εκεί που έτρεχε να σωθεί φεύγοντας μετά την μάχη, με την Θήβα πίσω του συντρίμμια και τους πάντες εκτός από τον Άδραστο νεκρούς, άνοιξε ο Δίας μια τρύπα στη γη που τον κατάπιε μαζί με το άρμα του, για να τον «γλιτώσει» από έναν Θηβαίο γιο του Ποσειδώνα που τον κυνήγαγε για να τον σκοτώσει.
Ακριβώς στο σημείο όπου ο Αμφιάραος εξαφανίστηκε στον κάτω κόσμο, ή κατ’ άλλους εκεί απ’ όπου ξανανέβηκε στη γη, στον σημερινό Ωρωπό, έχτισαν οι Αθηναίοι το σημαντικότερο από τα ιερά του ήρωα που λατρευόταν σαν θεός του κάτω κόσμου. Το Αμφιαράειο ήταν και μαντείο –το ένα από τα μόνα δύο που απάντησαν σωστά στην ερώτηση-παγίδα που έβαλε σε όλα ο Κροίσος της Λυδίας για να τα τεστάρει, όπως μας αφηγείται ο Ηρόδοτος.
Στον αρχαιολογικό χώρο σήμερα σώζονται τμήματα του ιερού, το αρχαίο θέατρο που χρονολογείται από τον 2ο αιώνα π.Χ. με τους αναστηλωμένους του κίονες που βλέπεις να πρωταγωνιστούν στις περισσότερες φωτογραφίες του χώρου, και η ιερή πηγή απ’ όπου το νερό αναβλύζει μέχρι σήμερα. Ο χώρος είναι επισκέψιμος καθημερινά 8.30-15.30, με το εισιτήριο στα 3€.
Βραυρώνα
Πολλά χρόνια μετά την απόπειρα δολοφον εεε θυσίας από τον ανεκδιήγητο –και πλέον νεκρό– πατέρα της, η Ιφιγένεια είναι ιέρεια σε έναν ναό της Άρτεμης κάπου στην Ταυρίδα. Εκεί θα εμφανιστεί μια μέρα ένας συμπαθητικός αν και κομματάκι αφελής νεαρός, που θα τον έχει στείλει η ίδια η θεά, άκουσον άκουσον, να κλέψει το άγαλμά της μέσα από τον ναό. Η Ιφιγένεια βέβαια που της κόβει πιο πολύ θα αναγνωρίσει στο πρόσωπο του γκάβακα τον αδερφό της τον Ορέστη, θα τον βοηθήσει να κλέψει το άγαλμα και θα γυρίσει μαζί του στο Άργος. Το άγαλμα που κουβαλάνε στο δρόμο της επιστροφής θα το αφήσουν, πάντα κατά παραγγελία της ίδιας της θεάς, στον ναό της εδώ στη Βραυρώνα.
Ανάμεσα στη Λούτσα και το Πόρτο Ράφτη, η Βραυρώνα ήταν μια από τις δώδεκα αρχαίες πόλεις της Αττικής. Στον ιδιαίτερα περιποιημένο αρχαιολογικό χώρο θα δεις τον περί ου ο λόγος ναό της Άρτεμης, και στο Αρχαιολογικό Μουσείο –όταν με το καλό ανοίξει– όλα τα γλυπτά του μαζί με ευρήματα από τις ανασκαφές που έγιναν στον προϊστορικό οικισμό της Βραυρώνας και στη γύρω περιοχή, και χρονολογούνται από την Πρώιμη Χαλκοκρατία ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος καθημερινά 8.30-15.30, με εισιτήριο στα 3€.
Ιερό των Αιγυπτίων Θεών
«Τι δουλειά έχουν στην Αθήνα οι θεοί της Αιγύπτου;» μπορεί να αναρωτιέσαι, κι ερχόμαστε να σε ενημερώσουμε ότι πολύ πριν ο Ηρώδης ο Αττικός χτίσει το 160 μ.Χ. αυτό εδώ το ιερό κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του ναού του Σάραπη στον Νείλο, οι Αιγύπτιοι θεοί λατρεύονταν εντός αττικών ορίων. Η παλαιότερη επιγραφή που έχουμε από ιερό της Ίσιδας είναι από το 333 π.Χ., και τη βρήκαμε στο λιμάνι του Πειραιά, όπου ξέρουμε πως γίνονταν και γιορτές προς τιμή της, πιθανότατα –λένε οι αρχαιολόγοι– από εμπόρους που πηγαινοέρχονταν συχνά στην Αίγυπτο ή από Αιγύπτιους που έμεναν στον Πειραιά.
Στο ιερό των Αιγυπτίων Θεών που βρίσκεται στη Μπρεξίζα, στον δρόμο από τη Νέα Μάκρη προς τον Μαραθώνα, λατρεύονταν η Ίσιδα και ο Σάραπις –ο οποίος, δεν θέλουμε να μπερδεύεσαι, είναι βασικά ο Όσιρις στην ελληνική βερσιόν του, όπως ας πούμε ο Πλούτωνας είναι απλά ο Άδης με το ρωμαϊκό του όνομα. Ο αρχαιολογικός χώρος, που είναι ανοιχτός καθημερινά 8.30-15.30, έχει εισιτήριο στα 6€ το οποίο σου επιτρέπει την είσοδο και στον Τύμβο του Μαραθώνα, λίγο παρακάτω, όπου είναι θαμμένοι οι 192 Αθηναίοι που σκοτώθηκαν στην πρώτη μάχη με τους Πέρσες, το 490 π.Χ.
Θορικός
Απ’ όλα τα αρχαία θέατρα που έχουμε στην Ελλάδα, αυτό εδώ είναι το παλαιότερο. Γεγονός καθόλου τυχαίο, αν σκεφτείς πως ο Θορικός, στο σημερινό Λαύριο, είναι ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς της Αττικής. Από την τέταρτη χιλιετία προ Χριστού είμαστε βέβαιοι πως κατοικείται, κι αυτό για να βάλεις τα πράγματα σε μια προοπτική είναι κοντά δύο χιλιάδες χρόνια πριν τον Τρωικό Πόλεμο, και τρεις χιλιάδες χρόνια πριν χτιστεί η Ακρόπολη.
Λογικό κι επόμενο, το θέατρο του Θορικού να μην είναι το αρχαίο θέατρο που έχεις συνηθίσει: Το σχήμα του αντί για ημικύκλιο είναι ελλειπτικό και η ορχήστρα (η σκηνή, αν δεν σκαμπάζεις από ορολογία) είναι τετράγωνη αντί για στρογγυλή. Κάπου ανάμεσα στο 525 και το 480 π.Χ. τοποθετούμε την κατασκευή του. Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, στην ανατολική πλευρά του λόφου, βρίσκεται ο μεγαλύτερος μυκηναϊκός θολωτός τάφος που έχουμε στην Αττική, ενώ πολύ κοντά εδώ το Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου φιλοξενεί ευρήματα από τις ανασκαφές στο Σούνιο και στα αρχαία μεταλλεία του Λαυρίου. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος χωρίς ωράριο και χωρίς εισιτήριο.
