5 θρυλικές πλατείες του κέντρου και οι ιστορίες τους
Το ξέρεις ότι το Πλατεία Κλαυθμώνος ήταν ένα αστείο που έκανε δημοσιογράφος σε εφημερίδα και μας έμεινε για πάντα;
της Ηρώς Κουνάδη
Η Αθήνα μας, σου το έχουμε ξαναπεί, είναι γεμάτη απροσδόκητες, αλλόκοτες, σουρεαλιστικές ιστορίες που για μυστηριώδεις λόγους δεν είναι ευρύτατα γνωστές. Πώς σου φαίνεται, ας πούμε, ότι έχουμε πλατεία με το όνομα του δημάρχου που την χάλασε, αντί για εκείνου που την έφτιαξε; Ή ότι δεν χρησιμοποιούμε καμιά από τις επίσημες ονομασίες της πλατείας στην οποία όλοι αναφερόμαστε επαναλαμβάνοντας ένα αστείο του 19ου αιώνα; Μείνε κοντά μας, έχεις να μάθεις πολλά.
Η Πλατεία Κλαυθμώνος
Το σωτήριο έτος 1878, όταν ακόμα δεν έχει καθιερωθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, στην Πλατεία που σήμερα λέμε Κλαυθμώνος βρισκόταν το Υπουργείο Οικονομικών, έξω από το οποίο διοργανώνονταν οι διαμαρτυρίες των απολυμένων του δημοσίου, που είχαν πάγιο αίτημα την επαναπρόσληψή τους. Σε ένα σπαρταριστό άρθρο του στην εφημερίδα Εστία, ο Δημήτρης Καμπούρογλου προτείνει να μετονομαστεί η πλατεία σε Κλαυθμώνος, επειδή εκεί μαζεύονται οι απολυμένοι και κλαίνε.
Και δεν θα το πιστέψεις, αλλά όντως η πλατεία μετονομάστηκε. Όχι επίσημα, αλλά κανείς δεν την ξέρει σήμερα με κανένα από τα άλλα ονόματά της, τα οποία περιλαμβάνουν την ευρεία γκάμα Πλατεία Αισχύλου, Πλατεία Νομισματοκοπείου, Πλατεία 25ης Μαρτίου, Πλατεία Δημοκρατίας και Πλατεία Εθνικής Συμφιλίωσης (το τελευταίο μάλιστα ήταν η επίσημη μετονομασία του 1989, κι ας μην το χρησιμοποίησε ποτέ κανείς).
Η Πλατεία Κοτζιά
Κατά πολλούς το αριστούργημα του Ερνστ Τσίλλερ, το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας που στόλιζε την πλατεία που σήμερα λέμε Κοτζιά από το 1888, είχε χαρακτηριστεί από ξένους περιηγητές «το ωραιότερο θέατρο της Ευρώπης». Η Σάρα Μπερνάρ είχε δώσει εδώ μια θρυλική παράσταση στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Μάντεψε ποιος πήρε την απόφαση της κατεδάφισής του το 1940. Ο άνθρωπος το όνομα του οποίου έχει σήμερα η πλατεία, ο τότε υπουργός-διοικητής πρωτευούσης Κωνσταντίνος Κοτζιάς, που άνοιξε τον μακάβριο χορό των κατεδαφίσεων πολλών νεοκλασικών κτιρίων της Αθήνας.
Η Πλατεία Αβησσυνίας
Να πούμε καταρχάς ότι Αβησσυνία είναι το όνομα που χρησιμοποιούσε ως τον 20ο αιώνα η Δύση για να αναφερθεί στην χώρα που σήμερα λέμε Αιθιοπία. Για το όνομα της πλατείας, υπάρχουν δύο εκδοχές, με την επικρατέστερη να μιλά για τον αντιβασιλέα (και αργότερα αυτοκράτορα) Χαϊλέ Σελασιέ, ο οποίος συγκέντρωσε και έστειλε το 1922 σημαντική οικονομική βοήθεια, η οποία μοιράστηκε στους πρόσφυγες από την Σμύρνη στην πλατεία που αργότερα πήρε προς τιμή του το όνομα της χώρας του. Η άλλη εκδοχή λέει απλά πως στους δρόμους γύρω από την πλατεία ζούσε τον 19ο αιώνα μεγάλη αιθιοπική κοινότητα, και το όνομα της πλατείας αναφέρεται σε αυτήν. Από εμάς, είσαι ελεύθερος/η να διαλέξεις την εκδοχή που προτιμάς.
Η Πλατεία Ομόνοιας
Κι όμως, δεν αναφέρεται σε μια γενική, αφηρημένη έννοια το όνομα, όντως κάποιοι μονιάσανε στην πλατεία Ομόνοιας. Ήταν δύο αντίπαλες παρατάξεις, οι Ορεινοί και οι Πεδινοί, που δημιουργήθηκαν στην Εθνοσυνέλευση του 1862, μετά την εκθρόνιση του Όθωνα –πολύ χοντρικά, οι μεν Ορεινοί αυτό που θα λέγαμε σήμερα κοινοβουλευτικοί δημοκράτες, οι δε Πεδινοί πραιτοριανοί. Μετά από αιματηρή μάχη τον Ιούνιο του 1863, οι δύο αντίπαλες παρατάξεις συμφιλιώθηκαν, με την μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων, στην πλατεία που ονομάστηκε Ομόνοια.
Η Πλατεία Συντάγματος
Εντάξει, αυτό μάλλον το ξέρεις: Η πλατεία ονομάστηκε έτσι μετά το 1843, όταν ο στρατηγός Μακρυγιάννης οργάνωσε το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου, και μάζεψε τους Αθηναίους μπροστά από τα ανάκτορα του Όθωνα (τη σημερινή Βουλή) για να απαιτήσουν Σύνταγμα από τον βασιλιά. Μετά από μια ταραχώδη νύχτα –καθότι δεν ήταν μόνο πολίτες στην πλατεία, είχαν μαζί τους και στρατό– ο Όθωνας υπέκυψε στις πιέσεις και έκανε δεκτό το αίτημά τους, και η πλατεία πήρε το σημερινό της όνομα. Υπάρχουν όμως κι άλλες, πολλές ιστορίες που γράφτηκαν στην πλατεία-σημείο μηδέν της Αθήνας, τις οποίες σου έχουμε συγκεντρώσει εδώ - 12 ιστορίες που γράφτηκαν στην πλατεία Συντάγματος
Η Αθήνα μας, σου το έχουμε ξαναπεί, είναι γεμάτη απροσδόκητες, αλλόκοτες, σουρεαλιστικές ιστορίες που για μυστηριώδεις λόγους δεν είναι ευρύτατα γνωστές. Πώς σου φαίνεται, ας πούμε, ότι έχουμε πλατεία με το όνομα του δημάρχου που την χάλασε, αντί για εκείνου που την έφτιαξε; Ή ότι δεν χρησιμοποιούμε καμιά από τις επίσημες ονομασίες της πλατείας στην οποία όλοι αναφερόμαστε επαναλαμβάνοντας ένα αστείο του 19ου αιώνα; Μείνε κοντά μας, έχεις να μάθεις πολλά.
Η Πλατεία Κλαυθμώνος
Το σωτήριο έτος 1878, όταν ακόμα δεν έχει καθιερωθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, στην Πλατεία που σήμερα λέμε Κλαυθμώνος βρισκόταν το Υπουργείο Οικονομικών, έξω από το οποίο διοργανώνονταν οι διαμαρτυρίες των απολυμένων του δημοσίου, που είχαν πάγιο αίτημα την επαναπρόσληψή τους. Σε ένα σπαρταριστό άρθρο του στην εφημερίδα Εστία, ο Δημήτρης Καμπούρογλου προτείνει να μετονομαστεί η πλατεία σε Κλαυθμώνος, επειδή εκεί μαζεύονται οι απολυμένοι και κλαίνε.
Και δεν θα το πιστέψεις, αλλά όντως η πλατεία μετονομάστηκε. Όχι επίσημα, αλλά κανείς δεν την ξέρει σήμερα με κανένα από τα άλλα ονόματά της, τα οποία περιλαμβάνουν την ευρεία γκάμα Πλατεία Αισχύλου, Πλατεία Νομισματοκοπείου, Πλατεία 25ης Μαρτίου, Πλατεία Δημοκρατίας και Πλατεία Εθνικής Συμφιλίωσης (το τελευταίο μάλιστα ήταν η επίσημη μετονομασία του 1989, κι ας μην το χρησιμοποίησε ποτέ κανείς).
Η Πλατεία Κοτζιά
Κατά πολλούς το αριστούργημα του Ερνστ Τσίλλερ, το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας που στόλιζε την πλατεία που σήμερα λέμε Κοτζιά από το 1888, είχε χαρακτηριστεί από ξένους περιηγητές «το ωραιότερο θέατρο της Ευρώπης». Η Σάρα Μπερνάρ είχε δώσει εδώ μια θρυλική παράσταση στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Μάντεψε ποιος πήρε την απόφαση της κατεδάφισής του το 1940. Ο άνθρωπος το όνομα του οποίου έχει σήμερα η πλατεία, ο τότε υπουργός-διοικητής πρωτευούσης Κωνσταντίνος Κοτζιάς, που άνοιξε τον μακάβριο χορό των κατεδαφίσεων πολλών νεοκλασικών κτιρίων της Αθήνας.
Η Πλατεία Αβησσυνίας
Να πούμε καταρχάς ότι Αβησσυνία είναι το όνομα που χρησιμοποιούσε ως τον 20ο αιώνα η Δύση για να αναφερθεί στην χώρα που σήμερα λέμε Αιθιοπία. Για το όνομα της πλατείας, υπάρχουν δύο εκδοχές, με την επικρατέστερη να μιλά για τον αντιβασιλέα (και αργότερα αυτοκράτορα) Χαϊλέ Σελασιέ, ο οποίος συγκέντρωσε και έστειλε το 1922 σημαντική οικονομική βοήθεια, η οποία μοιράστηκε στους πρόσφυγες από την Σμύρνη στην πλατεία που αργότερα πήρε προς τιμή του το όνομα της χώρας του. Η άλλη εκδοχή λέει απλά πως στους δρόμους γύρω από την πλατεία ζούσε τον 19ο αιώνα μεγάλη αιθιοπική κοινότητα, και το όνομα της πλατείας αναφέρεται σε αυτήν. Από εμάς, είσαι ελεύθερος/η να διαλέξεις την εκδοχή που προτιμάς.
Η Πλατεία Ομόνοιας
Κι όμως, δεν αναφέρεται σε μια γενική, αφηρημένη έννοια το όνομα, όντως κάποιοι μονιάσανε στην πλατεία Ομόνοιας. Ήταν δύο αντίπαλες παρατάξεις, οι Ορεινοί και οι Πεδινοί, που δημιουργήθηκαν στην Εθνοσυνέλευση του 1862, μετά την εκθρόνιση του Όθωνα –πολύ χοντρικά, οι μεν Ορεινοί αυτό που θα λέγαμε σήμερα κοινοβουλευτικοί δημοκράτες, οι δε Πεδινοί πραιτοριανοί. Μετά από αιματηρή μάχη τον Ιούνιο του 1863, οι δύο αντίπαλες παρατάξεις συμφιλιώθηκαν, με την μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων, στην πλατεία που ονομάστηκε Ομόνοια.
Η Πλατεία Συντάγματος
Εντάξει, αυτό μάλλον το ξέρεις: Η πλατεία ονομάστηκε έτσι μετά το 1843, όταν ο στρατηγός Μακρυγιάννης οργάνωσε το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου, και μάζεψε τους Αθηναίους μπροστά από τα ανάκτορα του Όθωνα (τη σημερινή Βουλή) για να απαιτήσουν Σύνταγμα από τον βασιλιά. Μετά από μια ταραχώδη νύχτα –καθότι δεν ήταν μόνο πολίτες στην πλατεία, είχαν μαζί τους και στρατό– ο Όθωνας υπέκυψε στις πιέσεις και έκανε δεκτό το αίτημά τους, και η πλατεία πήρε το σημερινό της όνομα. Υπάρχουν όμως κι άλλες, πολλές ιστορίες που γράφτηκαν στην πλατεία-σημείο μηδέν της Αθήνας, τις οποίες σου έχουμε συγκεντρώσει εδώ - 12 ιστορίες που γράφτηκαν στην πλατεία Συντάγματος
