Είδαμε τη «Φιλιώ Χαϊδεμένου» στο θέατρο Βεάκη

της Ιωάννας Μπλάτσου

Τελικά, η καλύτερη διαφήμιση μιας παράστασης –ή οποιουδήποτε προϊόντος, πολιτιστικού ή μη- είναι η ίδια η ποιότητά του και η συνεπακόλουθη «από στόμα σε στόμα» παρότρυνση από φίλους και γνωστούς. Η «Φιλιώ Χαϊδεμένου» σε σκηνοθεσία Βασίλη Ευταξόπουλου, με τη Δέσποινα Μπεμπεδέλη στον ομώνυμο ρόλο, χωρίς φανφάρες επικοινωνιακές, χωρίς αφισοκολλήσεις και καταιγισμό συνεντεύξεων των συντελεστών, ξεκίνησε στις 23 Νοεμβρίου με προοπτική τριάντα πέντε παραστάσεων και παίρνει τη μία παράταση μετά την άλλη, λόγω καθημερινού sold-out, για να φτάσει μέχρι το καλοκαίρι του 2017 να περιοδεύσει σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.

Το θεατρικό «φαινόμενο ‘Φιλιώ Χαϊδεμένου’» με την αθρόα προσέλευση θεατών, σε καιρούς χαλεπούς και στον χώρο των τεχνών, αποδεικνύει το αυτονόητο: Όσο και να επενδύσει μία παραγωγή σε επικοινωνιακά τερτίπια προώθησης μιας παράστασης, αν η παράσταση δεν είναι αξιόλογη, θα παραμείνει χωρίς επικοινωνιακό έρεισμα.

Εν προκειμένω, στην παράσταση «Φιλιώ Χαϊδεμένου» υπάρχουν οι εξής τρεις ευτυχείς συνιστώσες: Μία προσεγμένη θεατρική διασκευή από την Άνδρη Θεοδότου του συγκινητικού αυτοβιογραφικού βιβλίου της Φιλιώς Χαϊδεμένου «Τρεις αιώνες μια ζωή» (εκδ. Λιβάνη), μία παραγωγή που σέβεται συνολικά τον θεατή σε σκηνοθεσία Βασίλη Ευταξόπουλου και κυρίως μια σπουδαία ηθοποιός της ελληνικής και κυπριακής σκηνής, η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, να ενσαρκώνει μοναδικά αυτό το σπάνιο πλάσμα, τη Φιλιώ Χαϊδεμένου, που είχε απαράμιλλη ζέση ζωής μέχρι τα βαθιά της γεράματα - έφυγε από τη ζωή λίγο πριν κλείσει τα 108 χρόνια της.

Η γιαγιά Φιλιώ φορά τη μακριά, μεταξένια, κεντημένη εσάρπα της και αρχίζει να θυμάται το παρελθόν: «Ο νους μου φεύγει ξανά και πηγαίνει σε μέρη που με πονάνε, σε μέρη που δε θα ξεχάσω ποτέ· ο πόνος θα σταματήσει μόνο όταν πεθάνω. Το σώμα μου βρίσκεται εδώ, στο τώρα, αλλά το μυαλό μου συνεχίζει να τριγυρνάει στο τότε, στην αγαπημένη πατρίδα, που δεν ξέχασα ούτε για μια στιγμή. Η ζωή μου όλα αυτά τα χρόνια κινείται μόνη της, μηχανικά· νομίζω ότι όλοι εμείς που διωχτήκαμε, που υποφέραμε, που ξεσπιτωθήκαμε, που αποκτήσαμε βίαια μια νέα πατρίδα, δε θα λησμονήσουμε ποτέ τον τόπο μας, τη Μικρά Ασία. Πάντα θα μας πονάει η θύμησή της, όσα κι αν περάσαμε από τότε, και πάντα το μυαλό μας θα ξαναγυρίζει σ’ εκείνα τα χρόνια, στις ρίζες μας».

Η φωνή της Φιλιώς - Δέσποινας Μπεμπεδέλη γίνεται η συλλογική φωνή του ξεριζωμένου ελληνισμού από τα παράλια της Μικράς Ασίας κατά τη μεγάλη καταστροφή του 1922. Φωνή σταθερή αλλά και με τις δέουσες συναισθηματικές αποχρώσεις, καθώς περιγράφει τις μικρές καθημερινές χαρές της πατρικής εστίας στα Βουρλά της Μικράς Ασίας αλλά και τις ανήκουστες θηριωδίες του πολέμου, φωνή ταλανισμένου αλλά και τολμηρού, δυναμικού ανθρώπου, φωνή παιδίσκης που λαχταρά να ζήσει, να δημιουργήσει, να αφήσει το στίγμα της στον παλίμψηστο πίνακα της ανθρωπότητας.

Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, από τη στόφα των παλιών μεγάλων θεατρικών ηθοποιών, μας είχε λείψει πραγματικά -δέκα χρόνια- από την αθηναϊκή σκηνή. Η επάνοδός της είναι θριαμβευτική, όχι με όρους επικοινωνιακών τυμπανοκρουσιών, αλλά υπενθυμίζοντας άμα τη εμφανίσει το μεγαλείο του σπουδαίου ηθοποιού: Να γίνεται μέρος, σάρκα και πνεύμα, του κειμένου, να γίνεται ο ρόλος του και να παραδίδεται γενναιόδωρα και ταπεινά στο κοινό του.

Δίπλα της στέκουν επάξια ο Ζαχαρίας Καρούνης, η Μαίρη Σαουσοπούλου, ο Δημήτρης Καραβιώτης, η Εμμανουέλα Χαραλάμπους-Ενγκελ και ο Γιώργος Φλωράτος.

Από την παράσταση έφυγα κρατώντας μέσα μου τα λόγια της γιαγιάς Φιλιώς: «Τα σάβανα δεν έχουν τσέπες. Δεν παίρνουμε μαζί μας τίποτα από τα πλούτη που μαζέψαμε. Μόνο την αγάπη και την καλοσύνη της ψυχής μας παίρνουμε».