Μικρά μυστικά που δεν ήξερες για την Πλάκα
Η πιο αγαπημένη γειτονιά της Αθήνας κρύβει μικρά μυστικά και ιστορίες που πιθανότατα δεν είχες ακουστά. Τι λες, πάμε άλλη μια βόλτα να τις ανακαλύψουμε;
της Ηρώς Κουνάδη
Όσες φορές και αν την περπατήσεις, ποτέ δεν είναι αρκετές. Όχι μόνο επειδή είναι κατά γενική ομολογία η ωραιότερη γειτονιά της Αθήνας, αλλά και επειδή τα σοκάκια της κρύβουν πάντα εκπλήξεις: Μικρές λεπτομέρειες που δεν είχες ξαναπροσέξει, ενδιαφέρουσες ιστορίες που δεν άκουσες ποτέ, μυστικά και κτίρια από διαφορετικές περιόδους της Αθήνας, που είναι μια πόλη εφτάψυχη σαν γάτα.
Το παλαιότερο σπίτι της Αθήνας βρίσκεται εδώ, στο 96 της οδού Αδριανού. Ανήκε στην αριστοκρατική οικογένεια του Άγγελου Μπενιζέλου, κόρη του οποίου ήταν κάποια που αργότερα θα γινόταν γνωστή ως Αγία Φιλοθέη. Το σπίτι χρονολογείται από τον 16ο αιώνα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος απ’ ό,τι βλέπουμε σήμερα είναι από τα τέλη του 17ου και τις αρχές του 18ου. Χαρακτηριστικό δείγμα οθωμανικής αρχιτεκτονικής, με χαγιάτι, εσωτερική αυλή και πηγάδι, είναι σήμερα επισκέψιμο (θα είναι δηλαδή, όταν ξανανοίξουν με το καλό τα μουσεία).
Στη γωνία των οδών Σχολείου και Επιχάρμου, θα δεις ένα τριώροφο πυργόσπιτο με οχύρωση, που δε μοιάζει με κανένα άλλο από τα κτίρια της Πλάκας. Ένα από τα ελάχιστα οθωμανικά κτίρια που επιβίωσαν μέχρι σήμερα, χτίστηκε τον 18ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως φυλάκιο, πριν πουληθεί στον σκωτσέζο ιστορικό και φιλέλληνα Τζορτζ Φίνλεϋ το 1835. Εδώ έμεινε ο συμπολεμιστής του Φίνλεϋ, ένας Ιρλανδός στρατηγός ονόματι Richard Church, εξ ου και το όνομα «πύργος του Τσωρτς» με το οποίο είναι μεταξύ άλλων γνωστό το κτίριο. Με ένα άλλο όνομα, «Οικία Διαλισμά», το ιστορικό σπίτι έγινε ξανά διάσημο το 1928, ως θέμα του γνωστού ομώνυμου πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη.
Αυτή η χαρακτηριστική αυλή την οποία έχεις ίσως κρυφοκοιτάξει βολτάροντας στην οδό Άρεως (αν όχι, θα τη βρεις την επόμενη φορά στο νούμερο 14) ήταν κομμάτι του αρχοντικού του Βρετανού πρόξενου Λογοθέτη, που έμεινε στην Ιστορία ως η τελευταία αθηναϊκή κατοικία των γλυπτών του Παρθενώνα. Εδώ ήταν που ο Τόμας Έλγιν, φιλοξενούμενος του Λογοθέτη, τα συσκεύασε και τα έστειλε στη Βρετανία. Σήμερα από το αρχοντικό του 17ου αιώνα επιβιώνουν η πύλη, η βρύση και ένα μικρό τμήμα της αυλής.
Ο Έλγιν προσπάθησε μαζί με τα γλυπτά του Παρθενώνα να πάρει και τον διάσημο Τρίποδα της οδού Τριπόδων, το γνωστό στους παλιούς Αθηναίους ως Φανάρι του Διογένη. Το τάγμα των Καπουτσίνων Μοναχών, στους οποίους ανήκε το οικόπεδο, αρνήθηκε την απόπειρα δωροδοκίας του πιο μισητού Βρετανού του προηγούμενου αιώνα, κι έτσι το Μνημείο του Λυσικράτη (όπως είναι η ορθότερη ονομασία του) έμεινε στην Αθήνα. Η μονή των Καπουτσίνων κάηκε από μια πυρκαγιά, η οποία ωστόσο άφησε ανέπαφο το μνημείο, που είναι ως γνωστόν το… Όσκαρ της αρχαιότητας, το βραβείο για την καλύτερη παράσταση των Παναθηναίων. Λυσικράτης λεγόταν ο παραγωγός –όπως σήμερα το Όσκαρ καλύτερης ταινίας πάει στον παραγωγό, όχι στον σκηνοθέτη.
Στα… ψηλά της Πλάκας, στην οδό Θόλου, το πανέμορφο ροζ κτίριο που στεγάζει σήμερα το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ήταν κάποτε το σπίτι των αρχιτεκτόνων Σταμάτη Κλεάνθη και Έντουαρντ Σάουμπερτ. Οι δύο αρχιτέκτονες που έφτιαξαν το πρώτο σχέδιο πόλης της νεοσύστατης τότε πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους, αναστήλωσαν το σπίτι «από τα οθωμανικά του χαλάσματα» το 1831 και έμειναν εκεί ως το 1837. Η προηγούμενη ιστορία του σπιτιού δεν είναι γνωστή –το μόνο που ξέρουμε είναι πως οι δυο τους το αγόρασαν ερειπωμένο από την Τουρκάλα Σαντέ Χανούμ, ενώ η επικρατέστερη άποψη για τη χρονολόγησή του το ανάγει στον 17ο αιώνα. Ο Κλεάνθης και ο Σάουμπερτ το νοίκιασαν στο ελληνικό δημόσιο το 1837, για να στεγαστεί εκεί το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο, που λειτούργησε εδώ ως το 1842.
(*) Με πληροφορίες από το Αρχείο Νεότερων Μνημείων και το βιβλίο των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία.
Όσες φορές και αν την περπατήσεις, ποτέ δεν είναι αρκετές. Όχι μόνο επειδή είναι κατά γενική ομολογία η ωραιότερη γειτονιά της Αθήνας, αλλά και επειδή τα σοκάκια της κρύβουν πάντα εκπλήξεις: Μικρές λεπτομέρειες που δεν είχες ξαναπροσέξει, ενδιαφέρουσες ιστορίες που δεν άκουσες ποτέ, μυστικά και κτίρια από διαφορετικές περιόδους της Αθήνας, που είναι μια πόλη εφτάψυχη σαν γάτα.
Το παλαιότερο σπίτι της Αθήνας βρίσκεται εδώ, στο 96 της οδού Αδριανού. Ανήκε στην αριστοκρατική οικογένεια του Άγγελου Μπενιζέλου, κόρη του οποίου ήταν κάποια που αργότερα θα γινόταν γνωστή ως Αγία Φιλοθέη. Το σπίτι χρονολογείται από τον 16ο αιώνα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος απ’ ό,τι βλέπουμε σήμερα είναι από τα τέλη του 17ου και τις αρχές του 18ου. Χαρακτηριστικό δείγμα οθωμανικής αρχιτεκτονικής, με χαγιάτι, εσωτερική αυλή και πηγάδι, είναι σήμερα επισκέψιμο (θα είναι δηλαδή, όταν ξανανοίξουν με το καλό τα μουσεία).
Στη γωνία των οδών Σχολείου και Επιχάρμου, θα δεις ένα τριώροφο πυργόσπιτο με οχύρωση, που δε μοιάζει με κανένα άλλο από τα κτίρια της Πλάκας. Ένα από τα ελάχιστα οθωμανικά κτίρια που επιβίωσαν μέχρι σήμερα, χτίστηκε τον 18ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως φυλάκιο, πριν πουληθεί στον σκωτσέζο ιστορικό και φιλέλληνα Τζορτζ Φίνλεϋ το 1835. Εδώ έμεινε ο συμπολεμιστής του Φίνλεϋ, ένας Ιρλανδός στρατηγός ονόματι Richard Church, εξ ου και το όνομα «πύργος του Τσωρτς» με το οποίο είναι μεταξύ άλλων γνωστό το κτίριο. Με ένα άλλο όνομα, «Οικία Διαλισμά», το ιστορικό σπίτι έγινε ξανά διάσημο το 1928, ως θέμα του γνωστού ομώνυμου πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη.
Αυτή η χαρακτηριστική αυλή την οποία έχεις ίσως κρυφοκοιτάξει βολτάροντας στην οδό Άρεως (αν όχι, θα τη βρεις την επόμενη φορά στο νούμερο 14) ήταν κομμάτι του αρχοντικού του Βρετανού πρόξενου Λογοθέτη, που έμεινε στην Ιστορία ως η τελευταία αθηναϊκή κατοικία των γλυπτών του Παρθενώνα. Εδώ ήταν που ο Τόμας Έλγιν, φιλοξενούμενος του Λογοθέτη, τα συσκεύασε και τα έστειλε στη Βρετανία. Σήμερα από το αρχοντικό του 17ου αιώνα επιβιώνουν η πύλη, η βρύση και ένα μικρό τμήμα της αυλής.
Ο Έλγιν προσπάθησε μαζί με τα γλυπτά του Παρθενώνα να πάρει και τον διάσημο Τρίποδα της οδού Τριπόδων, το γνωστό στους παλιούς Αθηναίους ως Φανάρι του Διογένη. Το τάγμα των Καπουτσίνων Μοναχών, στους οποίους ανήκε το οικόπεδο, αρνήθηκε την απόπειρα δωροδοκίας του πιο μισητού Βρετανού του προηγούμενου αιώνα, κι έτσι το Μνημείο του Λυσικράτη (όπως είναι η ορθότερη ονομασία του) έμεινε στην Αθήνα. Η μονή των Καπουτσίνων κάηκε από μια πυρκαγιά, η οποία ωστόσο άφησε ανέπαφο το μνημείο, που είναι ως γνωστόν το… Όσκαρ της αρχαιότητας, το βραβείο για την καλύτερη παράσταση των Παναθηναίων. Λυσικράτης λεγόταν ο παραγωγός –όπως σήμερα το Όσκαρ καλύτερης ταινίας πάει στον παραγωγό, όχι στον σκηνοθέτη.
Στα… ψηλά της Πλάκας, στην οδό Θόλου, το πανέμορφο ροζ κτίριο που στεγάζει σήμερα το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ήταν κάποτε το σπίτι των αρχιτεκτόνων Σταμάτη Κλεάνθη και Έντουαρντ Σάουμπερτ. Οι δύο αρχιτέκτονες που έφτιαξαν το πρώτο σχέδιο πόλης της νεοσύστατης τότε πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους, αναστήλωσαν το σπίτι «από τα οθωμανικά του χαλάσματα» το 1831 και έμειναν εκεί ως το 1837. Η προηγούμενη ιστορία του σπιτιού δεν είναι γνωστή –το μόνο που ξέρουμε είναι πως οι δυο τους το αγόρασαν ερειπωμένο από την Τουρκάλα Σαντέ Χανούμ, ενώ η επικρατέστερη άποψη για τη χρονολόγησή του το ανάγει στον 17ο αιώνα. Ο Κλεάνθης και ο Σάουμπερτ το νοίκιασαν στο ελληνικό δημόσιο το 1837, για να στεγαστεί εκεί το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο, που λειτούργησε εδώ ως το 1842.
(*) Με πληροφορίες από το Αρχείο Νεότερων Μνημείων και το βιβλίο των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία.
