Τα αγαπημένα μας στέκια, οι ωραιότερες ιστορίες και η… πρώτη σοκολάτα που φτιάχτηκε εντός ελληνικών συνόρων, στον πρώτο δρόμο που απέκτησε η Αθήνα.
Παλαιότερο των 360 ημερών
της Ηρώς Κουνάδη
Ήταν, μαζί με την Ερμού, οι δύο πρώτοι δρόμοι που χαράχτηκαν στην σύγχρονη Αθήνα. Χρωστάει το όνομά της στο γεγονός ότι οι τότε κάτοικοι της νεοσύστατης πρωτεύουσας δεν ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τα αρχαία μνημεία: Θεωρώντας το Ωρολόγιο του Κυρρήστου (τους γνωστούς μας Αέρηδες) ναό του Αιόλου, έδωσαν στον δρόμο που ξεκινούσε από εκεί το όνομα του θεού των ανέμων. Ήταν, επίσης, ο δρόμος που φιλοξένησε το πρώτο εστιατόριο της πόλης, και ο πρώτος στην Ελλάδα που πλημμύρισε από την μυρωδιά της φρεσκοφτιαγμένης σοκολάτας. Εντυπωσιαστήκατε; Έχουμε κι άλλα.
10 πράγματα που δεν ξέρατε για την οδό Αιόλου
- Στη συμβολή της με την οδό Βύσσης άνοιξε ο Σπυρίδων Παυλίδης το Γλυκισματοποιείον του, τον πρόδρομο της σοκολατοποιίας που αργότερα στεγάστηκε στο μεγάλο εργοστάσιο της Πειραιώς. Εδώ παρασκευάστηκε, το 1861, η πρώτη σοκολάτα στην Ελλάδα.
- Σχεδόν απέναντι από την Αγία Ειρήνη, άνοιξε τη δεκαετία του 1830 το πρώτο εστιατόριο της Αθήνας, η Πετρούπολις. Μέχρι τότε, εστιατόρια λειτουργούσαν μόνο εντός των ξενοδοχείων. Η Πετρούπολις δεν διέθετε τραπεζομάντηλα ή χαρτοπετσέτες, κι έτσι οι πελάτες σκούπιζαν τα χέρια τους στο πίσω μέρος της φουστανέλας του σερβιτόρου –το μπροστινό το χρησιμοποιούσε μόνο ο ίδιος, για τα δικά του χέρια.
- Η φράση «χαιρέτα μου τον πλάτανο» γεννήθηκε κι αυτή εδώ. Στην αυλή του Μεντρεσέ που βρίσκεται απέναντι από τους Αέρηδες, υπήρχε ένας πλάτανος από τα κλαδιά του οποίου κρεμούσαν τους θανατοποινίτες. Η φράση απευθυνόταν εν είδη προειδοποίησης σε όσους είχαν παραβατική συμπεριφορά – «αν συνεχίσεις έτσι σε βλέπω για κρέμασμα». Ένας κεραυνός έκαψε τον πλάτανο, μαζί με τη βαριά του ιστορία, το 1915.
- Η Αγία Ειρήνη, την οποία σχεδίασε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου, ήταν η πρώτη μητρόπολη της Αθήνας. Εδώ γινόταν η ανάδειξη του δημάρχου της πόλης, κι εδώ επίσης γιορτάστηκε η ενηλικίωση του Όθωνα –ο οποίος δεν φορούσε στέμμα και δεν κρατούσε σκήπτρο κατά τη διάρκεια της τελετής, γιατί το καράβι που θα τα έφερνε δεν έφτασε εγκαίρως στην Αθήνα.
- Η Βιβλιοθήκη του Αδριανού, η πρόσοψη της οποίας στολίζει μία πλευρά της Αιόλου, κοντά στους Αέρηδες, ήταν δώρο του Ρωμαίου Αυτοκράτορα στους κατοίκους της πόλης που αγαπούσε και θαύμαζε περισσότερο κι από την πατρίδα του. Η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 132 μ.Χ., αλλά η βιβλιοθήκη επέζησε μόνο λίγο παραπάνω από έναν αιώνα: Καταστράφηκε το 267 μ.Χ. από την επιδρομή των Ερούλων.
- Η Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα, με τους δύο χαρακτηριστικούς πυργίσκους της που μας θυμίζουν (αλλά δεν είναι) γοτθική αρχιτεκτονική «έθαψε» δύο αρχιτέκτονες και άλλαξε άλλους δύο μέχρι να ολοκληρωθεί. Η σκυταλοδρομία έχει ως εξής: Τα αρχικά σχέδια εκπονεί το 1853 ο Δημήτρης Ζέζος, ο οποίος πεθαίνει το 1857, πριν ολοκληρωθεί ο ναός. Αναλαμβάνει ο Παναγής Κάλκος, ο οποίος πεθαίνει το 1878, και αναλαμβάνει ο Έρνστ Τσίλλερ, που εξοργίζει το εκκλησιαστικό συμβούλιο με τις παρεμβάσεις του στον τρούλο, ο οποίος καθαιρείται και ξανακατασκευάζεται σε σχέδια του τότε δημάρχου και πολιτικού μηχανικού, Δημητρίου Σούτσου. Η εκκλησία είναι σήμερα καλυμμένη από σκαλωσιές, για να επιδιορθωθούν τα στατικά προβλήματα που κατά καιρούς παρουσιάζει.
- Το 2003, όταν γίνονταν τα έργα για την πεζοδρόμηση της Αιόλου, ανακαλύφθηκαν δίπλα στο Μέγαρο Καρατζά, που στεγάζει σήμερα την Εθνική Τράπεζα, τα τείχη του Θεμιστοκλή, η τάφρος με το ανάλημμά της και οι δύο περιμετρικοί του δρόμοι, ένας εσωτερικός και ένας εξωτερικός.
- Να κι άλλη μία πρωτιά για την Αιόλου: Εδώ βρισκόταν, από το 1835, το πρώτο θέατρο της Αθήνας, ακριβώς στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το Μέγαρο Καρατζά. Στην αρχή, το θέατρο δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα ξύλινο παράπηγμα χωρίς σκεπή. Ένα χρόνο αργότερα, στη θέση του κτίστηκε ένα μεγαλύτερο, επίσης ξύλινο θέατρο, με έξοδα του Αθανάσιου Σκαντζόπουλου. Το Θέατρο Σκαντζόπουλου, όπως ονομάστηκε, είχε οροφή, αλλά όχι και φωτισμό –οι θεατές παρακολουθούσαν τις παραστάσεις με φανάρια που έφερναν οι ίδιοι. Αργότερα, το 1882 ολοκληρώθηκε στην πλατεία αυτό που οι περιηγητές θα ονόμαζαν «το ωραιότερο θέατρο της Ευρώπης», το Δημοτικό Θέατρο σε σχέδια του Τσίλλερ. Κατεδαφίστηκε το 1940, με απόφαση του τότε δημάρχου Κώστα Κοτζιά.
- Το σχεδιασμένο από τον Τσίλερ Μέγαρο Μελά, ακριβώς απέναντί του (στη συμβολή Αιόλου και Σοφοκλέους κι αυτό) γράφτηκε στην ιστορία το 1942, ως ο χώρος από τον οποίο ξεκίνησε η πρώτη απεργία στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη. Την κήρυξαν οι υπάλληλοι του Γενικού Ταχυδρομείου, που στεγαζόταν εδώ.
- Τα Χαφτεία (και όχι Χαυτεία, όπως έχουμε συνηθίσει να τα γράφουμε) στην άλλη άκρη της Αιόλου, κοντά στη συμβολή της με την Πανεπιστημίου όπου και τελειώνει, πήραν το όνομά τους από τον Ιωάννη Χάφτα, που είχε εδώ το περίφημο καφενείο του την δεκαετία του 1840. Η περιοχή ήταν κακόφημη ως τα τέλη του 19ου αιώνα, παρά το γεγονός ότι συγκέντρωνε μερικά από τα δημοφιλέστερα καφενεία της πόλης. Εδώ, άλλωστε, συναντιούνταν οι μάρτυρες μονομαχιών και… μαγκουρομαχιών, οι οποίες συγκαλούνταν για λόγους πολιτικής ευθιξίας, τιμής αλλά και επίδειξης ανδρείας, και αποτελούσαν το αγαπημένο κουτσομπολιό των Αθηναίων της εποχής.
…Και 9 αγαπημένες στάσεις στην Αιόλου
Κρίνος (Αιόλου 87, Αθήνα, 2103216852): Φτιάχνει σταθερά από το 1923 τους καλύτερους λουκουμάδες της πόλης, και μας τους σερβίρει –αυτούς και την αξεπέραστη μπουγάτσα βουτύρου– στα ρετρό μαρμάρινα τραπεζάκια του, με θέα στην περαντζάδα από τις μεγάλες του τζαμαρίες.
Μάνας Κουζίνα Κουζίνα(Αιόλου 27, τηλ.: 210 3252335): Μπουφές με λαχταριστά «μαμαδίσια» και μη πιάτα που εναλλάσσονται καθημερινά, 5€ το μικρό πιάτο και 7,80€ το μεγάλο, τραπεζάκια στον πεζόδρομο και πατάρι για πιο πριβέ φαγοπότια.
Four Twenty Break Bar(Αιόλου 57, τηλ.: 211 4083905): Μικρούλι αλλά κεφάτο, και συχνά γεμάτο κόσμο που απλώνεται και στα τραπεζάκια του πεζόδρομου, δίνει την έμφαση στις μουσικές του και φιλοξενεί συχνά-πυκνά μουσικά events και DJ sets που περιλαμβάνουν ονόματα όπως αυτά των Cayetano, the Antilopes και Big Shine & Felipe. Το απλό ποτό κοστίζει 6€.
Spollati (Αιόλου 27Α, τηλ.: 215 5513004): Όμορφος χώρος, με το βιομηχανικό design να κάνει ωραία αντίθεση με τα παραδοσιακά στοιχεία του κτιρίου που το φιλοξενεί. Σερβίρει λαχταριστά πρωινά από νωρίς, και ωραία κοκτέιλ αργότερα. Δοκιμάστε το Vasilia’s, με τσίπουρο, passion fruit και χυμό λεμονιού. Οι τιμές τους κυμαίνονται στα 8€.
Μαγκαζέ (Αιόλου 33, τηλ.: 210 3243740): Από τα πρώτα στέκια της πλατείας Αγίας Ειρήνης προτού γίνει «Η Πλατεία» (με κεφαλαία), το σταθερά… straight friendly Μαγκαζέ σερβίρει καφεδάκια από νωρίς, νόστιμα πιάτα και ποτά αργότερα, στα τραπεζάκια που απλώνει στο πλακόστρωτο αλλά και στο απολύτως funky εσωτερικό του. Το ποτό κοστίζει 6,50€.
Falafellas (Αιόλου 55, τηλ.: 210 3239809): Δημιούργησε… κίνηση στον πεζόδρομο, με τις μεγάλες ουρές που σχηματίζονται απέξω όσες ώρες είναι ανοιχτό. Μια σταλιά μαγαζάκι, φτιάχνει εξαίσια φαλάφελ «για το χέρι» (δεν έχει τραπεζάκια) σε αραβική πίτα συνοδεία μελιτζάνας, ταχινιού και σος λαχανικών –για τους λάτρεις των πικάντικων γεύσεων υπάρχει και hot εκδοχή.
Off White(Αιόλου 10Α): Από τις πιο φρέσκιες (κυριολεκτικά και μεταφορικά) αφίξεις είναι ένα σούπερ ντιζαϊνάτο café, bar και gallery που φτιάχνει εξαιρετικό εσπρέσο και φιλοξενεί αυτές τις μέρες την εντυπωσιακή έκθεση ταξιδιωτικής φωτογραφίας της Μελίσσα Βλάχος.
Mama Roux(Αιόλου 48, τηλ.: 213 0048382): Το αγαπημένο στέκι των καλοφαγάδων hipsters αγαπά τις έθνικ γεύσεις (τα φαλάφελ και τα κεμπάπ του είναι ξεκουστά) τις οποίες «παντρεύει» με burger, σούπες και bagels. Σερβίρει και ένα λαχταριστό brunch, με εξαίσια αυγά Benedict (στα 8€) και pancakes με βούτυρο, maple syrup και μαρμελάδα (στα 5,50€).
Lukuμάδες (Αιόλου 21): Με λουκουμάδες ξεκινήσαμε, με λουκουμάδες θα τελειώσουμε. Και αν ο Κρίνος μυρίζει παράδοση, η μοντέρνα εκδοχή του λουκουματζίδικου έχει να προτείνει ευφάνταστους συνδυασμούς όπως λουκουμάδες με παγωτό κρέμα μπισκότο, λιωμένη πραλίνα και φιστίκια Αιγίνης, γεμιστούς με πραλίνα/ λεμόνι/ μαστίχα, ή με παγωτό καζάν-ντιπί. Κάθε μερίδα κοστίζει περί τα 4-5€.