Η Αθήνα έχει Πλάκα
Κάνουμε ζιγκ-ζαγκ ανάμεσα σε σουβενίρ, αποφεύγουμε τους διαφημίζοντες κατεψυγμένο «μουζάκα» κι ανακαλύπτουμε το όμορφο πρόσωπο της Πλάκας. Αυτό που πάντα θα αγαπάμε.
Κείμενο: Ηρώ Κουνάδη
Φωτογραφίες: Μαιρηλία Καλαϊτζίδου
Η Κυδαθηναίων θα πλημμυρίζει πάντα τσολιαδάκια, μινιατούρες της Ακρόπολης και T-shirts με τυπωμένα αποφθέγματα του Socrates (sic). Οι δρόμοι γύρω από την Μνησικλέους θα αντηχούν πάντα από τον χαιρετισμό “hello, my friend” ανθρώπων που δεν είναι καθόλου φίλοι μας. Πολλά από τα μαγαζάκια της θα επιμένουν πάντα να μας σερβίρουν κρύα κεφτεδάκια και ντολμάδες γιαλαντζί με το ούζο μας. Την Πλάκα, όμως, πάντα θα την αγαπάμε.
Όλα ανεξαιρέτως τα μέρη που φτάσαμε, κάποια στιγμή στην ιστορία τους, να κατηγορούμε και να αποφεύγουμε ως «τουριστικά» εξελίχθηκαν σε αυτήν την εμπορευματοποιημένη εικόνα του εαυτού τους για έναν πολύ απλό λόγο: επειδή άρεσαν σε πολύ κόσμο. Το μόνο που χρειάζεται για να ξαναδούμε την αρχική, άφθαρτη εκδοχή της ομορφιάς τους είναι να ξύσουμε λίγη από την χρυσόσκονη στην επιφάνειά τους.
Στην περίπτωση της Πλάκας, τα πράγματα είναι ακόμη πιο απλά: αρκεί να ακολουθήσουμε την από πάνω –ή την από κάτω– παράλληλο, κι η βοή σβήνει, δίνοντας την θέση της σε λιθόκτιστα σοκάκια που αντηχούν μόνο τα βήματά μας, ευωδιάζουν γιασεμί και φωτίζονται από μαύρα σιδερένια φαναράκια. Στις γωνίες τους, ανακαλύπτουμε μικρά πολύχρωμα café - bistrot, που σερβίρουν αχνιστό τσάι και ολόφρεσκα γλυκά, φωτογραφίζουμε αρχαία μνημεία και χαλαρώνουμε σε καταπράσινες αυλές. Όπως παλιά.
Για τσάι στη Μελίνα και γλυκό Γιασεμί
Το «café της Μελίνας», όπως το ξέρουν όλοι, στο 22 της οδού Λυσίου, είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα café της Αθήνας. Η retro διακόσμηση συνδυάζεται άψογα με εκκεντρικά στοιχεία, όπως ο πολύχρωμος πολυέλαιος – φυλλωσιά και οι κατακόκκινοι τοίχοι. Οι φωτογραφίες, τα πόστερ και τα πορτρέτα της Μελίνας γεμίζουν τον χώρο με την παρουσία της.
Οι ξύλινες καρέκλες και τα μαρμάρινα τραπεζάκια καφενείου μέσα, και οι μπλε καρέκλες του σκηνοθέτη έξω μοιάζουν να χωρίζουν σύμφωνα με την ηλικία και το στυλ των θαμώνων τους δύο χώρους –αν και τον χειμώνα συναντιούνται όλοι μέσα, πάνω από τις ολόλευκες κούπες που μοσχοβολάνε από το αρωματικό εκείνο τσάι που χάρισε επάξια στο cozy café τον τίτλο της απόλυτης αθηναϊκής τσαγερί. Εξαιρετική είναι και η ζεστή σοκολάτα, αλλά και η σπιτική μηλόπιτα που τόσο της ταιριάζει.
Συνεχίζοντας τη βόλτα στη Λυσίου, ένα ακόμη arty café τραβά την προσοχή. Το Γιασεμί αναδίδει αρώματα –το μαντέψατε– γιασεμιού, τόσο από τα λευκά λουλουδάκια που σκαρφαλώνουν τους τοίχους του, όσο και από το αρωματικό τσάι που σερβίρεται στα χρωματιστά τραπέζια του, που απλώνονται πλαισιωμένα από παιδικά καρεκλάκια και κατακόκκινες μαξιλάρες στα σκαλάκια της Μνησικλέους. Φούξια βουκαμβίλιες και πολύχρωμα γεράνια συμπληρώνουν την εικόνα.
Το Γιασεμί σερβίρει αρωματικό τσάι και καφέ, συνοδεία σπιτικών εδεσμάτων –must οι παραδοσιακές πίττες και τα ολόφρεσκα γλυκά– από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Στο εσωτερικό, τα ξύλινα τραπεζάκια συγκεντρώνονται γύρω από το μεγάλο τζάκι, κι ο χώρος αναδίδει κάτι από γαλλικό μπιστρό. Πολύ συχνά διοργανώνονται εδώ live βραδιές –τις Κυριακές του Σεπτεμβρίου, για παράδειγμα, ο Γιώργης Χριστοδούλου παρουσιάζει το καινούριο του ισπανο-γαλλόφωνο άλμπουμ, που θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Νοέμβριο.
Πάμε πλατεία (;)
Το δημοφιλέστερο «ανοιχτό σημείο» της Πλάκας, και το μοναδικό ίσως που θα μπορούσε να χωρέσει υπό την ταμπέλα «πλατεία», είναι το Μνημείο του Λυσικράτη, ή Φανάρι του Διογένους, αν προτιμάτε. Ένας από τους πολλούς τρίποδες που κατέκλυζαν κατά την αρχαιότητα την ομώνυμη οδό, η οποία καταλήγει στην Αρχαία Αγορά, το μνημείο είναι το… Όσκαρ της εποχής: το βραβείο που κέρδιζε ο χορηγός (παραγωγός, με σημερινούς όρους) της καλύτερης παράστασης των Μεγάλων Διονυσίων.
Το μνημείο σώζεται σε άριστη κατάσταση –παραδόξως, αν αναλογιστεί κανείς πως είναι το μοναδικό που σώθηκε. Ρίξτε μια ματιά στο τριώροφο νεοκλασικό πίσω του και θα παρατηρήσετε αγάλματα αρχαίων θεών σε φυσικό μέγεθος (!) να στέκονται αγέρωχα στο ψηλότερο σημείο του. Γύρω από το μνημείο, πληθώρα café και τουριστικών εστιατορίων απλώνουν τραπεζάκια έξω και σερβίρουν freddo με θέα στην πολυεθνική περαντζάδα.
Ακριβώς στον αντίποδά της, η έτερη πλατεία της Πλάκας είναι εκείνη που φιλοξενεί, κάτω από τη σκιά ενός γιγάντιου φοίνικα, το βυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Αικατερίνης, που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, πλάι στα σωζόμενα τμήματα του αρχαίου ναού της Αρτέμιδας. Πολύ πιο ήσυχη, χωρίς την κορνίζα από μαγαζιά που πλαισιώνει το Μνημείο του Λυσικράτη, αλλά με εμφανή τον αέρα της γειτονιάς και με εντυπωσιακά νεοκλασικά να την περιστοιχίζουν, η πλατεΐτσα προσφέρεται για sightseeing και χάζι στον μίνι αρχαιολογικό χώρο από τα παγκάκια της.
Ανηφόρα, όπως Αναφιώτικα
Η πάνω γειτονιά της Πλάκας έχει αέρα νησιώτικο. Έχει στενά λιθόκτιστα δρομάκια που καταλήγουν σε απότομα, λαξευμένα στον βράχο σκαλοπάτια, έχει ασβεστωμένα κυβόσχημα σπιτάκια στους τοίχους των οποίων αναρριχώνται βουκαμβίλιες, έχει ολάνθιστα μπαλκόνια να τραβούν το βλέμμα προς τα πάνω.
Κτισμένη στα μέσα του 19ου αιώνα, από εργάτες που ήρθαν στην Αθήνα από το ομώνυμο μικρό κυκλαδονήσι κι έχτισαν οι ίδιοι τα σπίτια τους έτσι ώστε να μοιάζουν με την κουκλίστικη Χώρα τους, η μικρή γειτονιά είναι διάσπαρτη, όπως όλες οι κυκλαδίτικες Χώρες, με μικρά εκκλησάκια: ο Άγιος Νικόλαος Ραγκαβάς, ο Άγιος Συμεών και οι Άγιοι Ανάργυροι, μεταξύ άλλων, χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα.
Ουζάκι και μεζέ(δε)ς στην Κλεψύδρα
Η πλέον αγαπημένη διεύθυνση στη γειτονιά με το περισσότερο νησιώτικο άρωμα στην Αθήνα, τα Αναφιώτικα, έχει φιλοξενήσει στα τραπέζια της τουλάχιστον τρεις γενιές φοιτητών, που δίνουν εδώ ραντεβού για καφέ και σπιτικές πίττες τα πρωινά, και ουζάκι με μεζέ όταν πέφτει το σκοτάδι.
Μια υπερυψωμένη αυλή, περικυκλωμένη από γλάστρες και στρωμένη με πλακάκια όπως το σπίτι στο χωριό, διακοσμείται από παλιές φωτογραφίες της Αθήνας και προσφέρει… στρατηγική θέση για χάζι στην περαντζάδα της ομώνυμης οδού Κλεψύδρας, που κατηφορίζει προς τους Αέρηδες. Μη χάσετε σε καμία περίπτωση το ολόφρεσκο cheesecake και την σοκολατόπιτα – πειρασμό. Το βράδυ, για να συνοδεύσετε την ουζοκατάνυξη, προτιμήστε τις παραδοσιακές πίττες από τις ολίγον «τουριστίκ» ποικιλίες.
Το πανεπιστήμιο της Οδού Θεωρίας
Όταν ο Όθωνας εξέδιδε το διάταγμα για την σύσταση του πρώτου πανεπιστημίου του ελληνικού κράτους, η Οικία Κλεάνθους –σπίτι του αρχιτέκτονα Σταμάτιου Κλεάνθη– θεωρήθηκε η καταλληλότερη στέγη του, καθότι ήταν ένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα κτίρια της Αθήνας. Και μπορεί πλέον να υστερεί σε μέγεθος δίπλα σε πολυκατοικίες μεγαθήρια, παραμένει όμως ξεχωριστό λόγω της ιδιαιτερότητας που το θέλει ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα δείγματα της αποκαλούμενης προ-οθωνικής αρχιτεκτονικής στην πόλη.
Το εντυπωσιακό κτίριο στεγάζει σήμερα το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο φιλοξενούνται, μεταξύ άλλων, χειρόγραφα και σπάνια βιβλία, διπλώματα και προσωπογραφίες των καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και το Λάβαρο του Πανεπιστημίου, το οποίο σχεδίασε ο Ν. Γύζης για την επέτειο των πενήντα χρόνων. Κατά καιρούς διοργανώνονται στο μουσείο περιοδικές εκθέσεις, ενώ το αίθριο του Μουσείου φιλοξενεί συχνά παραστάσεις θεάτρου και χορού, αλλά και συναυλίες, με ελεύθερη είσοδο ή με συμβολικό αντίτιμο.
Οι δρόμοι είχαν τη δική τους ιστορία
Ερωτόκριτου και Αρετούσας, Διοσκούρων και Πανός. Η Πλάκα δεν θα μπορούσε να μην έχει μερικά από τα ωραιότερα ονόματα –για να ταιριάζουν με μερικούς από τους ωραιότερους δρόμους– της Αθήνας. Από την θρυλική οδό Πανός, που ενώνει τους Αέρηδες με το πλησιέστερο στην Πλάκα σημείο της Ακρόπολης, μέχρι την ιστορική Τριπόδων, που στολιζόταν με τα θεατρικά βραβεία της αρχαιότητας μέχρι το τέλος της, στην Αρχαία Αγορά, δεν υπάρχει σοκάκι στην περιοχή που να μην βαφτίζεται με ένα ιδιαίτερο όνομα. Η Οδός Θεωρίας τιμά το πρώτο πανεπιστήμιο του απελευθερωμένου ελληνικού κράτους, η Αδριανού καταλήγει στην βιβλιοθήκη του Ρωμαίου Αυτοκράτορα.
Τα δρομάκια της Πλάκας, όμως, εκτός από όνομα έχουν και χάρη: τα σκαλάκια της Μνησικλέους κατέχουν το παγκόσμιο ρεκόρ της υψηλότερης συγκέντρωσης τουριστικού φολκλόρ ανά τετραγωνικό μέτρο, η Σέλλεϋ είναι ο δρόμος με τις περισσότερες ανθισμένες αυλές, η Πρυτανείου είναι μακράν ο πιο ζεν δρόμος του λεκανοπεδίου –αν αναρωτιέστε, είναι εδώ που βρίσκεται η πετρόχτιστη εκκλησία των Αγίων Αναργύρων και το Μετόχι του Πανάγιου Τάφου, όπου το Πάσχα τελούνται οι περίφημες άνευ ηλεκτρικού ρεύματος ακολουθίες. Αναζητήστε κι εσείς τον αγαπημένο σας –γι’ αυτήν την εβδομάδα– δρόμο, χάνοντας συνεχώς την διαδρομή που (δεν) δείχνει ο χάρτης.
Καφές και Μιράντα στον κήπο της ΕΠΑΣΚΤ
Δύσκολα θα την πιάσει το μάτι καθώς ανηφορίζετε την οδό Πανός προς τα Αναφιώτικα. Η πιο όμορφη ίσως αυλή της Αθήνας είναι κρυμμένη πίσω από ψηλούς τοίχους, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα και τη φασαρία του δρόμου. Η μικρή ταμπέλα στην πόρτα της γράφει Ένωση Πτυχιούχων Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. Περνώντας την, βρίσκεστε σε ένα πλακόστρωτο διάδρομο, πλαισιωμένο από μικρά γλαστράκια και μαρμάρινα αγάλματα.
Ακόμη κι αυτή η δεύτερη εικόνα δεν υποψιάζει για την όαση πρασίνου στην οποία θα βρεθείτε σε λίγα δευτερόλεπτα. Γυρνώντας προς τα δεξιά αντικρίζετε πανύψηλα, καταπράσινα δέντρα να προσφέρουν απλόχερα τη σκιά τους στα εξίσου πράσινα τραπεζάκια καφενείου, στα χτιστά πεζούλια και τα πέτρινα τειχάκια που έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε το περιβάλλον να αποπνέει αέρα παρεΐστικο και ατμόσφαιρα κυριακάτικης εκδρομής. Το αρτίστικ περιβάλλον συμπληρώνεται από πινελιές τέχνης στα πιο απίθανα σημεία –από τα παντζούρια των παραθύρων των κτιρίων που περιστοιχίζουν τον κήπο, μέχρι τυχαία σημεία των τοίχων.
Στον πρώτο όροφο του κεντρικού κτιρίου, αλλά και σε ορισμένα από τα υπόλοιπα κτίρια, φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις των αποφοίτων της ΑΣΚΤ. Καφεδάκι, τσάι και αναψυκτικά θα παραγγείλετε στο ισόγειο του κεντρικού κτιρίου, και θα τα μεταφέρετε οι ίδιοι στο τραπέζι –έτσι ώστε να εξαλείφεται και η τελευταία αμφιβολία πως εδώ βρίσκεστε στο στέκι της παρέας, κι όχι σε μαγαζί. Τα μπισκότα Μιράντα είναι κερασμένα, όπως και η υπέροχη μυρωδιά βρεγμένου χώματος αν είστε αρκετά τυχεροί ώστε να πετύχετε λίγες φθινοπωρινές ψιχάλες.
Όταν κοιτάς από ψηλά
Μπορεί η Αθήνα να μη μοιάζει ακριβώς ζωγραφιά, αποτελεί, όμως σίγουρα μια πολύ ιδιαίτερη εικόνα –ιδιαίτερα την ώρα που αρχίζει να σκοτεινιάζει, τα φώτα της που ανάβουν ένα ένα προσφέρουν ένα μοναδικό θέαμα. Ένα από τα καλύτερα σημεία για να το απολαύσετε είναι το μικρό πλάτωμα - μπαλκονάκι στο οποίο καταλήγει η Οδός Θόλου, μπροστά από το νεοκλασικό που στέγαζε κάποτε το παραδοσιακό καφενείο «Κάτω από την Ακρόπολη», δίπλα στην Αρχαία Αγορά.
Την ωραιότερη θέα του Λυκαβηττού θα απολαύσετε από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Βράχου, που μοιάζει κτισμένο ακριβώς απέναντι από τον δεύτερο ομορφότερο λόφο της Αθήνας, ενώ υπέροχη, πανοραμική θέα όλης της Αθήνας απολαμβάνει και το σημείο όπου η ανηφορική οδός Πανός συναντά την Θεωρίας –ειρήσθω εν παρόδω, αυτό είναι και το πλησιέστερο που μπορείτε να φτάσετε στον Παρθενώνα από την Πλάκα. Κανείς δε θα σας κατηγορήσει αν συνεχίσετε να περπατάτε τον ατμοσφαιρικά φωτισμένο δρόμο μέχρι τον Άρειο Πάγο, σε αναζήτηση… λίγης θέας ακόμη.
Αν επιμένετε για φαγητό
Ενώ γνωρίζετε πολύ καλά, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εστιατορίων της Πλάκας διαπράττουν ένα από τα δύο θανάσιμα αμαρτήματα της εστίασης –α., σερβίρουν κατεψυγμένο μουσακά και β., είναι πανάκριβα– σας έχουμε τα εξής καλά νέα: πρώτον, ο επιμένων νικά, και δεύτερον, υπάρχουν λίγες αλλά καλές επιλογές για να γιορτάσετε τη νίκη σας.
Μία από αυτές είναι τα γνωστά και μη εξαιρετέα Μπακαλιαράκια του Δαμίγου, το διάσημο υπόγειο της Κυδαθηναίων (στον αριθμό 41) που σε λίγο θα μετρά τα χρόνια του σε… αιώνες. Εδώ θα απολαύετε –τι άλλο;– παραδοσιακό μπακαλιάρο σκορδαλιά και λίγες ακόμη απλούστατες ελληνικές γεύσεις, σε τιμές που δεν ξεπερνούν τα 20 ευρώ το άτομο.
Εξίσου καλή πρόταση είναι η ταράτσα της Ελαίας (Ερεχθέως 16 και Ερωτοκρίτου, τηλ.: 210 3250353) που κινείται με άνεση ανάμεσα στο hit της περιοχής –τον μουσακά, βέβαια, με την διαφορά ότι εδώ είναι σπιτικός κι ολόφρεσκος– και την κουζίνα της Κρήτης. Οι τιμές της είναι λίγο πιο τσιμπημένες (στα 30€ το άτομο) αλλά η κουζίνα και η θέα της τις αξίζουν.
Ψήφο εμπιστοσύνης κερδίζει και το low budget Σχολαρχείο (Τριπόδων 14, τηλ.: 210 3247605) με το ολάνθιστο μπαλκονάκι του και τον δίσκο των αυστηρά παραδοσιακών ορεκτικών που έρχεται αντί καταλόγου για να παραγγείλετε. Όσα και αν επιλέξετε, οι τιμές δύσκολα θα ξεπεράσουν τα 15 ευρώ το άτομο.
Εξαιρετική πρόταση για τους ψαροφάγους της παρέας αποτελεί η Ταβέρνα του Ψαρά, που βγάζει τραπεζάκια έξω σε ένα «κρυφό» πλάτωμα, στο 16 της οδού Ερεχθέως, και σερβίρει, εκτός από νοστιμότατους ψαρομεζέδες και άλλες σπεσιαλιτέ ελληνικής κουζίνας. Υπολογίστε περί τα 30-35 ευρώ το άτομο.
Φωτογραφίες: Μαιρηλία Καλαϊτζίδου
Η Κυδαθηναίων θα πλημμυρίζει πάντα τσολιαδάκια, μινιατούρες της Ακρόπολης και T-shirts με τυπωμένα αποφθέγματα του Socrates (sic). Οι δρόμοι γύρω από την Μνησικλέους θα αντηχούν πάντα από τον χαιρετισμό “hello, my friend” ανθρώπων που δεν είναι καθόλου φίλοι μας. Πολλά από τα μαγαζάκια της θα επιμένουν πάντα να μας σερβίρουν κρύα κεφτεδάκια και ντολμάδες γιαλαντζί με το ούζο μας. Την Πλάκα, όμως, πάντα θα την αγαπάμε.
Όλα ανεξαιρέτως τα μέρη που φτάσαμε, κάποια στιγμή στην ιστορία τους, να κατηγορούμε και να αποφεύγουμε ως «τουριστικά» εξελίχθηκαν σε αυτήν την εμπορευματοποιημένη εικόνα του εαυτού τους για έναν πολύ απλό λόγο: επειδή άρεσαν σε πολύ κόσμο. Το μόνο που χρειάζεται για να ξαναδούμε την αρχική, άφθαρτη εκδοχή της ομορφιάς τους είναι να ξύσουμε λίγη από την χρυσόσκονη στην επιφάνειά τους.
Στην περίπτωση της Πλάκας, τα πράγματα είναι ακόμη πιο απλά: αρκεί να ακολουθήσουμε την από πάνω –ή την από κάτω– παράλληλο, κι η βοή σβήνει, δίνοντας την θέση της σε λιθόκτιστα σοκάκια που αντηχούν μόνο τα βήματά μας, ευωδιάζουν γιασεμί και φωτίζονται από μαύρα σιδερένια φαναράκια. Στις γωνίες τους, ανακαλύπτουμε μικρά πολύχρωμα café - bistrot, που σερβίρουν αχνιστό τσάι και ολόφρεσκα γλυκά, φωτογραφίζουμε αρχαία μνημεία και χαλαρώνουμε σε καταπράσινες αυλές. Όπως παλιά.
Για τσάι στη Μελίνα και γλυκό Γιασεμί
Το «café της Μελίνας», όπως το ξέρουν όλοι, στο 22 της οδού Λυσίου, είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα café της Αθήνας. Η retro διακόσμηση συνδυάζεται άψογα με εκκεντρικά στοιχεία, όπως ο πολύχρωμος πολυέλαιος – φυλλωσιά και οι κατακόκκινοι τοίχοι. Οι φωτογραφίες, τα πόστερ και τα πορτρέτα της Μελίνας γεμίζουν τον χώρο με την παρουσία της.
Οι ξύλινες καρέκλες και τα μαρμάρινα τραπεζάκια καφενείου μέσα, και οι μπλε καρέκλες του σκηνοθέτη έξω μοιάζουν να χωρίζουν σύμφωνα με την ηλικία και το στυλ των θαμώνων τους δύο χώρους –αν και τον χειμώνα συναντιούνται όλοι μέσα, πάνω από τις ολόλευκες κούπες που μοσχοβολάνε από το αρωματικό εκείνο τσάι που χάρισε επάξια στο cozy café τον τίτλο της απόλυτης αθηναϊκής τσαγερί. Εξαιρετική είναι και η ζεστή σοκολάτα, αλλά και η σπιτική μηλόπιτα που τόσο της ταιριάζει.
Συνεχίζοντας τη βόλτα στη Λυσίου, ένα ακόμη arty café τραβά την προσοχή. Το Γιασεμί αναδίδει αρώματα –το μαντέψατε– γιασεμιού, τόσο από τα λευκά λουλουδάκια που σκαρφαλώνουν τους τοίχους του, όσο και από το αρωματικό τσάι που σερβίρεται στα χρωματιστά τραπέζια του, που απλώνονται πλαισιωμένα από παιδικά καρεκλάκια και κατακόκκινες μαξιλάρες στα σκαλάκια της Μνησικλέους. Φούξια βουκαμβίλιες και πολύχρωμα γεράνια συμπληρώνουν την εικόνα.
Το Γιασεμί σερβίρει αρωματικό τσάι και καφέ, συνοδεία σπιτικών εδεσμάτων –must οι παραδοσιακές πίττες και τα ολόφρεσκα γλυκά– από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Στο εσωτερικό, τα ξύλινα τραπεζάκια συγκεντρώνονται γύρω από το μεγάλο τζάκι, κι ο χώρος αναδίδει κάτι από γαλλικό μπιστρό. Πολύ συχνά διοργανώνονται εδώ live βραδιές –τις Κυριακές του Σεπτεμβρίου, για παράδειγμα, ο Γιώργης Χριστοδούλου παρουσιάζει το καινούριο του ισπανο-γαλλόφωνο άλμπουμ, που θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Νοέμβριο.
Πάμε πλατεία (;)
Το δημοφιλέστερο «ανοιχτό σημείο» της Πλάκας, και το μοναδικό ίσως που θα μπορούσε να χωρέσει υπό την ταμπέλα «πλατεία», είναι το Μνημείο του Λυσικράτη, ή Φανάρι του Διογένους, αν προτιμάτε. Ένας από τους πολλούς τρίποδες που κατέκλυζαν κατά την αρχαιότητα την ομώνυμη οδό, η οποία καταλήγει στην Αρχαία Αγορά, το μνημείο είναι το… Όσκαρ της εποχής: το βραβείο που κέρδιζε ο χορηγός (παραγωγός, με σημερινούς όρους) της καλύτερης παράστασης των Μεγάλων Διονυσίων.
Το μνημείο σώζεται σε άριστη κατάσταση –παραδόξως, αν αναλογιστεί κανείς πως είναι το μοναδικό που σώθηκε. Ρίξτε μια ματιά στο τριώροφο νεοκλασικό πίσω του και θα παρατηρήσετε αγάλματα αρχαίων θεών σε φυσικό μέγεθος (!) να στέκονται αγέρωχα στο ψηλότερο σημείο του. Γύρω από το μνημείο, πληθώρα café και τουριστικών εστιατορίων απλώνουν τραπεζάκια έξω και σερβίρουν freddo με θέα στην πολυεθνική περαντζάδα.
Ακριβώς στον αντίποδά της, η έτερη πλατεία της Πλάκας είναι εκείνη που φιλοξενεί, κάτω από τη σκιά ενός γιγάντιου φοίνικα, το βυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Αικατερίνης, που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, πλάι στα σωζόμενα τμήματα του αρχαίου ναού της Αρτέμιδας. Πολύ πιο ήσυχη, χωρίς την κορνίζα από μαγαζιά που πλαισιώνει το Μνημείο του Λυσικράτη, αλλά με εμφανή τον αέρα της γειτονιάς και με εντυπωσιακά νεοκλασικά να την περιστοιχίζουν, η πλατεΐτσα προσφέρεται για sightseeing και χάζι στον μίνι αρχαιολογικό χώρο από τα παγκάκια της.
Ανηφόρα, όπως Αναφιώτικα
Η πάνω γειτονιά της Πλάκας έχει αέρα νησιώτικο. Έχει στενά λιθόκτιστα δρομάκια που καταλήγουν σε απότομα, λαξευμένα στον βράχο σκαλοπάτια, έχει ασβεστωμένα κυβόσχημα σπιτάκια στους τοίχους των οποίων αναρριχώνται βουκαμβίλιες, έχει ολάνθιστα μπαλκόνια να τραβούν το βλέμμα προς τα πάνω.
Κτισμένη στα μέσα του 19ου αιώνα, από εργάτες που ήρθαν στην Αθήνα από το ομώνυμο μικρό κυκλαδονήσι κι έχτισαν οι ίδιοι τα σπίτια τους έτσι ώστε να μοιάζουν με την κουκλίστικη Χώρα τους, η μικρή γειτονιά είναι διάσπαρτη, όπως όλες οι κυκλαδίτικες Χώρες, με μικρά εκκλησάκια: ο Άγιος Νικόλαος Ραγκαβάς, ο Άγιος Συμεών και οι Άγιοι Ανάργυροι, μεταξύ άλλων, χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα.
Ουζάκι και μεζέ(δε)ς στην Κλεψύδρα
Η πλέον αγαπημένη διεύθυνση στη γειτονιά με το περισσότερο νησιώτικο άρωμα στην Αθήνα, τα Αναφιώτικα, έχει φιλοξενήσει στα τραπέζια της τουλάχιστον τρεις γενιές φοιτητών, που δίνουν εδώ ραντεβού για καφέ και σπιτικές πίττες τα πρωινά, και ουζάκι με μεζέ όταν πέφτει το σκοτάδι.
Μια υπερυψωμένη αυλή, περικυκλωμένη από γλάστρες και στρωμένη με πλακάκια όπως το σπίτι στο χωριό, διακοσμείται από παλιές φωτογραφίες της Αθήνας και προσφέρει… στρατηγική θέση για χάζι στην περαντζάδα της ομώνυμης οδού Κλεψύδρας, που κατηφορίζει προς τους Αέρηδες. Μη χάσετε σε καμία περίπτωση το ολόφρεσκο cheesecake και την σοκολατόπιτα – πειρασμό. Το βράδυ, για να συνοδεύσετε την ουζοκατάνυξη, προτιμήστε τις παραδοσιακές πίττες από τις ολίγον «τουριστίκ» ποικιλίες.
Το πανεπιστήμιο της Οδού Θεωρίας
Όταν ο Όθωνας εξέδιδε το διάταγμα για την σύσταση του πρώτου πανεπιστημίου του ελληνικού κράτους, η Οικία Κλεάνθους –σπίτι του αρχιτέκτονα Σταμάτιου Κλεάνθη– θεωρήθηκε η καταλληλότερη στέγη του, καθότι ήταν ένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα κτίρια της Αθήνας. Και μπορεί πλέον να υστερεί σε μέγεθος δίπλα σε πολυκατοικίες μεγαθήρια, παραμένει όμως ξεχωριστό λόγω της ιδιαιτερότητας που το θέλει ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα δείγματα της αποκαλούμενης προ-οθωνικής αρχιτεκτονικής στην πόλη.
Το εντυπωσιακό κτίριο στεγάζει σήμερα το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο φιλοξενούνται, μεταξύ άλλων, χειρόγραφα και σπάνια βιβλία, διπλώματα και προσωπογραφίες των καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και το Λάβαρο του Πανεπιστημίου, το οποίο σχεδίασε ο Ν. Γύζης για την επέτειο των πενήντα χρόνων. Κατά καιρούς διοργανώνονται στο μουσείο περιοδικές εκθέσεις, ενώ το αίθριο του Μουσείου φιλοξενεί συχνά παραστάσεις θεάτρου και χορού, αλλά και συναυλίες, με ελεύθερη είσοδο ή με συμβολικό αντίτιμο.
Οι δρόμοι είχαν τη δική τους ιστορία
Ερωτόκριτου και Αρετούσας, Διοσκούρων και Πανός. Η Πλάκα δεν θα μπορούσε να μην έχει μερικά από τα ωραιότερα ονόματα –για να ταιριάζουν με μερικούς από τους ωραιότερους δρόμους– της Αθήνας. Από την θρυλική οδό Πανός, που ενώνει τους Αέρηδες με το πλησιέστερο στην Πλάκα σημείο της Ακρόπολης, μέχρι την ιστορική Τριπόδων, που στολιζόταν με τα θεατρικά βραβεία της αρχαιότητας μέχρι το τέλος της, στην Αρχαία Αγορά, δεν υπάρχει σοκάκι στην περιοχή που να μην βαφτίζεται με ένα ιδιαίτερο όνομα. Η Οδός Θεωρίας τιμά το πρώτο πανεπιστήμιο του απελευθερωμένου ελληνικού κράτους, η Αδριανού καταλήγει στην βιβλιοθήκη του Ρωμαίου Αυτοκράτορα.
Τα δρομάκια της Πλάκας, όμως, εκτός από όνομα έχουν και χάρη: τα σκαλάκια της Μνησικλέους κατέχουν το παγκόσμιο ρεκόρ της υψηλότερης συγκέντρωσης τουριστικού φολκλόρ ανά τετραγωνικό μέτρο, η Σέλλεϋ είναι ο δρόμος με τις περισσότερες ανθισμένες αυλές, η Πρυτανείου είναι μακράν ο πιο ζεν δρόμος του λεκανοπεδίου –αν αναρωτιέστε, είναι εδώ που βρίσκεται η πετρόχτιστη εκκλησία των Αγίων Αναργύρων και το Μετόχι του Πανάγιου Τάφου, όπου το Πάσχα τελούνται οι περίφημες άνευ ηλεκτρικού ρεύματος ακολουθίες. Αναζητήστε κι εσείς τον αγαπημένο σας –γι’ αυτήν την εβδομάδα– δρόμο, χάνοντας συνεχώς την διαδρομή που (δεν) δείχνει ο χάρτης.
Καφές και Μιράντα στον κήπο της ΕΠΑΣΚΤ
Δύσκολα θα την πιάσει το μάτι καθώς ανηφορίζετε την οδό Πανός προς τα Αναφιώτικα. Η πιο όμορφη ίσως αυλή της Αθήνας είναι κρυμμένη πίσω από ψηλούς τοίχους, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα και τη φασαρία του δρόμου. Η μικρή ταμπέλα στην πόρτα της γράφει Ένωση Πτυχιούχων Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. Περνώντας την, βρίσκεστε σε ένα πλακόστρωτο διάδρομο, πλαισιωμένο από μικρά γλαστράκια και μαρμάρινα αγάλματα.
Ακόμη κι αυτή η δεύτερη εικόνα δεν υποψιάζει για την όαση πρασίνου στην οποία θα βρεθείτε σε λίγα δευτερόλεπτα. Γυρνώντας προς τα δεξιά αντικρίζετε πανύψηλα, καταπράσινα δέντρα να προσφέρουν απλόχερα τη σκιά τους στα εξίσου πράσινα τραπεζάκια καφενείου, στα χτιστά πεζούλια και τα πέτρινα τειχάκια που έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε το περιβάλλον να αποπνέει αέρα παρεΐστικο και ατμόσφαιρα κυριακάτικης εκδρομής. Το αρτίστικ περιβάλλον συμπληρώνεται από πινελιές τέχνης στα πιο απίθανα σημεία –από τα παντζούρια των παραθύρων των κτιρίων που περιστοιχίζουν τον κήπο, μέχρι τυχαία σημεία των τοίχων.
Στον πρώτο όροφο του κεντρικού κτιρίου, αλλά και σε ορισμένα από τα υπόλοιπα κτίρια, φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις των αποφοίτων της ΑΣΚΤ. Καφεδάκι, τσάι και αναψυκτικά θα παραγγείλετε στο ισόγειο του κεντρικού κτιρίου, και θα τα μεταφέρετε οι ίδιοι στο τραπέζι –έτσι ώστε να εξαλείφεται και η τελευταία αμφιβολία πως εδώ βρίσκεστε στο στέκι της παρέας, κι όχι σε μαγαζί. Τα μπισκότα Μιράντα είναι κερασμένα, όπως και η υπέροχη μυρωδιά βρεγμένου χώματος αν είστε αρκετά τυχεροί ώστε να πετύχετε λίγες φθινοπωρινές ψιχάλες.
Όταν κοιτάς από ψηλά
Μπορεί η Αθήνα να μη μοιάζει ακριβώς ζωγραφιά, αποτελεί, όμως σίγουρα μια πολύ ιδιαίτερη εικόνα –ιδιαίτερα την ώρα που αρχίζει να σκοτεινιάζει, τα φώτα της που ανάβουν ένα ένα προσφέρουν ένα μοναδικό θέαμα. Ένα από τα καλύτερα σημεία για να το απολαύσετε είναι το μικρό πλάτωμα - μπαλκονάκι στο οποίο καταλήγει η Οδός Θόλου, μπροστά από το νεοκλασικό που στέγαζε κάποτε το παραδοσιακό καφενείο «Κάτω από την Ακρόπολη», δίπλα στην Αρχαία Αγορά.
Την ωραιότερη θέα του Λυκαβηττού θα απολαύσετε από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Βράχου, που μοιάζει κτισμένο ακριβώς απέναντι από τον δεύτερο ομορφότερο λόφο της Αθήνας, ενώ υπέροχη, πανοραμική θέα όλης της Αθήνας απολαμβάνει και το σημείο όπου η ανηφορική οδός Πανός συναντά την Θεωρίας –ειρήσθω εν παρόδω, αυτό είναι και το πλησιέστερο που μπορείτε να φτάσετε στον Παρθενώνα από την Πλάκα. Κανείς δε θα σας κατηγορήσει αν συνεχίσετε να περπατάτε τον ατμοσφαιρικά φωτισμένο δρόμο μέχρι τον Άρειο Πάγο, σε αναζήτηση… λίγης θέας ακόμη.
Αν επιμένετε για φαγητό
Ενώ γνωρίζετε πολύ καλά, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εστιατορίων της Πλάκας διαπράττουν ένα από τα δύο θανάσιμα αμαρτήματα της εστίασης –α., σερβίρουν κατεψυγμένο μουσακά και β., είναι πανάκριβα– σας έχουμε τα εξής καλά νέα: πρώτον, ο επιμένων νικά, και δεύτερον, υπάρχουν λίγες αλλά καλές επιλογές για να γιορτάσετε τη νίκη σας.
Μία από αυτές είναι τα γνωστά και μη εξαιρετέα Μπακαλιαράκια του Δαμίγου, το διάσημο υπόγειο της Κυδαθηναίων (στον αριθμό 41) που σε λίγο θα μετρά τα χρόνια του σε… αιώνες. Εδώ θα απολαύετε –τι άλλο;– παραδοσιακό μπακαλιάρο σκορδαλιά και λίγες ακόμη απλούστατες ελληνικές γεύσεις, σε τιμές που δεν ξεπερνούν τα 20 ευρώ το άτομο.
Εξίσου καλή πρόταση είναι η ταράτσα της Ελαίας (Ερεχθέως 16 και Ερωτοκρίτου, τηλ.: 210 3250353) που κινείται με άνεση ανάμεσα στο hit της περιοχής –τον μουσακά, βέβαια, με την διαφορά ότι εδώ είναι σπιτικός κι ολόφρεσκος– και την κουζίνα της Κρήτης. Οι τιμές της είναι λίγο πιο τσιμπημένες (στα 30€ το άτομο) αλλά η κουζίνα και η θέα της τις αξίζουν.
Ψήφο εμπιστοσύνης κερδίζει και το low budget Σχολαρχείο (Τριπόδων 14, τηλ.: 210 3247605) με το ολάνθιστο μπαλκονάκι του και τον δίσκο των αυστηρά παραδοσιακών ορεκτικών που έρχεται αντί καταλόγου για να παραγγείλετε. Όσα και αν επιλέξετε, οι τιμές δύσκολα θα ξεπεράσουν τα 15 ευρώ το άτομο.
Εξαιρετική πρόταση για τους ψαροφάγους της παρέας αποτελεί η Ταβέρνα του Ψαρά, που βγάζει τραπεζάκια έξω σε ένα «κρυφό» πλάτωμα, στο 16 της οδού Ερεχθέως, και σερβίρει, εκτός από νοστιμότατους ψαρομεζέδες και άλλες σπεσιαλιτέ ελληνικής κουζίνας. Υπολογίστε περί τα 30-35 ευρώ το άτομο.
