Ένας σύντομος οδηγός για τις αρχαίες τραγωδίες
Η Αντιγόνη, ο Αγαμέμνονας και τα άλλα τα παιδιά σε έναν σύντομο οδηγό για να μην νιώσεις ποτέ ξανά ότι δεν ξέρεις τι βλέπεις στο θέατρο.
της Ηρώς Κουνάδη
Ο καιρός που θα ξεχυθούμε πάλι στην Επίδαυρο και τα ανοιχτά θέατρα της Αττικής γαρ εγγύς. Φέτος δεν θα σε βρει απροετοίμαστο/η. Γιατί φροντίσαμε να σου φτιάξουμε έναν μικρό πλην περιεκτικό οδηγό με όλα τα ποιος είναι ποιος και πού πάει τι, για να μην νιώσεις ποτέ ξανά άσχετος/η στην τοποθεσία αρχαίο θέατρο.
Τρεις μεγάλοι τραγικοί (ή και όχι)
Τρεις είναι οι άνθρωποι που έχουν γράψει όλες τις τραγωδίες που βλέπουμε σήμερα στα θέατρα. Κατά σειρά ηλικίας, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης. Έζησαν όλοι τον 5ο αιώνα π.Χ., αυτόν που λέμε και Χρυσό. Αν εσύ πήγες σχολείο τον 20ο αιώνα μ.Χ., τους ξέρεις ως «τρεις μεγάλους τραγικούς». Σήμερα η άποψη αυτή αμφισβητείται, γιατί σε αντίθεση με τους άλλους δύο, ο Ευριπίδης έχει σε πολλά έργα του κωμικά στοιχεία, από μηχανής θεούς και happy endings, οπότε η σύγχρονη κατηγοριοποίηση τον θεωρεί μια κατηγορία μόνο του –και καλά κάνει.
Ο θηβαϊκός κύκλος
Τρία είναι επίσης και τα μεγάλα θέματα με τα οποία καταπιάνονται οι περισσότερες τραγωδίες: Ο Τρωικός Πόλεμος, η οικογενειακή σάγκα των Ατρειδών, και η ιστορία του Οιδίποδα και των παιδιών του. Αυτήν την τελευταία την λέμε «θηβαϊκό κύκλο» επειδή εκτυλίσσεται κατά κύριο λόγο στη Θήβα. Ξεκινά με το Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, όπου μαθαίνουμε για έναν βασιλιά, τον Λάιο, που ξεφορτώθηκε το παιδί του όταν γεννήθηκε γιατί ένας χρησμός του είχε πει πως μεγαλώνοντας το παιδί θα τον σκοτώσει. Αυτό το παιδί είναι ο Οιδίποδας, που πράγματι τον σκοτώνει ερχόμενος στην Θήβα, χωρίς να ξέρει ποιος είναι. Γίνεται βασιλιάς στην θέση του, παντρεύεται την μητέρα του, κι όταν τελικά μαθαίνει ποιος είναι και τι έχει κάνει παραφρονεί και βγάζει τα μάτια του.
Η ιστορία συνεχίζεται στο Οιδίπους επί Κολωνώ, επίσης του Σοφοκλή, με τον Οιδίποδα τυφλό και εξόριστο από την Θήβα να φτάνει στην Αθήνα μαζί με την κόρη του, την Αντιγόνη, και να ζητά από τον βασιλιά της πόλης, τον Θησέα, άσυλο για να πεθάνει εκεί. Τρίτο μέρος της ιστορίας, το Επτά επί Θήβας του Αισχύλου, όπου οι γιοι του Οιδίποδα μαλώνουν για τον θρόνο της Θήβας, ο Ετεοκλής τον σφετερίζεται και ο Πολυνείκης μαζεύει στρατό για να πάει να πολιορκήσει την πόλη. Ακολουθεί bloodbath, στο οποίο πεθαίνουν όλοι εκτός από έναν από τους επτά στρατηγούς, τον Άδραστο που γυρνάει στο Άργος.
Το νήμα από εδώ πιάνει ο Ευριπίδης στις Ικέτιδες, με τις γυναίκες των νεκρών να θρηνούν τον χαμό τους και να ζητούν την συμβολή του Θησέα γιατί οι Θηβαίοι αρνούνται να τους δώσουν τις σωρούς τους για να τις θάψουν. Ο Θησέας πάντα έχει τον τρόπο του, οπότε τα καταφέρνει.
Και ο κύκλος κλείνει με την εμβληματική Αντιγόνη του Σοφοκλή, ίσως την δημοφιλέστερη από τις αρχαίες τραγωδίες, στην οποία βρισκόμαστε πάλι στην Θήβα, όπου ο βασιλιάς Κρέοντας δεν αφήνει την Αντιγόνη να θάψει τον έναν από τους δύο σκοτωμένους αδερφούς της, τον Πολυνείκη, επειδή πιστεύει ότι πρέπει να τιμωρηθεί που επιτέθηκε στην πόλη και προκάλεσε όλη αυτή την καταστροφή. Εκείνη τον παρακούει, ο Κρέων την καταδικάζει σε θάνατο, μετά αλλάζει γνώμη αλλά στο μεταξύ έχουν αυτοκτονήσει όλοι –η Αντιγόνη, ο γιος του και η γυναίκα του, Ευριδίκη.
Οι Ατρείδες
Ο άλλος μεγάλος κύκλος της αρχαίας τραγωδίας έχει για πρωταγωνιστές τους γιους του βασιλιά της Πελοποννήσου Ατρέα (εξ ου και Ατρείδες) τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο, και τις ευρύτερες οικογένειές τους. Εδώ έχουμε ακόμα περισσότερα έργα, από τα οποία αν θέλεις μόνο ένα πολύ περιληπτικό ρεζουμέ μπορείς να κρατήσεις ότι ο Αγαμέμνονας είναι ένας άθλιος τύπος, και εξαιτίας του τελικά σκοτώνονται σχεδόν όλοι μεταξύ τους –σκοτώνονται με την έννοια «καταλήγουν νεκροί», όχι απλώς μαλώνουν.
Η ιστορία ξεκινά με την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη, στην οποία ο Αγαμέμνονας αποφασίζει να θυσιάσει την κόρη του για να φυσήξει ο άνεμος και να φύγουν τα καράβια για την Τροία. Τελευταία στιγμή παρεμβαίνει η Άρτεμις και την σώζει, και την Ιφιγένεια την ξανασυναντάμε χρόνια αργότερα, στο Ιφιγένεια εν Ταύροις, επίσης του Ευριπίδη, όπου ο αδερφός της ο Ορέστης έχοντας σκοτώσει την μητέρα του έρχεται στην Ταυρίδα να κλέψει ένα άγαλμα από τον ναό, βρίσκει εκεί την αδερφή του, την παίρνει και γυρνούν στο Άργος.
Αν αναρωτήθηκες γιατί σκοτώνει ο Ορέστης την μητέρα του, η απάντηση δίνεται σε διάφορα ενδιάμεσα επεισόδια, μεταξύ των οποίων ο Αγαμέμνων του Αισχύλου, όπου ο άθλιος τύπος που λέγαμε προηγουμένως γυρνά από τον Τρωικό Πόλεμο και φέρνει μαζί του σκλάβα την Κασσάνδρα, και η γυναίκα του, η Κλυταιμνήστρα, τον σκοτώνει γιατί πολλά της τα ‘κανε (θυμίζουμε ότι έχει αποπειραθεί να της σκοτώσει την κόρη, έτσι;). Ο Αγαμέμνων είναι η πρώτη από τις τρεις τραγωδίες της μοναδικής αρχαίας τριλογίας που μας σώζεται ολόκληρη –τα δύο επόμενα έργα λέγονται Χοηφόροι και Ευμενίδες, στα οποία ο Ορέστης εκδικείται τον θάνατο του πατέρα του σκοτώνοντας την Κλυταιμνήστρα, και τον κυνηγούν οι τύψεις.
Στον ίδιο κύκλο εντάσσεται και η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, κόρη του Αγαμέμνονα κι αυτή, και κατά πολλούς ηθική αυτουργός της μητροκτονίας την οποία πείθει τον Ορέστη να κάνει για να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα τους. Εννοείται πως έγραψε και ο Ευριπίδης την δική του τραγωδία για όλα αυτά, τον Ορέστη. Η ιστορία εδώ εκτυλίσσεται μετά την δολοφονία της Κλυταιμνήστρας, κι εδώ είναι που βλέπουμε για πρώτη φορά σε ολόκληρο τον κύκλο την Ελένη (ναι, την Ωραία) την οποία κόσμος και κοσμάκης κατηγορεί ότι φταίει για όλα αυτά (μην ακούς, ο Αγαμέμνονας φταίει, απλά βρήκαμε πάλι μια γυναίκα να της τα φορτώσουμε όλα).
Ο Τρωικός ο Πόλεμος
Μιλώντας για την Ελένη, στην ομώνυμη τραγωδία του ο Ευριπίδης βάζει τον Μενέλαο επιστρέφοντας από την Τροία να βρίσκει την γυναίκα του στην Αίγυπτο και να συνειδητοποιεί πως όλα τούτα γίνανε για ένα ψέμα, κι η Ελένη δεν πήγε στην Τροία ποτέ –εξ ου και το «για ένα πουκάμισο αδειανό» του Σεφέρη.
Η συγκλονιστικότερη όμως τραγωδία για τον Τρωικό Πόλεμο είναι κι αυτή του Ευριπίδη, λέγεται Τρωάδες, κι είναι ένα από τα σπουδαιότερα αντιπολεμικά έργα που γράφτηκαν ποτέ. Θέμα του είναι ο θρήνος των γυναικών της Τροίας την ώρα που τελειώνει ο δεκαετής πόλεμος, και τελευταίος του στίχος ένα σπαραχτικό «η Τροία καίγεται» που ραγίζει καρδιές εδώ και δυόμιση χιλιάδες χρόνια.
Δύο ακόμα τραγωδίες του Ευριπίδη αναφέρονται στον Τρωικό Πόλεμο: Η Ανδρομάχη, που έρχεται στην Θεσσαλία από την Τροία σκλάβα του γιου του Αχιλλέα, Νεοπτόλεμου, και ο Ρήσος που ανεβαίνει σπάνια στο θέατρο και εξιστορεί την ιστορία του βασιλιά της Θράκης, ο οποίος συμμαχεί με τους Πέρσες και δολοφονείται από τον Οδυσσέα και τον Διομήδη (τα ίδια γεγονότα περιγράφονται και στην ραψωδία Κ της Ιλιάδας).
Τραγωδία για τον Τρωικό Πόλεμο ο Αισχύλος δεν έχει, έχει όμως ο Σοφοκλής, τον Αίαντα, που εξιστορεί το δράμα του αρχηγού των Σαλαμινίων στο στρατόπεδο της Τροίας, όταν δεν του δόθηκαν τα όπλα του Αχιλλέα που του είχαν υποσχεθεί οι Αχαιοί.
Και οι ανένταχτες
Μερικές από τις δημοφιλέστερες τραγωδίες, που βλέπουμε συχνά στα καλοκαιρινά φεστιβάλ, δεν εντάσσονται σε κανέναν από τους παραπάνω κύκλους. Σε αυτές περιλαμβάνεται η αρχαιότερη από τις τραγωδίες που μας έχουν σωθεί, οι Πέρσες του Αισχύλου, σπουδαίο αντιπολεμικό δράμα που εκτυλίσσεται στην Περσέπολη όταν η Άτοσσα, μητέρα του Ξέρξη, πληροφορείται την ήττα των Περσών στη μάχη της Σαλαμίνας. Επίσης, η συγκλονιστική Μήδεια του Ευριπίδη, για την μάγισσα από την Κολχίδα που σκοτώνει τα παιδιά της στην Ιωλκό για να εκδικηθεί τον μπερμπάντη πατέρα τους, τον Ιάσωνα της Αργοναυτικής Εκστρατείας.
Έχουμε επίσης δύο τραγωδίες με ήρωα τον Ηρακλή, τις Τραχίνιες του Σοφοκλή και τον Ηρακλή Μαινόμενο του Ευριπίδη, και μία τραγικωμωδία του Ευριπίδη, την Άλκηστη, στην οποία πάλι εμφανίζεται ο Ηρακλής, χωρίς όμως να πρωταγωνιστεί. Και τέλος τον θρυλικό Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, με ήρωα τον Τιτάνα που έδωσε την φωτιά στους ανθρώπους και τιμωρήθηκε βάναυσα γι’ αυτό.
Συνολικά οι τραγωδίες που μας σώζονται είναι 33, πράγμα που σημαίνει ότι αφήσαμε κάποιες λιγότερο δημοφιλείς απέξω. Για περισσότερα… ραντεβού το καλοκαίρι στα θέατρα.
Ο καιρός που θα ξεχυθούμε πάλι στην Επίδαυρο και τα ανοιχτά θέατρα της Αττικής γαρ εγγύς. Φέτος δεν θα σε βρει απροετοίμαστο/η. Γιατί φροντίσαμε να σου φτιάξουμε έναν μικρό πλην περιεκτικό οδηγό με όλα τα ποιος είναι ποιος και πού πάει τι, για να μην νιώσεις ποτέ ξανά άσχετος/η στην τοποθεσία αρχαίο θέατρο.
Τρεις μεγάλοι τραγικοί (ή και όχι)
Τρεις είναι οι άνθρωποι που έχουν γράψει όλες τις τραγωδίες που βλέπουμε σήμερα στα θέατρα. Κατά σειρά ηλικίας, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης. Έζησαν όλοι τον 5ο αιώνα π.Χ., αυτόν που λέμε και Χρυσό. Αν εσύ πήγες σχολείο τον 20ο αιώνα μ.Χ., τους ξέρεις ως «τρεις μεγάλους τραγικούς». Σήμερα η άποψη αυτή αμφισβητείται, γιατί σε αντίθεση με τους άλλους δύο, ο Ευριπίδης έχει σε πολλά έργα του κωμικά στοιχεία, από μηχανής θεούς και happy endings, οπότε η σύγχρονη κατηγοριοποίηση τον θεωρεί μια κατηγορία μόνο του –και καλά κάνει.
Ο θηβαϊκός κύκλος
Τρία είναι επίσης και τα μεγάλα θέματα με τα οποία καταπιάνονται οι περισσότερες τραγωδίες: Ο Τρωικός Πόλεμος, η οικογενειακή σάγκα των Ατρειδών, και η ιστορία του Οιδίποδα και των παιδιών του. Αυτήν την τελευταία την λέμε «θηβαϊκό κύκλο» επειδή εκτυλίσσεται κατά κύριο λόγο στη Θήβα. Ξεκινά με το Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, όπου μαθαίνουμε για έναν βασιλιά, τον Λάιο, που ξεφορτώθηκε το παιδί του όταν γεννήθηκε γιατί ένας χρησμός του είχε πει πως μεγαλώνοντας το παιδί θα τον σκοτώσει. Αυτό το παιδί είναι ο Οιδίποδας, που πράγματι τον σκοτώνει ερχόμενος στην Θήβα, χωρίς να ξέρει ποιος είναι. Γίνεται βασιλιάς στην θέση του, παντρεύεται την μητέρα του, κι όταν τελικά μαθαίνει ποιος είναι και τι έχει κάνει παραφρονεί και βγάζει τα μάτια του.
Η ιστορία συνεχίζεται στο Οιδίπους επί Κολωνώ, επίσης του Σοφοκλή, με τον Οιδίποδα τυφλό και εξόριστο από την Θήβα να φτάνει στην Αθήνα μαζί με την κόρη του, την Αντιγόνη, και να ζητά από τον βασιλιά της πόλης, τον Θησέα, άσυλο για να πεθάνει εκεί. Τρίτο μέρος της ιστορίας, το Επτά επί Θήβας του Αισχύλου, όπου οι γιοι του Οιδίποδα μαλώνουν για τον θρόνο της Θήβας, ο Ετεοκλής τον σφετερίζεται και ο Πολυνείκης μαζεύει στρατό για να πάει να πολιορκήσει την πόλη. Ακολουθεί bloodbath, στο οποίο πεθαίνουν όλοι εκτός από έναν από τους επτά στρατηγούς, τον Άδραστο που γυρνάει στο Άργος.
Το νήμα από εδώ πιάνει ο Ευριπίδης στις Ικέτιδες, με τις γυναίκες των νεκρών να θρηνούν τον χαμό τους και να ζητούν την συμβολή του Θησέα γιατί οι Θηβαίοι αρνούνται να τους δώσουν τις σωρούς τους για να τις θάψουν. Ο Θησέας πάντα έχει τον τρόπο του, οπότε τα καταφέρνει.
Και ο κύκλος κλείνει με την εμβληματική Αντιγόνη του Σοφοκλή, ίσως την δημοφιλέστερη από τις αρχαίες τραγωδίες, στην οποία βρισκόμαστε πάλι στην Θήβα, όπου ο βασιλιάς Κρέοντας δεν αφήνει την Αντιγόνη να θάψει τον έναν από τους δύο σκοτωμένους αδερφούς της, τον Πολυνείκη, επειδή πιστεύει ότι πρέπει να τιμωρηθεί που επιτέθηκε στην πόλη και προκάλεσε όλη αυτή την καταστροφή. Εκείνη τον παρακούει, ο Κρέων την καταδικάζει σε θάνατο, μετά αλλάζει γνώμη αλλά στο μεταξύ έχουν αυτοκτονήσει όλοι –η Αντιγόνη, ο γιος του και η γυναίκα του, Ευριδίκη.
Οι Ατρείδες
Ο άλλος μεγάλος κύκλος της αρχαίας τραγωδίας έχει για πρωταγωνιστές τους γιους του βασιλιά της Πελοποννήσου Ατρέα (εξ ου και Ατρείδες) τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο, και τις ευρύτερες οικογένειές τους. Εδώ έχουμε ακόμα περισσότερα έργα, από τα οποία αν θέλεις μόνο ένα πολύ περιληπτικό ρεζουμέ μπορείς να κρατήσεις ότι ο Αγαμέμνονας είναι ένας άθλιος τύπος, και εξαιτίας του τελικά σκοτώνονται σχεδόν όλοι μεταξύ τους –σκοτώνονται με την έννοια «καταλήγουν νεκροί», όχι απλώς μαλώνουν.
Η ιστορία ξεκινά με την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη, στην οποία ο Αγαμέμνονας αποφασίζει να θυσιάσει την κόρη του για να φυσήξει ο άνεμος και να φύγουν τα καράβια για την Τροία. Τελευταία στιγμή παρεμβαίνει η Άρτεμις και την σώζει, και την Ιφιγένεια την ξανασυναντάμε χρόνια αργότερα, στο Ιφιγένεια εν Ταύροις, επίσης του Ευριπίδη, όπου ο αδερφός της ο Ορέστης έχοντας σκοτώσει την μητέρα του έρχεται στην Ταυρίδα να κλέψει ένα άγαλμα από τον ναό, βρίσκει εκεί την αδερφή του, την παίρνει και γυρνούν στο Άργος.
Αν αναρωτήθηκες γιατί σκοτώνει ο Ορέστης την μητέρα του, η απάντηση δίνεται σε διάφορα ενδιάμεσα επεισόδια, μεταξύ των οποίων ο Αγαμέμνων του Αισχύλου, όπου ο άθλιος τύπος που λέγαμε προηγουμένως γυρνά από τον Τρωικό Πόλεμο και φέρνει μαζί του σκλάβα την Κασσάνδρα, και η γυναίκα του, η Κλυταιμνήστρα, τον σκοτώνει γιατί πολλά της τα ‘κανε (θυμίζουμε ότι έχει αποπειραθεί να της σκοτώσει την κόρη, έτσι;). Ο Αγαμέμνων είναι η πρώτη από τις τρεις τραγωδίες της μοναδικής αρχαίας τριλογίας που μας σώζεται ολόκληρη –τα δύο επόμενα έργα λέγονται Χοηφόροι και Ευμενίδες, στα οποία ο Ορέστης εκδικείται τον θάνατο του πατέρα του σκοτώνοντας την Κλυταιμνήστρα, και τον κυνηγούν οι τύψεις.
Στον ίδιο κύκλο εντάσσεται και η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, κόρη του Αγαμέμνονα κι αυτή, και κατά πολλούς ηθική αυτουργός της μητροκτονίας την οποία πείθει τον Ορέστη να κάνει για να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα τους. Εννοείται πως έγραψε και ο Ευριπίδης την δική του τραγωδία για όλα αυτά, τον Ορέστη. Η ιστορία εδώ εκτυλίσσεται μετά την δολοφονία της Κλυταιμνήστρας, κι εδώ είναι που βλέπουμε για πρώτη φορά σε ολόκληρο τον κύκλο την Ελένη (ναι, την Ωραία) την οποία κόσμος και κοσμάκης κατηγορεί ότι φταίει για όλα αυτά (μην ακούς, ο Αγαμέμνονας φταίει, απλά βρήκαμε πάλι μια γυναίκα να της τα φορτώσουμε όλα).
Ο Τρωικός ο Πόλεμος
Μιλώντας για την Ελένη, στην ομώνυμη τραγωδία του ο Ευριπίδης βάζει τον Μενέλαο επιστρέφοντας από την Τροία να βρίσκει την γυναίκα του στην Αίγυπτο και να συνειδητοποιεί πως όλα τούτα γίνανε για ένα ψέμα, κι η Ελένη δεν πήγε στην Τροία ποτέ –εξ ου και το «για ένα πουκάμισο αδειανό» του Σεφέρη.
Η συγκλονιστικότερη όμως τραγωδία για τον Τρωικό Πόλεμο είναι κι αυτή του Ευριπίδη, λέγεται Τρωάδες, κι είναι ένα από τα σπουδαιότερα αντιπολεμικά έργα που γράφτηκαν ποτέ. Θέμα του είναι ο θρήνος των γυναικών της Τροίας την ώρα που τελειώνει ο δεκαετής πόλεμος, και τελευταίος του στίχος ένα σπαραχτικό «η Τροία καίγεται» που ραγίζει καρδιές εδώ και δυόμιση χιλιάδες χρόνια.
Δύο ακόμα τραγωδίες του Ευριπίδη αναφέρονται στον Τρωικό Πόλεμο: Η Ανδρομάχη, που έρχεται στην Θεσσαλία από την Τροία σκλάβα του γιου του Αχιλλέα, Νεοπτόλεμου, και ο Ρήσος που ανεβαίνει σπάνια στο θέατρο και εξιστορεί την ιστορία του βασιλιά της Θράκης, ο οποίος συμμαχεί με τους Πέρσες και δολοφονείται από τον Οδυσσέα και τον Διομήδη (τα ίδια γεγονότα περιγράφονται και στην ραψωδία Κ της Ιλιάδας).
Τραγωδία για τον Τρωικό Πόλεμο ο Αισχύλος δεν έχει, έχει όμως ο Σοφοκλής, τον Αίαντα, που εξιστορεί το δράμα του αρχηγού των Σαλαμινίων στο στρατόπεδο της Τροίας, όταν δεν του δόθηκαν τα όπλα του Αχιλλέα που του είχαν υποσχεθεί οι Αχαιοί.
.jpeg)
Και οι ανένταχτες
Μερικές από τις δημοφιλέστερες τραγωδίες, που βλέπουμε συχνά στα καλοκαιρινά φεστιβάλ, δεν εντάσσονται σε κανέναν από τους παραπάνω κύκλους. Σε αυτές περιλαμβάνεται η αρχαιότερη από τις τραγωδίες που μας έχουν σωθεί, οι Πέρσες του Αισχύλου, σπουδαίο αντιπολεμικό δράμα που εκτυλίσσεται στην Περσέπολη όταν η Άτοσσα, μητέρα του Ξέρξη, πληροφορείται την ήττα των Περσών στη μάχη της Σαλαμίνας. Επίσης, η συγκλονιστική Μήδεια του Ευριπίδη, για την μάγισσα από την Κολχίδα που σκοτώνει τα παιδιά της στην Ιωλκό για να εκδικηθεί τον μπερμπάντη πατέρα τους, τον Ιάσωνα της Αργοναυτικής Εκστρατείας.
Έχουμε επίσης δύο τραγωδίες με ήρωα τον Ηρακλή, τις Τραχίνιες του Σοφοκλή και τον Ηρακλή Μαινόμενο του Ευριπίδη, και μία τραγικωμωδία του Ευριπίδη, την Άλκηστη, στην οποία πάλι εμφανίζεται ο Ηρακλής, χωρίς όμως να πρωταγωνιστεί. Και τέλος τον θρυλικό Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, με ήρωα τον Τιτάνα που έδωσε την φωτιά στους ανθρώπους και τιμωρήθηκε βάναυσα γι’ αυτό.
Συνολικά οι τραγωδίες που μας σώζονται είναι 33, πράγμα που σημαίνει ότι αφήσαμε κάποιες λιγότερο δημοφιλείς απέξω. Για περισσότερα… ραντεβού το καλοκαίρι στα θέατρα.
