Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα: Αλμοδοβαρικός Λόρκα

της Ιωάννας Μπλάτσου

Τις τελευταίες εβδομάδες όλοι γίναμε πολιτικοί αναλυτές. Όλοι, για άλλη μια φορά, είχαμε άποψη για τα πολιτικά τεκταινόμενα. Και τη φωνάζαμε, όπου και όπως μπορούσαμε, με τη γνωστή παρορμητική εξωστρέφειά μας. Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό που κροτάλιζε γύρω μας, οι στίχοι κάποιων ποιητών, ο κινηματογράφος και το θέατρο παρείχαν οάσεις πυκνωμένης σοφίας και πνευματικότητας, αταλάντευτου ουμανισμού.

Την περασμένη Τετάρτη, βρέθηκα σε μια κατάμεστη πλακιώτικη αυλή, στο Βρυσάκι. Μπαίνοντας, οι υπεύθυνοι της παράστασης εφοδίαζαν τις κυρίες του κοινού με βεντάλιες, προετοιμάζοντάς μας για το θερμό ισπανικό δρώμενο που θα ξετυλιγόταν σε λίγο μπροστά μας, κυριολεκτικά σε απόσταση αναπνοής. Βλέπετε, η παλιά αυτή αθηναϊκή κατοικία κάτω από την Ακρόπολη θα γινόταν σε λίγο το ανδαλουσιανό «σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», όπου «στα οχτώ χρόνια πένθους, δεν θα μπει μέσα ούτε ο αέρας του δρόμου».

Ο σκηνοθέτης Ένκε Φεζολλάρι έστησε τη γνωστή τραγωδία του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα ως Αλμοδοβαρικό δρώμενο που μιλά την κοινή μεσογειακή γλώσσα του μητριαρχικού κοινωνικού ιστού, του πάθους που φουντώνει κάτω από τις φούστες των γυναικών, της θρησκόληπτης ενοχής για τις χαρές της ζωής, του άνυδρου πένθους.

Αυτή η ευχάριστα πρωτότυπη σκηνοθετική επιλογή και προσέγγιση, φοβάμαι όμως, ότι δεν υπηρετήθηκε μέχρι τέλους, καθώς προσέκρουσε στις δραματουργικές παραμέτρους του ίδιου του κειμένου. Το πληθωρικό αλμοδοβαρικό σύμπαν είναι γκροτέσκα μελοδραματικό και συναισθηματικά αλλοπρόσαλλο, ενώ το έργο του Λόρκα είναι αδιαπραγμάτευτα τραγικό –με μόνα ανάλαφρα διαλείμματα αυτά των διαλόγων των υπηρετριών. Ο Αλμοδόβαρ απαιτεί εντάσεις και φωνές από τους χαρακτήρες του, ο Λόρκα μακρόσυρτες σιωπές και συχνούς ψιθύρους. Ο Αλμοδόβαρ ανθεί μέσα στην αέναη κίνηση, ο Λόρκα στην ακινησία. Όταν οι ηθοποιοί μιλούσαν μεγαλοφώνως, πάνω από την ένταση που τους επέτρεπε το κείμενο –αλλά και ο μικρός χώρος της αυλής στο Βρυσάκι- ψεύτιζαν και «κακοφώνιζαν».

Αυτό που δεν κατόρθωσε ο Ένκε Φεζολλάρι στο σύνολο της παράστασής του, το πέτυχε μεμονωμένα, μέσα από την ερμηνεία της Μπερνάρντας του, Δώρας Στυλιανέση. Στιβαρή, αγέρωχη και ηδονικά τυραννική, η ερμηνεία της Στυλιανέση είναι ένας θαυμαστός και σπάνιος απότοκος της συνένωσης μιας Αλμοδοβαρικής πληθωρικότητας και μιας σοφής Λορκικής σκηνικής οικονομίας. Απλώς καθηλωτική! Η Πόνθια της Μαρίας Σκαφτούρα υπηρέτησε πιστά το Αλμοδοβαρικό στοιχείο της παράστασης, ενώ η Μαρτύριο της Δανάης Παπουτσή, το ύφος και το πνεύμα του Λόρκα. Η Αδέλα της Ελεονώρας Αντωνιάδου έψαχνε να βρει το duende της, ενώ η Αντιγόνη Κουλουκάκου, με τους συνεχείς μορφασμούς της, προέκυψε ως καρικατούρα της αδύναμης και φιλάσθενης Ανγκούστιας.

Τέλος, έξοχα τα κοστούμια με τα οποία έντυσε η Χριστίνα Κωστέα την Μπερνάρντα, την Μαγκνταλένα και την Πόνθια.