Το in2life…. επί Στρέφη

Και τι να κάνει κανείς εκεί; Θα μπορούσε να είναι και δική μας ερώτηση, σαφώς επηρεασμένη από την παραμελημένη εικόνα του λόφου, αν δεν είχαμε μαζί μας εκείνη την Κυριακή την φωτογραφική μας μηχανή, η οποία είχε ξεχάσει –μαζί κι εμείς- πως λίγα σκαλιά μακριά από την πλατεία Εξαρχείων μπορείς να δεις ολόκληρη την Αθήνα πανοραμικά, από τα βόρεια προάστια και τον Λυκαβηττό μέχρι την Ακρόπολη και τη θάλασσα.



Μπορείς να δεις επίσης παιδιά να παίζουν κρυφτό και μαθητές να διοργανώνουν αυτοσχέδια παιχνίδια μπάσκετ στο γηπεδάκι που το αγκαλιάζουν οι κόκκινοι βράχοι. Μπορείς να δεις από ζευγαράκια να χαζεύουν το ηλιοβασίλεμα χέρι-χέρι, μέχρι τουρίστες που μάλλον ξέρουν κάτι παραπάνω από τους Αθηναίους ή ιδιοκτήτες ζωηρών σκυλιών να βολτάρουν και νέους με το laptop τους, να το φορτίζουν με την βοήθεια του ήλιου – ναι, το είδαμε και αυτό.



Δυστυχώς όμως, μπορείς να δεις και την εγκατάλειψη, να ξεχωρίσεις από μακριά τα σκουπίδια που έχουν παραπέσει στις απόκρημνες κατηφόρες, να περπατήσεις ανάμεσα σε σύριγγες, σπασμένες βρύσες και απεριποίητα παρτέρια. Κι όλα αυτά βέβαια, υπό την προϋπόθεση πως επισκέπτεσαι τον λόφο όσο ακόμη τον φωτίζει ο ήλιος, καθώς το βράδυ την βάρδια του «τουρισμού» διαδέχεται εκείνη της παραβατικότητας – όπως άλλωστε, φοβόμαστε, και σε κάθε άλλο πάρκο του λεκανοπεδίου.

Τα μυστικά του λόφου



Οι φωτογραφίες και οι βόλτες μας στον λόφο μάς δίνουν σαφή εντύπωση για την σημερινή του εικόνα. Ήταν όμως πάντα έτσι; Γνωρίζατε ότι κάποτε λεγόταν λόφος Αγχέσμου και ότι απέκτησε πράσινο χάρη στην οργή μιας νοικοκυράς; Υπάρχουν πολλά που δεν ξέραμε κι εμείς για τον «κεντρικό» μας λόφο – τα μάθαμε όμως και σας τα μεταφέρουμε:



*Ο λόφος ανήκε στην οικογένεια Στρέφη από τον 19ο αιώνα, οπότε και η ονομασία του ήταν Αγχεσμός – καθώς πιθανολογείται πως στην κορυφή του κατά την αρχαιότητα υπήρχε το άγαλμα του Αγχέσμιου Διός. Για περίπου έναν αιώνα, λειτουργούσε εκεί λατομείο, από το υλικά του οποίου παράγονταν σκεύη, που έδωσαν και στις γύρω περιοχές τα ονόματά τους (Πιθαράδικα και Πινακωτά).



*Την μεταμόρφωσή του από βραχώδες λατομείο σε πράσινο λόφο τον οφείλει, σύμφωνα με τους παλαιότερους, στην σύζυγο του αξιωματικού Στρέφη, το σπίτι του οποίου βρισκόταν στα «πόδια» του λόφου. Ο αδελφός του ήταν ο ιδιοκτήτης του λατομείου, το οποίο σήκωνε συχνά κόκκινη σκόνη. Όταν μια μέρα η γυναίκα του Στρέφη γύρισε στο σπίτι της και βρήκε την μπουγάδα της κατακόκκινη, θύμωσε τόσο που για να την ηρεμήσει ο σύζυγός της, διέταξε τους στρατιώτες του να δενδροφυτεύσουν εσπευσμένα την περιοχή, παρά τις αντιρρήσεις του αδερφού του.


*Κατά την δεκαετία του ’30, δημιουργήθηκαν στον λόφο το πέτρινο θεατράκι, οι κούνιες και οι πεζόδρομοι, καθώς και καταφύγιο προφύλαξης από βομβαρδισμούς. Όπως αναφέρει το blog της Ανοιχτής Πόλης, οι παλιότεροι θυμούνται πως παρότι ο λόφος «έκλεινε» στις 18.00, τα ζευγαράκια και οι έφηβοι συνωμοτούσαν με τον φύλακα για να κάνουν το πρώτο τους τσιγάρο ή να βρουν μια απόμερη γωνιά για το πρώτο τους φιλί. 

*Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η διαχείριση του λόφου περνά στον Δήμο Αθηναίων, και παίρνει το όνομα της οικογένειας Στρέφη.

*Λίγο πριν την επταετία της Χούντας, προτείνεται ο λόφος να μετονομαστεί σε «λόφο της Δημοκρατίας». «Τὸ σχέδιο σκοπό ἒχει νὰ συγκεντρωθοῦν στὸν λόφο ὃλα τὰ ἀγάλματα, προτομὲς καὶ ἄλλες ἀναμνηστικὲς στῆλες ποὺ βρίσκονται σήμερα στὶς διάφορες πλατεῖες τῆς πρωτευούσης καὶ ποὺ συνδέονται μὲ τοὺς ἀγῶνες τῶν Ἀθηναίων γιὰ τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν προάσπισι τῶν δημοκρατικῶν ἰδεωδῶν…», έγραφαν τότε οι εφημερίδες. Φυσικά, το σχέδιο έμεινε στα χαρτιά.


*Στην ταινία «Κυριακάτικο Ξύπνημα», ο Μιχάλης Κακογιάννης μας ξεναγεί στην παλιά Αθήνα με πλάνα πάνω από τον λόφο. Το σπίτι της Έλλης Λαμπέτη στην ταινία βρισκόταν στα στενά της Νεάπολης, ενώ το τραγικό φινάλε με την Λαμπέτη και τον Χορν οδηγεί και πάλι τους πρωταγωνιστές στα δρομάκια του λόφου.



*Ο Αστέρας Εξαρχείων έχει την «βάση» του στον λόφο, ενώ από την οροφή του κλειστού γηπέδου, η θέα «πιάνει» όλη την δυτική Αττική.

*Κάθε καλοκαίρι τα τελευταία 15 χρόνια, το μικρό ανοιχτό θεατράκι του λόφου φιλοξενεί το ετήσιο Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών, το οποίο μπορεί να καυχιέται πως, αν και οι καραγκιοζοπαίχτες δεν αμείβονται, έχει την μεγαλύτερη συμμετοχή στο είδος του.

*Ο λόφος έχει τα δικά του στέκια: Ο «Εξωστρεφής» με την φημισμένη δροσιά του και τις ουζοποικιλίες του παραμένει κλειστός αυτή τη στιγμή, αλλά αναμένεται να ξανανοίξει τις καγκελόπορτές του το καλοκαίρι, ενώ το «Βυζαντινό του Στρέφη» προσφέρει νόστιμο φαγητό και θέα από τα «πόδια» του λόφου (είσοδος από την οδό Μπενάκη).

Η εγκατάλειψη ενός πνεύμονα


Το «ρήμαγμα» του Στρέφη εξαιτίας της αδιαφορίας των αρχών έχει αρχίσει εδώ και δεκαετίες. Οι κάτοικοι της περιοχής καταγγέλλουν παραβατικότητα και έλλειψη προσωπικού – μέχρι πρότινος μόλις πέντε δημοτικοί υπάλληλοι ήταν επιφορτισμένοι με την προστασία και περιποίηση του λόφου.

Ο Σύλλογος των κατοίκων Εξαρχείων και Νεάπολης μάλιστα προχώρησε σε διαμαρτυρίες, σε μία από τις οποίες, οι ίδιοι οι κάτοικοι μάζεψαν με τα χέρια τους δεκάδες σακούλες με σκουπίδια και τις άφησαν έξω από το δημαρχείο – φυσικά καμία βελτίωση δεν υπήρξε. Τα δέντρα της περιοχής έχουν αφεθεί στην τύχη τους και ο φωτισμός είναι ανεπαρκής. 

Ευτυχώς, η φύση και οι λίγοι Αθηναίοι που ξέρουν το μυστικό του λόφου, δεν πτοούνται. Και οι τελευταίοι ανηφορίζουν τις Κυριακές για λίγο ήλιο, λίγο παιχνίδι, λίγη θέα παραπάνω. Δεν ξεχνούν επίσης να σαρκάσουν εναντίον των υπόλοιπων: Όπως έγραψε κάποιος σε τοίχο της περιοχής: «Η χώρα καταστρέφεται από την αδιαφορία, αλλά τι με νοιάζει εμένα;»