Η οδός Αθηνάς τότε και σήμερα
Η Ιστορία, τα μυστικά, το παρελθόν, το παρόν και οι πιο ενδιαφέρουσες διευθύνσεις σε έναν δρόμο όπου χτυπά δυνατά ο παλμός της Αθήνας: Στην οδό Αθηνάς.
του Γιώργου Κόκουβα
«Ο δρόμος, η Αθηνάς, έχει πολλά οινομαγειρεία και πιο πολλά πορνεία, κινηματογράφους για κατ’ ιδίαν ερωτικήν απόλαυση, ξενοδοχεία σκοτεινά για άμεση ερωτική περίθαλψη -κάτι σαν Πρώτων Βοηθειών, να πούμε, ερωτικών- χιλιάδες καφενεία για ημερήσια χαύνωση, το Δημαρχείο κι ένα γραφείο κηδειών αλλοτινών καιρών. Στο δρόμο αυτό κυκλοφορούν εργάτες, μικρέμποροι, αλήτες, πόρνες, τραβεστί, δημοσιογράφοι, επαρχιώτες μαστροποί και χίλιοι δολοφόνοι. Αυτό περίπου είναι το σκηνικό».
Έτσι περιέγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις την οδό Αθήνας στην εισαγωγή του πονήματός του «Οι Μπαλάντες της οδού Αθηνάς». Προφανώς, η παραπάνω περιγραφή αναφέρεται στην θεατρική εκδοχή του δρόμου, αλλά ο μεγάλος συνθέτης κατάφερε με την επιλογή των λέξεών του να αποδώσει λίγο-πολύ και το πραγματικό κράμα της οδού Αθηνάς, ενός από τους πιο ιστορικούς δρόμους της ελληνικής πρωτεύουσας.
Η ιστορία της οδού Αθηνάς
Οδός των εμπόρων, οδός των θαυμάτων, κήπος του λαού. Αυτά τα προσωνύμια απέδωσαν οι Αθηναίοι στον δρόμο που οι δημιουργοί τους προόριζαν να γίνει το πιο όμορφο βουλεβάρτο της Αθήνας. Οι συνήθεις ύποπτοι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σούμπερτ, όταν ακόμη τα ανάκτορα του Όθωνα σχεδιαζόταν να ανεγερθούν στην Ομόνοια αντί του Συντάγματος, φαντάστηκαν την οδό Αθηνάς ως έναν δενδροφυτεμένο κοσμοπολίτικο περίπατο των Αθηναίων από το παλάτι μέχρι την είσοδο της Ακρόπολης, όπου βρισκόταν ο ναός της θεάς Αθηνάς – εξ ου και το όνομα του δρόμου. Στην σημερινή πλατεία Κοτζιά δε, σχεδιάστηκε ο πρώτος κήπος της πόλης, όπου θα ξεκουράζονταν οι περιπατητές.
Η αρίθμηση της οδού ξεκινά από το Μοναστηράκι, καθώς στα μέσα του 19ου αιώνα οπότε και διανοίχθηκε, το Μοναστηράκι αποτελούσε το κέντρο της πόλης. Μπορεί λοιπόν τα σχέδια περί ανακτόρων να άλλαξαν, αλλά η Αθηνάς έγινε αμέσως βασική αρτηρία της Αθήνας, συνδέοντας την νέα πόλη με την παλιά, την λαϊκή γειτονιά του Μοναστηρακίου με την πιο αστική περιοχή της τότε Ομόνοιας.
Ο δρόμος απέκτησε αμέσως εμπορικό χαρακτήρα και χτίστηκαν διώροφα κτίρια, στον επάνω όροφο των οποίων έμεναν οι έμποροι ενώ στα ισόγεια εξέθεταν την πραμάτεια τους. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, εδραιώθηκε και η Βαρβάκειος Αγορά, χρηματοδοτημένη από τον εθνικό ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη, ενώ έφτασε ως εκεί ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος αυξάνοντας την εμπορική κίνηση, και τα αγαθά από την Ευρώπη έρχονταν σωρηδόν, τροφοδοτώντας τα καροτσάκια του δρόμου. Ως την δεκαετία του ’30, στην συμβολή Ερμού και Αθηνάς υπήρχε ο Φούρνος του Μπράουν, το μόνο κατάστημα που παρείχε ψωμί και άλλα αγγλικά εδώδιμα. Από εδώ, μάλιστα, όπως αναφέρουν οι συγγραφείς του βιβλίου «Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την Ιστορία και τη Λογοτεχνία», Θ. Γιόχαλας και Τ. Καφετζάκη, ξεκινούσαν τότε ιππήλατες άμαξες πραγματοποιώντας δρομολόγια μέχρι τη Θήβα.
Ο χαρακτήρας της οδού Αθηνάς
Η αρχιτεκτονική του δρόμου είναι επίσης ενδεικτική του ιδιόμορφου κράματος λούμπεν και αριστοκρατικών στοιχείων: Τα νεοκλασικά που σχεδίασε ο Τσίλερ στάθηκαν πλάι στα λαϊκά διώροφα κτίσματα των εμπόρων, τα αναγεννησιακά κτίρια περιτριγυρίστηκαν από τα πρώτα δημόσια ουρητήρια των Αθηνών, εκκλησίες «εγκλωβίστηκαν» ανάμεσα σε αρ νουβό κατασκευές, το γοητευτικό Δημαρχείο στάθηκε απέναντι από το περίφημο Δημοτικό Θέατρο, που χαρακτηρίστηκε ως το πιο έξοχο της Ελλάδας, μέχρι που ο δήμαρχος Κοτζιάς αποφάσισε τον 20ο αιώνα να το κατεδαφίσει, δίνοντας το όνομά του στην πλατεία όπου δέσποζε ως τότε το κτίριο.
Η πρώτη μεγάλη αλλαγή συνέβη στις αρχές του 20ου αιώνα, και συγκεκριμένα το 1904, οπότε και η Αθηνάς έγινε ο πρώτος αθηναϊκός δρόμος που ηλεκτροφωτίστηκε και δύο χρόνια αργότερα ασφαλτοστρώθηκε. Το μεγάλο «μπαμ» έγινε όμως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την έλευση των προσφύγων στην πρωτεύουσα. Ως τότε, τα βασικά εμπορεύματα της περιοχής ήταν λαχανικά και τρόφιμα. Όταν όμως κατέφτασαν οι πρόσφυγες, το εμπόριο «απογειώθηκε» και απέκτησε μορφή πληθωρικής εμποροπανήγυρης, με αραμπάδες, καροτσάκια, πλανόδιους, χιλιάδες μικροπράγματα, πουλερικά, χαλβάδες και παπαγάλους, ενώ οι πηγές αναφέρουν πως ο κόσμος ήταν τόσος σε όλο το μήκος του δρόμου που δύσκολα μπορούσες να κουνηθείς.
Οδοντίατροι έβγαζαν δόντια καταμεσής του δρόμου, θαυματοποιοί εξέπλητταν τους περαστικούς επαρχιώτες, εργάτες περίμεναν με τα εργαλεία τους –συχνά μάταια- υποψήφιους εργοδότες, καφενεία φιλοξενούσαν πολιτικές συζητήσεις, στα καφέ σαντάν ντελάληδες καλούσαν τους Αθηναίους να δουν «τέρατα της φύσης», μοσχάρια με πέντε πόδια, μια κομμένη κεφαλή να μιλάει και χειροδύναμους άνδρες να επιδίδονται σε εντυπωσιακά κατορθώματα.
Η Αθηνάς μετά το 1950
Μεταπολεμικά, μια νέα εποχή ξεκινά για τον κεντρικό δρόμο των Αθηνών – μια εποχή παρακμής. Οι έμποροι έχουν εγκαταλείψει τις κατοικίες τους, τα αριστοκρατικά κτίρια μετατρέπονται σε ξενοδοχεία γ’ κατηγορίας, τα καφενεία δίνουν τη θέση τους σε άσχημες πολυκατοικίες και τα στενά τριγύρω αποκτούν κακή φήμη, εξαιτίας των οίκων ανοχής και των «ύποπτων» αιθουσών προβολής ταινιών.
Μέχρι την αυγή του 21ου αιώνα, τα γοητευτικότερα εκ των κτιρίων του δρόμου αφήνονται στην τύχη τους, αλλά η Αθηνάς ποτέ δεν χάνει τον εμπορικό της χαρακτήρα. Η Βαρβάκειος και η λαχαναγορά συνεχίζουν την λειτουργία τους αδιάκοπα εδώ και ενάμιση αιώνα, το μετρό και οι αναπλάσεις της πλατείας Μοναστηρακίου και της πλατείας Κοτζιά ξαναδίνουν λίγη από την χαμένη ζωντάνια και την νεανικότητα στην περιοχή, ενώ τα ρετρό καταστήματα, τα είδη κιγκαλερίας και τα μικρομάγαζα με τοπικά προϊόντα, στρατιωτικά είδη και μπαχάρια δεν σταμάτησαν ποτέ να δίνουν στον δρόμο τα χαρακτηριστικά του χρώματα και αρώματα.
Μόνο που τον τελευταίο χρόνο, κάτι δείχνει να αλλάζει. Πλάι σε αυτά τα μικρομάγαζα, ανοίγουν ένα-δύο μεταμοντέρνα μπαράκια. Πλάι στην εγκαταλελειμμένη εκκλησία της Αγίας Κυριακής ή στον σταθμό του ΗΣΑΠ ξεφυτρώνουν graffiti και έργα προσεγμένης street art. Παριζιάνικοι φούρνοι και ζαχαροπλαστεία ανανεώνουν τον «άερα» του Μοναστηρακίου, ενώ οι τουρίστες δεν φοβούνται πια να τριγυρίσουν στον δρόμο ή στην γειτονική, ανανεωμένη Αιόλου. Και πάντα, εκεί στο βάθος του δρόμου, η Ακρόπολη στέκεται ως μόνιμο φόντο, θυμίζοντάς μας πως εδώ ήταν πάντα η βασική αρτηρία της πόλης.
Μπορεί λοιπόν να μην συναντήσετε σήμερα νοσταλγικά καφενεία και καφέ σαντάν, αλλά με μια βόλτα στην Αθηνάς, θα συναντήσετε αρκετές ενδιαφέρουσες γωνιές. Παρακάτω, συγκεντρώνουμε τις πιο ενδιαφέρουσες διευθύνσεις που θα βρείτε σήμερα, για να απολαύσετε γεύσεις, ποτό, μουσικές και τοπικά προϊόντα στο πλέον χαρακτηριστικό αθηναϊκό «βουλεβάρτο».
Σημείωση: Για περισσότερες αναμνήσεις και ιστορίες κτιρίων και ανθρώπων της οδού Αθηνάς, δείτε εδώ τον «χάρτη» που ετοίμασαν οι Ελευθέριος Αμπατζής και Βασιλική Γεμενή για την σχετική δράση των Atenistas, ή επισκεφθείτε την σχετική ανάρτηση του «Μικρού Ρωμηού», της εφημερίδας για την Αθήνα του Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία (Μουσείο Πόλεως των Αθηνών).
Οι διευθύνσεις του σήμερα
-Boiler (Βλαχάβα 9 και Αθηνάς): Σκοτεινό και γοητευτικό, με βιομηχανικό design, καφάσια αντί τραπεζιών στο δρομάκι και self service λογική στην μπάρα, το στέκι που εμφανίστηκε στην θέση του Nueva Trova αγαπά τους underground ήχους, φιλοξενεί εναλλακτικά DJ sets αλλά και lives και σερβίρει φθηνά ποτά – στα 4,50€ και μπύρα από 2,50€.
-Lonis (Αθηνάς 7, τηλ: 210 6466989): Με μια συνταγή του 1990, ο Λόνης της Αθήνας προσφέρει αυτό που πολλοί υποστηρίζουν πως είναι το καλύτερο μακαρόν της πόλης. Με 75% αμύγδαλο και 25% μαρέγκα, τα πολύχρωμα μακαρόν της βιτρίνας πλάι στην είσοδο του ΗΣΑΠ θα σας προκαλέσουν για γευστικές δοκιμές. Πολύ καλά είναι επίσης και τα λαχταριστά cupcakes με extra πλούσιο γλάσο.
-Creperie Parisienne (Αθηνάς 2, τηλ: 2103319300): Λίγη ακόμη γεύση από Γαλλία παίρνουμε από την μικροσκοπική κρεπερί απέναντι από την είσοδο του μετρό – εξαιρετική η κρέπα με μπουένο και μπισκότο, αλλά και φρεσκότατα υλικά για τις αλμυρές κρέπες, σε οικονομικές τιμές (υπολογίστε περί τα 2-2,50€ για μία γλυκιά και 3-4€ για μια αλμυρή). Χρειάζεται πολλή υπομονή τις ώρες αιχμής, καθώς σχηματίζεται μεγάλη ουρά.
-Crème Royale (Αθηνάς 37, τηλ: 2103211370): Αυτοσυστήνεται ως bake house café και διαθέτει έναν περιποιημένο χώρο που παραπέμπει σε γαλλικό φούρνο-bistrot με λίγα τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο, όπου σερβίρεται εξαιρετική φρεσκοψημένη μπουγάτσα με πολύ λεπτό φύλλο, πλούσια κρέμα και λαχταριστή επιλογή επικάλυψης με σοκολάτα. Σημειώστε ότι παραμένει ανοιχτό ως τις 16.00 και «ξεφουρνίζει» ως τις 14.30, ενώ προσφέρει και πολύ ωραία ζεστή ή κρύα σοκολάτα και άλλα ροφήματα.
-Περί Λέσβου (Αθηνάς 27) και Λήμνια Γη (Αθηνάς και Σοφοκλέους 18): Δύο παντοπωλεία μας συστήνουν γεύσεις Ανατολικού Αιγαίου στην καρδιά της Αθήνας και μας τηλεμεταφέρουν στη Λέσβο και τη Λήμνο με τον πιο νόστιμο και αρωματικό τρόπο. Στο μεν «Περί Λέσβου» θα βρείτε από ελαιόλαδο Μυτιλήνης και πράσινο σαπούνι μέχρι σαρδέλες «ΛΕΒΑ», ούζο Βαρβαγιάννη, βιολογικό κρασί, παξιμάδια και τυροκομικά. Στη δε «Λήμνια Γη», τα ράφια γεμίζουν με κίτρινο αλεύρι, τοπικά νησιώτικα τυριά όπως το διάσημο «Καλαθάκι», ξηρό κρασί, αιγαοπελαγίτικο μέλι, ζυμαρικά (δοκιμάστε τα περίφημα λημνιώτικα «φλομάρια»), καρβουρμάς, τσίπουρο μικρών παραγωγών, κρασί του Συνεταιρισμού του νησιού και καπνιστά ψάρια.
-Μόκκα (Αθηνάς 44): Από τα ιστορικότερα καφεκοπτεία του κέντρου, η «Mokka» χαρίζει την μυρωδιά του φρεσκοαλεσμένου καφέ στην Αθηνάς εδώ και έναν περίπου αιώνα, ενώ πλέον ανανεωμένη, η νέα γενιά ιδιοκτητών προσφέρει πέρα από τον κλασικό ελληνικό καφέ, ένα εξαιρετικό χαρμάνι εσπρέσο από ποικιλία bourbon, mundo novo και Ethiopian mokka. Δοκιμάστε καφέδες κάθε είδους από την μεγάλη ποικιλία βραβευμένων specialty coffees στον χώρο της καφετέριας – σημειώστε πως το υπέροχο νεοκλασικό διαθέτει και δικό του εκπαιδευτικό κέντρο και χώρο παραγωγής καφέ. Οι καφέδες κυμαίνονται στα 2,20-2,70€.
-Street food στο Θεϊκόν (Αθηνάς 53, τηλ: 2103229401) και στο Bouloukos Kebab (Αθηνάς 53, τηλ: 2103241204): Ακριβώς απέναντι από την Βαρβάκειο, το Θεϊκό σερβίρει πεντανόστιμα σουβλάκια και γύρο στο χέρι ή στα τραπεζάκια της πλατείας Θεάτρου, με αλάδωτη πίτα ψητή στα κάρβουνα και χορταστική γέμιση. Τα τυλιχτά στοιχίζουν 2€ ενώ χορταστική λύση είναι και το… ολόκληρο ψητό κοτόπουλο, μόλις 4,90€. Δίπλα του, ο Bouloukos σερβίρει σταθερά καλό κεμπάπ και γύρο (από 2€ τα τυλιχτά) αλλά και λαχταριστά και χορταστικά μπριζολάκια (7,80€ η μερίδα).
-Το Βάλσαμο (Αθηνάς 42, τηλ: 2103250956): Μπαχαρικά, βότανα, superfoods, σπάνια σιρόπια, αλάτι Ιμαλαΐων, αιθέρια έλαια, αποξηραμένα λαχανικά, μέλι και ό,τι μαγειρικό προϊόν μπορείτε να φανταστείτε, θα το βρείτε στα βαζάκια του Βάλσαμου.
-Βενέτη Food Hall (Αθηνάς 33-37, τηλ: 2103313077): Η γνωστή αλυσίδα φούρνων ξεφουρνίζει καθημερινά φρεσκοψημένο ψωμί, αλλά διαθέτει και πολύ καλή ποικιλία γλυκών – ξεχωρίζουν τα γαλλικά μακαρόν. Σημειώστε ότι καθημερινά από τις 12.00 ως τις 17.00, θα βρείτε και μια επιλογή από μαγειρευτά για σπιτικό μεσημεριανό.
-Exile Room (Αθηνάς 12, τηλ: 2103223395): Μια ομάδα ανθρώπων που αγαπά ιδιαίτερα το ντοκιμαντέρ, οργανώνει σεμινάρια, παρουσιάσεις, εργαστήρια, προβολές και ομιλίες σχετικά με αυτό το κινηματογραφικό είδος με ελεύθερη είσοδο στις περισσότερες περιπτώσεις– δείτε τις προσεχείς του εκδηλώσεις εδώ.
«Ο δρόμος, η Αθηνάς, έχει πολλά οινομαγειρεία και πιο πολλά πορνεία, κινηματογράφους για κατ’ ιδίαν ερωτικήν απόλαυση, ξενοδοχεία σκοτεινά για άμεση ερωτική περίθαλψη -κάτι σαν Πρώτων Βοηθειών, να πούμε, ερωτικών- χιλιάδες καφενεία για ημερήσια χαύνωση, το Δημαρχείο κι ένα γραφείο κηδειών αλλοτινών καιρών. Στο δρόμο αυτό κυκλοφορούν εργάτες, μικρέμποροι, αλήτες, πόρνες, τραβεστί, δημοσιογράφοι, επαρχιώτες μαστροποί και χίλιοι δολοφόνοι. Αυτό περίπου είναι το σκηνικό».
Έτσι περιέγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις την οδό Αθήνας στην εισαγωγή του πονήματός του «Οι Μπαλάντες της οδού Αθηνάς». Προφανώς, η παραπάνω περιγραφή αναφέρεται στην θεατρική εκδοχή του δρόμου, αλλά ο μεγάλος συνθέτης κατάφερε με την επιλογή των λέξεών του να αποδώσει λίγο-πολύ και το πραγματικό κράμα της οδού Αθηνάς, ενός από τους πιο ιστορικούς δρόμους της ελληνικής πρωτεύουσας.
Η ιστορία της οδού Αθηνάς
Οδός των εμπόρων, οδός των θαυμάτων, κήπος του λαού. Αυτά τα προσωνύμια απέδωσαν οι Αθηναίοι στον δρόμο που οι δημιουργοί τους προόριζαν να γίνει το πιο όμορφο βουλεβάρτο της Αθήνας. Οι συνήθεις ύποπτοι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σούμπερτ, όταν ακόμη τα ανάκτορα του Όθωνα σχεδιαζόταν να ανεγερθούν στην Ομόνοια αντί του Συντάγματος, φαντάστηκαν την οδό Αθηνάς ως έναν δενδροφυτεμένο κοσμοπολίτικο περίπατο των Αθηναίων από το παλάτι μέχρι την είσοδο της Ακρόπολης, όπου βρισκόταν ο ναός της θεάς Αθηνάς – εξ ου και το όνομα του δρόμου. Στην σημερινή πλατεία Κοτζιά δε, σχεδιάστηκε ο πρώτος κήπος της πόλης, όπου θα ξεκουράζονταν οι περιπατητές.
Η αρίθμηση της οδού ξεκινά από το Μοναστηράκι, καθώς στα μέσα του 19ου αιώνα οπότε και διανοίχθηκε, το Μοναστηράκι αποτελούσε το κέντρο της πόλης. Μπορεί λοιπόν τα σχέδια περί ανακτόρων να άλλαξαν, αλλά η Αθηνάς έγινε αμέσως βασική αρτηρία της Αθήνας, συνδέοντας την νέα πόλη με την παλιά, την λαϊκή γειτονιά του Μοναστηρακίου με την πιο αστική περιοχή της τότε Ομόνοιας.
Ο δρόμος απέκτησε αμέσως εμπορικό χαρακτήρα και χτίστηκαν διώροφα κτίρια, στον επάνω όροφο των οποίων έμεναν οι έμποροι ενώ στα ισόγεια εξέθεταν την πραμάτεια τους. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, εδραιώθηκε και η Βαρβάκειος Αγορά, χρηματοδοτημένη από τον εθνικό ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη, ενώ έφτασε ως εκεί ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος αυξάνοντας την εμπορική κίνηση, και τα αγαθά από την Ευρώπη έρχονταν σωρηδόν, τροφοδοτώντας τα καροτσάκια του δρόμου. Ως την δεκαετία του ’30, στην συμβολή Ερμού και Αθηνάς υπήρχε ο Φούρνος του Μπράουν, το μόνο κατάστημα που παρείχε ψωμί και άλλα αγγλικά εδώδιμα. Από εδώ, μάλιστα, όπως αναφέρουν οι συγγραφείς του βιβλίου «Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την Ιστορία και τη Λογοτεχνία», Θ. Γιόχαλας και Τ. Καφετζάκη, ξεκινούσαν τότε ιππήλατες άμαξες πραγματοποιώντας δρομολόγια μέχρι τη Θήβα.
Ο χαρακτήρας της οδού Αθηνάς
Η αρχιτεκτονική του δρόμου είναι επίσης ενδεικτική του ιδιόμορφου κράματος λούμπεν και αριστοκρατικών στοιχείων: Τα νεοκλασικά που σχεδίασε ο Τσίλερ στάθηκαν πλάι στα λαϊκά διώροφα κτίσματα των εμπόρων, τα αναγεννησιακά κτίρια περιτριγυρίστηκαν από τα πρώτα δημόσια ουρητήρια των Αθηνών, εκκλησίες «εγκλωβίστηκαν» ανάμεσα σε αρ νουβό κατασκευές, το γοητευτικό Δημαρχείο στάθηκε απέναντι από το περίφημο Δημοτικό Θέατρο, που χαρακτηρίστηκε ως το πιο έξοχο της Ελλάδας, μέχρι που ο δήμαρχος Κοτζιάς αποφάσισε τον 20ο αιώνα να το κατεδαφίσει, δίνοντας το όνομά του στην πλατεία όπου δέσποζε ως τότε το κτίριο.
Η πρώτη μεγάλη αλλαγή συνέβη στις αρχές του 20ου αιώνα, και συγκεκριμένα το 1904, οπότε και η Αθηνάς έγινε ο πρώτος αθηναϊκός δρόμος που ηλεκτροφωτίστηκε και δύο χρόνια αργότερα ασφαλτοστρώθηκε. Το μεγάλο «μπαμ» έγινε όμως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την έλευση των προσφύγων στην πρωτεύουσα. Ως τότε, τα βασικά εμπορεύματα της περιοχής ήταν λαχανικά και τρόφιμα. Όταν όμως κατέφτασαν οι πρόσφυγες, το εμπόριο «απογειώθηκε» και απέκτησε μορφή πληθωρικής εμποροπανήγυρης, με αραμπάδες, καροτσάκια, πλανόδιους, χιλιάδες μικροπράγματα, πουλερικά, χαλβάδες και παπαγάλους, ενώ οι πηγές αναφέρουν πως ο κόσμος ήταν τόσος σε όλο το μήκος του δρόμου που δύσκολα μπορούσες να κουνηθείς.
Οδοντίατροι έβγαζαν δόντια καταμεσής του δρόμου, θαυματοποιοί εξέπλητταν τους περαστικούς επαρχιώτες, εργάτες περίμεναν με τα εργαλεία τους –συχνά μάταια- υποψήφιους εργοδότες, καφενεία φιλοξενούσαν πολιτικές συζητήσεις, στα καφέ σαντάν ντελάληδες καλούσαν τους Αθηναίους να δουν «τέρατα της φύσης», μοσχάρια με πέντε πόδια, μια κομμένη κεφαλή να μιλάει και χειροδύναμους άνδρες να επιδίδονται σε εντυπωσιακά κατορθώματα.
Η Αθηνάς μετά το 1950
Μεταπολεμικά, μια νέα εποχή ξεκινά για τον κεντρικό δρόμο των Αθηνών – μια εποχή παρακμής. Οι έμποροι έχουν εγκαταλείψει τις κατοικίες τους, τα αριστοκρατικά κτίρια μετατρέπονται σε ξενοδοχεία γ’ κατηγορίας, τα καφενεία δίνουν τη θέση τους σε άσχημες πολυκατοικίες και τα στενά τριγύρω αποκτούν κακή φήμη, εξαιτίας των οίκων ανοχής και των «ύποπτων» αιθουσών προβολής ταινιών.
Μέχρι την αυγή του 21ου αιώνα, τα γοητευτικότερα εκ των κτιρίων του δρόμου αφήνονται στην τύχη τους, αλλά η Αθηνάς ποτέ δεν χάνει τον εμπορικό της χαρακτήρα. Η Βαρβάκειος και η λαχαναγορά συνεχίζουν την λειτουργία τους αδιάκοπα εδώ και ενάμιση αιώνα, το μετρό και οι αναπλάσεις της πλατείας Μοναστηρακίου και της πλατείας Κοτζιά ξαναδίνουν λίγη από την χαμένη ζωντάνια και την νεανικότητα στην περιοχή, ενώ τα ρετρό καταστήματα, τα είδη κιγκαλερίας και τα μικρομάγαζα με τοπικά προϊόντα, στρατιωτικά είδη και μπαχάρια δεν σταμάτησαν ποτέ να δίνουν στον δρόμο τα χαρακτηριστικά του χρώματα και αρώματα.
Μόνο που τον τελευταίο χρόνο, κάτι δείχνει να αλλάζει. Πλάι σε αυτά τα μικρομάγαζα, ανοίγουν ένα-δύο μεταμοντέρνα μπαράκια. Πλάι στην εγκαταλελειμμένη εκκλησία της Αγίας Κυριακής ή στον σταθμό του ΗΣΑΠ ξεφυτρώνουν graffiti και έργα προσεγμένης street art. Παριζιάνικοι φούρνοι και ζαχαροπλαστεία ανανεώνουν τον «άερα» του Μοναστηρακίου, ενώ οι τουρίστες δεν φοβούνται πια να τριγυρίσουν στον δρόμο ή στην γειτονική, ανανεωμένη Αιόλου. Και πάντα, εκεί στο βάθος του δρόμου, η Ακρόπολη στέκεται ως μόνιμο φόντο, θυμίζοντάς μας πως εδώ ήταν πάντα η βασική αρτηρία της πόλης.
Μπορεί λοιπόν να μην συναντήσετε σήμερα νοσταλγικά καφενεία και καφέ σαντάν, αλλά με μια βόλτα στην Αθηνάς, θα συναντήσετε αρκετές ενδιαφέρουσες γωνιές. Παρακάτω, συγκεντρώνουμε τις πιο ενδιαφέρουσες διευθύνσεις που θα βρείτε σήμερα, για να απολαύσετε γεύσεις, ποτό, μουσικές και τοπικά προϊόντα στο πλέον χαρακτηριστικό αθηναϊκό «βουλεβάρτο».
Σημείωση: Για περισσότερες αναμνήσεις και ιστορίες κτιρίων και ανθρώπων της οδού Αθηνάς, δείτε εδώ τον «χάρτη» που ετοίμασαν οι Ελευθέριος Αμπατζής και Βασιλική Γεμενή για την σχετική δράση των Atenistas, ή επισκεφθείτε την σχετική ανάρτηση του «Μικρού Ρωμηού», της εφημερίδας για την Αθήνα του Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία (Μουσείο Πόλεως των Αθηνών).
Οι διευθύνσεις του σήμερα
-Boiler (Βλαχάβα 9 και Αθηνάς): Σκοτεινό και γοητευτικό, με βιομηχανικό design, καφάσια αντί τραπεζιών στο δρομάκι και self service λογική στην μπάρα, το στέκι που εμφανίστηκε στην θέση του Nueva Trova αγαπά τους underground ήχους, φιλοξενεί εναλλακτικά DJ sets αλλά και lives και σερβίρει φθηνά ποτά – στα 4,50€ και μπύρα από 2,50€.
-Lonis (Αθηνάς 7, τηλ: 210 6466989): Με μια συνταγή του 1990, ο Λόνης της Αθήνας προσφέρει αυτό που πολλοί υποστηρίζουν πως είναι το καλύτερο μακαρόν της πόλης. Με 75% αμύγδαλο και 25% μαρέγκα, τα πολύχρωμα μακαρόν της βιτρίνας πλάι στην είσοδο του ΗΣΑΠ θα σας προκαλέσουν για γευστικές δοκιμές. Πολύ καλά είναι επίσης και τα λαχταριστά cupcakes με extra πλούσιο γλάσο.
-Creperie Parisienne (Αθηνάς 2, τηλ: 2103319300): Λίγη ακόμη γεύση από Γαλλία παίρνουμε από την μικροσκοπική κρεπερί απέναντι από την είσοδο του μετρό – εξαιρετική η κρέπα με μπουένο και μπισκότο, αλλά και φρεσκότατα υλικά για τις αλμυρές κρέπες, σε οικονομικές τιμές (υπολογίστε περί τα 2-2,50€ για μία γλυκιά και 3-4€ για μια αλμυρή). Χρειάζεται πολλή υπομονή τις ώρες αιχμής, καθώς σχηματίζεται μεγάλη ουρά.
-Crème Royale (Αθηνάς 37, τηλ: 2103211370): Αυτοσυστήνεται ως bake house café και διαθέτει έναν περιποιημένο χώρο που παραπέμπει σε γαλλικό φούρνο-bistrot με λίγα τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο, όπου σερβίρεται εξαιρετική φρεσκοψημένη μπουγάτσα με πολύ λεπτό φύλλο, πλούσια κρέμα και λαχταριστή επιλογή επικάλυψης με σοκολάτα. Σημειώστε ότι παραμένει ανοιχτό ως τις 16.00 και «ξεφουρνίζει» ως τις 14.30, ενώ προσφέρει και πολύ ωραία ζεστή ή κρύα σοκολάτα και άλλα ροφήματα.
-Περί Λέσβου (Αθηνάς 27) και Λήμνια Γη (Αθηνάς και Σοφοκλέους 18): Δύο παντοπωλεία μας συστήνουν γεύσεις Ανατολικού Αιγαίου στην καρδιά της Αθήνας και μας τηλεμεταφέρουν στη Λέσβο και τη Λήμνο με τον πιο νόστιμο και αρωματικό τρόπο. Στο μεν «Περί Λέσβου» θα βρείτε από ελαιόλαδο Μυτιλήνης και πράσινο σαπούνι μέχρι σαρδέλες «ΛΕΒΑ», ούζο Βαρβαγιάννη, βιολογικό κρασί, παξιμάδια και τυροκομικά. Στη δε «Λήμνια Γη», τα ράφια γεμίζουν με κίτρινο αλεύρι, τοπικά νησιώτικα τυριά όπως το διάσημο «Καλαθάκι», ξηρό κρασί, αιγαοπελαγίτικο μέλι, ζυμαρικά (δοκιμάστε τα περίφημα λημνιώτικα «φλομάρια»), καρβουρμάς, τσίπουρο μικρών παραγωγών, κρασί του Συνεταιρισμού του νησιού και καπνιστά ψάρια.
-Μόκκα (Αθηνάς 44): Από τα ιστορικότερα καφεκοπτεία του κέντρου, η «Mokka» χαρίζει την μυρωδιά του φρεσκοαλεσμένου καφέ στην Αθηνάς εδώ και έναν περίπου αιώνα, ενώ πλέον ανανεωμένη, η νέα γενιά ιδιοκτητών προσφέρει πέρα από τον κλασικό ελληνικό καφέ, ένα εξαιρετικό χαρμάνι εσπρέσο από ποικιλία bourbon, mundo novo και Ethiopian mokka. Δοκιμάστε καφέδες κάθε είδους από την μεγάλη ποικιλία βραβευμένων specialty coffees στον χώρο της καφετέριας – σημειώστε πως το υπέροχο νεοκλασικό διαθέτει και δικό του εκπαιδευτικό κέντρο και χώρο παραγωγής καφέ. Οι καφέδες κυμαίνονται στα 2,20-2,70€.
-Street food στο Θεϊκόν (Αθηνάς 53, τηλ: 2103229401) και στο Bouloukos Kebab (Αθηνάς 53, τηλ: 2103241204): Ακριβώς απέναντι από την Βαρβάκειο, το Θεϊκό σερβίρει πεντανόστιμα σουβλάκια και γύρο στο χέρι ή στα τραπεζάκια της πλατείας Θεάτρου, με αλάδωτη πίτα ψητή στα κάρβουνα και χορταστική γέμιση. Τα τυλιχτά στοιχίζουν 2€ ενώ χορταστική λύση είναι και το… ολόκληρο ψητό κοτόπουλο, μόλις 4,90€. Δίπλα του, ο Bouloukos σερβίρει σταθερά καλό κεμπάπ και γύρο (από 2€ τα τυλιχτά) αλλά και λαχταριστά και χορταστικά μπριζολάκια (7,80€ η μερίδα).
-Το Βάλσαμο (Αθηνάς 42, τηλ: 2103250956): Μπαχαρικά, βότανα, superfoods, σπάνια σιρόπια, αλάτι Ιμαλαΐων, αιθέρια έλαια, αποξηραμένα λαχανικά, μέλι και ό,τι μαγειρικό προϊόν μπορείτε να φανταστείτε, θα το βρείτε στα βαζάκια του Βάλσαμου.
-Βενέτη Food Hall (Αθηνάς 33-37, τηλ: 2103313077): Η γνωστή αλυσίδα φούρνων ξεφουρνίζει καθημερινά φρεσκοψημένο ψωμί, αλλά διαθέτει και πολύ καλή ποικιλία γλυκών – ξεχωρίζουν τα γαλλικά μακαρόν. Σημειώστε ότι καθημερινά από τις 12.00 ως τις 17.00, θα βρείτε και μια επιλογή από μαγειρευτά για σπιτικό μεσημεριανό.
-Exile Room (Αθηνάς 12, τηλ: 2103223395): Μια ομάδα ανθρώπων που αγαπά ιδιαίτερα το ντοκιμαντέρ, οργανώνει σεμινάρια, παρουσιάσεις, εργαστήρια, προβολές και ομιλίες σχετικά με αυτό το κινηματογραφικό είδος με ελεύθερη είσοδο στις περισσότερες περιπτώσεις– δείτε τις προσεχείς του εκδηλώσεις εδώ.
